70sle Jaargang
VRIJDAG 10 JANUARI 1930
No. 21417
STADSNIEUWS.
RADELOOS-RADIO-RAAD-
RAADSEL.
BINNENLAND.
Het voornaamste nieuws
van heden.
LEIDSCH
DAGBLAD
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN.
PRIJS DER ADVERTENTIEN:
30 Cts per regel voor advertentiën uit Leiden en plaatsen waar
agentschappen van ons Blad gevestigd zijn Voor alle andere
advertentiën 35 Cts per regel Kleine Advertentiën uitsluitend
bij vooruitbetaling Woensdags en Zaterdags 50 Cts. bij een
maximum aantal woorden van 30.
Incasso volgens postrechL Voor eventueele opzending van brieven
10 Cts. porto te betalen Bewijsnummer 5 Cts.
Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 2500 Redactie 1507.
Postcheque- en Girodienst No. 57055 - Postbus No. 54.
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Leiden per 3 maanden 2 35. per weet0 18
Buiten Leiden, waar agenten gevestigd zijn, per week0.18
Franco per post f. 2.35 -f- portokosten.
Dit nummer bestaat uit VIER Bladen
EERSTE BLAD.
LEZING A.C.O.P.
De grondslagen Tan bet G. O.
Gisteravond' heeft de voorzitter van het
centraal AC. O. P.. de heer F. van Meum
dit Amsterdam, in het Nutsgebouw, alhier,
een lezing gehouden over de grondslagen
van het georganiseerd overleg.
Nadat de voorzitter van de afdeeling Lei
den de aanwezigen, waaronder wij o.a. de
gemeenteraadsleden, de heeren Van Eek,
Schatter, Verwey. De Mey, dr. Van Es op
merkten, had welkom geheeten, gaf hij het
woord aan den heer Van Meurs.
Spreker zeide allereerst dat het doel van
zijn lezing tweeledig was. n.m.l. het verdui
delijken van het begrip georganiseerd over
leg en hel wijzen op den foutieven toestand,
welke in Leiden heerscht, tengevolge van
het benoemen van een commissie ad hoe
door den gemeenteraad in Augustus j.t.
Spreker vond het echter een gelukkig leu
ken, dat de sociaal democratische raads
fractie in de eerstvolgende raadsvergadering
een voorstel zal indienen om het artikel
op grond waarvan deze commissie in het
leven geroepen is. op te heffen. Het bestaan
van deze commissie, welke eventueele ver
anderingen in de arbeidsvoorwaarden van
het overheidspersoneel voor den gemeente
raad moet voorbereiden, wijst op niet-erken-
ning van de bestaande organisaties van dat
personeel en is zoodoende in strijd met do
grondbeginselen van het georganiseerd over
leg. Spreker memoreerde dat pas in 1913
door de regeering de organisaties van parti
culiere werknemers waren erkend, en dat
dan ook in dat jaar het eerste collectieve ar
beidscontract met de regeering werd geslo
ten n.m.l. voor de typogTafen en sigaren
makers. Met voorbeelden toonde de heer
van M. voorts aan. dat dergelijke conlrac-
ten evengoed voor overheidspersoneel kun
nen worden afgesloten als voor particuliere
werknemers. Spreker herinnerde hierbij o.a.
aan de Amsterdamsche electrische central»,
welke eerst een gemeentelijk bedrijf is ge
weest, daarna omgezet werd in een N.V.,
om tenslotte eenigen tijd geleden weer in
haar oorspronkelijken vorm terug te keeren.
Als de juiste werkwijze van een commissie
van georganiseerd overleg noemde de heer
van M. die. welke thans te Amsterdam ge
volgd wordt. Spreker eindigde met den
wenseh uit te spreken, dat binnenkort do
toestand welke hier heerscht n.m.l. geen
commissie van georganiseerd overleg doch
van advies aan B en W. en welke op een
uit 1921 dateerende verordening berust, zat
veranderen in d»n Amsterdamschen, welke
reeds in tientallen gemeenten in ons land
wordt nagevolgd.
Na den spreker voor zijn causerie bedankt
te hebben, sloot de voorzitter, de heer van
der Hoeven de matig bezochte vergadering.
Onze waterstaats-minister
Weet op 't oogenblik geen raad,
Want zijn draadloos radioraadje
Kwam met raad niet voor den draad.
Deze Raad kon hem niet raden,
't Werd een radelooze Raad,
Raadloos ging het draadloos Raadje
Zonder raad naar Waterstaat,
't Draadloos vraagstuk wordt langdradig,
Goede raad schijnt niet goedkoop.
Niemand haalt de dradelooze
Uit zijn golvenlengteknoop.
't Wordt een raadselachtig raadsel,
'n Politiek evenement
Want door 't draadloos radiovraagstuk
Loopt een draad.maar zonder end.
LEON.
H. Rijndijk 8. Mevr. J. HarteveltChris-
tiaanse, Breestraat 58; Mevr. W. F. Huur
manPlanjer, Terweepark 4Mevr. H. A.
KoningVan Wermesk erken, Cronestein-
kade 4; Mevr. E- K. F. KuilmanVan Haren
Rijn- en Sohiekade 45, Mevr. H. J. van
Lc-'euwenHofman, Oude Rijn 190; Mevr. J.
LieseBuys, Jan v. G-oyenkade 33; Mevr.
G. de Lind van WijngaardenOosthoek,
Zoeterw. Singel 63; Mevr. M. L- Locher
Johner, Schelpenkade 50; Mevr. G. van der
MarkVan der Holst, Julianastraat 41;
Mejuffr. J. C. Meerburg, Lijsterstraat 16;
Mevr. G. MeeterRoest, IT. Rijndijk 19 c;
Mejuffr. L- C. Mulder, Rijnsburgerweg 62 b;
Mevr. G. M. den OlderVan de Grift. Rijn
en Sohiekade 115; Mejuffr. M. P. Planjer,
Geverstraat 43, Oegstge'est; Mevr. A. L. Rie-
mens Coolsma, Zoeterw. Singel 93; Mevr.
C E. SchutterBergman, Rijn- cn Schie-
kade 98; Mevr. J. G. van der SteenVan
Went. Oude Rijn 6; Mevr. N. C. Wiggers
Groenendijk, Gobetstraat 38.
HANDELSREGISTER
KAMER VAN KOOPHANDEL.
Wijziging.
Haarlemsche Bankvereeniging. Leiden,
Breestraat 8 Hoofdzetel: Zijls'raat 76 le
Haarlem.
Nieuwe Directeur bijkantoor Leiden: TI.
J. Peper, Zandvoort.
BAZAR VOOR DE
VERLICHTING MAREKERK.
Men schrijft ons:
Zooals velen zullen weten, wordt het inte
rieur der Marekerk gerestaureerd. In ver
band hiermede is een Comité gevormd, dat
een bazar wil houden op 18. 19, 20 en 21
Maart e.k. De opbrengst daarvan zal aan
de Gemeente-Commissie1 worden aange
boden voor bijpassende lichtkronen in diei
kerk. Mogen wij allen, die voor dit idéé voe
len. vriendelijk verzoeken ons te willen
steunen door iets te willen inzenden, 't zij
ge'ld of anderszins aan één der adressen van
onderstaand Damescomité. In den loop dezer
week zullen de circulaires worden verzon
den en heel, heel vriendelijk wordt u ge
vraagd uw antwoord klaar te hebben, als dit
later zal worden gehaald- Dit zal de taak
van het Comité zeer vergemakkelijken.
Mochten enkelen «ioor vergissing geen cir
culaire ontvangen, mag dan dit schrijven
hiervoor dienst doen? Rekenend op veler
sympathie:
Het Dagelijkseh Bestuur:
Mevr. F. S. Spaargarenv. Pijpen Presidente
Apothekersdijk 5; Mevr. J. J- WilbrinkEg-
gink. Vice Presid., Utreohtsche veer 33 a;
Mevr. A. E. FonteinMorks, le Secretaresse,
H Rijndijk 10; Mevr- A. C. M. Punselie
Blommendaal 2e Secr., Rijnsburgerweg 110;
Mevr. A M. Mulderv. d. Most v. Spijk, le
Penn.esse, Bree-straat 70; Mevr. E. Filippo
Meter. 2e Penningm esse. Rijn- en Schie-
kade 20: Mevr. M. C. PeraVroom. Algem.
Adjunct. Morschstraat 4.
Het Damescomité:
Mevr. A. M. DonkersMeiners, Aloëlaan
7; Mejuffr. C. W. Fontein, Heerengracht
12 a, Mevr L. de GeusDe Graaf, Rijn- en
Schiekade 53; Mevr. Z. HakkenbergMens,
Kapitein J. J. Vethake, van het 4e regi
ment infanterie en gedetacheerd ten bureeie
van den hoofdinlendant te 's-Gravenhage, is
werkzaam gesteld op het bureel van den
intendant der IVe divisie te Amersfoort.
De opperrabbijn van het synagogaal
ressort 's-Gravenhage. zal a.s. Zondag bi;
den namiddagdlenst om 3.30 in den syna
goge aan het Levendaal alhier, een predi
katie houden.
Op uitnoodiging van den Leidschen
Armenraad zal op Woensdag 22 dezer onze
oud-stadgenoot, dr. Meuleman uit Heerlen
een voordracht houden over ,,De ongehuwde
moeder in verband met de nieuwe Ziekte
wet".
Door de directie van het „Casino
theater" zullen op 26, 27 en 28 Maart in do
Stadsgehoorzaal uitvoeringen gegeven wor
den van de groole film ..Lulher".
'Hedenmorgen omstreeks 10 uur is de
22-jarige drukker J. van V. in de drukkerij
van de Ned- Rotogravurenmij. door eigen
onvoorzichtigheid met zijn rechterhand be
kneld geraakt tussohen een diepdrukmachine'
waardoor hij aan de pols en duim tamelijk
ernstig verwond werd. De Eerste Hulpdienst
verbond den man ter plaatse en bracht hem
vervolgens ter verdere behandeling over
naar het Diaconessenhuis.
De brandweer is hedenmiddag om
12 uur met een motorspuit uitgerukt voor
een schoorsteenbrandje in het perceel Lust
hoflaan 45, doch behoefde geen dienst te
doen, daar het gevaar reeds geweken was.
Hedenmiddag werd een autobus op
Alphen bij de de Gijselaarsbank alhier, door
dat hij plotseling stopte aangereden dooi een
andere auto, die er achter reed. De bus
werd beschadigd en het verkeer ondervond
eenige stagnatie. Persoonlijke ongevallen
hadden niet plaats.
Men verzoekt ons mede te deelen, dat
de waker, die Woensdagavond aan de Bree
straat een deur open vond staan, niel be
hoorde bij den Gecontroleerden Particulieren
Nachtveiligheidsdienst, doch tot de N.V.
Leidsche Nachlveiligheidsdienst en Controle,
Heerengracht 18.
DE VOOROEFENINGEN
IN HET LEGER.
Een commissie van onderzoek ingesteld.
Ten einde den Minister een volledig oor
deel te geven nopens de maatregelen, welke
zouden kunnen worden getroffen om de
vooroefeningen in het leger zoo doeltreffend
mogelijk te doen zijn. heeft de Minister van
Defensie een onderzoek laten instellen door
een commissie, bestaande uit: J. H. Borel,
generaal-majoor. adjudant in buitengewonen
dienst van II. M. de Koningin, inspecteur
van den vrijwiMigen landstorm, lid#en voor
zitter;
Jhr. W. RöeR, generaal-majoor, comman
dant van de Ie divisie, lid en onder-voor
zitter;
H. v. Loghem, reserve-majoor van het 4e
reg. infanterie;
J. Nijdam, majoor der infanterie, com
mandant van het landstorm verband Amster
dam-Haarlem-,
T. Beets, majoor van het 3de reg infan
terie;
Cr. H. Vürtheim, majoor-titulair van den
staf der infanterie, werkzaam bij het Depar
tement van Defensie-,
D. v Voorst Evekink, kapitein van den
Generalen Staf, werkzaam bij het Depar
tement van Defensie;
A. A. Schilleman, res.-kapitein van het
11de reg. infanterie;
G.A.P. Kools, bureelambtenaar, werkzaam
ton bureeie van den inspecteur der infan
terie
allen leden;
terwijl als adviseerende leden deel uit
maken van de commissie:
.T. A. J. M. Schotman, majoor van den staf
der infanterie, toegevoegd aan den inspec
teur van den Vrijwilligen Landstorm; TI D.
v. d. Kou we, res. eerste luitenant van het
19de reg. inf.; rhr, O. Verdoorn, reserve
eerste luitenant van het 15de reg. inf.
Als secretarissen, tevens advi9Perende le
den. worden aan de commissie toegevoegd:
A. L. Schlingemann, kapitein van den
staf der infanterie, toegevoegd aan den in
specteur van den vrijwilligen landstorm; M.
A. Smeenk. eërste-luitenant van den staf der
infanterie, werkzaam bij het Departement
van Defensie.
Aan de opdracht voor de Commissie wordt
ontleend:
le. na te gaan, welke maatregelen zouden
kunnen worden getroffen om de vooroefe
ningen bij het Vooroefeningsinstituut van
den vrijwilligen landstorm daaronder be
grepen de kaderopleiding bij dat instituut
zoo doeltreffend mogelijk te doen plaats
vinden, daarbij rekening houdende, zoowel
met de eischen, welke de geoefendheid van
liet leger stelt, als met de belangen van de
betrokken jongelieden;
2c. aangezien eenig verband kan worden
gezien lu9schen de opleiding tot reserve-ser
geant bij het vooroefeningsinstituut en de
opleiding als vrijwilliger voor het reserve
kader bij de scholen voor reserve-officieren,
ware, voor zooveel noodig. ook laatstbedoeld
instituut in het onderzoek te betrekken;
3e. ter zake van het onder le. en 2e. ge
stelde aan den minister van Defensie ver
slag uit te brengen en de noodige voorstel
len le doen.
in het onderhavig tijdperk. In het rapport
is dan ook de invloed dier beide factoren
mede in aanmerking genomen; aldus werd
voor de inkomens hier te lande sinds 1915
een werkelijke stijging van ruim 7 pCt. ge
vonden. terwijl andersinds bleek dat de om
vang van het volksvermogen in dezelfde
periode een daling van 3 pCt. heeft onder
gaan Mogen er in de gevolgde berekenin
gen al onzekere elementen voorkomen, zoo
kan mitsdien niettemin worden aangenomen
dat de vermogensvorming hier te lande is
achtergebleven bij den groei van het in
komen.
Overigens worden in het kort de wijzi
gingen opgespoord, welke plaats hebben
gegrepen in de verdeeling van inkomen en
vermogen onder de bevolking Daarulr blijkt,
e^n gestadige toeneming van het aandeel,
dat de lagere inkomens en vermogens van
dc totalen tot zich trekken Dit proces van
toenemende gelijkmatigheid in de verdeeling
voltrekt zich bij het inkomen in sneller
tempo dan bij het vermogen.
DE HARING- EN
BEUGVISSCHERIT.
Het conflict opgelost.
De organisaties in het zeevisscherijbedrijf
te Vlaardingen hebben met de leden ver
gaderd. Besloten werd de voorwaarden
door de reeders aangeboden, n.l. 1.6 pet.
van de bruto besomming ter haringvis-
scherij met een garantieloon van f. 14 per
week en voor de beugvisscherij f. 12 per
week en 3/4 pet. der bruto besomming, te
aanvaarden Verder is besloten de beman
ningen te laten monsteren mits er in de
monsterrol een clausule wordt opgenomen,
waarbij wordt bedongen, dat wat verder nog
met de arbeidersorganisaties wordt overeen
gekomen, ook voor deze schepen van kracht
zal zijn.
UIT DE METAAL-INDUSTRIE.
Ook de werkgevers aanvaarden het
collectief contract.
In de gistermiddag to Utrecht gehouden
vergadering van den Metaalbond (werk-
geversbond in de metaalindustrie) is de col
lectieve arbeidsovereenkomst met den Alge-
t meenen, den R.K. en den Chr. Metaalbewer-
i kersbond aangenomen.
INKOMENS EN VERMOGENS
IN'NEDERLAND.
Een interessante statistiek.
Als No. 10 van den jaargang 1929 der
Verslagen en Mededeelingen van de Afd.
Handel en Nijverheid van het Departemen*,
van Arbeid. Handel en Nijrerheid, is ver
schenen een studie over bovengenoemd on
derwerp, samengesteld door het Secretariaat
der Sub-Commissie voor de Economische
Politiek, waarin een beknopt overzicht ge
geven wordt van den loop der inkomens
en vermogens in Nederland vanaf de eerste
jaren van den wereldoorlog tot aan het
jaar 1928.
t)e statistieke gegevens over de Inkom
sten- en Vermogensbelastingen hebben
daartoe als basis gediend, tevens is ge
poogd ook den omvang van de verdere sa
menstellende deelen van het totale parti
culiere volksinkomen en volksvermogen
zoo nauwkeurig mogelijk vast te stellen
Hierbij zijn met name de totalen der onbe
laste inkomens en vermogens berekend.
Aldus ontstond voor het Nederlandsche
volksinkomen van het jaar 1915-1916 de
som van 2380 millioen gulden, welke toen
in het jaar 1927-1928 was opgeloopen tot
5043 millioen. Volgens de berekeningen van
het rapport steeg het volksvermogen in dil
tijdsverloop van 11.190 millioen tot 21.714
millioen gulden.
Inlusschen kunnen de aldu9 gevonden
vermeerderingen geen reëele worden ge
noemd, aangezien daarbij geen rekening l»
gehouden met de gedaalde koopkracht van
den gulden en de toeneming der bevolking
DE K. L. M. IN HET
AFGELOOPEN TAAR.
Het luchtverkeer der K.L.M. in 1929 is
zeer voorspoedig geweest. Er is geen enkele
tegenslag ondervonden; de averij, welke
vliegtuigen hebben beloopen, is niet noe
menswaard geweest; de regelmaat van den
dienst bedroeg 96.6 pCt.
Het vervoer van passagiers is met 13 pCt.
vermeerderd, dat van goederen met 29 pCt.
dat van briefpost met 87 pCt. en dat van
pakketpost met 54 pCt.
DE POSTVLUCHTEN.
Het zesde vliegtuig van de retourvlucht
is gisteren om 6 uur 30 uit Aleppo vertrok
ken en om 12 u. in Constantinopel aange
komen.
VERSPREIDE BERICHTEN.
Bij Kon. besluit is aan mr. H C. F.
Rits, op zijn verzoek, met ingang van 13
Januari 1930, eervol ontslag verleend uit
zijn betrekking van notaris te 's-Hertogen-
bosch.
De audiëntie van den minister van
Waterstaat zal a.s. Woensdag 15 dezer niet
plaats hebben.
Het groote Diessel-stoomgemaal ten
Zuiden van Wieringen en bestemd voor de
droogmaling v. d. Wieringermeerpolder is
thans geheel voltooid en heeft reeds 3 uur
achtereen proefgemalen. De machines werk.
ten perfect. Enorme massa's water werden
verplaatst. Binnenkort zal met de gToote
bemaling worden begonnen
Steeds kwamen bij de Directie der
Ned. Spoorwegen en bij N.V. Maatschappij
tot Exploitatie van automaten „Nexaut"
klachten in over de 9lechte werking der
chocolade-automaten in de rijtuigen oei
Electrische treinen. Bovendien waren dezt
automaten dikwijls defect of werden nog
door de slechte bevestiging dikwijls uit de
rijtuigen ontvreemd.
Al deze automaten zullen nu uit de rij
tuigen verwijderd worden, en door doel
matiger en solider instrumenten vervangen
worden.
BINNENLAND.
Nieuwjaarsrede van den voorzitter der
Kamer van Koophandel en Fabrieken voor
Rijnland te Leiden. (3e Blad).
Ingesteld is een commissie van onderzoek
naar de doeltreffendheid van vooroefeningen
in het leger. (Binnenland, le Blad).
In den Volksraad is een regeeringsverkla-
ring afgelegd ovei de actie tegen de Partij
National Indonesia. (Uit Ned. Oost-Indië,
le Blad).
Het reorganisatie-rapport door de Synode
der Ned. Herv. Kerk verworpen (4e Blad).
Statistiek van verkeersongevallen tns-
scLen Den Haag en Leiden. (Gemengd, 2e
Blad).
Plechtige opening van het Oranjepark te
Ocgrlgeest, (4e Blad).
Van der Scheer (Nederland) werd heden
te Davos vcor de Academische winterspelen
winnaar op de 500 M. schaatsenrijden.
(Sport le Blad).
De minister van Waterstaat heeft besloten
inzake de toewijzing der golflengten voor
den omroep dat Hilversum en Hnizen vanaf
18 Jannari weer voor drie maanden wis-
relen (Laatste Berichten, 1ste Blad).
Te Tilburg is een elevator van de gas
fabriek omlaag gestort; twee personen zijn
gedood (Laatste Berichten, 1ste Blad).
BUITENLAND.
Rondom de Haagsche conferentie. (Bui
tenl- en Tel. le Blad).
De Engelsche delegatie ter vlootconfe-
rentie. (Buitenl. le Blad).
De feestelijkheden ter gelegenheid van het
huwelijk van prins Umberto en prinses
Marie José zijn geëindigd. (Buitenl. le1 Blad).
UIT NED. OOST-INDIE.
DE ACTIE TEGEN DE PARTIJ
NATIONAL INDONESIA.
Een regeeringsverklaring afgelegd.
BATAVIA, 10 Jan. (AneUi). In de heden
morgen geopende tweede gewone zitting
van het zittingsjaar 1929/1930 van den
Volksraad heelt de Regeeringsgemachtigdo
voor algemeene zaken bij den Volksraad mr.
ir. H. J. Kiewiet de Jonge namens de Regee
ring eene verklaring afgelegd inzake de ac
tie tegen de Partij National Indonesia.
De Regeeringsverklaring is drie-ledig.
Ten eerste bevat zij de motieven die de
Regeering aanleiding hebben gegeven op
dracht te geven tot het instellen van de
huiszoekingen.
Ten tweede worden in de verklaring ie
voorloopige resultaten van het onderzoek
openbaar gemaakt.
Ten derde behandelt de verklaring het
beleid van de Regeering jegens de volksbe
weging.
Wat het eerste gedeelte van de verklaring
betreft, wordt uiteengezet dat de tegenwoor
dige Regeering reeds herhaaldelijk waar
schuwingen heeft doen hooren tegen het
entromistisch drijven.
Het hoofdparket heeft medio December
verschillende berichten ontvangen, welke
berichten op steeds duidelijker wijze con
vergeerden na bepaalde tijdstippen, gelegen
op of omstreeks Nieuwjaar 1930.
Men had hier niet meer te maken met ge
ruchten maar met behoorlijk gedocumenteer
de berichten.
In enkele weken tijds ontving het
hoofdparket alleen uit West-Java een vijftig
tal van de meest los tot elkaar staande be
richten die alle wezen in de richting van de
Partij National Indonesia en die alle drei
gende waarschuwingen inhielden over on
geregeldheden waarschuwingen die dik
wijls in dier mate gepreciseerd waren, dat
zij wel van ingewijden afkomstig moesten
zijn. Onder deze omstandigheden zou het
kortweg gezegd, onverantwoord zijn geweest
indien de Regeering verder in hare houding
van waakzaam afwachten zou hebben vol
hard.
Wat het tweede punt van de verklaring
betreft, wordt vastgesteld dat ofschoon we
gens het korte tijdsbestek pas een deel van
hel verzamelde materiaal geschift en ver
werkt werd. en in verband met het feit, dat
het hier een justitiezaak geldt, aangaande
de voorloopige resultaten slechts kan wor
den medegedeeld, dat in diverse opzichten
het bestaande vermoeden reeds bevestiging
heeft gevonden, het vermoeden dus dat aan
leiding hpeft gegeven tot het optreden en
dat inhield- samenspanning, opstand als
mede deelneming aan eene vereeniging mot
het oogmerk misdrijven le plegen, welk
laatste delict reeds gepleegd is. De Regee
ring spreekt hare waardeering uit voor den
arbeid, die gepresteerd is door de beide be-
