ZWERFTOCHTEN DOOR KATWIJK.
70sle Jaargang LEIDSCH DAGBLAD, Zaterdag 21 December 1929 Derde Blad No. 21403
Korte indrukken van een Niet-Katwijker. - Van geluk en leed door de eeuwen heen.
I
GODSDIENSTIG KATWIJK.
IETS OYER KATWIJK'S
VERLEDEN EN HEDEN.
KATWIJK: DE ONONTBEERLIJKE
LONG VAN LEIDEN.
Kerk en schip zijn de symbolen van de twee cardinale elementen in het leven
van den rechtgeaarden Kalwijk-Zeeër! Hierboven: De Oude Kerk aan den Bou
levard. Zij stond eertijds vlak aan zee: het golfgebruis overstemde menigmaal
het gezang der kerkgangers.
kI, maar liepen wij -er rond met een open
i voor alles, wat zich daar alspeelt?
Ilgen wij niet meestal slechts het gekrioel
zwemmers of het rusteloos heen er.,
jtt: rennen van kelners met hun ranja- of
en?
SAben wij wel voldoende gelet op he.
F-":-rachtigo aspect, dat dit lieflijk dorp
Min talloos verborgen hoekjes, waarvan
k Lndagsganger over 't algemeen te wed-
notitie neemt? Daar gaat zóóveel in
l een dorp om, dat voor een haastige
k verborgen blijft, 't Is zoo verneffend
f heldere® zomermorgen te turen naar
e horizont. Men ziet de kleine schuitjes
varen aan den einder. Het leven van
gezonden visschersman lijkt dan eet.
spel van komen en van gaan, van uit-
en weer thuiskomen, op- en neer,
- en weer, gelijk het vertrouwd, beweeg-
f mechaniek van een oude scheepjesklok.
Ken ziet dan niets van het meedoogenloo3
arlrjke, dat dit visschersleven zonde:
krbreking bedreigt. Slechts valt daar iéts
V te bespeuren op een stormachtigen No-
fberdag, wanneer de orkaan de donde-
golven tegen de gele vestingmuur der
a opzweept als een 'schuimende rand
witte vlokken.
in wil men toch iets meer weten van
n strijd tegen het watergeweld.
8 wijze, waarop de visoh, die wij aan de
f'E€ eettafel verorberen, uit dat ziedende
pent wordt opgehaald, verdient ook
bijzondere aandacht. Tevens zal er eeL
van zijn gemeentenaren waakt. Ook de vele
anderen danken wjj voor hetgeen zjj ons oval
Katwijk s leven en strMen vertelden en waar
van wij slechts het voornaamste neerschre
ven. Wij hopen, dat de niet-Katwijkers bij
een volgend 'bezoek het dorp zullen rond
gaan met een grootere belangstelling dan
voorheen. Want waarlijk, wanneer men var.
Katwijk en haar bewoners ziet, hoort of
leest, ontstaat onbetwistbaar een groote liefde
voor deze welvarende plaats, waarvan zulk
een 'groote kracht uitgaat.
loovige zielen, eenigszins mystiek aangelegd.
Hoe kan 't ook anders: de gevaarvolle ein
deloosheid der zee steeds voor oogen, waarop
niemand veilig is en niet weet of hjj den
i volgenden dag nog beleven zal, maakt klein
en nietig in de machtig-grootsehe greep
der natuur. In de lange nachten, aan 'trcer
van een dobberend vaartuigje onder demil.i-
oenen sterren verheft de ziel zich vol ver
trouwen en geloof tot den schepper dezer
wonderen.
Ook de vrouwen thuis: aan wien kunnen
zij beter zorg en verdriet opdragen, dan
aan Hem, van Wien zij leerden, dat zelfs
geen muscbje van het dak valt, zonder Zijn
Heiligen wil?
Tweemaal per Zondag zijn zjj dan ook
trouwe kerkgangers: Bijbelspreuken, gezan
gen en psalmen zijn muurvast in hun ge
heugen besloten. Iedere psalm wordt met
een enkele vlugge vingerbeweging op ge
slagen, en de wijs ervan ingezet, in de
juiste toonaard, zelfs als 't moet zonder
orgelbegeleiding
Trouwe - gelcovige kerkgangers, eenigszins
mystiek aangelegd.
Van alle 'kerktorens in de beide Katwijken
beleren Zondags de klokken twee maal per
dag.
Witgekapt, de gouden hoofdplaten even
schemerend van onder de doorschijnende mut
sen, waartegen de vierkante spelden rijk
uitkomen, het Kerkboek stevig in de hand
geklemd, stevenen Katwijksch vrome doch-
teren met deinende rokken, de zwarte capen
los om de schouders geslagen, naast him
stoere echtgenooten, naar de Bedehuizen.
•Helaas: slechts het jongere geslacht steekt
met de moderne kleeding naast de schilder
achtige moeders deerlijk af. Waarom ziet
zij dat zelf niet in?
Allen zijn r:j trouwe kerkbezoekers, ge-
De predikant heeft dan ook een uiterst
critasch, doch zeer oplettend gehoor. Weet
hij te boeien, dan zal hjj op de handen
gedragen worden en geëerd, zooals in weinig
andere plaatsen. De deuren van hart en
woning gaan wijd en gastvrij voor hem open.
Voor geslachten Is hij verzekerd van
trouw. Ook wanneer hij later elders
beroepen of gestorven mocht zijn. Zijn eens
gegeven portret blijft voor altijd aan de
muui hangen, als geëerbiedigde herinnering
tusochen godsdienstige spreuken, familiegroe
pen, afbeeldingen van trouwe vrienden,
bommen, loggers en s ymbolisch-chnste-
iijke voorstellingen, zooals de geliefde plaat
van de „smalle en de breede weg", dienaar
hemel en hel voeren.
De oude Kerk aan den Boulevard, oor
spronkelijk de H. Andreaskerk geheeten,
wier dikke muren eeuwenlang wind- en zee
vlagen trotseerden, is voor het oude ge
slacht het uitverkoren bedeoord. Vol trots
toont koster Vis de kerk. zooals zij er na de
restauratie van '24 uitziet. Een bomschuit
in klein formaat, kunstig vervaardigd door
een visschersman, troont aan 't begin van
't middenpad onder het orgel. Kerk en
schip, dat zijn de symbolen van de twee car
dinale elementen in het levem van den recht
geaarden Katwijk-Zeeër!
Een decoratief oogenblik tijdens het ophalen der haringnetten na de reparatie.
Een interessante en veelbewogen historie -
Tegenwoordig over 't algemeen welvaart.
Is er één dorp, dat zulk een rijk en in
teressant verleden heeft als Katwijk?
Pars de oude Predikant cn anderen heb
ben ons in dikke boeken daar veel over be
richt en ook in 't heden zijn geschiedvor-
schers, die in dikke zware dossiers een
macht van wetenswaardigheden verza
melen.
Wandel door de beide Katwijken en ge
zult tallooze gebouwen voorbijgaan, wier
muren spreken van oorlogs- en water
geweld, van veel strijd en wee, doch ook
van hoopvolle, gelukkige lijden.
Kerken en burchten, van eeuw lol eeuw
werden zij bestormd of door de zee ver
zwolgen en dan weer blootgelegd.
Een oude Hollandsche kroniek verhaalt
van het Huis te Britten, de Brittenburcht:
„Na het stoppen van den Rijn, bleef die
Burcht van Brittannien, of die Burgt te
Buten, buiten de Ifuinen leggen in de see
verdronken, daar men nog de Grondvesten
van siet, als 't leeg Water is.
Dat was het oude rechthuis deT Romei
nen, die ook in en rond Katwijk zwierven,
een nederzetting der Katten, nakomelingen
van de Batavieren.
Keizer Claudius timmerde, zooals de oude
Kronieken verhalen, omtrent ..die mond van
den Rijn, een vierbake of groten toorne" en
op deze burgt sat een Kaslelein, die de tol
len bewaarde, daar de Rijnschepen op deze
plek in zee plachten te vallen. Het Huis te
Britten, zoo genaamd omdat het tegen over
ten gewoonte, den wederkeer der tijden
heeft genomen, is dit slot wat meer te voor
schijn gekomen.
Vooral in het jaar 1520, waarin men het
twee dagen lang bijna in zijn geheel heeft
.kunnen zien en er vele schatten vandaan
gehaald werden.
Zoo vertellen de oude kronieken einde
loos veel wetenswaardigheden uit den tijd
der Katten, Batavieren, Romeinen en later
van het jaar, waarin de Watergeuzen bin
nenvielen, waardoor Katwijk Zee spoedig
een vaste burcht der Reformatie werd.
De oude Kerk aan den Boulevard, eer
tijds de St. Andreaskerk genaamd naar
den schutspatroon van Katwijk de Heilige
Andreas, zooals de Heilige Jeroen van
Noordwijk heeft het veelal zwaar Ie ver
duren gehad en in de loop der eeuwen veel
veranderingen ondergaan.
Oorspronkelijk een Kapel ingericht als
bidplaats voor do visschers. later omge
bouwd tot een z.g. Kruiskerk, had zij reeds
in het jaar 1400 een aanzienlijke omvang.
Op de fundamenten uit die dagen is de te
genwoordige kerk gebouwd.
In 1571 de kerk was toen natuurlijk
nog gewijd aan den Roomschen eeredienst
leed zij onder de verwoestingen der
Geuzen, in 1572 was 't de beurt aan de
Spanjaarden om wraak te nemen: de roode
haan kraaide van dorp en kerk, slechts de
hechte, vierkante toren bleef staan.
Dan weer 't was in 1601 kwam de
zee zóó onheilspellend opzetten, dat het ge
zang der kerkgangers door het golfgebruis
werd overstemd.
In de zee-oorlogen tijdens de zeventiende
eeuw toen de Engelschen op de kust kwamen
moest de toren het ontgelden en in 1799.
#R$
„Dit blad vertelt van Katwijk
Haar welvaart en haar wee.
Haar burgers en haar visschers
Haar strijden met de zee.
Van 't dorp, dat sedert eeuwen
Aan stormen weerstand bood:
De wijkplaats van de Katten
De wieg der haringvloot."
JH KORT VOORWOORD TOT DEN LEZER.
Evenals een mensch. heeft ook een stad
:nr longen. Wanneer de Leidenaar op bo
uwenden, drukkenden zomerdag, doch ook
3 herfst- of wintertijd, als 't in de straten,
ledompt en triest is, zijn gemoed verruimen
verkwikken wil, dan trekt hij naar de zee,
nar de zilte lucht lichaam, ziel en geest
itnuivertEen van die longen van onze
schilderachtige, maar eng-gebouwde stad is
[afwijk. Wij allen zijn er menigmaal ge-
Burgemeester mr. dr. Schokking, die ons in
warme bewoordingen over zijn gemeente
het een en ander verteld heeft.
grooter verlangen ontstaan den Katwijker
cn zijn dorp nader te leeren kennen en iets
te zien van die groote bedrijvigheid, welke
zich achter de coulissen der reederijen en
pakhuizen afspeelt.
Wij zijn er dus eens op uitgetrokken om U
in dit en nog een volgend nummer een klein
beeld te geven van het dorp, dat sedert
eeuwen aan storm en geweld was blootge
steld, waar een bevolking leeft van stoere,
geharde kerels van stavast, wier gezichten
even donkerbruin gelooid zijn als hun sterke
netten. Voor menigeen een voorbeeld van
plicht en werkkracht. Velen zijn behulpzaam
geweest, om ons tijdens die verschillende
zwerftochten in t e lichten.
Allereerst Burgemeester mr. dr. Schokking
die ons op zijn waardige werkkamer in het
gemeentehuis met groote welwillendheid ont
ving. Met liefde beeft hij over zijn gemeente
gesproken en uit zijn warme woorden maak
ten wij op, dat Katwijk's groei en bloei hem
zeer na aan 't hart ligt.
Het onderhoud dat wij met hem mochten,
hebben, schonk ons de overtuiging, dat hier
een ware Burger-Vader over de belangen
De Katholieken werden door de Water- t Britlannië lag, werd gezegd geslicht te zijn
geuzen uit Katwijk Zee verdreven, Vai/iaar van Kajus Kaligula, de vierde Keizer van
dat tot op heden de Katholieke kerk zich het Roomsche rijk.
gehuisvest heeft in het veilige Binnendorp, Anderen weer zeggen echter, dat Kali
waal omheen zich ook een groote, toegewijde gula's burcht De Kirburg of wel de Keizers-
gemeente heeft gegroepeerd. Als merkwaar- burcht is. in Normandië gelegen
digheid zij hierbij nog vermeld, dat ;n Kat- Men ziet 't, ook die oude knappe geschie-
vijk Zee geen enkelen Israëliet woont. j deniskoppen waren 'l al niet met elkander
Ook in de vrije natuur, des zomers aan het eens, ook in vroeger tijden gold het woord
strand, kan men getuige zgn van het intens ..Zooveel hoofden, zooveel zinnen" en wilde
godsdienstige leven. Sinds eeuwen verkondigt de een 'l beter weten dan den ander,
men er het woord Gods, in navolging der Dan elders lezen wij weer: "de Keizer
predikaties van Jezus aan het meer van heeft een geweldig sterk Slot gebouwd, met
Galliled. j een „schone Haven" waar is zij nu?
De modernste verbreiding van het Heilige van waar sij met groot geriev ende bc-
woord bracht echter wel de Radio. Welk een quaamheid over en weer reisden na Enge-
rijkdom voor de Katwijksche visschers, om land. (Mogen de Katwijkers weer spoedig in
nu op zee, hoe ver ook van Kerk. dominé dezelfde schoone omstandigheden verkce-
en dorp verwijderd, de bekende stem ren!) Ditzelve slot werd van de Noorman-
van een der vier beminde predikanten des nen ingenomen en verdorven." Later, „door
Zondags te mogen volgen- het geweld der zee ganlselijk overlopen ende
Zoo bloeit overal in de beide dorpen het verdronken, also dat in langen tijd geen
godsdienstig leven, waarbuiten een Katwy- leken of schijn daar van gesien wierd."
ker geen Katwjjker zou zijn! .Wanneer in volgende eeuwen de zee, bui-
Eenige der bekendste Katwijksche reeders bij de vischbezichtiging gekiekt. Van
links naar rechts de heeren: C. den Duik, C. den Duik Czn., D. Meerburg Pzn„
A. Ouwehand, J. den Duik. M. Parlevhet
Des middags heerscht bij het Prins Hendrikkanaal een gezellige drukte. Reeders
en handelaren maken rond en boven op de „kantjes" haring hun aanteekeningen.
