NIEUWJAARS-
ADVERTENTIES
ZATERDAG 21 DECEMBER 1929
No. 21403
OFFICIEELE KENNISGEVING
STADSNIEUWS.
DINSDAG 31 DEC. A.S.
OP DEN DAG VAN HEDEN...
Het voornaamste nieuws
van heden.
Jaarcranp
LEIDSCH
<>§|§|§j»
DAGBLAD
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
PRIJS DER ADVERTENTIEN
30 Cts per regel voor advertentiên uit Leiden en plaatsen waar
agentschappen van ons Blad gevestigd zijn Voor alle andere
advertentiên 35 Cts per regel Kleine Advertentiên uitsluitend
bij vooruitbetaling Woensdags en Zaterdags 60 Cts. bij een
maximum aantal woorden van 30
Incasso volgens postreebt Voor eventueele opzending van brieven
10 Cts porto te betalen Bewijsnummer 5 Cts
Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 2500 Redactie 1507.
Postcheque- en Girodienst No. 57055 - Postbus No. 54
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Leiden per 3 maanden 2.35, per week
Buiten Leiden, waar agenten gevestigd zijn. per week
Franco per post 2.35 portokosten.
ƒ0.18
„018
Dit nummer bestaat uit ZES bladen
EERSTE BLAD.
HINDERWET.
Burgemeester en Wethouders van Leiden,
bengen ter algemeene kennis, dat door hen
ie beslissing op het verzoek van L. Berk,
en vergunning tot het oprichten van een
tewaarplaats voor benzine in het perceel
loppenhinksteeg No. 1, kadastraal bekend,
Gemeente Leiden, Sectie I No. 1964. Is ver-
Ci'ïd A. VAN DE SANDE BAKHUYZEN.
Burgemeester.
VAN STRIJEN. Secretaris.
Leiden, 21 Dec. '29.
MILITARIA.
Bij K. B. zijn met 1 Januari 1930 Be-
.amd tot reserve 2de luitenants bij het 4de
sgt infanterie de vaandrigls Anema, H. G.
litis, J. P. Engels, H. de Graaff, L. C. Na-
:::t, B. G. Beulink, P. E. Bos, K. Eisenga,
1.0. Hinze, J. Kalf. B. A. van Lent, E. Loh-
mn, H. J. Loois, J. Melgers, J. L Mertens.
t Smith en A. Weslerveld, allen van het
:rp9 en de vaandrig J. T. Buurman van
:eeden en N. M. Japikse, beiden van den
i.ijirilligen Landstorm; en bij het 6de regt.
'd-artiilerie de kornetten L. G. Roeterl
lienbruggen, H. Beucker Andreae, II. v.
fcjerzeil en C. F. H. Welter, allen van het
rps. Voorts zijn benoemd bij de militairs
iministralie tot res. 2de luitenants bij het
R. I de vaandrig D. W. Henneveld van
-! korps en bi) het 6de R. V. A. de vaan-
ij A. H. Dirksen van het 4de R. I.
BEROEP UITGEBRACHT.
Bi I. C. van Apeldoorn le Bennekom is
hroi;m bij de Ned. Herv. Kerk alhier in
Cf raature van wijlen ds. Beekenkamp.
ADRES VAN DE K. v. K.
AAN DEN MINISTER.
Inzake de oprichting van de
N.V. Tricotage-ateliers „Freebeek".
De Kamer van Koophandel en Fabrieken
%r Rijnland heeft aan den Minister van
[alerstaat het volgende adres verzonden:
In verband met het voorstel, gedaan in
k Nota van Wijziging op de begrooting
80 van het Staatsmijnbedrijf van 25
t-ember 1929, om gelden beschikbaar te
rdien ten einde het Staatsmijnbedrijf ge-
frnheid te geven deel te nemen in het
litaal van een op te richten N.V. Trico-
Ateliers „Treebeek", veroorlooft de
ter van Koophandel en Fabrieken voor
iland zich met verschuldigd en eerbied
Excellentie te verzoeken, het navol-
Ie in ernstige overweging te willen
ien.
|Het zal Uwe Excellentie ongetwijfeld be-
zijn, dat Leiden reeds van oudsher een
belangrijk centrum is van de Texliel-
erheid en dat er ook thans meerdere
ijven zijn die, wat betreft hunne uit
ende outillage. kunnen wedijveren met
iotste bedrijven van het buitenland,
algemeene toestand van deze bedrijven
'ter is. alhoewel niet ongunstig, toch nog
zoodanig dat men in algemeenen zin
kunnen spreken van krachtig bloeiende
ijven Integendeel, tengevolge van hooge
•echten in het buitenland, verande-
T^n de mode, enz. kunnen deze bedrij-
nog niet op volle kracht werken. In
dingen, waarin voorheen soms honderd
foter vrouwelijke arbeidskrachten werk-
waren, wordt thans met eenige tien-
arbeidsters gewerkt.
zal Uwe Excellentie daarom duidelijk
l< dat onze Kamer van Koophandel, die
Leiden haar zetel heeft, met zeer groot
^tezen van het voorstel om met behulp
2 staatsgelden de tricotage-ateliers ..Tree-
op te richten, heeft kennis genomen,
eerste plaats reeds omdat hel onze
van Koophandel, uit principieel oog-
bezien, uitermate bedenkelijk voor-
dat het Staatsmijnbedrijf en daardoor
de Staat zelve, deelneemt in een
olijke zuiver particuliere ondernc-Tning.
^rnoediging van het particuliere initia-
hetgeen geschieden kan door in be-
gevallen bijzondere faciliteiten te
^nen. acht de Kamer verkieselijker dan
^ming in ondernemingen ïn het laatste
f kunnen de consequenties welke uit
{deelneming voortvloeien, niet altijd in
{2ebn?len omvang worden overzien.
mogelijkheid bestaat toch, dat een
hetwelk ondanks het voorhanden
f-n geschikte werkkrachten, niet dan
-hulp van staatsgelden ter plaatse kan,
Tot Maandag 30
December a. s. des
middags 12 uur kun
nen deze advertenties
worden aangeboden,
bij latere aanbieding
wordt de gewone advertentieprijs berekend.
Ook dit jaar stellen wij
weder de gelegenheid
open, in ons blad van
Nieuwjaarswenschen te plaatsen
Tegen den prijs van: 75 Cent van
1 tot 5 regels. Elke regel meer 15 Cent
worden opgericht, tengevolge van diverse
omstandigheden nimmer in staat zal zijn
zichzelf le bedruipen, in welk geval de
Staat dus gevaar loopt, zoo niet direct dan
toch indirect steun le verleenen, ook al zou
dit thans niet in het voornemen liggen.
Aangezien de particuliere nijverheid niet
genegen was de risico's van het stichten
aldaar van een dergelijke onderneming te
dragen, zal het, ondanks de voordeelen, te
meer te betwijfelen zijn of ooit het staats
geld een nuttig effect zal afweTpen.
Voorts zal aanneming van het voorstel
tot gevolg kunnen hebben, dat hel bestaande
particuliere bedrijf concurrentie zal ont
moeten van een bedrijf gedreven met staats
geld. Ook ze'lfs al ligt het in de bedoeling om
producten aan de markt te brengen, die nog
niet in Nederland worden vervaardigd, dan
nog is een dergelijke deelneming om princi
pieels redenen af te wijzen. Bovendien is
het gevaar zeker niet denkbeeldig, dat later
het bedrijf ook reeds in Nederland gefabri
ceerde goederen zal gaan vervaardigen.
Daaromtrent wordt ook in de Memorie van
Antwoord niets geruststellends medege
deeld. Allicht zullen de bestaande particu
liere bedrijven bij inschrijving van leveran
ties aan Staats-Instellingen worden achter
gesteld, ie'ts wat zeer wel mogelijk is zonder
nog den „dwang" uit te oefenen, waarover
in de Memorie van Antwoord sprake is. Op
deze wijze zullen eventueele verliezen kun-
nc-'n worden verborgen gehouden en be
staande bedrijven worden geschaad.
De Kamer acht het temeer haar plicht le
trachten de vestiging van „Treebeek" te
voorkomen, omdat de goed geoutilleerde
Leidsche bedrijven verschillende textielpro
ducten, welke vroeg of laat in aanmerking
zouden kunnen komen om in de tricotage
ateliers „Treebeek" te worden vervaardigd,
in voldoende mate tegen concurreeTende
prijzen kunnen leveren.
Zoowel derhalve vanwege het feit. dat de
consequenties nimmer van tevoren kunnen
worden overzien, alsook vanwege het on
juiste principe om zuiver particuliere be
drijven met staatsgeld te beconcurreeren,
veroorlooft de Kamer zich Uwe Excellentie
te verzoeken, het genoemde denkbeeld alsnog
in nadere overweging te nemen.
DE ZUIDERZEEFILM.
Een interessant overzicht van de
werkzaamheden.
We mogen het Leidsche afdeel ingsbesluur
van de Ned. Ver. van Huisvrouwen slechts
dankbaar zijn, dat het ons in slaat gesteld
heeft, zonder een verre reis naar het afge
legen Wieringen te maken, ons een duidelijk
beeld le vormen, van den omvang van het
grootsche werk van de inpoldering der Zui
derzee. dat sinds eenige jaren in uitvoering
is en zoo langzamerhand in een stadium is
gekomen, dat er werkelijk wat le zien is.
De leden hebben trouwens bij voorbaat
hun dankbaarheid getoond door gisteravond
in grooten getale naar het Casino-theater
aan de Hoogewoerd op te trekken, zoodat de
vraag naar plaatsen liet beschikbare aantal
belangrijk overtrof.
Dé avond werd geopend door de presi
dente, mevrouw DuysterBorn, die na een
kort welkomstwoord aan de aanwezigen het
woord gaf aan ir. H. C. Duyster uit Den
Haag. die de film zou toelichten
Deze wees er in zijn inleiding op. dal de
eerste plannen tot droogmaking van de Zui
derzee reeds dateeren van 1667. toen Hen
drik Stevin er een project voor ontwierp. In
het begin der 19de eeuw werden van ver
schillende kanten plannen naar voren ge
bracht. In 1866 vroeg de Ned. Mij. voor
Grondcrediet concessie voor de droogmaking,
welke door de regeering geweigerd werd op
grond vaD de overweging, dat de uitvoering
van een dusdanig belangrijk werk alleen
door den Staat behoorde te geschieden. Dit
plan betrof alleen het gedeelte ten Zuiden
van de lijn EnkhuizenKampen. In 1877
werd door de regeering een wetsvoorstel in
gelijken geest bij de Tweede Kamer aanhan
gig gemaakt, doch het daarop volgend mi
nisterie trok het wetsvoorstel weer in. Tot
dat in 1886 de Zuiderzeevereeniging werd
opgericht, waarvan nu wijlen ir. C. Lely tot
ingenieur werd benoemd. Dien9 levenswerk
omvatte de plannen tot drooglegging van de
kom der Zuiderzee met de Wieringermeer,
het gedeelte ten Zuiden van de eilanden
Texel en Vlieland en in de derde plaats de
Wadden met de Lauwerszee.
Ir. I/ely besloot alleen over le gaan tot
uilvoering van het eerste plan als zijnde het
meest vruchtdragende project. Te dien
einde werd de Zuiderzee verdeeld in vier
polders en het zgn. IJsselmeer, waarvan de
bodem vrijwel uitsluitend uit zandgrond be
staat.
Nadat spr. aan de hand van een aantal
lantaarnplaatjes den aanwezigen een beeld
had gegeven van de geografische ligging en
de afwatering dier polders, werd. overgegaan
tot de eigenlijke filmvertooning. Het zou ons
te ver voeren daarvan een gedetailleerde be
schrijving te geven. Achtereenvolgens na
men wij een kijkje bij het vervaardigen der
zinkstukken en het transport van het zand
en de kei-leem, welke de voornaamste be-
slanddeelen vormen voor den zwaren af
sluitdijk van Wieringen naar de Friesche
kust. Deze dijk is 30 K M. lang, heeft op
den waterspiegel een dwarsdoorsnede van
88 meter, terwijl naar schatting voor den
aanleg 10 millioen kub. M. keileem en 25
millioen kub. M. zand benoodigd zullen zijn.
Na beelden van de sluizen bij Wieringen
en in den proefpolder bij Andijk, liet het
slot van de hoogst leerzame film ons zien,
hoe de Zuiderzee er in de toekomst zal uit
zien: sappige weilanden met prachtig Hol-
landsch vee, golvende graanvelden, uitge
strekte bloembollenvelden en groote kassen
complexen.
De presidente dankte daarna ir. Duyster
voor zijn toelichting en sprak de verwach
ting uit, dat het zien van deze film bij
velen de lust zal hebben opgewekt om dit
grootsche werk ook met eigen oogen te aan
schouwen.
VER. TOT BEVORDERING DER
BOUWKUNST.
Voordracht van ir. Wisse over:
Ver warmingssy s'emen".
Aan de 226e vergadering ging vooraf eenc
kunstbeschouwing van reproducties naar
Jan Steen, welwillend afgestaan door den
lieer A. J. Turion.
De voorzitter, de heer J. A. Verhoog,
opende deze laatste vergadering des jaars
met een woord van welkom tot de talrijke
aanwezige leden, donateurs en introduced.
Nadat de notulen waren goedgekeurd was
het woord aan den spreker van dezen avond:
ir. L. E Wisse, ingenieur bij de Kon. Fabr.
F. W. Braaf te Delft, die tot onderwerp had
gekozen: „Verwarmingssystemen door mid
del van lucht, warmwater, hooge en lage
druk stoom, warmwatervoorziening: ver
warming door gas. olie en e'eclricilcit; Ste-
den verwarming".
Spreker h^gon met er op te wijzen, dat
hel verwarmingsprobleem heusch niet van
heden is. doch dat reeds in de grijze oud
heid het vuur een belangrijke! verwarmings-
rol speelde van zelf met alle ongemakken
daaraan verbonden zooals het stoken in
is het 125 jaar geleden, dat de bekende
Engel9che schrijver en staatsman Benjamin
Disraeli, Earl of Beaconsfield. te Londen
geboren werd.
Reeds vroeg wijdde hij zich aan de litera
tuur. In 1826 verscheen zijn eerste roman
„Vivian Grey", waarin hij' een levendig,
doch weinig vleiend beeld gaf van de zeden
der Engelsche aristocratie. Dit werk had
een zeldzaam succes en maakte hem plot
seling tot een gevierd schrijver.
Zoowel op litterair als op politiek gebied
heeft hij toen grooten naam gemaakt. Wij
noemen verder vooral zijn Coningsby,
Sybil en Tancred, welke ten slotte strijd
schriften tegen de Whigs waren, en zijn
Lothair en Endymion. Als parlementair
strijder begon hij met tegen Peel in oppositie
te' komen. Hij werd weldra leider der Tory's
en als zoodanig kwam hij in 1852 als
minister in het kabinet-Derby. In 1858 zat
hij opnieuw in een ministerie-Derby, in 1868
werd hij eindelijk eerste-minister. Met zijn
Kabinet van 1874 had hij vooral succes
door zijn builenlandsch bestuur (Berlijnsch
Congres).
Bekend en veelbesproken is zijn relatie
lot koningin Victoria.
Bij zijn verheffing in den adelstand kreeg
Benjamin Disraeli den titel van „Earl of
Beaconsfield" naar de stad Beaconsfield in
Buckingham.
open haarden met hout, dat de hutten vulde
met rook en andere verbrandingsproducten.
De open haard van thans, hoe gezellig ook,
is er nog een overblijfsel van. In die vroe
gere lijden dan, gevoelden de menschen ook
zeer goed, dat zulk een haardvuur slechts een
uitstralende warmte geeft en dus enkel de
buitendeelen verwarmt. Reeds de Romei
nen beseften dit ongemak en zoowaar is
er nu nog in Duitschland in het oude slot
Saaiburg een soort centrale verwarming uit
dien tijd aanwezig. De z.g.n. „Hypokaasten-
verwarming" der Romeinen is vermoedelijk
voor het eerst toegepast in de eeuw voor
Chr. geboorte.
Nieuw is dus de centrale verwarming al
lerminst. De moderne kachels en haarden
benutten zooveel mogelijk de warmte der
rookgassen, doch de modernste systemen
van verwarming maken het mogelijk cen
traal le stoken in ondergeschikte ruimten.
Reels in 1770 zien we een poging van
James Walt om stoom op moderne wijze als
verwarmingsmedium toe te passen. De at
mosfeer van door stoom verwarmde ruimten
is echter niet aangenaam te noemen. Ver
moedelijk zijn de stofdeeltjes die overal
neervallen daaraan schuldig, omdat deze
boven de 70 gr. C. ontleden, waarbij ont
ledingsproducten en o.a. sporen van anmo-
niak ontstaan, die de slijmvliezen van neus
en keelholte prikkelen.
Bij warmwalerverwarming wordt de stof
niet geschroeid, omdat bij goede berekening
de oppervlakte temperatuur der verwar-
mingslichamen zelden hcóger kom! den 70
gr. C. De atmosfeer is dan ook bij warm-
walerinslallaties veel aangenamer, waar
door deze de stoomverwarmingen vrijwel
verdrongen hebben.
Uitvoerig behandelde spreker aan de hand
van een serie mooie lichtbeelden, al die
verschillende systemen van warmwater- en
hooge en lage druk stoomverwarmingen en
vooral ook de verschillende soorten radia
toren en de eischen die er gesteld moeten
worden bij de plaatsing hiervan in de ver
trekken.
Doch ook de meest moderne installaties,
aldus schrijft ons de heer Fred. A Wempe,
werden door den heer Wisse in de puntjes
behandeld en maakten de aanwezigen ken-
BINNENLAND.
De Tweede Kamer heeft de begrootingen
voor het Wegenfonds en de Staatsmijnen
aangenomen; daarna tot 11 Febrnari op
reces. (Uit het Parlement, 2e Blad.)
Nadere bijzonderheden omtrent de ramp
te Groningen. (Gemengd, 2e Blad.)
Brand in een dancing te Rotterdam. (Ge
mengd, 2e Blad.)
De jaarvergadering van den Alg. Ned.
ZuivelboncL (Land- en Tuinbouw, 4e Blad.)
BUITENLAND.
De Fransche ex-president Lonbet is over
leden (Buitenland, le Blad.)
De conferentie voor de in- en uitvoerver
boden is gesloten. (Buitenland, le Blad.)
Motie van vertronwen voor Briand in den
Franschen Senaat. (Buitenland, le Blad.)
Berlijn finantieel onder toezicht geplaatst.
(Buitenland, le Blad.)
Weer een werkloosheiddebat in het Engel
sche Lagerhuis. (Buitenland, le Blad.)
nis met die toestellen, waarmede men zelfs
de kleinste woonhuizen gemakkelijk van esn
doeltreffende warmwater-installatie kan
voorzien.
Stookkelders zijn daarbij overbodig ge
worden, omdat men een keurige waterkachel
in de keuken kan opstellen als warmtebron.
Dat het aanleggen van centrale verwarming
maar niet aan de eerste de beste kan wor
den toevertrouwd, bewees spreker door aan
de hand van voorbeelden te laten zien, hoe
men bij de moderne warmtetechniek (mits
goed geleid) vrijwel alles van te voren bere
kent, wat wel de beste waarborg is om te
leurstelling te voorkomen.
Dan komt het gas als energiebron aan dc
beurt, waarbij spreker prefereert dat gas,
wat de 9teden betreft, de afstandsverwaj-
ming der toekomst zal worden. De gasfabrie
ken, die eigenlijk chemische fabrieken zijn
van de waardevolle bijproducten van het
zwarte goud en waarbij het gas overschiet,
moeten dan evenwel de tarieven niet hoo-
ger doen zijn dan 3 A 4 cts. per M3., zooals
Amsterdam en Den Haag reeds het goede
voorbeeld gaven en waardoor het stoken
van gas in verwarmingsin9tallalie's daar
zeer sterk toeneemt.
Waar gas te duur is of niet te krijgen en
men toch gemakkelijk wil stoken, i9 dit te
bereiken door vol-automatische olie slook-
systernen. Deze werken bijzonder vernuftig
en regelen het stookbedrijf geheel automa
tisch. Ten slotte behandelde spreker nog
eenige afstandsverwarmingen (ook wel ge
naamd blok-, wijk- of stedenverwarming)
waarbij de stad Utrecht reeds voor gaat en
een stadsdeel in de omgeving van de oude-
cenlrale o. m. de admini jtratiegebouwen
der Ned. Spoorwegen van uit die centrale
verwarmd worden. Nog enkele mooie lan
taarnplaatjes o.m. het verbrande Stadhuis
te Leiden (geen centTale verwarmingI) en
het einde was daar.
De heer Wisse heeft zich een bijzonder
aangenaam causeur getoond. Vorm en in
houd van de voordracht waren doorloopend
boeiend en het luid applaus van de vele toe
hoorders en de vriendelijke woorden van
dank van den voorzitter, waren wel ver
diend.
De begrooting voor 1930 werd goedge
keurd. De tijdschriften blijven op dezelfde
wijze geregeld als tot nu toe. Tot kasnazie-
ners werden benoemd de heeren C. Ponsen
en F. J. Libot. waarna de voorzitter met een
pakkend afscheidswoord aan het einde des
jaars, de vergadering sloot.
LEIDSCHE ITSBAAN.
Evenals in den vorigen winter heeft ook
nu de wind in de overigens schitterende
ijsvlakte van de baan der Leidsche IJsclub
eenige zeer groote wakken open gehouden.
Naar wij vernemen is het in verband daar
mede, niet heel waarschijnlijk dat de baan
morgen reeds voor het publiek opengesteld
kan worden, al is de mogelijkheid natuur
lijk niet geheel uitgesloten. Morht het van
nacht zóó hard vriezen dat ook de wakken
dicht gaan en betrouwbaar worden en bij
gevolg de baan geopend kan worden, dan
wordt zulks morgen op de gebruikelijke
wijze, o m. door vlaggetjes op de trams, be
kend gemaakt.
