I POS
BRIEFKAARTEN
MISDEELDE KM)
Jaargang
Vierde Blad
No. 21391
DE KINDERPOSTZEGELS EN BRIEFKAARTEN.
BOUWKUNSTIG SCHOON.
DE AVONTUREN VAN ADAMSON.
SPORT.
TEN BATE VAN HET
IO DEC. 1919 T.M. O JAN. I930
ADAMSON OVERTREFT ZICH ZELF. ZEVEN IN EEN KLAP!
gangsportiek aan de Westzijde paste daar
strikt genomen niet volgens zuivere Renais-
sancebe grippen.
In de Oud-Hollandsche en de Italiaans-he
Renaissance openbaren zich tweeërlei le
vensbegrip.
Het is er mee als met de schilderkunst
der beide culturen.
De Ttaliaansche schilderkunst ging
steeds uit van een welomlijnde idee. Die
idee was het centrum van waaruit zij schiep.
Haar figuren zijn figuren vol kracht, soms
ook vol teerheid, maar altijd van bewuste
stijlvolle schoonheid. Ze zijn heroiek. statig
van gebaar en edel van houding. Soms
schijnen de concepties geometrisch bepaald,
men denke slechts aan de vlakken, waarin
Rafaël zijn Madonna's plaatst. De Italiaan
se he schilderkunst is sculpturaal en zij is
tevens symbolisch Maar de symboliek is
klaar, verstandelijk, dogmatisch bepaald.
Hoe anders is het bij de Hollanders. Rem
brandt schijnt soms le scheppen uit een
bijna irrationeelen natuurdrang. Er is in zijn
composities een schijnbare willekeur en de
eenheid, die we voelen, die we niet logisch
heredeneeren, wordt bepaald door iets ge
heimzinnigs. iets bijna bovenmenscheiijks,
dat allerminst onder wiskundie controle
valt. De Hollanders zijn niet sculpturaal
maar realistisch. Een boerenkermis van Jan
Steen, een drinkebroer van Frans Hals, een
verschooierd Joodje van Rembrandt zijn
naar de realiteit, maar zij zijn toch ook
weer verbeeldingen van de id^e. zij het on
bewust uit een peinzende gemoedsdiepte, uit
een. aanvoelen der realiteit als onmisbaar
deel van het levensgeheel.
Het Straatje van Vermeer .een landcchap
van Ruysdael, en een Stilleven van Versier,
zoowel als de Nachtwacht can Rembrandt
zijn uitingen van een mystiek realisme. De
Hollanders bonden hun concepties in een
onwezenlijk wonder van licht ai schaduw,
in een vloeiende beweeglijkheid van halt-
tonen.
Tegenover de klare mystiek en de sym
boliek der Italianen staal de mystiek van
het realisme bij de Hollanders.
Men houde ons deze opmerkingen cp an
der dan bouwkunstig gebied ten goede. Wij
wilden slechts in herinnering braugen, hoe
tweeërlei levensbegrip zich ook anderszins
in de kunst uit.
Uit verschillende opmerkingen, die we
aanvoerden mocht blijken, dat de Holland
sche Renaissance een voortzetting der Go-
thiek op het gebied der burgerlijke bouw
kunst was. Er is evenwel een verschijnsel,
dat de bouwkunst der 16de eeuw doet ver
schillen van de Gothiek. Bij de Gothiek, we
zagen het aan Pieterskerk en Hooglandsche
Kerk. was het sierend ornament een logisch
uitvloeisel van de Gothische gedachte.
Raamtraceermgen, kroon- en lijstwerk,
beeldhouwwerk van baldakijnen en daar
onder geplaatste beelden, in 'tkort, alle toe
gepaste en sierende kunsten, pasten zich
geheel aan bij de bouwkundige constructie.
Van dat principe nu wijkt de oude Holland-
sche architectuur deT 16de eeuw geheel af.
Zij maakt het ornament geheel los van
de constructie. Het gevelornament krijgt, ge
heel onafhankelijk van de bouwkunst al?
mimiekunst een zelfstandige beteek;?nis.
Men denke maar weer aan den Raadhuis-
gevel. Hieraan vindt u naar de eischen van
ons klimaat gewijzigde maar toch aap de
Italiaansche Renaissance ontleende oma-
mentale vormen Maar deze waren in wyel-
deTigen overvloed weer gecombineerd met
ornamenten, die met het Zuiden niete had
den te maken. De Hollandsche .gevelkun-
tenaars". om ze zoo ie noemen hadden de
ideeën uit den vTeemde door hun rijke fan
tasie op 't innigst verbonden met de typi .che
vondsten van eigen landaard En aan deze
gevel-architectuur, aan dezen omamentstijl
zijn bizonder mooie «cheppingen te danken
Ook te Leiden!
In de volgende artikelen willen we enkele
van de fraaiste dezer gevels nader samen
bekijken.
VOETBAL.
DE JUBILEUMWEDSTRIJD
HOLLAND—BELGIE.
Aan den vooravond van den strijd.
Oranje- en Roode Duivels zullen morgen -
raiddag deelnemen aan het openluchtspel,
dat in het Amsterdamsche stadion zal v or
den gegeven ter gelegenheid van het veer
tig-jarig bestaan van den Kon. Ned. Voet
balbond!
Men had geen beteT keus kunnen doen!
De populariteit der HollandBelgië-wed-
strijden dateert van vele jaren her en ay
i? behouden gebleven ten spijt van alle po
litieke kwesties,die dreigden de goede
verstandhouding tussohen de beide volke
ren te verstoren... Zoowel boven als bene
den den Moerdijk zal er morgen weer in
tense spanning zijn in de gemoederen der
tienduizenden sportmenschen, die zich voor
dit internationaal gebeuren intereseeren,
en zij zullen meeleven met den kamp tot
op het moment dat radio of nieuwsbericht
hun den uitslag zal brengen. Grooter, veel
grooter echter, zal nog de bewogenheid
zijn in de harten der talloozen die rn het
stadion persoonlijk getuige zullen kunnen
rijn van den wedstrijd tusschen Nederland
en België, waarin immers een overwinning
het hoogste beteekent wat voor de ploegen
van beide landen jaarlijks te bereiken
valt! Hoe jammer is het daarom dat de
K.N.V.B. zichzelf niet heeft kunnen dwin
gen tot het „koninklijk" gebaar van het
verlagen der toegangsprijzen tot een peil,
dat meer met de waarde der vertooning
in overeenstemming kan worden genoemd.
Vooral bij een jubileumwedstrijd ware dit'
in den smaak gevallen"Wij zien het thans
gebeuren dat er een overstelpende vTaag
naar plaatsbewijzen voor de goedkoopere
rangen is, terwijl het waarschijnlijk moet
worden geacht dat er op de Marathon-,
maar vooral ook op de eeretribiiDC plaat
sen onbezet zullen blijven. Deze speciale
wedstrijd moet in de eerste plaats bestemd
zijn voor de voetballende leden van den
N.V.B. en van hen kan nu eenmaal niet
worden aangenomen dat zij in grooten ge
tale bij machte zijn f. 4.50 of meer to beta
len voor een toegangsbewijs, afgezien dan
nog van de reis- en verblijfkosten. Het
standpunt van den bond om ook een jubï-
leumvertooning als een goudmiintie te be
schouwen is werkelijk niet sportief!
De Belgisohe ploeg, die morgen tegen
de onze in het veld zal komen, is meeren-
deels dezelfde, die onlangs met zooveel
succes uitkwam tegen Londen. Het zijn
haast alle spelers, die tal van internatio
nale ontmoetingen achter den rug hebben
en dus over een flinke dosis routine be
schikken. Men schijnt er in België goede
verwachtingen van te koesteren, terwijl ver
schillende Hollandsche journalisten, die den
kamp tegen Londen hebben bijgewoond,
eveneens verklaard hebben dat onze kan
sen heel laag moeten worden aangeslagen.
Maar natuurlijk beteekent dit geenszins dat
een nederlaag der Oranje-hemden onver
mijdelijk is Voetbal brengt gelukkig altijd
verassingen mee en het gebeurt maar al te
dikwijl* dat een elftal de eene week een
schitterend figuur slaat om een week daa-r-
oa over alle linies te falenOngetwijfeld
staat ons intern af ionlae «spel gedurende de
laatste jaren niet hoog de vele neder-
lagen demonstreeren het - maar dit sluit
niet uit dat wij morgen van de Belgen
kunnen winnen, zij het dan door enthousia#.
me in stede van door technisch en tactiscü
goed spel Het weder opnemen van spelers
als Tap en Bakhuvs heeft id ieder geval
het vertrouwen in de prestaties van de
ploeg versterkt ook bij verschillende
spelers! en daarmede is al de grondslag
ft 10 December, dus Dinsdag a-s., vangt
l? ian de maand waarin op de postkan-
r: de kinderpostzegels worden verkocht
litft actieve Leidsche propaganda-comité
lifter alles doen, wat het kan om ieder
Igelegenheid te stellen de kinderbrief-
pi te kooperi. die wederom door de
i Bond tot Kinderbescherming voor het-
ft> doel, nl. de zorg voor het misdeelde
1 zijn uitgegeven.
-■worden evenals vorige jaren vier post- i
p uitgegeven in de frankeerwaarden
f drukwerk, briefkaart en brief, binnen-
c en voor brief buitenland, de verkoop-
|ien zijn bepaald op resp. 3, 8, 10 en 16
- Op alle vier zegels is de voorstelling
►He: een kindje parmantig gezeten op j
J dolfijn; de kleuren zullen zijn grijs,
ra, rood en blauw. Zooals men weet j
|ontwerp van de hand van H. H Kamer-
li Onnes.
prike symbolische zin heeft dit onder- I
1 welgedane ruitertje? Trekt het over
zeeën en stroo
men om voor
zijn minder wel-
gedane makker
tjes onze gaven
in te zamelen
We weten het
niet, maar con-
stateeren met
voldoening, dat
het figuurtje de
gedachten be
paalt bij het
kind, een ver
dienste. die de
kinderpostzegels
het vorige jaar men herinnert zich
tier geleerden, waaronder Lorentz en
Aaave en van de daaraan vooraf
je jaren de provinciale wapens
kn
de kinderbriefkaarten worden evenals
T°rig jaar twee series van zes stuks uit-
de eene serie, keurig in lichtdruk
froerd, geeft reproducties naar schilde-
i van 17e eeuwsche Hollandsche Schil-
Op elk ziet men kinderen afgebeeld
ftpzpn ouden stagenoot Jan Stepn de aar
Nicolaasavond uit het museum Bov-
Rotterdam het bekende kinderportret
^ngen in het grijs van Backer uit het
j^huis, een minder bekend portret van
üe'n jongetje, dat later burgemeester
^sterdam zou worden, van Dirk Sant-
rT het genoegelijke schilderij van de
'jonge golfspelers. dat wij afbeelden.
Jjhboer van Ochtewelt en de zoon van
«pitein van Ferdinand Boi
andere serie is gekleurd, het is ai?
re e*n Drentenboekje in couvert en wij
tat de jeugd deze vroolijke teeko-
'2n d*n bekenden Felix Timmerman?
**1 zraag zal ontvangen en verzenden
rijdt op een ezel over de be-
j daken grootmoeder leest voor bij
p2uVuur- orgeldraaier wal rond en
ij T;i|pumde jongetje houdt de renten-
jdp» geeft het goede brood de Drie
trekken door de sneeuw en de
r°*r iijdt zusje in de slede.
Dit is een aardige manier om kleine ga
ven in te zamelen voor een goed volksbe
lang en het verheugt ons dat jaar op jaar de
kinderpostzegels en -briefkaarten meer in
geburgerd geraken en een aanzienlijker ka
pitaal kan worden verdeeld. Zooals onze
lezers weten komen aan tal van Leidsche
vereenigingen en gestichten honderden gul
dens uit de opbrengst ten goede
De Golfspelers van Pieier de Hoogh.
Een woord van den Minister van
Binnenlandsche Zaken en Landbouw.
In het Tijdschrift voor Armwezen. Maat
schappelijke Hulp en Kinderbescherming
schrijft de Minister van Binn. Zaken en
Landbouw het volgende:
De Nederlandsche Bond lot Kinderbe
scherming bereidt een schoone daad van
maatschappelijk hulpbetoon voor. door ook
dit jaar openbare belangstelling en sym
pathie te vragen voor het lol der misdeelde
kinderen
De Bond zal evenals n vorige jaren kin
derpostzegels en briefkaarten ten verkoop
aanbieden waarvan de opbrengst ten goede
komt aan de vele vereenigingen. die op zoo
voorbeeldige wijze zich het betreurde lot
dezer kinderen aantrekken
Ik geloof, dat er weinig werken van lief
dadigheid zijn die zoo tot het hart van ons
Volk inreken al? dit.
De ede'p bedoeling van den Bond tot Kin
derbescherming verdient dit ten volle en het
is mijn oprechte wen^b dat sneller dan de
post de briefkaarten met kinderzegels kan
verspreiden de overtuiging bij ons gehee-e
Volk gevestir*1 wordt dat mei de onmisbare
medewerking van allen een groot en goed
werk van naastenliefde moet tot stand
komen.
RUTS DE BEERENBROUCK
HOLLANDSCHE RENAISSANCE.
In ons vorig artikel merkten we op. dat
met het veranderen der mentaliteit van
i Noord-Nederland, het zich vormen van het
eigenlijke Hollandsche volkskarakter door
den strijd, niet een nieuw ruimtegevoel zich
I in bouwkundige composities openbaarde,
i Met den kerkbouw wa-s het gedaan en op
drachten voor groote burgerlijke ontwerpen
kwamen er vooreerst niet. Wat er op bur
gerlijk gebied werd gebouwd van 1560 tot
1630 om ronde getallen te noemen
werd opgetrokken naar een Gothiscb grond-
plan. De renaissance werkte hier niet door
en het renaissance-ruimtebegrip vond hier
1 eerst toepassing in 1630. Met dit alles hangt
samen, dat de constructieve ideeën der Re-
naissance bij den opstand van bouwwerken
ook niet konden worden toegepast en als
we spreken van Hollandsche Renaissance,
dan heeft deze wedergeboorte wel heel wei
nig te maken met de klassieke grondprin
cipes.
Er is maar betrekkelijk weinig, dat de z.g.
Hollandsche Renaissance voor 1630 van de
Italianen heeft overgenomen, en dat betreft
alleen het sierend ornament Waar ter
wereld vond men in het klassieke land der
Renaissance. Italië, het hoog-oppuntendd
Gothische zadeldak? In landen waar bergen
en hooge heuvelen zijn, bouwt men vlak.
De horizontale lijn overheerscht er in de
architectuur. Maar in ons vlakke land met
zijn wijde horizonnen bouwt men boog en
rijzig. Hel accent der bouwkunst is hier
verticaal.
Het hooge zadeldak eisent de afsluiting
met een topgevel. En de Gothische topgevel
met zijn trappen en pinakels is 'n constructie
die m Renaissance-landen ten eenenmale
ontbrak De lange zijden van het zadeldak
werden verlucht met dakkapellen, een zui
ver Gothische constructie.
De traptoren met wenteltrap en de arkel,
of „erker" zooals men tegenwoordig zegt,
zijn eveneens zuiver Noordelijk Germaan-
sche constructies en evenzoo het kruiskozijn.
Er is nog meer
Bij de bespreking van den gevel en het
torentje van de St. Lodewijkskapel van 1538
hebben we nog op de vibratie van het steen-
verband gewezen- het afwisselen van roo-
den baksteen met lage grijze natuursteen
En verder wezen we op de profileeringen
in baksteen, welke in de eerste helft der
16de eeuw soms heel rijk in afwisseling
met natuursteen werden uitgevoerd.
Herhaalde malen merkten we reeds op,
dat de vroepere Gothiek bij de zuiver
constructieve elementen als steunbeeren ook
wel de afwisseling van bak- en natuursteen
gebruikte, maar de latere voerde dit pas
door bij het muurwerk. En verder was de
vierkante torenromp met balustrade, waar
binnen een achtkante verdieping werd op
getrokken, die zich voortzette in een rijk
versierde en opengewerkte spits, bekroond
door een eveneens opengewerkten peervorm,
almede karakteristiek voor dc 16de eeuw
Al deze dingen, die we achtereenvolgens
noemden, kwamen niet uit Italië, maar zijn
zuiver Noordelijk. Zij behooren tot de ver
nieuwing der Gothiek en men kan ze noe
men een .Noordelijke renaissance, mits men
daarbij afziet van de bouwprincipes der
Italiaansche Renaissance.
En deze verschillende verschijnselen heb
ben zich voor zoover vooral de burgerlijke
bouwkunst betreft, rustig verder ontwikkeld
na 1560. As we nog even killer naar een
photo van onzen voorraaligen Raadhuis-
loTen, dan zien we, hoe rijk die ontwikke
ling voortschreed zonder vele Italiaansche
invloeden. En waar deze toch te bespeuren
zijn. zijn ze geheel oorspronkelijk verwerkt.
Bij de gebouwen stond trouwens het Go
thische grondplan elke doorvoering der Re-
na issance-gedachte in den weg. Men denke
maar weer aan ons Raadhuis. Hier stond
het Gothische* grondplan in de lengte langs
de BTeestraat. Naar Renaissance-principes
zou een lange horizontale lijn aan de Bree-
straat hebben moeten overheerschen. Maar
zoo deed men niet Wel stonden rechthoekig
op de Breestraat de hooge eindgevels met
hun trapversiering. Maar de Noordelijke zin
voor schilderachtig verticalisme wist zich
aan de Breestraatzijde kenbaar te maken
dooT drie rijk versierde topgevels, die de
lange horizontale daklijn braken. Het accent
der verticale stuwing werd nog vergroot
door de pinakels, die trapsgewijze de top
gevels bekroonden. Hiertoe werkten »/ok nog
mede de balustradevormige kroonlijst even
eens met pinakels en de dakkapellen.
Ook bij het Rijnlandhuis, dat net de
lange zijde langs de Breestraat staat, kan
men dergelijke opmerkingen maken. Hooge
eindgevels, maar tevens topgevels aan de
lange zijde Wc herhalen: zooiets was ge
heel tegen de principes der Renaissance
De tegenstelling van de Noord-Nederland-
sche met de Italiaansche Renaissance moet,
alvorens we beginnen met een bespreking
van onze typische oude gebouwen :n Oud-
Hollandschen stijl nog even nader 'm her
innering worden gebracht en de aandacht
moet nog worden bepaald bij een essentieel
verschil.
Herinneren we nog eens aan den Raad
huisgevel. dan zien we voor ons een schil
derachtig spel van lijnen en vormen, dat
alleen in groote trekken de binnenordonnan-
tie van het gebouw weergeeft. Dc Neder
landers zochten voor alles het schilderach
tige te bereiken het levendig bewogene.
De Italiaansche Renaissance, geheel op
logica gericht, tracht in een geveloostand
zoo klaar mogelijk te demonstreeren. hoe de
binnenordonnantie was. Zij tracht voot alles
symmetrie te geven daar de bouw steeds
uitging van een geometrisch grondplan. In
dit verband denke men aan de toepassing
voor zoover in het Noorden mogelijk, van
de zuivere Renaissance architectuur op de
Marekerk. Het octogoon. de achthoek be-
heerscht alles en het monumentale in
IETS OVER DE ZOOGENAAMDE
