derzoek van het Cadeaustelsel.
Jaargang
LEIDSCH DAGBLAD, Vrijdag 6 December 1929
Derde Blad No. 21390
RADIO-NIEUWS.
DE VLUCHT UIT DE POPPENKAST VAN JAN KLAASEN EN TRIJNTJE.
KUNST EN LETTEREN.
FEUILLETON.
>elieimzinnige voetstappen
Het rapport der regeeringscommissie.
OPTREDEN TEGEN HET STELSEL GEWENSCHT.
Xo. 9 van den jaargang 1929 der
i;en en Mededeelingen" van de Ai-
i Handel en Nijverheid van het De-
-?nt van Arbeid. Handel en Nijver-
■i verschenen het verslag der Com-
jtot Onderzoek van het Cadeaustelsel,
rin voorzitter was de heer mr. A. L
Baron van Wijnbergen. Het rapport
,1 7 hoofdstukken, waarvan de eersle
voorgeschiedenis behandelen.
:;tie, die destijds uitgegaan is van het
van aclie tot bestrijding van den ver
mei cadeau*, een comilé, dat inge-
j door de drie middenstandsbonden,
successievelijk aangeduid,
commissie heeft haar arbeid aange-
met het verwerken der feitelijke ge-
die door genoemd comité verzameld
onderscheidt in het cadeaustelsel twee
vormen: het diTecte en het indirecte
cm. Het directe systeem is aanwezig,
ree: het cadeau terstond bij aankoop
ien bepaalde waar gegeven wordt, het
<le, wanneer bij het cadeau een be
lton) wordt verstrekt, dat recht geeft
,n prestatie om niet. Alle vormen van
cadeaustelsel zijn tot deze twee grond-
te herleiden. Genoemde onderschei-
lig! dan ook aan het geheele rapport
■ondslag.
I cadeaustelsel wordt in het rappoTt
ïeven als het stelsel, waarbij een ver-
f bij eiken individueelen verkoop van
rlde waar aan den kooper een zaak
iwhcnke geeft of een bewijs afgeeft,
itolzij op zichzelf, hetzij in veelvoud,
in een speciaal samengesteld veei-
i een prestatie onj niet recht geeft,
jföch is naar het oordeel der commis
si cadeaustelsel een schenkingsover-
ïenst naast een koopovereenkomst,
commissie heeft vervolgens een sehrif-
raquête gehouden onder producen-
teehenhandelaren en verbruikers,
uitvoerige vragenlijsten zijn toege-
r.e aan de hand van de gegevens, die
enquête verschafte, bepaalt de commis-
standpunt ten opzichte van het
-leisel en komt tot de slotsom, dat
i althans voor een deel der produ-
voordeelen oplevert, doch daartegen-
roor de tusschenhandelaren en ver-
i positief schadelijk is.
de tusschenhandelaren is vooral de
-uerij een nadeel, terwijl de consu-
ofschoon zij het stelsel grosso modo
hiervan vooral deze nadeelen ón-
..en, dat lo. zij economisch gebonden
denzelfden cadeaugever of dezelfde
blijven koopen, totdat zij zich de
bons verworven hebben-. 2o. hun
's het cadeau wordt opgedrongen en
zijds geprikkeld worden om teveel
n en 3o. zij cadeau* ontvangen, die
r.uideloos zijn doordat de cadeaugevsr
rakkennis bezit van de geschenken,
I rerschatt. De commissie acht dan
optreden tegen het stelsel volkomen
en gaat na op welke wijze dit be-
1 kan wórden-
Beent dan. dat hel stelsel niet zal uit
en wijst er o. a op, dat het nog
toeneemt. De bestaande wettelijke
•trillen blijken onvoldoende te zijn:
■lie uit de maatschappij voortkomend
geen kans van slagen, zoodat alleen
'fa ingrijpen van overheidswege heil
'"wacht worden,
lende grond voor zoodanig ingrijpen
"en in de omstandigheid, dat het ver-
rsbelang, dat algemeen belang is, dit
^Commissie onderzocht de mogelijkheid
euvelen van het stelsel door een
maatregel weg te nemen en komt tot de slot
som, dat door het stellen van den eisch. dat
de verkooper den kooper op diens verlangen
de aangegeven geldswaarde in plaats van
het cadeau moeUgeven, ten aanzien van
het directe stelse#j( voldoende mate aan de
bezwaren wordt tegemoetgekomen.
Wat het indirecte stelsel betreft, zal deze
eisch alleen dan effect sorleeren, wanneer
den kooper de bevoegdheid w'ordt gegeven
om, zoodra hij een bewijs (bon in zijn hezit
heeft, door bijstorting van de waarde der
hem nog ontbrekende bons, zich 'l cadeau
artikel te verwerven.
De Commissie heeft ten slolte een maat
regel ontworpen en dezen gegoten in dan
vorm van een vijftal strafbepalingen.
De eerste bepaling keert zich tegen het
voor de consumenten schadelijke grasduinen
en beoogt te verbieden het geven van
cadeaux. die niet tot den gewonen handel
of bedrijf van den cadeaugever behooren,
tenzij het bestaat in geld.
De tweede bepaling betreft het directe
stelsel en legt den verkooper de verplichting
op om voor den kooper, die geen cadeau be
geert. de koopsom te verminderen met de
waarde van_het cadeau. De derde bepaling
betreft het indirecte stelsel en regelt onder
meer den bijstortingsplicht
Met de vierde bepaling wil de Commissie
den verkooper, die een dividend heeft ge
garandeerd, na verloop van zekeren tijd uit
te betalen, verplichten desgewenscht dit di
vidend terstond te betalen bij aankoop der
waar.
Het kassabon-stelsel of korlingslelsel in
engeren zin valt onder de derde strafbepa
ling. zoodat het rapport ook den gever van
kassabons wil verplichten deze bons op ver
langen terstond te verzilveren
De vijfde bepaling ten slotte legt den ver
kooper de verplichting op om in geval hij
meer waren voor één prijs verkoopt, deze
waren ook afzonderlijk verkrijgbaar te stel
len voor prijzen, waarvan de som niet hoo-
ger is dan de prijs, waarvoor de waren ge
zamenlijk te koop zijn. Door deze bepaling!
wil de Commissie voorkomen, dat haar
maatregel ontdoken wordt, doordat de ver
kooper de waar en de cadeau te geven zaak
voor één prijs verkrijgbaar stelt.
Aan het rapport is toegevoegd een over
zicht van de maatregelen en wetsontwerpen
die ter zake in het buitenland worden aan
getroffen.
POLITIE-RADIO TE LONDEN.
Te Londen zijn plannen in voorbereiding
om alle politie-bureaux aldaar van een ra
dio-installatie te voorzien, zoowel zend- als
ontvangapparaten. Deze toestellen zouden
dan uitsluitend gebruikt worden voor het
onderhouden van verbinding met de auto
mobielen der vliegende brigade, de zooge
naamde Flying Squad.
Deze auto's zijn reeds langen tijd met
radio-installaties uitgerust en hebben in
vele gevallen hun practisch nut bewezen
In genoemd plan is tevens opgenomen
het leggen van een verbinding tusschen
Londen en de voornaamste politie-centra in
de provincies.
Mocht een en ander werkelijkheid wor
den. dan zal het oprichten van een speciale
politie-radio-afdeeling in ernstige overwe
ging worden genomen.
113. Jan, als steeds de echte durfal, riep d'and'ren van
de poppenkast, zei: „laat ons de zwarten toonen, dat wij
jongens zijn van stavast". „Ik doe graag mede", zeide de
Lange, „ik durf alles", zei hij wat pedant. „Ik doe niet
mee", zei Piero daad'Iijk, „ik ben bang, dat mijn neus
verbrandt."
114. Jan begon de eerste passen van zijn beroemden
klompendans". „Hallo", riep hij uitgelaten, „in 't dansen
zijn we nog wat mans". Hij danste, 9prong in de ronde en
in de groote vlam en boen hij had uitgesprongen, vroeg hij:
„of nu Duimpje kwam."
PREDIKBEURTEN
VOOR ZONDAG 8 DECEMBER.
BENTHUIZEN.
Ned. Herv. Kerk: Voorin, halftien en
nam. 6 uur, (te. Haring.
BODEGRAVEN.
Ned. Herv. Kerk: Voorm. halftien, ds. do
Bruin van Rijniaienvoude; nam. b uur, ds.
Eringa van Woerden.
Geref. Kerk: Voorm. halftien (H.A.) en
nam. 6 uur (H.A. en Dankz.), ds. Dam.
Geref. Gem.: Vcorm. halftien en nam.
6 uur, preeklezen.
Etang. Luth. Kc-rk: Voorm. 10 uur, ds.
Hammers en.
BOSKOOP.
Ned. Herv. V. rk: Voorm. 10 uur (Bed.
H.D.), ds. Glas.
Geref. Kerk: Voorm. 10 en nam. 6 uur,
ds. Petersen.
Solve, o i: Vcorm. haKtim, ds. Lijs» van
Woubrugge; nam. 6 uur, de heer Jonge.
Chr. Geref. ~kVcorm. halftien en
nam. 6 uur, leesdienst.
Evangelisatie Dwar3 Nieuwstraat: Voorm.
halftien en nam. 6 uur, ds. Bouthoorn van
Zeist.
Rem. Geref. Gem.: Voorm. 10 uur, ds.
van Nooten.
DE KAAG.
Ned. Herv. Kerk: Voorm. halftien (H.A.)
en nam. 7 uur (Dankz.), ds. Touw.
KATWIJK AAN DEN RIJN.
Ned. Herv. Kerk: Voorm. halftien, ds.
Krjjkamp van Sasseraheim; nam. 6 uur, ds.
Fras van Katwijk aan Zee.
GeTef. Kerk: Voorm. halftien en nam.
6 uur (H.A.), ds. Metering.
KOUDEKERK.
Ned. Herv. Kerk: Voorm. halftien en
nam. halfzeven, ds. Odé.
Geret. Kerk: Voorm. halftien en nam.
halfzeven, ds. Haspers.
LEIDERDORP.
Ned. Herv. Kerk: Voorm. 10 uur, ds.
Mondt; nam. halfzeven, de heer Smit van
Heemstede.
Gtref. Kerk: Voorm. halftien en nam. half
zeven, ds. Dijk.
OUDE- EN NIEUWE-WETERING.
Ned. Herv. Kerk: Voorm. halftien, ds.
Brotyer.
VALKENBURG.
Ned. Herv. Kerk: Voorm. 10 uur en nam.
halfzeven, ds. Hermanides.
VOORHOUT.
Ned. Herv. Kerk: Voorm. 10 uur, <te.
Klomp.
SASSENHEIM.
Ned. Herv. Kerk: Voorm. 10 uur, de
heer J. Smit van Heemstede; nam. 5 uur,
ds. Krijkamp.
Geref. Kerk: Voorm. halftien en nam.
5 uur, dis. Kuiper.
Chr. Geref. Gem.: Voorm. 10 en nam. 5
uur, leesdienst.
VOORSCHOTEN.
Ned. Herv. Kerk: Voorm. 10 en nam.
5 uur, ds. Fortgens.
Geref. Kerk: Voorm. 10 en nam. 5 uur,
ds. Houtzagers.
WADDINXVEEN.
Ned. Herv, Kerk: Voorm. halftien, lees
dienst; nam. 6 uur, ds. Severjjn van Waar
der.
Geref. Kerk: Voorm. 10 en nam. 6 uur,
ds. van der Velden van Rotterdam.
Chr. Afg. Gem.: Voorm. halftien en nam.
6 uur, ds. Grisnigt.
WASSENAAR.
Ned. Prot. Bond: Voorm. hallelf, dr. A.
M. L. Travel van Rotterdam.
ZOETERWOUDE.
Ned. Herv. Kerk: Voorm. 10 uur, ds.
Eijkman.
NED. HERV. KERK.
Beroepen: Te Nieuw-Beyeriand, deneer
J. Bakker, cand. te Benschop. Te Vrees
wijk, J. G. Woe'.d6rink te Hoornaar.
Aangenomen: Naar Ko'dumerzunog,
(Fr.), D. Hokwerda te Cothen Naar VleS-
der, E. Was te Oosthuizen Naar Uitgeest,
D. v. Peursum te Eindhoven.
Bedankt: Voor St. Anna ter Muiden,
J. Speekman te Adriard (Fr,).
DE KWESTIE-Ds. JASPERS.
De nieuwe vragen, door den kerkeraad
der Geref. Kerk van Lunteren aan ds. J. L.
Jaspers, em. pred. te Santpoort, gesteld,
vinden wij met de daarop gegeven antwoor
den afgedrukt in „Woord en Geest". Wij
ontleenen er aan:
De kerkeraad van Lunteren verzocht een
„kort en zakelijk" antwoord op deze beide
vragen-
,,lo. Aanvaardt gij de uitspraak der Sy
node van Assen, „dat de boom der kennis
des goeds en des kwaads, de slang en haar
spreken en de boom des levens naar de
klaarblijkelijke bedoeling van het schrift-
verhaal van Gen. 2 en 3 in eigenlijken of
letterlijken zin zijn op te vatten en dus
zintuigelijk waarneembare werkelijkheden
zijn?"
2o. Aanvaardt gij, wat te lezen is in den
Open brief der Synode (blz. 14): „al wat
de Schrift naar haar kennelijke bedoeling
ons wil mededeelen heeft een geref. theo
loog te gelooven. Doet hij dit niet, dan doet
hij aan het gezag der H. Schrift te kort"?"
Hierop antwoordde ds. Jaspers o.m., be
ginnende bij de tweede vraag.
Natuurlijk buig ik met u onvoor
waardelijk voor het Woord onzes Gods. dat
immers u en mij dierbaar is. En al wat
dat Woord ons naar Zijn kennelijke bedoe
ling als feit en natuurlijk ook overigens als
Openbaring Gods mededeelt is ook voor mij
de waarheid.
„Ge zult het echter met mij eens zijn,
dat die kennelijke bedoeling niet altijd voor
ons zoo dadelijk vaststaat."
Schrijver herinnert dan aan de vraag over
de bedoeling van Matt. 5 vrs. 32, op welke
vraag ook de Synode der Geref. Kerken te
Utrecht (1923) geen beslissend antwoord
wist te geven.
Omtrent de eerste vraag herinnert schrij
ver aan zijn brief van 6 Febr. j.l., waarin
hij uitdrukkelijk verklaarde zich persoonlijk
wel met de synodale opvatting omtrent de
vier bijzonderheden uit Genesis 2 en 3 te
kunnen vereenigen. Schr. heeft echter be
zwaar te verklaren
„dat deze opvatting der Synode de „klaar
blijkelijke bedoeling" der H. Schriit zou
zijn. in dien zin, dat deze opvatting de van
zelfsprekende, voor geen tegenspraak vat
bare, onomstootelijke bedoeling der H.
Schrift i9, waartegen derhalve nooit of te
nimmer iets zou mogen worden ingebracht."
Ds. Jaspers haalt vorder nog de verkla
ring van vooraanstaande mannen aan, dat
van twee der vier bijzonderheden de klaar
blijkelijke bedoeling volstrekt niet vaststaat
en doet uitkomen, dat, waar de Kerken deze
mannen ongemoeid lieten, „mag worden
aangenomen, dal zij niet meer ten volle bij
hun uitspraak volharden", waarna hij dan
wijst op eventueele consequenties ten op
zichte der andere twee vraagpunten.
N.V. ITALIAANSCHE OPERA.
Vrjjdag 13 December as. zal de N.V.
Italiaansche Opera in den Schouwburg te
Leiden één enkele buitengewone opera-voor
stelling in dit seizoen geven, waarbij zal
worden opgevoerd Tosca van Pnccini.
De titelrol in dit werk zal worden gezon
gen door de bekende sopraan Signorina
Emilia Piave, terwijl de verdere rolverdee-
ling lnidt als volgt: Scarpia: S. Marchi,
Cavaradossi: G. Traverso, Sacrestino: A.
Santolini, etc.
Direttore d' Orchestra: Maestro Cav. M.
Parenti.
"riseerde vertaling uit het Engelsch
fan Mevrouw Belloc Lowndes,
door Oswaldi.
HOOFDSTUK XX.
«De verdere ieiten.
f toee dagen, een Donderdag en een
die op Birt-ley Raydon's plotselin-
-'Xd volgden, werden door zijn weduwe
huishoudster van The Mill House in
rust doorgebracht. Alles was be-
~';s en keurig geregeld met voornamen
^mevrouw Strain, zoo eigen was. Op
roet wien zij dien Woensdag in
yy was geweest, had zij een waar-
i '*ven9 prettigen indruk gemaakt. Zij
vriendelijk, zakelijk en, wat me-
Raydon betreft, bijzonder fijn-
'r'ï s Raydon's compagnon, die toeval-
we mevrouw Raydon nooit had kun-
?;an. was in zijn auto een bezoek
komen brengen. Zijn komst had de
Md van den droeven dag, volgende
j roans overlijden, gebroken. Zijn
l^ens haar was niet alleen vol
deelneming, maar ook van een
- hartelijke deelneming, zooals de
- jnnen een mooie, jonge vrouw
omstandigheden betoonen.
y ook den predikant van Swan-
^roaal ontvangen, en bij zijn
tweede bezoek had hij haar overgehaald om
hem te vergezellen naar het vredige dorps
kerkhof. waar zij de plek had uitgekozen
van het graf van haar man.
De eenige, die dikwijls op The Mill House
kwam, was dokter Durham. Werden zijn
bezoeken al hoog op prijs gesteld door de
jonge weduwe, zij, die met een bijna pijnlijk
verlangen zijn geruststellende tegenwoor
digheid tegemoet zag, was Adelaide Strain.
Immers, hij was zoo volkomen overtuigd
van de oorzaak van Birtley Raydon's on
verwacht overlijden, zóó zeker, dat Ade
laide bijna stellig geloofde dat hij gelijk had
en dat die uren van folterende pijn, waarop
de dood volgde, werkelijk veroorzaakt wa
ren door het openbreken van een maag
zweer.
Hoe verbaasd zou dokter Durham zijn ge
weest, zoo hij maar even in dat schijnbaar
kalme, rustige vrouwenhart had kunnen
zienl
Bij tijden zag de huishoudster er doodziek,
onnatuurlijk afgetobd en schraal uit met een
gelaatskleur, die ouderwetsche menschen
„als een doek" noemen. Maar zij maakte
nu ook. zooals de dokter eigenaardig zei. een
„boozen" tijd door. Eva's overspanning werd
heviger en zij drong er niet alleen op aan.
het bed van haar vriendin mei haaT te dee-
len, maar zij bleef bovendien den halven
nacht napraten, gelijk mevrouw Strain eens
met een pijnlijken glimlach aan dokter Dur
ham had toevertrouwd. Hij zou uiterst ver
wonderd zijn geweest al hij de waarheid
had geweten, namelijk dat het Adelaide
Strain en niet zijn egoïstische, overspannen
patiënte was die de nachtelijke uren
vreesde.
De huishoudster kwam eiken nieuwen,
langen dag vrij goed door. Maar als zij, on
danks sterke doses bromide klaar wakker
naast E\yt lag, in de kamer die zij tot voor
twee of drie nachten alleen had bewoond,
beleefde zi) kwellende uren van inzinking
en doorstond zij aanvallen van verschrik-
kelijken angst.
Berouw, in den gewonen zin van het
woord, voelde Adelaide Strain niet Zij was
te eerlijk, to fier. om terug te komen van
haar zienswijze ten opzichte van Birtley
Raydon's minderwaardigheid en kleinzielig
heid. al was hij nu gestorven en al was zij
zich diep in haar hart bewust dat zij zijn
dood had beraamd en bewerkstelligd.
Maar somwijlen, vooral wanneer zij zich
bevond in een vertrek waar hij bij zijn le
ven veel verkeerde, voelde zij, dat zijn for-
sche persoonlijkheid voortleefde, als een
stille bedreiging voor haar en haar kind.
Eva was plotseling heel lief voor Gilly
Strain geworden en Vrijdagmiddag speelde
zij wel twee uren achtereen met hem, eerst
domino en daarna een eindeloos kaart
spelletje. dat de jongen van iemand op zijn
verjaardag had gekregen. Toen hij weer
naar het paviljoen-ziekenhuis ging, had Eva
vriendelijk gezegd: „Na de begrafenis moes
ten we Gilly een poosje hier laten komen.
Hij is zoo'n aardige lieve jongen. Jij hebt
hem een goede opvoeding gegeven, Addiel"
Uiterlijk, wat ook het geheime drama
mocht zijn, dat zich afspeelde op The Mill
House, waren het twee dagen van rust, die
9lechts door één pijnlijk voorval werden on
derbroken.
Adelaide had, zonder haar vriendin te
raadplegen, besloten om de oude mevrouw
Raydon telefonisch de regelingen met be
trekking tot haar zoon's begrafenis mede Ie
deelen. Zij had het heel vreemd gevonden,
dat Eva niets van haar had gehoord en zij
zelve had een sterk verlangen in zich te
voelen opkomen, om Birtley Raydon's moe
der milder te stemmen.
Tot haar verwondering hoorde zij de dui
delijke, zuiver sprekende stem van de oude
dame zelf in het toestel, nadat zij eerst ge
sproken had met Jane, de kamermeid.
Immers Adelaide wist, dat mevrouw Ray
don niets van de telefoon moest hebben en
haar zelf nooit gebruikte, al was zij het vo
rig jaar mei tegenzin er toe overgegaan er
een in huis te nemen. En nu sprak die dui
delijke stem, die stem waarvan de laatste
woorden een paar dagen geleden haar met
zooveel schrik vervuld hadden.
„Ik begrijp uw boodschap niet goed, me
vrouw Strain. De begrafenis zal toch niet
geheel buiten mij om al op Zaterdag zijn
vastgesteld dat is overmorgen? Ik vind
dat erg gauw."
„Het ging om Zaterdag of Dinsdag, me
vrouw Raydon. Op Maandag hebben er al
twee begrafenissen plaat9 en toen heeft Eva
den raad van onzen dominee gevolgd. Daar
om is de Zaterdag gekozen."
„Jawel; en is mijn schoondochter van
plan mee naar de kerk en de begraafplaats
t© gaan?"
„Ik meen van wel", antwoordde zij aarze
lend, verrast en een weinig onrustig door
die vraag.
Toen klonk het plotseling vastbereaden.
geen tegenspraak ludend: ..Als mijn
schoondochter van plan is bij mijn zoon's
begrafenis tegenwoordig te zijn, dan kom
ik niet."
En nu deed Adelaide Strain iets, waar
over zij later spijt had. Zij deed een ernstig
beroep op Birtley Raydon's onplooibare,
bijna hardvochtige moeder.
„Laat u mij die boodschap niet aan Eva
overbrengen", spiak zij dringend. „Het zou
haar zoo'n pijn doenl En gelooft u mij, me
vrouw, als ik u zeg, wat niet alleen de zui
vere waarheid is, maar ik ook van nabij
heb gadegeslagen: Eva hield zielsveel van
uw zoon en zij heeft hem heel, heel geluk
kig gemaakt. Niemand is ooit beter in de ge
legenheid geweest dan ik, om te kunnen ge
tuigen hoe goed hun verhouding was, want
ik heb dat langer dan een jaar bijge
woond."
„Ik weet, dat dit uw eerlijke overtuiging
is, mevrouw Strain", langzaam en koud
weiden de woorden geuit, „maar het is do
mijne niet. Intusschen wil ik u de onaan
gename taak niet opleggen, om Eva te zeg
gen, dat ik er Zaterdag niet zal zijn. Zij zal
mijn afwezigheid amper opmerken."
Er volgde een stille en toen klonk de op
merking: „Ik begrijp, dat zij al heel mooi
rouwgoed besteld heeft."
„Heel mooi rouwgoed."
Do uitdrukking deed Adelaide Strain hui
veren. „Zóó zou ik hst niet willen noemen",
liet zij volgpn.
„Nu schijnen we het weer niet eens te
kunnen zijn, mevrouw Strain. Door een toe
vallige omstandigheid i9 het mij gebleken,
dat de naaister, die door Eva's bestelling
vereerd i9. niemand anders is dan die ma
dame Domino, die de aanleiding is geweest
van den twist met mijn armen zoon, een
twist die ik weet en ik hoop dat u dit als
een ontwijfelbaar feit wilt aannemen de
laatste twee dagen van zijn leven zwaar
heeft versomberd."
(Wordt vervolgd).
