Anna-kliniek voor Orthopaedie
Jaargang
DINSDAG 12 NOVEMBER 1929
No. 21369
fficieele Kennisgevingen.
projectie in dienst van
;hool en vereeniging.
aanbesteding.
f'12-270' De 2UD-
ver. „oost en west".
rijkspostspaarbank.
Het voornaamste nieuws
van heden.
binnenland.
buitenland.
de valkenheide-film.
raadsvergadering.
academische examens.
LEIDSCH
DAGBLAD
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
PRIJS DER ADVERTENTIEN:
30 Cis. per reee' voor advertentiën uit Leiden en plaatsen waai
agentschappen van ons Blad gevestigd zijn Voor alle andere
advertenliên 35 Cts per regel Kleine Advertentiên uitsluitend
bij vooruitbetaling Woensdags en Zaterdags 50 Cts. bij een
maximum aantal woorden van 30.
Incasso volgens postrecht. Voor eventueele opzending van brieven
10 Cts. porto te betalen Bewijsnummer 5 Cts.
Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 2500 Redactie 1507.
Postcheque- en Girodienst No. 57055 Postbus No. 54
PRIJS DEZER COURANT:;
Voor Leiden per 3 maanden 2.35, per weet0 18
Buiten Leiden, waar agenten gevestigd zijn, per weet 0.18
Franco per post 2.35 portotosten.
lit nummer bestaat uit DRIE Bladen
EERSTE BLAD.
HINDERWET.
urgemeester en Wethouders van Leiden
igen ter algeraeene kennis, dat door hen
unDing is verleend aan A. J. N. Franke
rechtverkrijgenden tot het oprichten van
koekbakkerij in het perceel Koddesteeg
1 kadastraal bekend Gemeente Leiden,
ie' H. No. 2541. 6922
A VAN DE SANDE BAKHUYZEN,
Burgemeest^-.
VAN STRIJEN, Secretaris,
tiden, 12 November 1929.
INENTING TEGEN POKKEN.
uigemeester en Wethouders van Leiden.
3?en ter algemeene kennis, dat de inrich-
tot inenting tegen de pokken in het
ahethshof aan de Oude Vest en die in
"instituut voor Praeventieve Genees-
Je in de Boerhaavestraat, tot nadere
ondiging zijn gesloten. 6923
A. VAN DE SANDE BAKHUYZEN.
Burgemeester.
VAN STRIJEN. Secretaris,
iden, 12 November 1929.
I kling van den heer Banmann.
een slechts gering aantal belang
den heeft gisteravond in de Kleine
de heer A. Baumann van de
E Leitz Optische Werke te Wetz-
Ihier te lande vertegenwoordigd door de
Foto-. Projectie- en Kinohandel Capi
lezing over bovengenoemd onderwerp
iden.
allen te hebben verwelkomd, wees
erop. dat een goed projectie-apparaat
[de noodzakelijke leermiddelen van elke
1 behoort, terwijl het eveneens onont-
küjk is bij lezingen voor veTeenigin-
e d
i oudste vorm is diaprojectie, d. i. pro
van transparante glas-diapositieven
Iharnplaatjes). Door belangrijke uitvin-
op het gebied der lichttechniek (Phi-
is het thans ook mogelijk platen,
kleine voorwerpen, bladzijden uit
pen. enz. met opvallend licht en zeer
plerke lenzen te projecteeren. Dit heet
•pische projectie.
I&hslve bij de micro-projectie, waarbij
hoofdzakelijk met booglamp werkt,
pent bij alle overige soorien van projec
ten projectie gloeilamp, van speciale con-
<tie de voorkeur.
dat spr. de voordeelen hiervan nader
J uiteengezet, besprak hij de Epidiascoop,
gecombineerd apparaat voor dia- en
wjeclie, dat tegenwoordig zeer veel
eebruikt. Dit toesfei bezit een groot
r lichteffect bij gebruik van zoo weinig
[[lijk lampen, lichtscherpe, scherp wer-
ODtiek, vrij van anastigmalisme en
pschiftig en goede ventilatie,
raial spr. een aantal schitterende pro
ps op het doek had vertoond, behandel-
p) na de pauze de zgn. Leica-camera,
f kleine camera met spleetsluiter, welke
f hiizonder veel doeleinden kan worden
toikt. zcoals lar.dschanpen cn interieurs,
petten, luchtfoto's, enz.
pizonder aardig is ook de hoekzneker.
t mogelijk maakt ..om een hoekie" te
pafeeren. zoodat men ongemerkt allerlei
.."se opnamen maken kan Spr.' lichtte
fetterlijken zin zijn interessante voor
met la! van beelden toe. die he1
:c*at „zeldzaam mooi" ongetwijfeld
Pienden.
Bels a^3us ^a* na afloop opklaterde.
■e3\ ^at de aanwezigen, al waren ze
'2 m getal, intensief genoten hadden.
De openingsplechtigheid.
Dr. MURK JANSEN benoemd tot ridder in de orde
van den Nederlandschen Leeuw.
Na de luide toegejuichte rede van dr.
Murk Jansen verkreeg Z E. de minister van
Arbeid, Handel en Nijverheid, mr. Verschuur
het woord tot het verrichten der eigenlijke
openingsplechtigheid.
^CJ1: bestuur der-Ueitf ScliQl'l-
ipnj is hedenmorgen door den archi-
j a?n 19 Oersteeest aanhasteo. het uiU
kiden
99 school aan de Javastraat
lokalen
f "u ?i9 vo's' ingeschreven:
mit j™*; Oegslgeest. f. 12.250v. d.
IVer v V 1e' O^stgeest. f. 12.449; v.
Kool w 0Ten. Vogelenzang f. 12.892:
■cn, "ra°nd. f. 12.921W. Ouds-
Lrthen I, 7 L«'don. f. 12.990. Th. G
I Zn ,1,7®' f. 12.992. M de .Tong
tGiivl r-i .M0n' Voorschoten, f. 13.200:
Mlwijk-aan-Zee. f. 13,150: Gehrs
JP*tói,r?7Ulnen- 13.778" S Strijk,
I benmi- 75°-
Z.E. Minister Verschuur.
Z.E. zeide dat de Minister onder wiens
zorg de Volksgezondheid ressorteert vol
gaarne de uitnoodiging om deze kliniek te
komen openen, had aangenomen.
Voor u, dr. Murk Jansen, aldus Z.E., is dit
wel de dag der dagen, nu gij het ideaal, dat
iedere toegewijde wetenschappelijke vor-
scher zich stelt, hebt bereikt n.l. een eigen
gelegenheid tot ongestoorde beoefening van
de wetenschap, die u lief is en welke ge
middels dit gebouw weer op een hooger plan
hoopt te kunnen brengen.
Maar niet alleen voor de Ver. voor Mis
vormden en voor mej .Groll is dit een bij
zondere datum, ook voor de buitenstaander
en de regeering is dit een dag van bijzon
dere beteekenis.
In de eerste plaats uit wetenschappelijk
oogpunt. De orthopaedie blijkt zich te heb
ben ontwikkeld tot een volledigen tak van de
menschelijke kennis, dank zij den onver-
moeiden arbeid van dr. Murk Jansen, in
wiens internationale reputatie Z.E. zeide
zich oprecht te verheugen.
In de tweede plaats is de dag van heden
belangrijk voor de zaak van de Volksgezond
heid. Helaas moet spr. erkennen, dat er
inderdaad op het gebied van de zorg voor
de lichamelijk gebrekkigen een tekort be
staat. Zoo dit al ooit weggewerkt kan wor
den, dan meent spr., dat dit alleen te berei
ken is langs den weg, zooals die hier is in
geslagen, van het particulier initiatief. Er
is geen enkel ander terrein, waarop de Staat
zoozeer uitsluitend aanvullend kan en mag
werken als hier. De overheid kan een koude
post op de begrooting stellen; zij kan kille
guldens voteeren, maar nooit kan zij dien
rijkdom van ethische beteekenis schenken
als het particulier initiatief.
Dat zuivere begrip van naastenliefde, van
God uitgaande en tot den Schepper weder-
keerende, dat ook aan dit gebouw ten grond
slag ligt. maakt, dat spr. het beschouwt als
een stichting van hooge cultuurwaarde.
Te meer eerbied heeft spr voor hem. die
zoo veel heeft gedaan voor de totstandko
ming van dit gebouw, waar de aanvanke
lijk in het werk gestelde pogingen tot sa
menwerking met andere lichamen faalden.
Dat ook de regeering waardeering koestert
voor het werk van dr. Murk Jansen, moge
blijken uit het feit, dat hel H M. de Konin
gin heeft behaagd hem te benoemen tot rid
der in de orde van den Nederlandschen
Leeuw (daverende bijvalsbetuigingen).
Terwijl Z.E. den nieuwbenoemden ridder
het eeremetaal op de borst spelde, besloot hij
met den wensch, dat de arbeid in deze kli
niek onder Gods zegen velen tot heil en de
Volksgezondheid ten goede moge komen
(luid en aanhoudend applaus).
De voorzitter van de Ned. Maatschappij
tot Bevordering der Geneeskunst, prof.
Nijhoff bracht namen9 de Nederlandsche me
dici de gelukwenschen over en wees erop,
hoe ook vanwege de maatschappij pogingen
zijn aangewend om deze kliniek, in plaats
van naast, in het Boerhaave-kwartier op
genomen te krijgen.
De constellatie bleek niet gunstig, doch
spr. heeft het volle vertrouwen, dat mannen
als dr. Jansen de jonge orthopaedische we
tenschap zullen brengen op de plaats, welke
haar toekomt.
Namens de Leidsche Geneesk Faculteit
voerde de voorzitter, prof dr. Barge het
woord,'die als volgt sprak;
Wanneer de faculteit der geneeskunde de
vriendelijke uitnoodiging. de opening der
Anna-kliniek vanmiddag bij te wonen, vol
gaarne heeft aanvaard, dan is dat wel in
de eerste plaats, omdat zij in die uitnoodi
ging een daad van hoffelijkheid meent te
zien. Een hoffelijkheid, die vermoedelijk
haar grond vindt in het feit, dat de voor
zitter van inve vereeniging sinds een lange
reeks van jaren als privaat-docent in de
orthopaedie aan de Leidsche faculteit ver
bonden is en in die hoedanigheid, eerst on
der de hoogleeraren Korteweg, sinds 1913
onder den hoogleeraar Zaayer bij zijn ar
beid gebruik heeft kunnen maken van de,
zij het ook bescheiden, hulpmiddelen, waar
over de faculteit beschikt.
Ik behoef u wel niet de nadrukkelijke
verzekering te geven, dat de faculteit deze
hoffelijkheid op hoogen prijs stelt en dat het
bestuur, dat haar te dezer plaatse vertegen
woordigt, het na het verlaten van deze ope
ningsplechtigheid tot zijn eerste taak re
kent. den hoogleeraar in de heelkunde op de
hoogte te stellen van hetgeen hier is ge
schied.
Wij vleien ons echter met de gedachte,
mijnheer de voorzitter, dat wij de uitnoodi
ging tot ons gericht, niet alleen hebben op
te vatten als een daad van hoffelijkheid
maar dat zij ook grond vindt in de overtui
ging, dat de ontwikkeling der orthopaedie en
de zorg voor de misvormden de faculteit ter
harte gaat en dat zij. zooals zij reeds heeft
getoond, belang stelt in alles, wat daarmede
samenhangt.
Ik behoef hier op deze plaats en op dit
uur wel niet nadrukkelijk te betoogen, dat
gemeenschappelijke belangstelling en ge
meenschappelijk inzicht niet noodzakelijk
samengaan, maar ik wil toch gaarne en met
nadruk verklaren, dat het ontbreken van
gemeenschappelijk inzicht toch het bestaan
van wederzijdsche waardeering niet uitsluit.
De faculteit spreekt dan ook haar oprechte
bewondering uit voor het initiatief, het door
zettingsvermogen, de opofferingsgezindheid,
offervaardigheid en niet het minst voor den
geest van samenwerking, die tot het tot
standkomen van hetgeen wij hier voor ons
zien, hebben geleid en zij wenscht allen die
hieraan hebben medegewerkt, niet in de
laatste plaats u, mijnheer den voorzitter en
haar die als niet gecanoniseerd heilige zoo
terecht de patrones mag wezen van deze
schoone stichting, van harte geluk met het
bereikte resultaat.
Het zou kunnen zijn, dat bij de uitnoodi
ging tot de faculteit gericht nog een derde
bedoeling had voorgezeten Het zou kunnen
zijn, dat men de faculteit had willen toonen,
dat het inderdaad mogelijk is in korten, al
thans in afzienbaren tijd. een bruikbaar zie
kenhuis te bouwen. Inderdaad, mijnheer de
voorzitter, er zijn omstandigheden, er zijn
feiten, die bij de faculteit wel eens twijfel
aan die mogelijkheid hebben doen ontstaan.
In ieder geval zijn wij U dankbaar voor dat
voorbeeld en wij hopen vooral dat met de
faculteit, ook anderen, die bij Ziekenhuis-
bouw betrokken kunnen zijn, zich aan dit
schcone voorbeeld zullen spiegelen.
Spr. sloot met den wensch, dat deze kli
niek moge strekken tot bevordering der we
tenschap, tot waarachtig heil der misvorm
den en dat u mijnheer de voorzitter van de
verwezenlijking van dezen wensch nog lang
getuige moogt zijn.
Nadat dr. Thomassen van Laren uit naam
van de „Vereeniging tot Hulp en Steun aan
lijders aan been- en gewrichts-tuberculose"
zijn gelukwenschen had aangeboden, dankte
dr. Murk Jansen de verschillende sprekers
voor hun waardeerende woorden en den
Minister voor de verleende onderscheiding.
Hierna werd het gebouw bezichtigd en de
eerewijn aangeboden, terwijl tot besluit het
bestuur een druk bezochte receptie hield.
Lezing Dr. K. J. Brouwer.
De door een zeer gering aantal toehoor
ders bijgewoonde lezing van den zendings
directeur Dr. K. J. Brouwer over „Reisin
drukken van de Buitengewesten" werd in
geleid door Prof. van Ronkel, die er zijn
spijt over uitdrukte, dat slechts weinigen
opgekomen waren.
Dr Brouwer maakte een reis naar vele
verschillende verafgelegen zendingsposten,
bezocht het grootste deel van Ned.-Indië, in
het bijzonder het Zuiden van Borneo, Nieuw
Guinea, Halmaheira, de Minahassa, Lom
bok, Midden-Celebes enz. Men beschouwt
hier te lande het geweldige Indië als een
eenheid, als een verzamelbegrip. Spr. is
echter onder den indruk gekomen van de
veelzijdigheid van het land, dat zeer uiteen
loopt. Wanneer men de hoofdsteden, b.v. die
van Java bezoekt, doen deze zeer sterk
Europeesch aan.
De toestanden op de buitengewesten ver
schillen echter buitengewoon van die in
Europa.
Spr. behandelde de verschillende Indische
typen; de Javaan, deftig, rustig, op een af
stand, moeilijk te benaderen. Daartegenover
de Papoea op West-Guinea, vriendelijk-goed-
moedig, in wien het algemeen-menschelijke
sterk naar voren komt. De Toradja's zijn
natuurlijk, beschaafd. Bij hen valt op de
beeldrijke taal en hun speciale Adat. Spr.
memoreert de kolossale afstanden in Indië:
het is een ontzaglijk groot land. En dan
krijgt men buitengewoon veel respect voor
het Hollandsche bestuur dat ook bijzonder
effectief werkt naar het binnenland toe. Te
genwoordig kan men reizen op een veilige
wijze, in streken, waar dit 15 a 20 jaar ge
leden nog een onmogelijkheid was. Een tra
gisch gevolg van deze eindelooze uitgestrekt
heid is wel het gevoel van groote eenzaam
heid, dat menigeen op de buitengewesten
overvalt. Hierbij doelt spr. op het gebrek
aan het geestelijk,innerlijk contact met de
medemenschen. De zendelingen en officie
ren, die men op hun ver-verwijderde posten
aantreft, zijn dan ook dikwijls bezeten door
een zekere praatdwang, welke de keerzijde
is der eindelooze verlatenheid. Zij praten
urenlang, en het is maar het beste, dan stil
toe te luisteren.
Spr. behandelde vervolgens meer in het
bijzonder eenige eilanden, die hij doorge
trokken was. Zoo allereerst het eiland Bor
neo, 7 a 8 maal zoo groot als ons land en
dat hem getroffen had door de troostelooze
onmetelijkheid. Men kan hier dagen lang
reizen zonder één levend wezen te ontmoe
ten. Hier is slechts water, moeras, boomen
en nog eens boomen.
Tenslotte besprak hij o.a de geweldige
economische veranderingen in luttele jaren
tijds, gevolg van de ontwikkeling der rub
bercultuur. Op Nieuw-Guinea, het overvloe
dige 9agoland, ontbreekt den bewoner (Pa
poea) alle arbeidsprikkel, daar hij slechts
drie dagen per maand behoeft te werken
om aan zijn voedsel te komen, waarmede
hij volkomen tevreden is. Kolonisatie is hier
dan ook bijna onmogelijk. Nog nimmer
heeft hij zulk een schitterend natuurschoon
gezien als in de omgeving van het Senta-
mimeer. De kolonisatiepogingen (veebedrijf
en klappercultuur) gaan er met ontzaglijke
ontberingen gepaard.
Na nog gewezen te- hebben op de gewel
dige beteekenis van de Koninklijke Paket-
vaart Mij., waarvan men de waarde nauwe
lijks bepalen kan (de meest afgelegen plaat
sen worden door haar met de beschaving in
contact gebracht), besloot dr Brouwer zijn
interessante lezing met de woorden: „de
besten uit Holland zijn op het oogenblik
nauwelijks goed genoeg voor Indië. waar
nog op ontginningsgebied zulk een groote
taak ten uitvoer moet gebracht worden"
Zulks als tegenstelling met de leuze van
vroeger, waarin het gold, dat zij, die hier
niet deugden, nog goed genoeg voor Indië
zouden zijn.
Na de pauze werd de met aardige voor
vallen doorspekte caus?rie verduidelijkt
door een serie prachtige lichtbeelden, die.
evenals het gesprokene, door de aanwezigen
met groote belangstelling werd gevolgd.
Aan het postkantoor Leiden en zijn bij
kantoren werd in den loop der maand
October op spaarbankboekjes ingelegd
f. 109.055,25 en terugbetaald f. 104.929,96;
derhalve meer ingelegd dan terugbetaald
f. 4125,29. Het aantal nieuw uitgegeven
spaarbankboekjes bedroeg 91.
Door tusschenkomst dezer kantoren werd
ter Directie op staatsschuldboekjes inge
schreven nominaal f. 1850; derhalve meer
in- dan afgeschreven f. 1850.
Het ministerieel antwoord aan den heer
Heemskerk inzake het vertronwelijk schrij
ven van prof. Van Eysinga (Binnenland, 3e
Blad).
Het gesprekkentarief op de locale telefoon
netten (Binnenland, 3de Blad).
Luitenant-generaal Van Everdingen te
Breda gehuldigd (Binnenland, 3de Blad).
Prof. dr. Tj. Cannegieter te Utrecht op
83-jarigen leeftijd overleden (Kerk en
School, 3de Blad).
Inzake den moord in het Leidsche woon
wagenkamp wordt door het O. M. bij de
Haagsche Rechtbank 10 jaar gev.straf ge-
eischt (Rechtzaken, 1ste Blad).
Hulde aan Kellogg. (Tel., 1ste Blad).
Toenemende moeilijkheden over de Vlaam-
sche kwestie in België (Buitenl 1ste Blad).
Toespraak van Hoover op Wapenstil
standsdag (Buitenland, 1ste Blad).
Geweldige storm boven Engeland en het
Kanaal (Tel., 1ste Blad).
Een reusachtige bankverdnistering in
Amerika (Tel., 1ste Blad).
Uitgesteld tot a.s. Maandag.
Men schrijft ons:
Dat de brand van ons Stadhuis de ge
moederen zoo onrustig gemaakt heeft, zou
men niet zoo dadelijk denken. Dat onder
vonden zij, die zich hadden voorgesteld,
om gisteravond in „Prediker" de Valken-
heidefilm te kunnen vertoonen. Alles wordt
gedaan, om. als er een brand mocht uit
breken, de verantwoordelijke personen ten
minste vrij te doen uitgaan. Er zijn zoo
vele en zoo bezwarende voorschriften, dat
zoo langzamerhand de vertooning van een
film buiten de bioscopen tot de zeldzaam
heden zal gaan behooren.
Hoe veel moeite ook nog gedaan is, men
zag zich op 't laatste oogenblik toch ge
noodzaakt van de filmvertooning af te zien.
Groot was de schare, die zich naar de
Jan Vossensteeg had opgemaakt. Om de
monschen niet teleur te stellen, heeft men
geen entree geheven, maar de zaal voor
ieder opgezet.
Zij. die gebleven waren, hebben daar
over geen berouw gehad. Nadat da. Groot
Enzerink na gezang en de lezing van een
Schriitgedeelte en gebed had geopend,
sprak hij een inleidend woord.
De heer van Gaasbeek kreeg daarop het
woord en hield eene causerie over 't werk
op Valkenheide. Hij sprak over den moei
lijken leeftijd van kinderen, tusschen 13 en
20 jaar, waarin nog zooveel onevenwichtigs
is, de z.g. puberteitsjaren. Dan valt de be
slissing over de vraag, welke richting des
leven het zal nemen.
Heerlijk om dan leiding te geven aan
kinderen, die voor de meerderheid in de
meest droevige levensomstandigheden zijn
opgegroeid. Ontroerend waren de enkele
schetsen die gegeven werden van zoo vele
jonge levens.
Wat een gezegende arbeid, om dan stuur
te mogen geven, zoowel geestelijk als maat
schappelijk. door deze jongens in aanraking
te brengen met de heerlijke kracht van 't
Evangelie van Christus. Heel deze arbeid
is Christo-centrisch.
Met de meeste aandacht werd de heer
v. Gaasbeek gevolgd Ds. Groot Enzerink
sloot met een enkel woord en deelde mede,
dat Maandag 18 November de Valkenheide-
film gegeven zal worden in de Stadsgehoor
zaal. Als bewijs, hoe groot de belangstel
ling is, die reeds gewekt is, diene, dat on
middellijk een 300-tal kaarten voor a.s.
Maandag werden verkocht.
De Stadsgehoorzaal belooft vol te worden.
Een gehouden collecte om de tremaakte
kosten te bestrijden bracht f. 30 op.
Na zingen en gebed gingen allen dank
baar huiswaarts.
De eerstvolgende vergadering van den
gemeenteraad zal plaats hebben op Maan
dag 25 November e.k.
Geslaagd zijn voor het doctoraal-examen
geneeskunde de heeren J. H. Hagenbeek
(Vlaardingen), C. R. N. de Boer (Hooge-
woud N.-H.) en E. W. Creyghton (Oegst-
geest).
