De NIEUWE,
zeerverqroote
PIRATE
CATALOGUS
1930 g
KueftctuJ St. TUco&xaf'
fr KeMty&scfón/cen
nul
COUPONS
PIRATE
IS UIT*
UW BOEKHOUDING IN ORDE
BON
70ste Jaargang
LEIDSCH DAGBLAD, Zaterdag 9 November 1929
Derde Blad
No. 21367
d Büitenl. Weekoverzicht.
Honderden prachtige
cadeaux
Groote reductie in
C oupon-aantallen
Vele nieuwe, zeer
moderne artikelen
LONDENSCHE BRIEVEN.
de hoogste kwaliteit in
sigaretten en cadeaux
fHECDOTA LEIDENSIA.
'\meniise moeilijkheden in de landen
r rr rondom ons.
Hef is *1 weer cen'°e we^en geleden, dat
K jiet werkloosheidsvraagstuk de Achil-
iiel noemden van de Engelsche Labour-
Bering. Hoezeer daarmede echter de
jker op den kop werd geslagen, is wel
1 duidelijk naar voren gekomen, nu het
rerhuis zijn taak weer heeft hervat en
1 van moeilijke aangelegenheden reeds
En aangeroerd. Geen van alle heeft de
Bede regeèring Mc Donald nog ernstig in
r kunnen brengen; alleen het werke-
leidsdebat deed een blik werpen in een
,ndMinister Thomas is men bij
hard gevalleü .dat hij er niet id
d was. plannen te beramen, die een
«nst in het verschiet mogelijk maak-
en ronduit werd hetgeen hij aan de
deed, lapwerk genoemd I Labour
;t in dit opzicht de dupe van zelf ge-
de critiek. Tijdens het bewind van
win werd immers geregeld beweerd, dal
Iels gedaaD werd voor te werk-stelIer
talrijke werkeloozen; vergeten werd te-
dat het een vraagstuk betrof, dat niet
•n handomdraai tot een oplossing is
•engen! Thans zelf aan het roer. onder-
lt Labour dat aan den lijve. Maar
reekt zich de critiek zooals niet an
te verwachten was. Is er een ..vak"
minder mededoogen dan de politiek?
•nderson heeft zijn regeling met de
its om te geraken tot hervatting der
imalieke betrekkingen door het Lager-
zien bekrachtigen. Alleen de conser
en slemden tegen, daar zij meer waar
in eischten inzake het nalaten van
lunistische propaganda in het geheeie
:he rijk en met name natuurlijk in
Over Indiê gesproken, een proclama-
isn den onderkoning heeft der regeering
veel moeilijkheden bezorgd, al is de
betrekkelijk vlug geluwd. Gelijk men
waarschijnlijk zal hreinneren is juisf
immissie onder leiding van sir Simon
een grondig onderzoek in te stellen
de mogelijkheden om Britsdh-Indië
[er als slechts eenigszins gaat tegemoet
imen in den wensch naar zelfbestuur
rapport dezer commissiè-Simon wordt
begin 1930 verwacht! Temidden van
erzoek en tegen den zin der com-
ie in, proclameert de onderkoning
iling een manifest, dat verzekert, dat
igelsche regeering voor Indië den Do-
m-status nastreeft! Een datum werd
el niet genoemd!
was slechts een van beide mogelijk
verzekering was niet dan een her
van wat al sinds 1917 aan de In-
is beloofd en dus voor den vaak, of
de inleiding tot een nieuwe aera.
eerste geval had zij weinig zin en
ook niet ernstig meehelpen om de
nationalisten gerust te stellen;
feeede geval was de regeering zeker
nederlaag, daar noch conservatie-
h liberalen den tijd rijp oord eel en
[1 eeD zoo gevaarlijke proefneming
'reeds over te gaan! Zoowel bij het
m het Lager- als in het Hoogerhuis
de minister van koloniën echter on-
en verklaard. dat alleen het eerste
fooling was. Slechts nieuw is de idee
en Indische conferentie te Lon-
Wanneer het rappoTt-Simon ge-
pmede i9 het nut der proclamatie eer-
|e:a(ief dan positief!
0 succes over de gansche linie was de
teer van Mc Donald, die ook door
pin ^an harle geluk werd gewenscht
ween hij in Amerika heeft bereikt:
P r'jkt weliswaar meer en meer. dat
Nreikte nog maar een inleiding mag
Jd tot heigeen eigenlijk op het spel
^Zeer nadrukkelijk is immers aan den
p* gevraagd, of hij vaste afspraken
inmaakt en even nadrukkelijk heeft
Pil ontkend!
P bij elkaar genomen, heeft Labour
lwel ondervonden, dat men haar
°P de vingers ziet en dat zij niet al-
Pö is!
Jnneer dit overzicht onder de oogen
komt. zal waarschijnlijk het
E; Öo1n,euwe Fransche kabinet beze
Fin. Jerk is het eerste kabinet Tar-
t T n'e' a' 1S grootste sedert
k u Van jaren' maar na de re"
-^verklaring van Donderdag en de
L-T waarvan in de ICamer lijkt de
da* het de eerste ontmoeting
1 reefd niet al t© gevaarlijk. Zoo-
E 70v V°ri?e maa' voorzagen, is het tot
l^w0?en zonder de radicalen, die een
Eigenaardige houding hebben ge
volgd Hoewel aanvankelijk werd bepaald
hun houding te doen afhangen van de re-
geenngsverklaring. werd vlak voor de Ka-
merbijeenkomst toch a priori tot tegenstem
men besloten! Als gevolg daarvan dreigt
onder hen de splijtzwam!
Feitelijk is het kabinet T -.i-ph het
kabinet-Briand met een kleine ruk naar
rechts als gevolg van het toevertrouwen
der portefeuille var oorlog aan den ge
matigder! patriot Maginot: dus aan een
man. die zoo al niet een tegenstander van
ontruiming van het bezette gebied dan
toch in ieder geval niet meer dan zeer
voorzichtig voorstander kan worden ge
acht. Dientengevolge is van links vooral
de aanval ingezet op de combinatie Briand-
Maginot!
Niet onwaarschijnlijk beeft de afloop vaa
bet Volksbegehren in Duitschland medege
werkt aao de keuze van Maginot aaD oor
log. Tegen de verwachting in. heeft toe.)
de actie der rechtsche Duitsche scherpslij
pers juist de benoodigde 10 pCt. weten te
halen, dank zij voornamelijk het platteland
voor zoover dit een Protestantsche be
volking heeft! en die ruim 4 millioen
stemmen van oud-Duitschen geest manen
Frankrijk begrijpelijkerwijs tot voorzich
tigheid Weliswaar is succes bij hetgeen nu
volgen gaat uitgesloten, doch Duitschland
mag tocb niet zonder zorg een tijd van de
zuiverste demagogie tegemoet zien. De
Rijksdag zal met overgroote meerderheid
het Duitscb-nationale voorstel verwerpen,
maar dan moet immers een volksrefcren-
dum worden gehouden en zal opnieuw :n
don meest zwarten vorm een beroep wor
den gedaan op de kiezers, waarbij alleen
de voorstanders zullen teekenen, terwijl de
tegenstanders zicb zullen onthouden. Oin
zoo'n referendum rechtskracht te geven
tocb noodig. dat de helft der kiezers er
aan deelneemt. De tegenstanders doen
daarom het verstandigst zich afzijdig te
houden en zoo de vereischte helft niet te
doen bereiken I
Hugenberg's doorzetten dreigt evenwel
onder de Duitsch-nationalen ook scheu
ring te doen ontstaan! Een groot deel hun
ner begrijpt, dat deze verzetbeweging tegen
de nieuwe regeeringsvormen niet dan ns-
deelig kan zijn voor de partij en de eerste
pogingen om een nieuwe rechtsche partij
te vormen, die los staat van de oude toe
standen, hebben zicb baan gebroken.
Wel toevallig treft het. dat juist op dit
oogenblik is overleden de laatste Rijkskan
selier der vroegere periode prinx Max
van Baden Hij heeft even voor de ineen
storting van het keizerrijk nog een laat
ste poging gedaan te redden, wat. te red
den viel, maar het ondercuijningswerk wa«
reeds tê ver doorgewoekerd en na den
keizer te hebben doen abdiceeren, moest
hij de reeeeringstaak overdragen aan Fried-
rich Ebert!
Slechts een der keizerlijke Rijkskanse
liers is nu nog in levenMichaelis
RECLAME.
6716
Duizenden aanvragen komen
dagelijks binnen. Vraagt daar
om nog heden door onderstaan-
den bon uw exemplaar aan.
RECLAME.
VANAF f.5.— PER MAAND.
Brieven Bur van 'dit Blad onder No 9334.
Van onzen Londenschen Correspondent.
DE „MOTOR-SHOW".
Londen 18 October.
Meer dan driehonderd auto's die. te oor-
deelen naar de prijsopgaven der tentoon
stel Iers, een waarde vertegenwoordigen van
tezamen een en een kwart millioen pond
sterling, zijn op bet oogenblik in het ge
bouw Olympia te zien. Het is de zooveelste
jaarlijksche .Motor Show". Drie en negen
tig fabrikanten hebben de schoone vehikels
bij elkaar gebracht De grootste meerderheid
dier fabrikanten, ten naastenbij 60 percent,
zijn buitenlanders. Amerikanen. Franschen.
Duitechers. Oostenrijkers. Italianen. Et zijn
dus meer buitenlandsche dan Brilsche mer
ken. Er zijn echter aanzienlijk meer Brit-
sche wagens dan buitenlandsche. daar de
Britsche fabrikanten veel meer modellen la
ten zien dan hun buitenlandsche mededin
gers doen Maar hel uitgesproken interna
tionaal karakter van de show kan niet wor
den ontkend.
De verscheidenheid in wagens is pheno-
menaal. Ge ziet er „babies", die zich met
behulp van zeven paardenkrachten voort-
(te posten in open enveloppe, porto 1 llt cent).
Aan PIRATE. AMSTERDAM. Postbus 716
Gelieve mij gratis en franco aw DleoWCD Pirate Catalogaa te zenden
met VIJF VRIJE COUPONS Van éénzelfde adres wordt slechts één
dezer bons geaccepteerd. flip.
bewegen en ongemeen snei voortbewegen
En ge ziet er monsters^ die 265 paarden
krachten kunnen ontwikkelen en zonder
zuchten of kortademigheid (de termen gel
den den motor) u kunnen voortjagen langs
de wegen met een vaart, van 115 mijl per
uur Prijzen? Naar evenredigheid. De
„baby" kan uw bezit worden desnoods
langs lijnen der geleidelijkheid, die een aan
zienlijk gebied van uw levensduur doortrek
ken voor iets meer dan honderd pond
sterling. En de duurste wagen, die een leef
tijd van Methusalem zou eischen. indien ge
hem ook op de meer en meer gebruikelijke
manier der afbetaling zoudt willen koopen.
kost 3460.
Bijzonder kenmerk van deze show is de
overheerschende aanwezigheid vap auto's
met ze9 en meer cylinder-motoren Meer dan
de helft der auto's heeft zes cylinder-moto
ren en 18 percent is zelfs voorzien van
auto's met acht cylinders, terwijl een en
kele wagen die trouwens reeds twee
jaar geleden voor het eerst is uitgekomen
12 cylinders heeft.
Deze verhouding is zeer opmerkelijk. Ze
geeft een van de belangrijkste evoluties in
motoren aan. Nog slechts luttele jaren ge
leden waren motors met zes cylinders be
perkt tot de uitgesproken luxe klasse van
automobielen. De voortvarende Amerika
nen zijn deze beweging voor meer cylinders
indertijd begonnen: en Europa kon noch
wilde achterblijven. Engeland in het bij
zonder had de beste reden snel deze ont
wikkeling te volgen. Want het was de eeni-
ge manier om te beproeven zich een betere
plaats te verzekeren op de auto-markt in
de ver gelegen gebieden van het Britsche
rijk, waar de Amerikanen zich zoo vast
hadden ingewerkt Dp Amerikaansche auto
overheerscht ook nu nog in de genoemde
gebieden, hetgeen den Britten veel hart
zeer bezorgt. Zij hebben dit ja-ar, naar de
show doet zien, eenige auto-modellen ver
vaardigd, waarvan zij verwachten, dat zij
er den strijd tegen de Amerikaansche auto
in de Dominions met succes mee kunnen
aanbinden.
De beteekenis van meer-cylinder auto's
is in 't kort dat auto-rijden er een verfijn
der genot door wordt dan het voorheen was
en dat dit verfijnder genot nu kan wor
den gesmaakt door automobilisten met be
scheiden middelen Een wagen met een zes-
cylinder-motor rijdt veel soepeler en ge
lijkmatiger en veelal ook sneller dan een
met vier cylinders, die jaren lang regel i9
geweest in de middenklasse.
Afgescheiden van deze voornaamste ont
wikkeling in de perfectioneering van den
automobiel toont de show dit jaar opval
lende verbeteringen in kleinigheden, die
het gemak van den automobilist, die zijn
eigen wagen bestuurt en onderhoudt, voor
treffelijk dienen. Zulk een onderhoud, al
tijd noodig voor een machine, is nu ge
makkelijker dan ooit, dank zij veel goed
overleg in het plaatsen, in het chassis, van
belangrijke deelen, die gemakkelijk zijn te
bereiken en even gemakkelijk zijn te de-
moteeren dank zij ook goed gevonden
toepassingen als blank en vlekloos staal
en speciaal nikkel (die glanzend blijven
door opwrijven met een drogen lap), auto
matische smeerstelsels, die werkelijk ,,im
Handumdrehen'' (n.l. door een perskraan
aan te draaien) olie verschaffen aan dozij
nen punten in het chassis, die regelmatig
gesmeerd moeten worden. Dan hebben vele
auto's inrichtingen, die het mogelijk maken
de remmen te verstellen, terwijl men aan
het stuur zit en desnoods wanneer men
rijdt. Zulke verfijningen kwamen vroeger
als ze voorkwamen alleen voor in de
duurste merken. Nu zijn ze gemeengoed
geworden van nagenoeg alle auto's.
Het keurige voorkomen der wagens valt
sterk op. Niet alleen hebben nieuwe ver
nissen en lakverven een ongelooflijk fijnen
glan9 verschaft aan de paneelen der koetsen,
niet alleen is de „finish" van de moderne
auto's van dien aard, dat men zonder over
drijving van „juweelen van den weg" zou
kunnen spreken, maar ook in de lijnen, in
de architectuur heeft men nu bijzondere
hoogten bereikt, zoodat de bestemming van
het voorwerp al in zijn bouw nadrukkelijk
naar voren springt. Zoo sluiten techniek en
kunst in niet weinige wagens een gelukkig
verbond. Een verrassende toepassing in dit
verband i9 het lichtelijk achterover hellen
van de opgaande lijnen, hetgeen een onge
meen vieven indruk verschaft.
Er zijn weinig voorbeelden van buitenis
sige constructie te zien. Een Engelsche
fabriek gaat voort auto's te bouwen, die, in
tegenstelling met de gewoonte, door voor
wielen worden gedreven. De deskundigen
zijn het er over eens, dat er groote mecha
nische voordeelen zijn verbonden aan de
verbinding van den motor met de voorwielen
in plaats van met de achterwielen. De auto
wordt aldus voortgetrokken in plaats van
voortgeduwd, hetgeen het gevaar van slip
pen (dat voor veel motor-ellende verant
woordelijk is) te niet doet. Een andere oor
spronkelijke constructie geldt een populair
wagentje, dat den motor draagt ter plaatse,
waar een auto gewoonlijk bagage meevoert.
Het is ook in ander opzicht een merkwaar
dig wagentje. De zetels b.v. bestaan uit ste-
Een Londensch-Leidsche
weldoener.
Juni overleed te Londen
ÖMesiim!LHuguelan van Vryhouven.
left d? -iT "an 1Ü September 1780
ch» 7rv *i m"'10aair Leaden ruimschoots
yI *>0 legateerde bij o.a. één honderd
Kol der'air!?1 behoJeve vam elke stads-
in de °rine^rde Protestantsche Re
ferenda Leiden, „begeerende en
'gaat tp dat geen deel van
ïd of hJXF* zoude worden aan-
r*paraten tot bouwen> wt het doen
jerselen m bet aanbrengen van
porden JÜ?*1 ?ebeel en alleen
tlliit -r i ^ewend ten voordeele en on-
J
der voorÏÏLbeneHtiën van de kin
fc aan dc r ^1? «*olenw.
jheer Hue f e Academie werd door
f ^ovinnp!^?' die Heer was van de in
leen le^t ^en Voorlijkheid Vrijhoe
il* 0Ver welk500 Dond ?ter,iT1g ''er-
[besten P'irn;r- "da-5 kommt in
*°r" - verschil ont-
;ben wT 60 .Leden VTaC den
„J b daar beiden zich tot de
8 van dit buitenkansje ge
rechtigd achtten. Door minnelijke schikking
volgens het systeem: loode buizen samen
deelen kwam de helft daarvan aan den
Senaat, die deze gelden ten bate van het
toen opgerichte fonds ten behoeve der we
duwen en kinderen van hoogleeraren deed
strekken terwijl curatoren later insgelijks
hun aandeel voor hetzelfde goede doel heb
ben afgestaan.
Prof. Siegenbeek noemt in zijn „Geschie
denis der Leidsche Hoogeschool" Hugue-
tan een „geletterd Engelschman"
Lastige knapen.
De jongens, die in het begin der XVIIe
eeuw te Leiden uit een beurs studeerden
schijnen nog al eens de bloemetjes te heb
ben buitengezet De Pensionaris der stad
richtte n.l op een gegeven oogenblik aan de
Curatoren en Burgemeesteren eer memorie,
waarin de volgende zinsnede voorkomt.
„Dat de Heeren Curateurs en Burgemees
teren gelieven te letten op 't maken van een
kareker Dfte gevangenisje ende van yseren
hoeven omme zomwvlen (den noodt gevende',
te gebruyeken naer uvtwvsen ende eysch
der wetten
Een verdienstelijk stadgenoot
Leiden heeft in den loop van vele eeuwen
veel verdienstelijke stadgenooten gehad: wij
zullen nog wel meer gelegenheid hebben
hunne namen voor het hedendaagsche voet
licht te brengen Voor vandaag vestigen wij
de aandacht op Gerard Amelisz van Hoo-
geveen
Van Hoogeveen werd geboren in 1524 en
muntte a! zeer vroeg als advocaat uit. Hij
weigerde echter waarschijnlijk na het
overlijden van Adriaan van der Goes om
Advocaat van Holland te worden, wel werd
hij eerst secretaris later in 1564 Pen
sionaris van Leiden, in welke functie hij
zich verdienstelijk maakte Tijdens het beleg
van Leiden was hij door de stad afgevaar
digd naar den Prins van Oranje, zoodat hij
het beleg zelf niet meemaakte, doch hij deed
alles wat in zijn vermogen wa9 om de stad
te helpen Elf kinderen verloor hij in dieD
tijd: tien zoons en één dochter stierven te
Leiden aan de pest Na het ontzet keerde
van Hoogeveen in Leiden terug, nam ijverig
deel aan de oprichting der Academie, de
samenstelling van de reglementen dier in
stelling, het aanstellen der hoogleeraren enz
en was dan ook terecht onder de eersten,
lie tot curator van de Leidsche Hoogeschoo!
werdeD benoemd Van Hoogeveen bemoeide
zicb daarna me* de voorbereidende maat
regelen tot afzwering van Philips en het
opdragen van het hoog gezag aan Prins
Willem 1. doch beleefde den uitslag niet:
7 December 1580 overleed hij.
Hij liet een weduwe met zes kinderen na.
De stad erkende de verdiensten van den
overledene, Stad en Academie bewezen, door
aan zijn weduwe haar gansche leven lang
vrijdom van belasting te verleenen In 1687
verscheen een afzonderlijke levensbeschrij
ving van Gerard Amelisz. van Hoogeveen,
Curator der Leyds. Acad., uitgegeven door
D. van Keulen
Politieke handtastelijkheden.
Tijdenè de verkiezingen van dit jaar
hadden hier en daar relletjes plaats, waar
bij aanhangers der eene partij jegens tra
wanten, die een andere groep vertegen
woordigden, hunne handen niet konden
thuis houden, wijl het hart zoc vol wa9
van politieke hartstocht. Dit verschijnsel is
zoo oud als de weg naar Rome. In 1451
kwam er in Leiden al een staaltje van voor.
In eeD der stedelijke correxieboekec van
Leyden vindt men genotuleerd
„Punten daeromme Jan die ftlan ge-
x>rrigeert is Ao. 1451 Maria Magdalena-
dag.Item Van 't gheschille dat Jan voirs
nocfc gehadt heeft tegen geselleD van
Delft, die binnen Leyden gecomeD waren
en mits dat sommigen van dien graue
(grauwe) vilt hoeden droegen, soe seyde
hy dattet Cabbeljauwe waren en ontnam
eenige van dien eyn vilthoet izx arre-
moede in drift) en stack den hoet an
stucken."
Grauwe vilthoeden waren blijkbaar een
factieteekeD van de aanhangers der Kabel-
jouwsche Partij.
Leidenaars op een landjuweel.
De Leidsche Rederykerskamer „de Oran-
gie Lely", tot zinspreuk voerende- „In
liefde groeiende" trok in October 1607 naar
Haarlem om deel te nemeD aan een door
de Haarlemsche Rederykerskamer uitge
schreven ..Landt-juweel" waaraan 12 Ka
mers participeerden De Leidsche Kamer
„Vlaemsche Camer' genaamd offreer
de haar blazoen aan de Haarlemsche
gastvrouwe hetgeen blvkt uit de volgende
regels ontnomen aan de .Presentatie" der
„Orangie Lely":
„Dus om u weerdicheyt, O revne
Maghef claer.
Te schincken one Blazoen, wv ioDstich
t' uwaerts keeren.
Hier med' Rhelorica is jonste t' uwaerts
vloeyende,
Ontfangt danckelick dif. van ons In
liefde groeyende."
