70ste Jaarpan®
DINSDAG 10 SEPTEMBER 1929
No. 21316
STADSNIEUWS.
Het voornaamste nieuws
van heden.
LEIDSCH
DAGBLAD
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
PRIJS DER ADVERTENTIEN
30 Cis. per regel voor advertentiên uil Leiden en plaatsen waar
agentschappen van ons Blad gevestigd zijn. Voor alle andere
advertentiên 35 Cts. per regel. Kleine idvertentiên uitsluitend
bij vooruitbetaling Woensdags en Zaterdags 60 Cts. bij een
maximum aantal woorden van 30.
Incasso volgens poslrecht Voor eventueele opzending van brieven
10 Cts. porto te betalen Bewijsnummer 5 Cts.
Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 2500 Redactie 1507.
Postcheque- en Girodienst No. 57055 - Postbus No. 54
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Lelden per 3 maanden ƒ2.35, per week ƒ018
Buiten Leiden, waar agenter gevestigd zijn, per week „0.18
Franco per post 2.35 portokosten.
OU nummer bestaat uit DRIE Bladen
EERSTE BLAD.
KAMER VAN KOOPHANDEL
EN FABRIEKEN VOOR
RIJNLAND TE LEIDEN
VERSLAG OVER 1928.
IT.
Overzicht van handel en industrie.
De Kamer kan aan de hand van de inge
komen rapporten over den gang van zaken
van diverse bedrijven in het district, zij het
slechts in het algemeen, van 1928 getuigen,
het een jaar van flinke bedrijvigheid is
geweest, een jaar waarin vele industrieën
ineen levendig tempo hebben kunnen arbei
den en waarin de omzetten die van '1927
hebben overtroffen, toch moet het feit, dat
slechts sporadisch belangrijke uitbreiding of
nieuwbouw plaats had, doen inzien, dat de
hierboven geconstateerde flinke bedrijvig
heid, niets anders be teekent, dan dat onze'
industrieën eerst thans, in 1928, voor
hunne algemeene outilage, dateerend soms
zelfs van vóór 1914:, voldoende werk heb
ben. Zoo is b.v. het aantal arbeiders in de
textiel fabrieken in Leiden in 1928 niet
grooter dan in 191-4 en al zijn er afdeelingen
n deze industrie, die beter bezet zijn, even
eens zijn er waarvan de bezetting belang-
minder is. De vroeger zoo echt typische
Leidsche breierij-industrie schijnt lang
zaam maar zeker zijn beteekenis te verlie
zen. Door de veranderde mode heeft de
zwarte wollen kous plaats moeten laten aan
gekleurde in hoofdzaak gemengde kous,
sardoor thans een belangrijk aantal brei-
Lichines in de Leidsche fabrieken stilstaat.
Ter illustratie van het bovenstaande doen
Tij uit deze) rapporten hier en daar een
peep.
Bankwezen Het jaar 1928 is voor de
binnen het ressort gevestigde banken, wier
belangen uit den aard nauw samenhangen
met de algemeene bedrijfstoeslanden in het
district en verder ook voor de commission-
nairs-firma's in het algemeen niet als onbe
vredigend aan te merken.
Bloemkweekeiij De algemeene toestand
was over 1928 niet onbevredigend.
De export naar Italië ondervond moei-
ijkheden, aangezien de douaneformaliteiten
omslachtig en zeer langzaam werden uitge
voerd. zoodat herhaalde klachten over te
langen reisduur werden ontvangen.
Bloemisterij Deze had in het algemeen
een goed jaar, zoodat de bedrijven niet
alleen in omvang, maar ook in aantal toe
nemen. De steeds meer uitgebreide toepas
sing van het motorverkeer te water, te land
?n in de lucht vergemakkelijkt de expeditie,
wat niet alleen aan den handel in potplan
ten, maar vooral aan dien. in snijbloemen
'en goede komt.
Boomkweekerij Cultuur en handel
yaren bevredigend, zoodat kweeker en han
dlaar het behoorlijk stellen, er is geen
werkloosheid, terwijl landprijzen en loonen
stijgen en de beteelde oppervlakte zich
langzaam uitbreidt. Tegenover overproduc
tie van enkele artikelen als aucuba, lauro-
oerasus en struikheesters, staat schaarste
van andere als rhododendron, aft a 1 i a en
buxus.
Bouwmaterialen De productie van
baksteen nadert langzaam maar zeker de
wde hoogte en de afzet houdt daarmede ge
lijken tred.
Kalkzandst^en De meeste kalkzand-
steenfabrieken bezitten momenteel vol
doende orders.
Niettegenstaande dit was er van prijs
stijging geen sprake, want steeds werd door
sommige fabrieken voor lagcren priis aan-
W noden
Als gevolg, dat in België zeer weini? Bel
gische steenen beschikbaar zijn, zijn de
Prijzen sterk opgeloopen.
Van de thans plaats gehad hebbende stij-
?irig zullen waarschijnlijk slechts weinige'
fabrieken gebruik kunnen maken, daar zij
fteds voor maanden hare productie hadden
??p'aatst. De toestand was dan ook over het
Gemeen genomen slecht.
Dakpannen DP omzet was zeer bevre
digend en behoefde niet ondeT te doen voor
dip van 1927.
De prijzen waren af en toe iets lager, toch
ban niet worden geklaagd over een con
ventie. hetzij binnen- of buitenlands, die
Prijzen onloonend maakt en den afzet
kmneiljjkt.
Schelpkalk De groote import van bui-
fanlandsche kalksoorten en de zware con
ventie ondervonden van hel sterk toe
komen gebruik van Portland-cement en
de loepassipg daarvan in gewapend beton.
Z!!n voor deze industrie nog steeds een
Poole belemmering om te komen lot grooter
Snzet.
Niritegenstaande dit mocht toch over 1928
111 vergelijking met. het slechte jaar 1927,
eenige omzetverbetering worden geconsta
teerd.
Houthandel De' algemeene toestand
was niet direct ongunstig.
Er was het geheele jaar voldoende werk
en orders, maar door de dikwijls te scherpe
concurrentie moest menigmaal voor te lage
prijzen worden geleverd.
De afschaffing der bouwborgstelling heeft
reeds merkbaar invloed op de soliditeit der
afnemers, zocdat verdere doorvoering ge-
wenscht wordt.
Meelfabrieken en Meelhandel Op het
verloop der zaken in de tarwebloera-fabri-
cage blijft nog steeds merkbaar de invloed
van de sedert eenige jaren belangrijk ver
hoogde invoerrechten in Duitschland, waar
door uitvoer van tarwebloem naar het ach
terland vrijwel uilgesloten is.
De meelhandel mocht zich verheugen in
een vrij bevredigenden gang van zaken. Be
lemmeringen van ernstigen aard werden
niet ondervonden.
De aanvoeren hadden regelmatig plaats,
waardoor een behoorlijke voorziening in de
behoefte was verzekerd. De concurrentie
was wel scherp, maar als regel gelukkig
loyaal Afhankelijk als de handel voor een
groot doel is van het welvaartspeil der
bakkerij, kon men toch een voortgezette
verbetering in bet bakkersbedrijf consta-
teeren. Een meer met de eischen van het
bedrijf rekening houdende Arbeidswetgeving
blijft hier echter nog steeds het schibbo-
leth.
Metaalnijverbeid Wat de werkzaam
heden betreft, was de algemeene toestand
vrij bevredigend.
De bouw van schepen ging voor het
grootste gedeelte weder gepaard met het
daarop houden van vrij groote bedragen en
voorts in veel gevallen met inruilen en
overnemen van oude schepen, welke met
gering© aanbetaling en verder met het
daarop houden van de resteerende gelden
getracht moest worden van de hand te doen.
Sigarenfabrieken Het jaar 1928 heeft
zich, evenals zijn voorganger gekenmerkt
als in het teeken van zware concurrentie te
staan. De onderlinge strijd om gewonnen
terrein te behouden en zoo mogelijk nieuw
terrein te winnen, ging gepaard met enorme
krachtsinspanning, terwijl de eindresultaten
meestal het beeld gaven, dat de moeile.-
zorgen en risico aan het bedrijf verbonden,
in geen verhouding stonden tot de behaalde
winst.
Textiel-indnstrie De wollen-deken fa
brieken hadden volop werk, eensdeels door
de tijdige bestellingen voor het wintersei
zoen hier te lande, anderdeels voor export.
Reeds kan evenwel voorspeld worden, dat
de financieele resultaten over 1928 belang
rijk minder zullen zijn en achterblijven bij
die van 1927,
De goede Leidsche deken ondervond veel
concurrentie van minderwaardige soorten,
welke elders gemaakt worden.
Ook de sajet-industrie heeft geen ongun
stig jaar achter den rug.
De export ondervond groote moeilijk
heden, waarschijnlijk ook, doordat in Enge
land de toestand in deze industrie niet gun
stig was en aldaar beneden kostprijs ver
kocht werd.
Touwiabrieken Voor deze industrie
was 1928 bevredigend; er werd het geheele
jaar met volle productie gewerkt.
Tuinbouwbedrijf In de centra van den
tuinbouw, zooals in Alkemade, Ter-Aar enz. j
was in tegenstelling met de twee vorige
jaren de groenten- en augurkenteelt zeer
gunstig. De gewassen gaven geen onbevre- 1
digende opbrengsl De prijzen waren «»ver
het geheel goed. De droge zomer, waardoor
in het buitenland vele gewassen waren
mislukt, kwam aan den export van onze
producten ten goede, hetgeen loonende prij
zen tengevolge had.
De uitbreiding van warenhuizen en plat
glas, gaat steeds in sneller tempo. Vooral
de teelt van vroege aardbeien onder glas
gaat hard vooruit. Ook de tomaat, voor
heen hier nog een betrekkelijk onbekend
product, wordt meer en meer geteeld.
Ten gevolge van de groote uitbreiding der
teelt en van de loonende prijzen vermeer
derde de veiling te Roelofarendsveen haar
omzetcijfer met ongeveer f. 300 000. Het
totaal omzetcijfer bedroeg f. 1.046.000.
Yisscherij Voor de trawlvisscherij wa
ren in 1928, ondanks velerlei ongunstige
omstandigheden, de resultaten vrijwel be
vredigend en hebben verscheidene vaar
tuigen-van begin Januari .af tot midden -Tuli
de trawlvaart voortgezet
In 1928 hebben aan de trawlvisscherij
deelgenomen
34 zeilloggers. die gemiddeld bruto heb
ben besom d f. 7100.
11 motorloggers, die gemiddeld bruto
hebben besomd f. 14.000.;
1 stoomlogger. welke f. 35.000 besomde
Met voldoening kan op de alleszins be
vredigende resultaten van de haringvis-
scherij in 1928 worden teruggezien Het had
den schijn of de ruime vangsten, waardoor
het seizoen zich in het bijzonder heeft on
derscheiden, alle opgebouwde theorieën ten
opzichte van verminderden vischstand,
1 wilden logenstraffen.
Zelfs deed zich het feit voor, dat in netten
met wijdere mazen, indien niet meer. dan
tocfi minstens zooveel haring werd gevan
gen als in de netten, waarvan men. op
grond van wanvangsten in vorige jaren de
mazen allengs nauwer had laten maken.
Bij den aanvang van het nieuwe seizoen
waren de oude voorraden vrijwel geruimd,
waarom al spoedig een levendige export in
maatjesharing naar Duitschland ontstond.
Voor deze soort haring komt meer en meer
interesse, ook daar waar vroeger uitsluitend
de volle haring geplaatst kon worden.
Ook de vele andere grootere en kleinere
bedrijven hebben blijkens de in het verslag
opgenomen gegevens, op enkele uitzonde
ringen na in 1928 geen onbevredigend resul
taat opgeleverd, zoodat de conclusie gewet
tigd is. dat in het algemeen voor handel
en industrie 1928 geen ongunstig jaar is
geweest.
VER. VAN DEN NEUTRALEN
HANDELDRIJVENDEN
EN INDUSTRIEëLEN
MIDDENSTAND.
Feestelijkheden ter te'eqenheid van het
15-jarig bestaan.
Zondag en gisteren heeft bovengenoemde
vereeniging op feestelijke wijze haar 15-
jarig bestaan herdacht.
Het mooist denkbare zomerweer begun
stigde hel eerste gedeelte van het program
ma, een boottocht naar Schiphol.
De Pauline", die anders dagelijks haar
rondvaart over onze onvolprezen meren
onderneemt, was voor dit doel gecharterd
en vertrok Zondagmiddag met een maxi
mum aantal passagiers aan boord vanuit
de Sleutelstad
Na eenige genotvolle uurtjes op hst
water, waarbij het muziekgezelschap „Auf-
gepa9l" de goede stemming er alras had
ingebracht, werd te circa 4 uur Schiphol
bereikt Wie aan Schiphol denkt, denkt
aan hel vliegveld en het lag dus volkomen
in de lijn, dat het bezoek in de eerste plaals
dit interessante centrum der aviatiek gold.
Onder leiding van de directie werden
verschillende hangars bezichtigd en di
verse types vliegtuigen bewonderd.
En niet alleen uitwendig, want de om
geving noodde tot de daad en het duurde
dan ook niet lang of tal van leden van het
gezelschap zweefden in letterlijken zin door
het luchtruim.
Het pleit voor den durf van de dames, dat
de animo van deze zijde om te vliegen
grooter was dan bij de heeren, van wie me
nigeen den stevigen vaderlandschen bodem
prefereerde boven de betrouwbaarheid van
onze nationale vliegtuigindustrie.
Opgetogen over het genotene werd tegen
zevenen de terugtocht aanvaard, onderweg
werd een gezellig dansje gemaakt en toen
om halfelf de boot weer aan de kade meer
de en de feestvierende middenstanders in
opperst? stemming naar huis keerden, droeg
iedereen de overtuiging met zich mede,
dat het in alle opzichten een prachtige
dag geweest was.
Na den schitterend geslaagden boottocht
van Zondag kwamen gisteravond opnieuw
de leden met hunne dames in grooten getale
bijeen, thans in den foyer der Stadsgehoor
zaal ter voortzetting der feesten ter gelegen
heid van het 15-jarig bestaan.
Nadat de welbekende jazzband „Aufge-
pasf". welke hoe langer hoe beter begint te
worden, eenige pittige nummers had ten
beste gegeven, opende de voorzitter van de
propagandacommissie, de heer W. Brou
wer, de bijeenkomst met een woord van
welkom tot alle aanwezigen, terwijl hij zijn
blijdschap uitsprak over de goede opkomst,
welke naar hij hoopte in de toekomst ook
op de ledenvergadering zoo zou zijn.
Hierna verkreeg de voorzitter, de heer
Mayer hel woord, die in het bijzonder be
groette den bondsvoorzitter, den heer Ed.
Schürmann den beer Kropveld, adviseur
van de Ned. Middenslendsbank en directeur
van de Haagsche Middenstandsbank, den
heer van der Tas, directeur van de Leid
sche M. S. Bank, den heer mr. Knibbe,
secretaris van de K. v. K., den heer Eel-
tjes. oud-voorzitter en de besturen van de
R.-K. Middenstandsver. „De Hanze" en van
de plaatselijke stucadoorsorganisalie
Bovendien deed hij voorlezing van een
bericht van verhindering van hel bestuur
der Chr. Middenstandsvereeniging en van
een telegrafischen gelukwensch van den
directeur van het bondsbureau, den heer
Ingenool.
Terugziende op den afgelegden weg,
schetste spr. hoe de vereeniging werd op
gericht den 17den Augustus 1914 op initia
tief en onder voorzitterschap van den heer
van Rossum du Chattel. Vele besluurs-
'r-den zijn sindsdien gekomen en gegaan:
mede en minder goede; ta! van vergade
ringen en debatavonden zijn gehouden en
wanneer spr. dan aan het eind van dit
15-jarig tijdvak de rekening afsluit en de
balans opmaakt dan ziet hij daarop twee
posten staan. Aan den eenen kant de
energie en de toewijding van een kleine
categorie middenstanders en aan de an
dere zijde de waardeering van velen.
En evenals in het zakenleven heeft dan
ieder, die tot laatstgenoemde groep behoort
zich af. te vragen; Heb ook ik wel de volle
100 procent van mijn werkkracht gegeven
om mijn bestuur ter zijde te staan?
Spr. is er bang voor. dat het antwoord
op die vraag in de meeste gevallen ont
kennend zal luiden en daarom wekte hij
met klem allen op om met meer energie
en meer geestdrift zich te werpen op de
belangen van den middenstand tot heil
van de algeheele organisatie en van de
leden individueel
De heer Mayer besloot met zijn dank uit
te spreken aan mevr. van der Blij en den
heer van Appel voor hun veelomvattend
werk als leden der propaganda-commissie
Mevr. van der Blij kreeg een ruiker
prachtige rozen.
Alvorens het feestelijke deel van den
avond aanving sprak nog de bondsvoorzit
ter. de heer Schürmann woorden van dank
tot het bestuur, dat hem had genoodigd
op dezen feestavond van een der trouwste
middenstandsorganisaties in den lande.
In het bijzonder zeide spr. zich te ver
heugen over de aanwezigheid van zoovele
dames; niet alleen uit egoïstische overwe
gingen, zooals hij ondeugend opmerkte, maar
omdat hij daarin ziet een bevestiging van
de idéé, dat ook de vrouw, meer dan in
vroegere jaren, doordrongen is van de nood
zakelijkheid van organisatie.
Dat organisatorisch verband is zoowel
in het belang van den geheelen midden
stand als van het eigen gezin en van harte
hoopte spr. dan ook. dat eendrachtige sa
menwerking tusschen man en vrouw ook
hier ter stede zou leiden tot grooteren bloei
van het gansche middenstandswezen in al
zijn geledingen (applaus).
Hiermede was het officieële gedeelte af-
geloopen en was het woord verder aan den
bekenden humorist Harry Woodward, die
in afwisseling met het strijkje, de aan
wezigen kostelijk heeft weten te aumuseeren
Tusschentijds werd nog een kleine ver
loting gehouden ten bate van de kas der
Leidsche Reddingsbrigade, welke f. 30 op
bracht.
Het wa9 al laat, toen eindelijk het einde
aanbrak van dezen gezelligen avond, welke
naar goede gewoonte besloten werd met een
genoeglijk dansje.
DE SCHILDER L. HARTZ
6o TAAR.
L. HARTZ.
Morgen, Woensdag, wordt een der beste
Hollandsche landschap- en portretschilder,
de heer L. Hartz 60 jaar en hoewel deze
stille werker, die liefst onopgemerkt en ver
van het gewoel der buitenwereld in zijn
atelier te Heemstede ongestoord het penseel
hanteert, dezen dag bij voorkeur onopge
merkt zou laten voorbijgaan, komt het ons
voor dat we het aan de kunst verplicht zijn
dit feit in herinnering te brengen, opdat zijn
vele vrienden en vereerders hem op dezen
dag hunne gelukwenschen kunnen aan
bieden.
Louis Hartz werd 11 September 1869 te
Amsterdam geboren waar hij zijn kinder
jaren doorbracht Op de schoolbanken toon
de hij reeds aanleg voor de schilderkunst
Van daar dat hij op de Rijks Academie
werd geplaatst, waar hij echter slechts twee
jaar bleef, om zich verder op hel atelier van
zijn ouderen neef. den heer Meijer de Haan,
den destijds bekenden genre schilder, te be
kwamen, Voorts werden zijne eerste schre
den op den moeilijken weg der schilder
kunst geleid door Van der Valk (op Felix
Merits) die thans nog lot zijn beste vrien
den en bewonderaars behoort, getuige de
verschillende artikelen die Van der Valk
aan hem gewijd heeft.
Hartz vestigde zich van 1910 tot 1916 ia
BINNENLAND.
Het voortgezette congres van het N.V.V.;
besprekingen over de rechtspositie der
arbeiders. (Binnenland, 3e Blad.)
De scheepsbrand te Rotterdam heeft tien
dcoden geëischt, namelijk acht Neder
landers en twee Engelschen, (Gemengd,
2de Blad.)
Ontploffing aan boord van een Yougo-
Slavisch schip in volle zee; de bemanning
gered en te Poortershaven binnengebracht.
(Gemengd. 2e Blad.)
De landbonwfeesten te Bodegraven ge
opend. (3e Blad.)
De malversaties bij het Landstormverband
te Leiden (Rechtzaken. 1ste Blad).
BUITENLAND.
Een niteenzetting van den Engelschen.
minister Graham in de Vclkenbondsver-
L'adering van Engeland's economische poli
tiek. (Buitenland. 1ste Blad.)
Ontwapeningssabotage in Amerika
(Buitenland en Tel 1ste Blad.)
Geen verhooging der Duitsche spoorweg
tarieven (Buitenland, 1ste Blad.)
Leiden waar hij zijn eerste groote succes
had met het prachtige portret van prof.
Hartman, dat thans een eerelaats heeft in
de Senaatskamer der Leidsche Universiteit.
Verder schilderde hij de portretten van
verschillende bekende Leidenaars, zooais
de burgemeester, Jhr. mr. dr. N. C. de Gijse-
laar. de hoogleeraren profs Gorter, Groe-
newegen, Mulder, Mejjers en van Ita'.lie, als-
mede van mevr. van Itallie-van Embden,
dr. Laurie Bolle, mr. A. van der Eist enz.
In 1924 exposeerde de Leidsche Kunst
kring deze portretten benevens vele and°re
schilderijen van vroegeren en lateren tijd
van den schilder in de kunslzaal van net
Stedelijk Museum „De Lakenhal" welke
tentoonstelling voor den schilder een groot
succes werd.
Tn zijn Leidsche jaren toefde hij 's zo
mers in Katwijk en schilderde daar zee en
figuren aan Zee. Na de ramp die zijn huis
en atelier met al zijn werk van vele jaren
vernietigde, heeft hij zich speciaal op por
tretschilderen toegelegd en slaat als een der
heste Hollandsche portretschilders bekend.
Mogen velen hem morgen te Heemstede,
Amaryllislaan 6, hunne gelukwenschen
aanbieden.
ALASTRIM.
Te Delft is Zaterdagavond een 15-jarige
jongen, zekere Jansen, uit Leiden, die bij
familie logeerde, in het gasthuis ter verple
ging opgenomen, wijl hij was aangetast
door alastrim.
HANDELSREGISTER
KAMER VAN KOOPHANDEL.
Opheffing: W. M. Jongbloed, Breestraat
99-101, Leiden Vodemagazijn Dameshoeden
C. Verboom. C. 2, Ter-Aar. Veehandel
Kapitein B Brinkman van het 4de
R. I. wordt van 23 tot en met 28 dezer ge
detacheerd bij de militaire gasschool le
Utrecht.
Onze stadgenoot de heer A. Vis komt
voor als nummer één op de voordracht
voor leeraar in het schilderen aan de Am
bachtsschool te Zierikzee.
Aan het postkantoor Leiden en zijn bij
kan tooren werd in den loop der maand
Augustus op spaarbankboekjes ingelegd
f 110 097.76 en terugbetaald f 113.09539.
Derhalve minder ingelegd dan terugbetaald
f 2998.13. Het aantal nieuw uitgegeven
spaarbankboekjes bedroeg 109.
Door tusschenkomst dezer kantoren werd
ter Directie op staatsschuldboekjes inge
schreven nominaal f 600.— en afgeschreven
f 2200.derhalve minder in- dan afge
schreven f 1600.
Ten nadeele van den jongeman D L.
is gistermiddag een rijwiel ontvreemd, dart
onbeheerd op den Hooge-Rrjndijk was ach
tergelaten.
