7()ste Jaareane
LEIDSCH DAGBLAD, Dinsdag 6 Augustus 1929
No. 21286
STADSNIEUWS.
handelsregister
kamer van koophandel
„zuiderkwartier".
KERK- EN SCH00LNIEUWS.
feestavond
perkmans wilskracht".
algemeene synode
der nederl. herv. kerk.
BINNENLAND.
de koningin en de prinses
naar de zuiderzeewerken
twee en twintigste beurs
van de dameskroniek.
fransche
onderscheidingen.
de staking bij de enka
opgeheven.
Het voornaamste nieuws
van heden.
binnenland.
buitenland.
't landarbeidersconflict
in oostelijk groningen.
verspreide berichten.
het siameesche
LEIDSCH
DAGBLAD
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
PRIJS DER ADVERTENTIEN:
30 Cts. per regel voor advertentiën uit Leiden en plaatsen waar
agentschappen van on9 Blad gevestigd zijn Voor alle andere
advertentiën 35 Cts. per regel. Kleine Vdvertentiën uitsluitend
bij vooruitbetaling Woensdags en Zaterdags 50 Cts. bij een
maximum aantal woorden van 30.
Incasso volgens postrecht Voor eventueele opzending van brieven
10 Cts. porto te betalen Bewijsnummer 5 Cts.
Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 2500 Redactie 1507.
Postchèque- en Girodienst No. 57055 Postbus No. 54
PRIJS DEZER COURANT:]
Voor Leiden per 3 maanden ƒ2.35, per week 70.18
Buiten Leiden, waar agenter gevestigd zijn, per weet „0.18
Franco per post 2.35 -f- portokosten.
I!t nummer bestaat uit DRIE Bladen
EERSTE BLAD.
T. H. RITMAN t
Wederom is een bekend en alom geacht
dgenoot van ons gegaan
Gisteren is in den ouderdom van bijna 91
ten overleden de heer T. H. Ritman, in
directeur en later president-commis-
•is van de N.V. Stoomgistfahriek en Distil-
nderij „De Valk" voorheen T. II. Ritman
Co.. van welke laatste firma hij mei
Jen den heer Wilhelm oprichter was.
)e heer Ritman stond èn als zakenman
als mensch bij allen, die met hem in
Braking kwamen in hoog aanzien. Eerlijk
rechtschapen zakenman als hij was, gaf
zich aan zijn werk met hart en ziel;
tide hij maar één doel: zijn zaak vooruit
brengen. Daétrvoor was geen moeite hem
groot; werkte hij als het moest, dag en
ht zonder dat hem nochtans ooit zijn
tuurlijk opgewekt karakter verliet.
)ver zijn uitnemende verdiensten als
isch, kunnen het beste oordeelen zij, die
hem arbeidden in de kringen der
thersche gemeente.
K ingewijden welen met welk een
t en energie hij zijn krachten gaf aan
zaken van het Lulhersche weeshuis; hoe
er steeds op uit was om meer licht te
'Egen in het leven van het Luthersche
eskind en welk een stil-bevredigend ge-
hij er in vond anderen van dienst te
jjri en te helpen, zooveel in zijn vermogen
Met den heer Ritman. is een achtenswaar-
burger heengegaan; iemand wiens ver
leiden niet alleen in een kring der zijnen
n groote leegte zal achterlaten, doch die
rele stadgenooten in dankbare nage-
htenis zal blijven voortleven.
Hij ruste in vrede.
nieten van de goede muziek, welke onder
de degelijke leiding van den heer Gerardus
Dik ook thans weer ten gehoore werd ge
bracht.
En zij zullen hun gang naar „Zomerzorg"
niet betreurd hebben, want het kranige
korps heeft een zeer aantrekkelijk program
ma vlot en goed uitgevoerd, zoodat het con
cert moeilijk beter had kunnen slagen.
Wijzigingen:
Ned. R.-K. Volksbond, afd. Leiden en
Omstreken, Steenschuur 15, Leiden. Uit
tredende 2e Voorzitter:: F. van der Staak,
Leiden. Uittredende 2e Commissaris: J. M.
J. Kriek, Leiden. Uittredesde le Secretaris:
W. Chr. H. van Kesteren. Leiden. Nieuwe
le Secretaris: C. Sireefland, Leiden. Nieuwe
le Commissaris: W. Buil, Leiden. Nieuwe
2e Commissaris: .1. F. N. Pont, Leiden.
Nieuwe Commissaris: J. Vreeburg, Leiden.
R.-K. Vereeniging voor Ziekenverpleging.
Heerenweg, Westeinde A. 16, Warmond.
Overleden Penningmeester: W. H. Heems
kerk, Warmond. Uittredende le Commissa
ris: H. Tuynman, Warmond. Nieuwe Pen
ningmeester: G. Onderwater, Warmond.
Nieuwe Commissaris: A. van Kempen, War
mond.
)e ter-3arde-beslelling van het stoffelijk
irschot heeft plaats a.s. Vrijdagmiddag
12 uur op de begraafplaats aan de
?nesteeg.
bovengenoemde Buurt- en Speel tuin-
eniging is gisteren met bijna 300 kin-
ren een dag naar den Haag geweest Of-
oon de lucht er in de morgenuren drei-
d uitzag, en zelfs enkele droppels regen
erdaalden, werd toch om 8 uur in de
destraat opgesteld. Vol goeden moed
te de stoet zich in beweging, om circa
■5 uur met de tram de reis te aanvaar-
Bij aankomst werd allereerst een be
lt gebracht aan den Dierentuin.
)m 1 uur stelde men zich weer op voor
hek en werd wandelend de reis onder
men naar den speeltuin „De Bataaf", ge
il te midden der Scheveningsche boscli-
Daar werd aan alle kinderen de vrij-
l gegeven om naar hartelust te spelen,
uurlijk werd door leidster en leiders een
je in 't zeil gehouden dat geen onheil kon
hieden, wat echter'niet belette dat ook
en volop genoten. Immers, als de jeugd
geniet men toch mede Na zoo eeni-
uren genoten te hebben, liet de voor-
er het fluitje van gehoorzaamheid hoo-
om zich geTeed tc maken voor 't ver-
L Nu werd weder te voet de reis gemaakt
er de halte Dierentuin om vandaar met
tram van 7 uur naar huis te keeren. In
olijke stemming werd ook deze reis vol-
icht,
Bij aankomst stond de Arbeiders Muziek-
eeniging „Nieuw-Leven" gereed om de
ideren naar hun Zuidelijk kwartier te
•ngen.
In de Lindestraat werd twee maal het
ereenigingslied" geblazen waarvoor
heuv7-Leven" hartelijk dank werd ge
acht. Na de ontbinding van den stoet
famen bestuur, leidsters en leiders nog
eiJ( te zamen in de directiekeet van „Ons
r' en bracht de voorz., aan allen een
fdelijk woord van dank voor hun bereid-
uhgheid en opoffering om aan de kinderen
P -.Zuiderkwartier" zulk een prettigen
l? *e bezorgen, die, begunstigd door mooi
per zonder eenig ongeval mocht afloopen.
Resorve-le luitenant W. Jongejan, van
het 5e regiment veldartillerie, is bij het 6e
regiment van het wapen alhier tot en met
24 dezer onder de wapenen gekomen.
NED. HERV. KERK.
Beroepen: Te Marken, J. Rooden-
burg, hulp-prediker te Katwijk aan-Zec; te
Harmeien. N. WarmoRs te Wezep; te
Hengelo (O.), F, W. J. Brümmer te Hans-
weert; te Hijkersmilde (toez.), Tb Kra
mer te Elden (Gld.)
Aangenomen: Naar Den Ham (O.)
W. Wesseldijk te Sluipwijk.
GEREF. KERKEN.
Beroepen: Te Assen, mr. W. S. de
Vries van Voorburg; te Overschild, W.
Reinders, cand. te Groningen; te Heer-
jansdam, H. J. Kampterbeek. cand. te
Zwolle.
Bedankt: Voor Drachten, B. Bouma
te Dirkshorn.
GEREF. KERKEN IN H. V.
Beroepen: Te Harkema—Opeinde, J.
ter Sdhegget, cand .te Stompwijk.
CHR. GEREF. KERK.
Beroepen: Te Groningen, J. Jonge-
leen te Hilversum.
Prof. Dr. albert schweitzer
li
Prof. dr. Schweitzer, de bekende theoloog,
filosoof musicus en practiseerend arts (te
Lambarene in Afrika) is benoemd tot eere
lid der Pruisische academie van weten
schappen en tot doktor honoris causa door
de universiteit te Edingburgh.
Qstigd door prachtig zomerweer had
■ravond in den tuin van „Zomerzorg"
ree(*s herhaalde malen uitgestelde feest-
I eJ Plaats gegeven door de Harmonie
Y^mans Wilskracht" ter gelegenheid
ton het
'a-jarig bestaan van de instelling
Beh - )eenkomsten.
'les Commissieleden met hunne
le Waren vele belangstellenden opge-
0I& op dezen mooien avond te ge
XVII
De president opent de zitting met het
voorlezen van Mth. 25: 129 en deelt me
de, dat H M. de Koningin-Moeder eene dank*
betuiging heeft gezonden voor gelukwen-
schen op Haar feestdag.
Voorgelezen wordt het besluit der Synodus
Contractu, waarbij de gemeente Heenvliet
(inzake goedkeuring van den Ligger van
het Predikantstraktement) niel-ontvankelijk
wordt verklaard.
De heer Cremer behandelt dc rapporten
der schriftelijke en der persoonlijke kerk
visitatie.
De schriftelijke kerkvisitatie over de ja
ren 1927 en 1928 wordt het eerst aan de
orde gesteld. Het zielental volgens de tabel
len is niet geheel juist aan te geven om
dat de opgaaf voor N.-Holland niet ove?
alle gemeenten van dat ressort loopt. In
Gelderland bedraagt het aantal zielen
386.881 en dat der lidmaten 134.724 Voor
Zuid-Holland zijn deze cijfers 937.376 en
196.949. Voor Zeeland 128.568 en 48.877.
Voor Utrecht 173.451 en 52.487. Voor Fries
land 204.220 en 52.683. Voor Overijset
252 047 en 100 829. Voor Groningen 193.485
en 26.857. Voor Noord-Brabant met Limburg
79.420 en 23.001. Voor Drente 135 055 en
34.114. Voor de Waalsche kerken 12.005
en 6935.
Het aantal gedoopte kinderen bedroeg in
1927 44.065 en in 1928 44.112. Dat der
gedoopte volwassenen 1953 en 2124. In
beide jaren werden 11.241 huwelijken ker
kelijk ingezegend.
Het aantal godsdienstonderwijzers door
de kerkeraden aangesteld bedroeg 133. Dat
der mannelijke catechisanten 101.365 en der
vrouwelijke 127.722, benevens 2000 school-
catechisanten te Amsterdam. Tot lidmaten
werden in 1927 en '28 aangenomen 21.213
mannelijke en 28.065 vrouwelijke leden der
kerk.
Het verslag geeft een overzicht van den
toestand der gebouwen en lokalen welke
voor de openbare goedsdienstoefeningen en
het godsdienstonderwijs zijn besterad, als
mede van de pastorieën. Hier vinden wij
aangegeven wat tot verbetering wordt ge
daan, indien de toestand niet goed is. In
vele gevallen ontbreekt het den gemeen
ten aan geldmiddelen. In dat geval komt
somtijds de Synode soms ook het Rijk te
hulp. Te Nijmegen is een fonds gesticht
voor restauratie van de St. Stevenskerk. Te
Leiden werd met behulp van het Rijk, pro
vincie en gemeente de Pieterskerk geres
taureerd. Te Edam is de restauratie nog niet
voltooid. En het zelfde geldt van de groote
kerk te Goes.
Fraai gerestaureerd zijn de kerken te
IJzendijke «n te Cadzand. Met rijksmonu
mentenzorg wordt overleg gepleegd over de
restauratie van het kerkgebouw te Workum.
En, dank zij mede de hulp van die zijde,
zal de kerk te Dongen, die een ruïne is ge
worden, in het volgend jaar worden her
steld.
Nadat verschillende andere vragen zijn
beantwoord wordt een overzicht gegeven
van den stand der diaconierekening. De in
komsten (buiten het batig saldo) over 1928
bedroegen f. 6.900.201 en de uitgaven
f. 6.736.611. In het eerste cijfer is het be
drag der gewone inkomsten uit bezittingen
f. 3.625.823; uit collecten f. 1.520.747 en uit
andere middelen buiten het batig saldo
f. 1,137.533.
Door de diaconieën is ter ondersteuning
van de behoeftigeu besteed over 1928 in
geld f. 3.231.557 en in natura f. 676.997.
Het aantal doorloopOTd ondersteunenden bu-
droeg in 1927 en 1928 28976; dat der tijde
lijk ondersteunden 20730 Hierop volgt een
overzicht van de erfstellingen, legaten en
schenkingen van f. 100 en meer, welke in
de laatste twee jaren aan de Diaconieën
zijn gedaan. Alsmede een overzicht van den
toestand der gebouwen die onder be
heer van de Diaconie staan.
Aan het slot van het verslag wordeu me-
dedeelingen gedaan betreffende vermeldens
waardige gebeurtenissen, veranderingen, of
besluiten in de gemeenten. De meeste dier
mededeelingenbetreffen uitbreiding of ver
betering van het aantal kerkelijke gebouwen
of wel zij gewagen van opheffing of stich
ting van predikantsplaatsen. Er wordt ge
sproken van jeugddiensten en van betere
zorg voor de geestelijke behoeften. Ook op
de bezwaren die zich voordoen bij de toe
passing van sommige kerkelijke bepalingen
wordt gewezen. En grootere gemeenten, zoo
als Amsterdam en Rotterdam wijzen op de
moeilijkheden die door de groote uitbreiding
der buitenwijken en der z.g. randgemeen
ten ontstaan.
Vervolgens komen de ingekomen rappor
ten der persoonlijke kerkvisitatie aan de
orde, welke, gedrukt aan de kerkvisitatoren
en kerkelijke besturen zullen worden toe
gezonden en dus niet in de bijlagen wor
den opgenomen.
Bij de bespreking vestigt de hoogleeraar
dr. Knappert de aandacht op verschillende
punten, die hetzij nadere toelichting be
hoeven of aanleiding geven tot nadere over
weging. Hij erkent met den rapporteur dat
het niet gewenscht is in de verslagen uit
latingen over zekere staatkundige partij-
groepen te vermelden, en hij wijst er op,
hoe onder sommige dier groepen eene gods
dienstige gezindheid alreeds tot uiting be
gint te komen.
Prof. Haitjema merkt op, dat het aantal
dergenen die de Hervormde kerk hebben
verlaten en tot geen kerkgenootschap meer
wenschen te behooren in N.-Holland en
Overijsel betrekkelijk groot is te noemen.
In Gelderland bedraagt dit, volgens het
verslag 574, in Zuid-Holland 651; in Noord-
Holland 1282; in Zeeland 142; in Utrecht
381; in Friesland 141; in Overijsel 512; in
Groningen 155; in N.-Brabant met Limburg
15; in Drente 61 en bij de Waalsche ker
ken 7 (totaal 3921).
Verschillende andere opmerkingen worden
gemaakt, van welke wij hier vermelden de
opmerking van den heer Boonstra. dat in
sommige gemeenten het vrouwenkiesrecht
nog niet is ingevoerd. Hier is aanleiding tot
optreden van de classicale besturen.
Nadat de president den rapporteur dank
heeft betuigd voor de samenvatting van
eenige bijzonderheden uit de verslagen
brengt hij het verzoek van het Provinciaal
kerkbestuur van Friesland in behandeling,
tot goedkeuring van zijn besluit in hooger
beroep, waarbij de tweede predikantsplaats
le Dokkum wordt opgeheven.
Het rapport over deze zaak wordt uit
gebracht door den heer van Oeveren, en
het blijkt, dat 4 leden der commissie vóór
goedkeuring zijn: de drie anderen ontraden
haar. Na eenige bespreking over den geeste
lijken en financieelen toestand der gemeen
te te Dokkum wordt de conclusie der meer
derheid (tot verleening van de goedkeuring)
verworpen met 11 tegen 8 stemmen.
(Voor hebben gestemd prof. Knappert
(praeadviseur), Eilerts de Haan, dr. Nie-
mever. Tammens, Cremer, Boonsira, Franck
Brandligt en mr. Tijssens.)
Tenslotte komt in behandeling een voor
stel van de Synodale Commissie (bij haar
ingediend door den heer van Paassen) om,
gezien hetgeen door predikanten van de
groote steden er over geschreven wordt,
„eene commissie te benoemen, die het
groote stadsprobleem bestudeert, met de
kerkeraden van die gemeenten en van de
randgemeenten in overleg treedt en daarna
zoo mogelijk advies geeft." Besloten wordt
dit voorstel opnieuw aan de synodale com
missie ter hand te stellen ,tenejpde nauw
keurig te preciseeren over welke punten de
te benoemen commissie zich eventueel na
der zal hebben te beraden.
(Vervolg van gisteren.)
Gistermorgen te ongeveer half 12 arri
veerden de Koningin en de Prinses op Wie-
ringen.
Langzaam ging het vanaf den afsluitdijk
door Ilippolytushoef naar den Oever, waar
het hooge gezelschap een bezoek bracht aan
de Zuiderzeewerken, waarbij vooral de
groote uitwatering de aandacht van de Ko
ningin'en de Prinses trok. H. M. was in
gezelschap van den directeur-generaal der
Zuiderzeewerken, dio den geheelen tocht
meemaakte. Hier werden aan H. M. voorge
steld Ir. W. A. A. Hupkens van der Eist en
Ir. J. C. X. Ringeling. Vervolgens ging men
aan boord van het s.s. „Zilvermeeuw". De
tocht ging naar den in aanleg zijnden af
sluitdijk met werkhavens op Breezand. Ver
volgens naar het sluiseiland Kornwerder-
zand en hel hiermee verbonden voltooide
gedeelte van den afsluitdijk, aansluitende
aan de Friesche kusl.
De belangstelling van de zijde der Wierin-
gers was buitengewoon groot. In Den Oever
en Hippolytushoef werd druk gevlagd. Van
den vasten wal was er veel publiek overge
komen om H. M de Koningin en H. K. H.
Prinses Juliana te zien Gistermiddag om
vijf uur keerde het gezelschap le Wieringen
terug, vanwaar men naar Schagen vertrok.
De jaarlijksche tentoonstelling in den
Dierentuin.
Op G September a.s. wordt de 22ste Beurs
van de Dameskroniek geopend. Deze zal ge
durende 10 dagen in alle zalen van den
Dierentuin ie Den Haag worden gehouden.
Verleden jaar werd deze tentoonstelling
door bijna 47.000 menschen bezocht en de
exploitanten hadden een buitengewoon suc
ces, met het gevolg, dat zij hun stands
spoedig weer hebben ingehuurd.
De directie van de Haagsche Dameskro
niek is daarom besloten, om de tentoonstel
ling met een nieuw gebouw uit te breiden.
Zij heeft hiervoor toestemming gekregen van
B. en W., zoodat behalve in alle zalen,
stands zullen le zien zijn in een flink en
keurig gebouw op het terras.
Uit Parijs wordt gemeld, dat de heer
Asscher, president var. de Nederlandsehe
Kamer van Koophandel aldaar, is benoemd
tot commandeur van het Legioen van Eer.
De heer Voorbeytel, vice-president van het
Syndicaat der Buitenlandsche Pers aldaar,
is benoemd lot officier, en de heer Storten
beker, vertegenwoordiger van een Neder
landsehe Scheepvaart-maatschappij aldaar,
tot ridder van het Legioen van Eer.
Na besprekingen tusschen de organisa-
lieleiders van de stakende meisjes bij de
..Enka" en de directie van deze fabriek te
Hillegersberg, waarbij de laatste verschil
lende toezeggingen heeft gedaan, is de sla
king, die ongeveer 600 arbeidsters omvatte
en eenige dagen geduurd heeft, thans opge
heven.
De meisjes hebben een veranderd en beter
premie-stelsel gekregen, waardoor hun over
werk beter betaald zal worden, terwijl
voorts in de boeten eenige veranderingen
zijn aangebracht.
Onregelmatigheden hebben zich niet meer
voorgedaan, het politie-toezicht belette dat.
Het Koninklijk bezoek aan de Zniderzee-
werken. (Binnenland, 1ste Blad.)
De staking bij de Enka is opgeheven.
(Binnenland, 1ste Blad.)
Het in November bij Zandvoort gestrande
stoomschip Heinrich Podeus is gisteren vlot
gesleept. (Gemengd, 2e Blad.)
De Haagsche conferentie geopend. i
(2e on 1ste Blad.)
Voorloopig geen onderhandelingen in het
Engelsch katoenconflict (Buitenland,
lste Blad.)
Ernstige mijnramp in Japan, 75 dooden.
(Tel. lste Blad.)
Uit Winschoten meldt men aan de N
R. Crt.":
De landarbeidersslakingen le Meeden en
te Zuidbroek, welke gisterochtend zijn be
gonnen, zijn algemeen en omvatten te za
men ongeveer 600 mannen en vrouwen. Het
aantal stakende landarbeiders en arbeid
sters in Oostelijk Groningen is daardoor "ge
stegen tot bijna 5000. De landarbeiders in
de gemeente Scheemda vergaderen deze
week over de vraag of zij zich al dan niet
bij de staking zullen aansluiten.
Ongeveer 90 niet georganiseerde landbou
wers, met te zamen 2000 H.A. tand in ge
bruik, hebben aan de stakingsleiding meege
deeld, dat zij bereid zijn, de gestelde loon.
cischen geheel of gedeeltelijk in te willigen.
Het hoofdbestuur van den Nederl. Landar-
beidersbond is door een vandaag gehouden
vergadering van afdeelingsbesturen gemach
tigd, in onderhandeling te treden met deze
landbouwers over de afsluiting van collec
tieve looncontracten, indien zij zich plaat
selijk of centraal gaan organiseeren. Be
halve le Vriescheloo-Veelerveen zijn derge
lijke werkgeversorganisaties reeds in voor
bereiding te Winschoten, Ekarap. Noord-
broek en Termunten.
Bij Kon. besluit is benoemd tot kanlon-
rechler-plaatsvervanger in het kanton
Schiedam mr. ir. M. II. van Praag, direc
teur van den Gemeentelijken Woningdienst
te Schiedam;
is benoemd lot ambtenaar van het open
baar ministerie bij de kantongerechten in
het arrondissement Amsterdam, ter stand
plaats Amsterdam, jhr. mr. W. van der
Goes, thans ambtenaar van het openbaar
ministerie bij de kantongerechten te Rotter
dam. Gouda en Schoonhoven, ter stand
plaats Rotterdam.
Met ingang van 1 Augustus jj. is be
noemd tot tijdelijk plantkundige bij den
dienst der Rijkslandbouwproefstations, dr.
D. M. de Vries te Gouderak.
De gewone audiëntie van den minister
van Koloniën zal in de maand Augustus
niet plaats hebben.
Bij Kon. besluit is met ingang van t
Augustus j.l. aan den heer jhr. C. H. C.
Flugi van Aspermont, op zijn verzoek, eer
vol ontslag verleend als secretaris van het
hoofdbestuur van Het Nederlandsehe Roode
Kruis.
Bij Kon. besluit is benoemd tot burge
meester der gemeente Zierikzee de heer J.
C. A. Bannink.
UIT NED. OOST-INDIE.
KONINGSPAAR.
BATAVIA, 5 Aug. (Aneta). Hedenoch
tend arriveerde na een voorspoedige reis
voor de haven van Tandjong Priok hefc
Siameescbe koninkl. jacht „Maka Chakri",
aan boord waarvan zioh bevonden de ko
ning en de koningin van Sia-m, die, zooals
reeds eerder gemeld, het voornemen had
den opgevat een bezoek te brengen a^n
Ned.-Indië.
