70ste Jaargang
LEIDSCH DAGBLAD, Zaterdag 20 Juli 1929
Derde Blad
No. 21272
Met dr. Van der Sleen
op reis.
ANECDOTA LEIDENSIA.
li Buiten!. Weekoverzicht.
Hallo Bandoeng,
UIT RUSLAND.
KORAALEILANDEN.
Wanneer het groote schip, dat ons uit
Holland naar Groot-Nederland in het Oos
ten brengt, de haven van Tandjong Priok
nadert, liggen daar een aantal groene bou-
quetjes in de zilveren zee, meest door een
■witten schuimrand omgeven. Edam met
zijn slanken witten vuurtoren, Purmerend
met zijn hoogopgaand oerbosch, Onrust met
de quarantaine-gebouwen voor de Hadsj,
den grooten pelgrimstocht naar Mekka,
dan Haarleih, Leiden en nog veel meer.
Thans varen wij juist Tandjong Priok uit
roet de „Wega", een gouvernementsstoo-
mer, welke voor heden ter beschikking van
het Congres is gesteld. Al spoedig zwaaien
wij van de route der groote schepen al, op
een der eilanden aan. Hoorn is het doel van
onze reis. Als de ankerketting ratelt, wer
den meteen handig de motorsloep aan
stuurboord en de vlet aan bakboord gestre
ken, in een oogwenk zijn ze bemand en
puft de motor onder aan do valreep. Een
jemengd gezelschap gaat er over, waarin
men niet gemakkelijk een keurbende uit de
bekende zoölogen en geologen op aarde zou
herkennen, nu ze allen het witte of shan-
toeng pakje hebben verwisseld met het
Yoor dezen tocht voorgeschreven tenue en
meteen maaT het congresstrikje met naam
plaatje hebben thuisgelaten. Dat voorge
schreven tenu is ook wel merkwaardig:
spijkerschoenen, zwempak, pyjamajasje,
zonnebril en tropenhelm. Dan dragen som
migen een hamer op zij, anderen een zakje
voor te verzamelen voorwerpen aan den
arm gebonden, een enkele heeft een ijspie-
kel, een ander een schepnet, maar allen
zijn gewapend met een omgekeerden emmer
zonder bodem, waar in de wijde opening
een glasplaat is ingekit. Ik draag eerst nog
mijn rugzak om wat foto's te maken voor
wij te water gaan.
De motor ronkt. Wij stuiven over de
spiegel gladde zee, opeengepakt in de bak,
achter den razenden motor met den ïnland-
schen motorist; op de voorplecht wijd-
beensch, een zwart matroosje in verschoten
marineblauw met rood en witten kraag,
parmantig, wijdbeensch, steunende op den
bootshaak. De weg naar den wal is te kort.
De vlet vormt de verbindingsbrug of wel
landingssteiger, maar de ingewijden stap
pen maar zoo uit de motorboot in meter-
diep water, wel wetende dat het anders toch
maar uitstel van executie is.
Het strand is al een verrassing, was Kra-
katau een en al puimsteen, hier is alles ko
raal. Zandkorrels en grint, brokjes takken
en heele bosschages, alles is koraal wat
men ziet met er door wat slordige schelpen,
meest uitgebleekt door de zon. Dan komt
weer een oploopend strand, waar de prach
tige paarsroode Ipomoea pes caprae over
heen kruipt, dan Hybiscus, Barringtonia,
een Acacia met eigenwijs gele bloem-
kwastjes, tusschen de groote stekels en
daarachter oerbosch, vrijwel ondoordring
baar.
Wij zijn geland aan den koraalzandigen
Oostkant en loopen rond naar het rif, dat
steeds aan den Westkant het mooist is. Ai
spoedig bereiken wij een lagune, welke door
een strandwa'l van gebroken koralen van
hel eigenlijke rif gescheiden is. Daar is al
heel wat te zien. Groote zware zeeëgels
zenden hun stekels 15 c.M. naar eiken
kant uit. Naaldscherp zijn de punten, welke
in uw vleesch direct afbreken en tien tegen
één een zweertje veroorzaken. Anemonen
Tan 30 c.M. middellijn wuiv&n hun voel
armen, een enkele zeester, kruipt traag
Toort, maar alles is nog grauw-geel-wit,
met koraalzand overdekt. Daar gaapt een
gekartelde groene lijn Op passen, dal is
de opening van een bakschelp, gelukkig een
kleintje. Steek een stuk hout tusschen de
«balen en je zult het versplinterd zien
borden. Aan het strand liggen een paar
frootere exemplaren, even nameten 94 c M.
lang en 5-1 c.M. breed, juist te groot voor
den rugzak. Als zoo'n knaap je te pakken
krijgt, bijv. doordat ge er op het rif in
trapt, gaat uw voet er finaal af, met zoo
veel kracht word.en de schelpen gesloten'
De lagune is bij den strandwal slechts
kniediep, maar daar is toch al heel wat te
zien. Menig koraal, dat bij storm over den
strandwal heen wordt gesmeten, komt hier
nog tot verdere ontwikkeling, maar ze
blijven klein. Zeeëgels zijn er ook en aar
dige gekleurde vischjes schieten overal
rond, maar het is toch pas een begin Ver
der over den strandwal heen. waarop de
Oceaandeining in kleine rollerljes breekt,
daar leeft het rif. Geen dood takje meer,
Typeering der Leyenaaxs.
In een spotschrift je mot den lang-ade-
migen titel: ,,De Patriotsche geest van
Burghoorn ter XXXIII verjaring van
Zijne Dootrlugtige Hoogheid Willem de
Vijfde, verjaard den agtsten van Lente
maand jn het Oorlogsjaar XDCCLXXXl
(1 <8l). Gedrukt tot Rymstad, In de Oran
ge Eendrachtstraat" worden in kleine,
tweeregelige rijmpjes, verschillende Hol-
landsche steden getypeerd. Zoo heeten b.v.
de Amsterdammers: „Pennang-quekers,
GeldverdeeldeTs, Loef-af-stekers"de Rot
terdammers: ,,Maas-onftblooters. Rhyn-
Vael- en Lek-afstooters"de Haarlem
mers: ^Land-beminders, Aider-eerste Dru-
vinders" de Dortenaren: „Kley-ver-
spit-teTS. Water-geuzen, Woortbezitters"
,e I->e'ItenareD,.wraeck-behcuwers. Prins-
egravers. Ass'-verbouwers." De Leye-
^0ïnen er vrij genadig zells
mhet volgende rijmpje ai
-LeydenarenRhyn-deur-laters,
ael-geleerden, Romen-haters".
alles in vojle weelde. Eerst gaat het slecht.
Stel u voor, dat ge over de toppen van een
heideveld loopt, maar elk takje is een dikke
koraal tak, toch nog net zoo dun, dat fiij
breekt onder uw voet en ge er dus bij
eiken stap tot aan de kuit of zelfs over
de knie inzakt. De afgebroken einden
schrammen uw bloote beenen en 't zee
water dringt bijtend in de wondjes. Maar
dat is om twee meter te doen, dan wordt
het dieper, 75 c.M., 1 M wij kunnen neer
hurken, zijn heelemaal onder water en
schuiven licht over de koraaltoppen heen.
Nog wat aarzelend, schuifelende passen,
1.25 M., 1.50 M. Ik kan gemakkelijk staan,
maar zink zoo laag mogelijk, den neus
boven water en.... in den waterkijker,
den emmer met glazen bodem, die maakt,
dat wij ongestoord als in een aquarium in
de diepte kunnen zien. Dat gezicht! Ik ver
geet het nooit.
Iedereen kent d<? witte kalkskelelten der
koralen uit onze Zoölogische musea, nu
eens fijn, dan grof vertakt of kogelrond of
steil oprijzend met gele kartelranden boven
aan.
Houd die in de gaten, zegt mijn vriend
en gids dr. Jan Verwey, die de koralen
en hun fauna beter kent dan iemand an
ders. Die is erger dan duizend brand
netels, als je tegen zoo'n kolonie opzwemt,
kunnen wij je meteen naar huis dragen.
Welnu al die vormen staan hier nu ook
onregelmatig verspreid over de heuveltjes
en ravijnen, die voor ons liggen. De hoofd
kleur is bruin, maar er is een mooi paars-
violette, die groote vlakke tafels vormt met
witte puntjes, de anemonen zijn ook bruin
vaak met groene puntjes, zeeëgels zwart,
roodachtig; felblauw is de groole achltien-
armige fceester, die koralen eet, maar ver
reweg de meeste kleuren worden aange
bracht door de Visschen. Smaragdgroen met
roode vinnen en een blauw iriseerende vlek
oj) elke vin, dat is Julis, de nieuwsgierigste
die dadelijk komt kijken, als een vreemde
op het rif komt. Dan een stel zwart-wit
getijgerde, zoo groot als een hand en klei
nere met maar drie witte dwarsbanden.
Voorzichtig keer ik mij om en zie. wat
daar te doen is. Daar 9laan wel 200 stuks
visschen mij rustig aan te kijken, in alle
kleuren van den regenboog, groen met
oranje, blauw met geel en zwart en een
groenen neus, rood niet zwarte vinnen en
vooraan paradeert een wimpelvisch van
een voet lang, de wimpel dan de visch is
maar 10 c.M.
Vlak voor mijn voelen ligt een groote
zee-anemoon van wel 50 cM. doorsnede. Tn-
eens wijken de tentakels uiteen en twee
vischjes komen te voorschijn, oranje met
drie helwitte dwarsbanden. Ze zwemmen
iets nader, schrikken van een beweging en
vluchten terug, tusschen de tentakels van
de anemoon, tentakels, die gewapend zijn
met netelorganen, die eiken anderen visch
verlammen, maar deze niet Hoe kan dat en
waarom? Dat is Verwey aan het bestudee-
ren in het kleine aquarium op Onrust Te
klein helaas. Wie geeft daar nu -*ens een
paar honderd gulden voor? Maar er zijn al
leuke dingen gevonden. Dr Verwey heeft
opgemerkt, dat wanneer de visschen gevoed
worden en de oranjevisschen verzadigd zijn,
zij het overgebleven voedsel aan den ane
moon brengen fs deze ook verzameld dan
sloot zij het te veel uit en dit wordt
door de zindelijke oranjevisschen in den
versten hoek van het aquarium weggegooid!
Hoe is het mogelijk!
Op het rif zie ik nu nader toe. Haast elke
anemoon heeft zijn bewoner, andere anemo
nen andere vishejes, die alle nieuwsgierig
rader komen en weer in veilige haven terug
schieten bij een plotselinge beweging. Maar
ook tusschen de koralen zwemmen tal van
vischjes rond ook met prachtig felle of
iriseerende kleuren. Ze vluchten in de
dichtste verlakkingen, als het noodig is en
dat verbeelden zij zich nog al eens.
Een meter of vijf voor nuj ligt een reus
achtige hersenkoraal, zeker twee meter
middenlijn, een prachtige uitkijkpost. Ik
wandel in die richting, maar verlies den
grond Dus zwemmen met den kijker voor
het gezicht om te zien of er ge^n venijnige
Milltpora ol een haai opduikt. Maar ik
beiand veilig en geniet weer van koralen-
vorm en visschenkleur. Even later omkij
kend slaan daar wel vijftig visschen. zoo
groot als een karper, recht op hun neus te
snoepen van de door mij vertrapte koralen.
De stroom tilt mij op van mijn blok af. ik
drijf weer boven de diepte en moet uitslaan!
Alles stuift weg, verdwijnt in hoeken en
gaten Daar kan nog wat zitten loeren! Ik
zwem verder en merk niet. dat een beetje
water in mijn kijker loopt, tot hij bijna vol
is, zinkt en mij mee omlaag trekt. Lood
zwaar is hij nu en ik moet mij op den rug
Liedt op het Jaei 1572.
lm een vers van 23 vijfregelige couplet
ten, getiteld Liedt op het Jaer 1572. Als
Hollandt afviel alieeniyck van d'e vorsten
van den Koningb gthesonden, gemaeckt
annp 1572 door BroeT H'endrick Biesten.
wijlen Orateur in het Convent van de
Min re Broeder® binnen Amsterdam",
wordt bezongen de rol welke verschillen
de steden in dat jaar h'ebben gespeeld.
Amsterdam wordt er hoogelijk in geprezen
,,als een Le»ly onder de doornen", wijl zij
„onbesmet gebleven" was en ,,de Confingh
moet haer gheven prys"
,,Om 't geloof dat sy heeft ghehouwen,
Eendrachtigh haer burgers, haer R-aedt
was wys,
Dit deed de Geusen verflouwen."
Maar de andere «beden krijgen alle een
geduchten uitbrander van Broer Hendrick.
En niet het minste moet Leyden het ont
gelden
..Leyden waert ghy noch niet gheleert
Dat ghy twee-mael zyt omghekeert.
Die KeTcken en CloosteTs saeght breken,
Ghy hebt uittheemschen ghelogeert,
En. Geesten die oprCer preken."
werken om zoo zwemmend den kijker
boven water te kunnen leeggieten en dan
weer er half op steunend, half door kijkend
verder te zwemmen.
Wij gaan nog verder, waar een breede
bank op ongeveer 1.50 M. diepte ligt, steken
die over en staan nu aan den steilrand,
waar het rif plotseling tot ongeveer 30 M.
diepte daalt. Daar hangen en zweven wij
een tijd. Nu steken de visschen af tegen het
diep blauw-groene water met al hun
schoonheid van kleur en sierlijkheid van
beweging Een onvergetelijk schouwspel. En
telkens pakt de deining ons zachtkens op en
draagt ons mee boven de diepte en dan is
het weer zwemmen om het veege lijf te red
den. Maar onkruid vergaat nietl
Als ik terug kom bij mijn rugzak, dien ik
onder een struik op het strand heb gezet,
zitten daarboven zes apen te gluren, wat er
te doen is. Die zijn hier eens uitgezet en
vermenigvuldigen zich sterk op hun mos
selen- en krabbendieet. Twee zee-arenden
zweven rond. Andere apen schreeuwen en
kakelen in de boomen, als ik alleen langs
het strand voortstap, want ik ben natuurlijk
het langst van allen gebleven. Maar ik moet
kijken voor honderden en dat gaat niet zoo
gauw. Maar ik kwam op tijdvoor de
erwtensoep aan boord! En lekker was ze na
drie uur zwemmen!
VAN DER SLEEN.
RECLAME.
8939
Oorlogsklenken uit het Verre Oosten Ook
in Europa geen ontspanning merkbaar.
Dat de anli-oorlog9campagne, die sinds den
wereldbrand zoo krachtig is gevoerd, toch
niet voor niemendal is geweest, dal bewijst
de rilling, die onwillekeurig over het
monschdom ging, toen daar op eens uit het
Verre Oosten oorlogsklanken kwamen over
waaien. Gelukkig is het nog geen oorlog
in optima forma, doch het gevaar is aan
wezig.
Men weet, hoe het bolsjewisme, dat im
mers het beste daar kan gedijen, waar
burgerstrijd en onderlinge verdeeldheid
heerscht, niets heeft nagelaten om profijt
te trekken uit den chaos, waarin het Hemel
se he Rijk zoo langen tijd heeft verkeerd.
Aanvankelijk ook niet zonder succes, zoo
lang de strijd tusschen de diverse Chi-
neesche groolen in vollen gang was. Nu
evenwel Nanking als overwinnaar uit den
kamp te voorschijn is getreden en er ten
minste weer sprake is van een eenheid,
ook al zou deze geen zware proef nog kun
nen doorstaan, wordt het communisme een
gebiedend halt niet alleen toegeroepen,
maar is men er toe overgegaan, om den
rooden stroom terug te dringen, overtuigd,
dat deze een ramp beteekent voor het land.
Voortaan moet het uit zijn met de com
munistische propaganda in woord en daad!
Uit den aard der zaak zagen de sovjets
dat reeds met leede oogen en groeiend was
haar gramschap, naar mate de Chineesche
regeering meer succes had
Dat succes is echter de Chineesche be
windvoerders eenigszins naar het hoofd ge
stegen, want, niet tevreden met de roode
propaganda te knotten, ging de -macht
hebber van Mandsjoerije er plotseling toe
over, om den z.g. Chinee9chen Ooslerspoor-
weg, die vrijwel met Russisch geld tot
stand kwam en in zeker opzicht nog Rus
sisch bezit mocht heeten. in beslag te ne
men; zulks met verdrijving of gevangen
neming van alle Russen, daar werkzaam.
Hetgeen in overeenstemming is met het
streven van China om zich geheel te ont
worstelen aan elke verdere voogdij van
andere mogendheden.
Dat men zich het eerst zoo demonstra
tief tegen Rusland keerde, behoeft niet te
verbazen. In de eerste plaats was het vast
houden van genoemden spoorweg door de
sovjets/imperialistisch en dus in flagranten
strijd met de altijd geponeerde beginselen
van die zijde en in de tweede plaats dreigt
van dien kant het minste gevaar. Het laal-
Leidsche gynaecologie in 1463
Met de verloskunde zooals trouwens
met de geheele medische wetenschap
was h'et in. de Middeleeuwen nog maar
treurig gesteld. De t/hesauriere-rekeniog
der stad Leiden uit den jare 1463 vermeldt
een en ander omtrent de aanstelling van
een vroedvrouw, die uit Antwerpen ge
haald moest worden, wat op zichzelf in
die dagen al heel wat hoofdbrekens en
kosten met zich bracht. De bedoelde pas
sage in de thesauriersrekening luidt
„Om der gebreken ende lasten wille, die
onder den Vrouwen die vruchtbaer ende
mit kinde begort (van ..begorden".
Fransch„enceinte") zijn. dickwvl geval
len en gheschien, dat toe quam by ge
breke ende versumenisse van de Vroet-
moeren off Vroetwyven. soe wort over
dragen (besloten) by den gherechte ende
Vroeecap, dat men om een goet, eersaem,
notabel Vroetwyff schicken ende uytsien
soude, daermede dat bevolen ende gelast
worde MeesteT Philips Codde ende Meester
Jacob Evert. Doctoren in medecinep, die
terselver tyt mede tot der steede mede-
cvn meestren angenomen worden. dieweTke
opdeden één genoemt Magxiet Wecbels,
Willem Heyniricxz's wyff, die wonende was
ste is niet moeilijk aan te toonen. Een ge
welddadig optreden der sovjets zoover van
Liet centrum van haar macht vereischt op
zich zelf reeds een enorme krachtsontwik
keling door troepentransport, ravitaillee
ring, voorziening met munitie als anders-/
zins. Rusland heeft daaTvan een proefje ge
had in den laatsten Russisch-Japanschen
oorlog! En daarnevens dan nog de finan-
tieering. terwijl Moskou met den nervus
rerum toch al zoovele moeilijkheden heeft!
Al deze bezwaren gelden onverkort trots de
zekere minachting, die men aan den dag
mag leggen ten aanzien van de waarde van
het Chineesche legerJ
Twee belangrijke motieven komen daar
nog bij bovendien. Het eerste is: zullen Ie
sovjets zich wagen aan een oorlog, die haar
eigen macht op een bedenkelijke proef zou
stellen? De tegenstanders van het huidigt
regime in Rusland zouden van deze gele
genheid wel eens gebruik kunnen trachten
te maken om het gehate stelsel omver te
werpen en niet zonder kans op goed resul
taat! En het tweede: zou Japan toelaten,
dat de Russen een veldtocht aanvingen in
gebied, waar het land van de Rijzende Zon
zoo groote belangen heeft? Het minste
geringste, wat deze belangen dreigde te kort
te doen. zou een reden tot interventie kun
nen zijn en in dat geval was de nederlaag
der sovjets zeker.
De stap der Chineezen was brutaal, maar
met het oog op bovenstaande te wagen; en
het verloop van zaken geeft hun tot dusver
gelijk. Direct na het gebeuren zonden de
sovjets China een ultimatum, dal feitelijk
geheel is genegeerd Wat bleef toen anders
over dan de betrekkingen te verbreken? Er
moest toch iets gedaan worden, nadat het
ultimatum in zee was gezonden.
De betrekkingen zijn derhalve verbroken,
maar verder is er nog niets gebeurd. Wel
loopen er allerlei geruchten over troepen
verplaatsingen en wat daar al zoo bijbe-
hoort, doch men zal goed doen, deze geruch
ten niet zonder bevestiging te aanvaarden.
Afbreken der betrekkingen behoeft immers
nog niet direct tot oorlog te leiden, ook al
onlveinze men zich niet den ernst van den
toestand. Van diverse zijden wordt er aan
herinnerd, dat beie betrokkenen het Kellogg-
pact hebben onderteekend en wijst men er
op. dal daaruit verplichtingen voor beiden
voortvloeien. Als men het daarvan hebben
moest.we vreesden het ergste! Meer af
doende is evenwel, hegeen wij hierboven
hebben uiteengezet
In hoeverre er kans bestaat op bemidde
ling van de zijde van Japan, waaromtrent
de berichten vaag melding maken, valt voor
alsnog moeilijk te heoordeelen. Ons lijkt
thans de tiid daarvoor nog niet direct aan
gebroken.
Al met ai is de situatie in het Verre Oos
ten inderdaad dreigend en gevaarlijk. Een
onverwachte kleinigheid, een speling van
het noodlot kan soms de lont doen ontsteken1
De uiterste waakzaamheid is dientengevolge
eisch; te meer, waar een oorlog dikwijls als
van zelf voert lot vreemde consequenties.
In Europa is evenmin ontspanning merk
baar Wel laat hel zich aanzien, gelet op
het verloop van het debat in de Fransche
Kamer, dal Poincaré inzake de ratificatie
van de Mellon-Berenger-overeenkomst de»
overwinning zal bevechten, nu de diverse
motjes tot uitstel zijn verworpen, nadat de
Fransche premier de kwestie van vertrou
wen had gesteld, maar de uiteenzetting van
Briand geeft toch te denken. Dat hij zich
niet wilde laten pressen tot de openlijke ver
klaring. dat de ontruiming van het bezette
gebied zeker stond te gebeuren, dat is te
begrijpen, gelet op de binnenlandsche ver
houdingen in Frankrijk, maar zijn slag om
den arm was van een dergelijken aard, dat
ernstig moet worden gevreesd, dat de ont
ruiming van de derde zone afhankelijk zal
worden gesteld van de voorwaarde van de
bewuste commissie, waarover van Duitsche
zijde zoo vierkant een „nön possumus" is
uitgesproken. De toezegging van ontruiming
der tweede zone heeft niemendal om het lijf.
want in 1930 moet die in ieder geval plaats
vinden. Misschien vermag de komende con
ferentie eenig uitzicht te geven op gunstiger
wending, maar vooralsnog laat de toekomst
zich nog duister inzien.
RECLAME.
Heden ontvangen: 8981
Prachtplaat.
Lpppf rxj Haartstr. 55 - Tel. 593.
V. uLLLLll t.o. City-Theater.
te Antwerpen, die van der stede wege ont
boden wort om mit hoïr te spreken ende
of men mit hoir overoomen (overeenko
men) comde. soe dat mit die voórs. Ma
griete ende Willem hoir man, bij Rade der
voirs. Meestren owrgecomen ende ange-
nomen wort, d'en tyd»t van X jaeir, nae
inhout hoir brieve van hare aanstel
ling) des beddngeden zy, dat men hem-
luyden voïr hoir ooste int comen ende int
wederkeeren geven soude ende to.t hulp
van hoire eersten als zy mit hoir goedren
te Bamissc quamen XII pond."
In een latere post der thesauriers-reke
ning wordt op deze aangelegenheid nog
maals teruggekomen
„Want by den gerechte ende Vroescap
overdragen was, dat men bij der» II (twee)
meestren van de meidecine uytofcen soude.
om een goet ende notabele Vroetwyff, soe
wort meester Philips gelast dat hij tot
Antwerpen ende tot andere plaetsen, daer
na vernemen soude om een fce ge er ij gen,
die welke d ergens gheen bequamen en be-
vont, dan een Vroetwyff tot Antwerpen
gehieten Margriete Wechels, dien hij mit
hoir man tot Leyden brochte. ende waeren
(logies verschaffen) tot zynen huyse ende
tot Meester Jacobs huys een wyl tyts, eer
dat si aengenomen worden.
DE STAATSINRICHTING VAN DE
SOVJET-UNIE.
Het czaristische Rusland was een cen
tralistische staaf, die geen gewestelijke
autonomie kende. De eenige uitzondering
vormde aanvankelijk Finland, dat een eigen
parlement, eigen munf, eigen wetgeving enz.
had. Finland was echter een afzonderlijke
staat en zijn eenige band met Rusland be
stond daarin, dat de keizer van Rusland
tegelijkertijd grootvorst van Finland was.
De band was in vele opzichten nog slapper
dan die tusschen Oostenrijk en Hongarije
vóór den oorlog; Finland hief invoerrech
ten op Russische goederen. Russen waren
in Finland vreemdelingen, die in geen en
kel opzicht meer rechten hadden dan andere
vreemdelingen (Duitschers bijvoorbeeld); de
Finsche wetten vertoonden in het geheel'
geen overeenkomst met de Russische enz.
In het overige Rusland heerschte eenzelfde
bestuursstelsel en het geheele land werd
bestuurd door ambtenaren, volgens aan
wijzingen uit Petersburg. Dat bestuur had
veel gebreken; het had echter ook zijn
goede kanten.
De verschillende nationaliteiten, die op
het grondgebied van het Russische keizer
rijk leefden, begonnen in de laatste jaren
van de XlXe eeuw meer rechten te eischen.
Deze slrooming nam in de XXe eeuw,
vooral tijdens de revolutie van 19051906,
aan kracht toe, doch geen enkel volk dacht
aan onafhankelijkheid; zelfs de Polen ver
langden niet meer dan autonomie. Tijdens
de revolutie van 1917 veranderde de toe
stand. De geheele bevolking van Rusland
werd bevangen door een psychose van
maximalisme en elke groep stelde telkens
hoogere eischen. De nationale minderheden
deden ook hieraan mede en in Augustus
van het revolutiejaar ontstond in verschil
lende streken een streven naar afscheiding
van Rusland. De Russische democratie (met
inbegrip van alle socialistische partijen)
was gekant tegen dat separatisme, dat zoo
wel voor Rusland als voor die volkeren
zelf niets dan nadeelen zou medebrengen.
De Russische democratie was bereid aan
a.'lc nationale minderheden verregaande
autonomie te verleenen en den Russischen
staat te veranderen in een federatie,- een
soort vereenigde staten. De bolsjewiki. die
de volkomen ineenstorting van Rusland als
een noodzakelijke voorwaarde voor hun
overwinning beschouwden, wakkerden dat
separatistische streven aan en met hun
medewerking ontstonden in Rusland ontel
bare „onafhankelijke republieken". Na de
October-revolutie, dus toen de bolsjewiki de
macht hadden veroverd, veranderden zij
van tactiek en begonnen die „onafhanke
lijke" republieken le liquideeren. Uit den
romp van den Russischen staat, dien
Duitschland na den roofvrede van Brest-
Litowsk aan de nieuwe heerschers had
overgelaten, werd de RSFSR (Russische
Socialistische Federatie Sovjet-Republiek)
gesticht. Na de ineenstorting van Duitsch
land begon de sovjet-regeering ook andere
gedeelten van het vroegere Russische Rijk
onder de opperheerschappij van Moskou te
brengen. Juridisch was de band tusschen
de RSFSR en die andere republieken enz.
(de Oekrajine, de Kaukasische republieken
enz.) zeer zwak. maar in de practijk bezat
Moskou de volledige macht. Daar de sovjet
staat intusschen diplomatieke betrekkingen
met andere mogendheden aanknoopte, rees
de noodzakelijkheid aan die samenwerking
een vasten vorm te geven. Dit leidde tot.
de overeenkomst van 6 Juli 1923, waarbij
de USSR (Unie van Socialistische Sovjet-
Republieken) was ontstaan. Deze Unie on
derging daarna eenige wijzigingen. De
tegenwoordige structuur van deze zonder
linge staatsformatie is als volgt- de Sovjel-
Unie bestaat uit zes staten: RSFSR. de
Oekrajine. Wit-Rusland, Trans-Kaukasische
en Turkmenische Sovjet-Republiek. Sommige
dier staten (bijv. Wit-Rusland) zijn een
heidsstaten. andere (Trans-Kaukasië. RSF
SR) zijn federaties, terwijl er nog boven
dien autonome republieken, autonome ge
westen enz. bestaan De meest ingewikkel
de structuur heeft RSFSR. Het geheel is
een ingewikkeld stelsel en de bestudeering
er van wordt bovendien bemoeilijkt door de
voortdurende veranderingen, welke de sov-
jet-regeering in de verdeeling van het grond
gebied brengt.
De bolsjewiki en hun bewonderaars in
het buitenland (de eersten met propagan
distische doeleinden, de laatsten eenvoudig
uit onwetendheid) beweren, dat de Sovjet-
Unie in elk geval een bond van volkeren
Dus poe is Meester PTii 1 ipe betaelt voir
syn coste van den rey&e ende voir de
oosten b.v he-in twien voris ge-daeD ten
huyse van Meestei Philips ende Meester
Jacobs IV Ryns. guld, 't stuc XX plack,
facit XII pond."
Leidsche brandstapel.
Den 28en November 1499 weTden te Lei
den twee broeders, Adriaen en Cornelis
Pouwelsz. op den brandstapel ter dood
gebracht „omme dat zy gesondicht had
den tiegens die nature." Na twintig dagen
gevangen gezeten te hebben, werden zij
„mitte vuexe gerecht.Voor den brand
stapel waren noodfig: „twee last turf, 900
bosch taeken, 500 bosch tacketi, 2 peck-
tobbens (teertonnen), 5 pondt Lynts.(
2 voeder (wagenvrachten) riets, 2 berkoe
nen (rondhout, parkoenpalen), 5 sparren
em een kereksparre" (waarschijnlijk: groo
te spar of juffer). Aan den timmerman
Phs. Pieterszoon werd 8 stuivers betaald
„voir zyn arbytoloen dat hy gewrocht
heeft omme die gereescip te maken totter
justicie"; de thesauriers-rekening bevat
een afzonderlijke post, noodig voor liet
vervoer van de heeren van den Gerechte,
die „mit schouwen (open vaartuig, praam)
en schuyten voerden ter justicie."
