70ste Jaarcanp
DONDERDAG 18 JULI 1929
No. 21270
STADSNIEUWS.
kamer van koophandel
en fabrieken voor
rijnland te leiden
handelsregister
kamer van koophandel
zomerconcert in
„zomerzorg."
BUITENLAND.
Het voornaamste nieuws
van heden.
binnenland.
buitenland.
VACANTIE-ADRES
LEIDSCH
DAGBLAD
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
PRIJS DER ADVERTENTIEN:
SO Cts. per regel roor advertentiën uit Leiden en plaatsen waar
agentschappen van ons Blad gevestigd zijn. V^r alle andere
advertentiën 35 Cts. per regel. Kleine Advertentiën uitsluitend
bij vooruitbetaling Woensdags en Zaterdags 50 Cts. bij een
maximum aantal woorden van 30.
Incasso volgens postrecht Voor eventueele opzending van brieven
10 Cts. porto te betalen Bewijsnummer 5 Cts.
Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 2500 Redactie 1507.
Postcheque- en Girodienst No. 57055 Postbus No. 54
PRIJS DEZER COURANT:]
Voor Leiden per 3 maanden 2.35, per week J.a... 'f 0.18
Builen Leiden, waar agenlep gevestigd zijn, per week 0.18
Franco per post 2.36 portokosten.
Dit nummer bestaat uit DRIE Bladen
EERSTE BLAD.
In de gistermiddag onder voorzitterschap
van den heer ten Cale Brouwer gehouden
vergadering van bovenstaande instelling
werden de notulen onveranderd vastgesteld.
Na behandeling van eenige ingekomen stuk
ken bracht de heer H. Buurman prae-advies
uit op het verzoek tot toetreding als dona
teur van de Leidsche Ver. tot Bevordering
van de kennis in de grafische vakken.
Overeenkomstig het prae-advies zal een
jaarlijksche donatie van f. 5 worden ver
leend.
Van de Commissie voor Gewestelijke Uit
breidingsplannen (e Den Haag was een
Tiagenlijst toegezonden inzake zoodanige
plannen in Rijnland. Deze lijst wordt in
kanden gesteld van de Cie. voor de uitbrei
dingsplannen ter onderzoek.
Op een verzoek om finantiëelcn steun
van de Kon. Ver. ..Koloniaal Instituut" werd
besloten een jaarlijksche subsidie van f. 10
te verleenen.
De heer H. Vroom, winkelier te Leiden
had de bemiddeling der K. v. K. ingeroe
pen inzake invoering huistaiief met vast
recht electriciteit voor winkeliers.
De heer van der Zanden merkte op, dat
iets dergelijks overwogen wordt en binnen
afzienbaren tijd in bespreking zal worden
gebracht.
Overigens verwees bij den heer Vroom
naar zijn middenstandsorganisatie, waar
deze kwestie reeds geruimen tijd een onder-
werp van bespreking uitmaakt. In dien geest
zal den heer Vroom worden bericht.
Twee verzoeken tot deelneminz aan de
tentoonstellingen te Antwerpen en Luik zul
len aan de leden worden doorgezonden.
Inzake het vraagstuk van belasting be
talen ten Dostkantore werd het adres aan
den minister, zooals het de vorige week in
ons Blad werd opgenomen, ongewijzigd vast
gesteld.
Het prae-advies der Commissie voor
Vervoer, inzake verbetering van den weg
door het Rietveld ter verkrijging van een
betere aansluiting op den straatweg Den
HaagRotterdam luidde, dat de bestaande
Terbinding vo1 doende is, 2oodat zij advi
seerde geen verdere stappen in deze richting
ie doen.
De heer Raaphorst was het daarmede
I niet eens; de bestaande weg is een groote
omweg en een goede weg door het Rietveld
zou niet alleen van plaatselijk belang zijn
vcor Alphen en Hnzerswoude. zooals «n
iet prae-advies wordt verondersteld, maar
ook in het belang van handel en industrie
der geheel e streef
De voorzitter meende, dat de kosten veel
te hoog zullen zijn voor het belang, dat er
mede gemoeid is. De heer van Zonneveld
zeide. dat men met een beteren weg Alnhen-
Hazerswoude nog niet gebaat zon zijn en
alviseerde het advies van de Commissie aan
te nemen, waartoe na enkele discussie
tterd besloten.
Kaar aanleiding van een in de vorige
vergadering gestelde vraag van den heer
Smal inzake de openingslijden van de
brug over den Rijn te Alphen. deelde de
Cie. voor Vervoer in haar prae-advies
mede. dat bij provincial^ verordening
regeling van de opening der brug is
vastgelegd. Zooveel mogelijk wordt de brug
van 15 tot 5 minuten vóór het vertrek van
iederen trein voor het scheepvaartverkeer
gesloten gehouden.
De heer Smal verklaarde zich hiermede
bevredigd te gevoelen, waarna het prae-
advies» der commissie werd aangenomen.
HiPT-na ging men over in huishoudelijke
vergadering.
Wijzigingen:
Leidsche Exploitatie Maatschappij van
Onroerende Goederen, Stationsweg 18, Lei
den. De statuten zijn gewijzigd.
Timmer-. Meubel- en Trappenfabriek „de
Vlinder", Utrechtsche Jaagpad 36, Leiden.
Uittredend mede-eigenaar: H. Alberts, te
Leiden. Wijziging handelsnaam thans: Loon
Houtzagerij en Schaverij „de Vlinder".
H -K. Coöp. Bakkerij, Spaar- en Ver-
hruiksvereeniging „Eendracht", Korevaar-
Ijraat 13, Leiden. Uittredend secretaris: A.
Mank. Leiden; uittredend 2e penning
meester: H. Overpelt. Leiden; uittredend
•J. Secretaris: J. A. van Oven, Leiden.
;ler *.e Penningmeester: H. Overpelt,
tI-a' njeuwe 1® secretaris: B. G. Klein,
^eiden; nieuwe 2e voorzitter: M. Hendriks,
„Vereenigde Zangers" en „Orphens"
Op zulk een prachtigen zomeravond doet
het weldadig aan, te mogen luisteren naar'
koorzang en instrumentale muziek. Vooral
wanneer het een van Leiden's goede zang
koren geldt, afgewisseld door het kleine,
maar kunstzinnig, muzikaal fijn en uiterst
beschaafd musiceerende fanfareensemble
Orpheus", dat reeds sedert lange jaren
een uitstekenden naam weet hoog te
houden.
Het jonge, maar reeds groote koor de
„Ver. Zangers" zoekt werkelijk zijn lierl
niet in goedkoope successen van de z.g.
„Liedertafelei", vol uiterlijke effecten met
stem verwoesten de kunstst-ukjes of een
grove schildering in de compositie. Het zal
altijd een bezwaar blijven van den koor
zang zonder instrumentale begeleiding, dat
men de diverse stemliggingen geweld moet
aandoen, daar de tegenwoordige koorcom
ponisten veelal ook in dit genre de or
kestrale schrijfwijze huldigen. Schubert
heeft o.a. in zijn „Gesang der Geister
über den Wassern" cn ook Bruckner en
Brahms hebben in him koorcompodties de
voordeelen bewezen van de combinatie
koor- en instrumentale muziek: de zang
kan immer natuurlijk blijven, terwijl dan
de instrumentale begeleiding de stemming
schenken kan, waaruit het lied groeit.
Maar hoe dan ook, gisteren zijn de Ver-
cenigde Zangers toch met gedegen, muzi
kale koorwerken voor den dag gekomen, die
over het algemeen binnen de grenzen crer
natuurlijke prestaties bleven en getuigen:s
aflegden van het kunnen onzer Ned er tan d-
schc koorcomponisten, die er ook nog zijn
mogen, al leven we niet meer in den tijd
van Sweelinok. Maar vooral waren er koren
waarin de innerlijke idiëele gedachten-
drang kon uitgeleefd worden en die gele
genheid schenken tot het monumentale
uitdrukken van het gemeenschapsgevoelen
van de massa. Dit laatste vooral is de
groote kracht en het heerlijke van den
koorzang uit dezen tijd en opgekomen
vooral na de bittere oorlogsjaren: men kan
in deze zangen de denkbeelden en het ge
voelen van een „geestelijk vrijzijn" uit
leven.
Beethoven bewees reeds in zijn negende
symphonie de noodzakelijkheid van het
verband tusschen koorzang en instrumen
tale muziek om uitdrukking te geven aan
de hooge gedachten van menschenliefde en
menschenvrijheid. Hij voelde zich als de
woordvoerder der menschheid, wier leed
hij op zich nam, toen hij zijn „Freude,
schoner Götterfunken" neerschreef. Hij
trachtte er mede tot een algemeene volks
kunst te komen, Wagner zocht dit in het
muziekdrama, anderen weer in de opera,
maar deze beide laatsten zullen, evenals
het nog voor de groote massa wel
diwijls onduidelijke van de sym-
phonische programmamuziek, altijd een
soort van luxe kunst blijven. Het kunst
werk voor de groote massa is veel meer het
oratorium, maar het allermeest, het koor
werk, waarbij vooral het woord zorgt voor
het algemeen-begrijpelijke.
Wat is heerlijker toch, dan na een dag
van moeizame arbeid, gezamenlijk te mo
gen zingen van lief en leed en te zoeken
naar bevrijding in den zang. Te zingen van
hooge idealen, van enthousiasme, liefde,
trouw, droefenis of berusting, de ziel te
ontspannen op trillingen van muziek.
Niets is loonender dan het gezamenlijk
instudeeren van een muzikaal lied op go^
den tekst, uit volle borst gezongen, voor
den dirigent als voor de zangers. Een wel
daad ook. voor de toehoorders, die de re
sultaten van zalk een streven te genieten
krijgen.
Deze gedachten kwamen ons in den
geest tijdens de prachtig gezongen compo
sitie van Olman „De gravers" op woorden
van Adcma v. Scheltema: „Zwanger is de
aard van een schat, vol van juweelen" en
dan tot slot die geweldige climax:
„Maats! diep in Uw eigen borst liggen
juweelen
Hier en ook in Hamei's stralend „Han
nibal" toonde het goed gedisciplineerde
koor zich op zijn best.
Er werd dikwijls een uit steen ge
houwen kracht ontwikkeld, hoewel aan
de glanzende „schmclz" van dit stern-
materiaal nog wel het een en ander ont
breekt. Maar over de klank der stemmen
willen wij liever ons oordeel opschorten
tot een uitvoering in de zaal, daar in den
tuin toch altijd veel verloren gaat. Onder
de leiding van den heer Van Sijll, dio
slechts een jaar voor deze zangers staac,
is men zeer zeker op den goeden weg. Hoe
kan het ook anders onder dezen vurigen
dirigent, die acciiTaat en duidelijk weet
aan te gever en ook in Diamant's teer-
devote „Kerstzang" de zangers een prach
tig pianissimo weet aan te leeren. Een
apart woord van hulde voor het uitstekend
op toon blijven.
Het kleine ensemble van den heer
Vink heeft hier reeds een welver
diende reputatie en het is de groote
verdienste van den leider, dat hij
zijn discipelen gevoel voor doorzichtig mu
zikale nuanceeringen weet bij te brengen,
hetgeen wel het best naar voren kwam,
in V. Suppé's „Ouverture Pique Dame",
wiens muziek zoo nauw verwant is aan die
van zijn grooten voorganger Joh. Strauss,
dien de heer Vink nauw in 't hart besloten
schijnt te hebben en van wien hij het nisn-
mer verouderde „Wiener Blut" ten uitvoer
bracht. Er viel hier veel zuiver aangevoel
de Weensche stemming te beluisteren, hoe
wel het tempo cms iets te langzaam scheen.
Ieder instrumentalist van dit ensemble is
een kracht van beteekenis en men volgt
met uiterste correctheid de intenties vaja
den leider op. De begeleiding (een kunst
op zichzelf) van Niedermeyer's Le Lac was
bescheiden en soepel en vlocht zich op
fraaie wijze samen met het sonore en zui
vere trombone solospel van den heer Maas.
Orpheus is een ensemble, dat wij, na c~eze
eerste auditie, hoog mcenen te mogen aan
slaan en dat zijn succes niet in 't forte
tracht te zoeken
Wij zijn verlangend nog eens meer
dere numaners uit het ongetwijfeld uitge
breide repertoire te hooren.
Een talrijk publick heeft van een sma
kelijk programma genoten onder groote
aandacht- Hetgeen te begrijpen valt, wan
neer het een uitvoering betreft van twee
belangrijke Leidsche dilettantenverecni-
gingen. Slechts één opmerking: zou men
in het venrolg het schommelen van de
jeugd in den speeltuin tijdens de mnziek
niet kunnen verbieden 1
LEIDSCHE CHR. TEUGDORGAN.
„PHéBE".
In de algemeene yprgadering van boven
genoemde Jeugdorganisatie werd het één-
daagsche vacantie-kinderfeest ter sprake
gebracht, waan'an de datum noch de plaats,
waar dat kinderfeest zal worden gehouden,
kon worden bepaald met het oog op de fi
nanciën.
Besloten werd dit jaar het verspreiden
van een kampboekje achterwege te laten en
de jongens, die geen lid der organisatie zijn
en den leeftijd van 12 jaar hebben bereikt,
aan het kamp te laten deelnemen.
De leden van de kampcommissie werden
herbenoemd.
Daar de organisatie den laatsten tijd voor
groote uitgaven heeft gestaan en de kas
noodzakelijke versterking noodig heeft om
zonder bezwaar het ééndaagsche vaeantie-
kinderfeest, hetwelk zoo traditioneel aan
haar werkmethode is verbonden, te kunnen
houden, zal zij zich zeer verheugen, indien
zij daartoe op financieele medewerking mag
rekenen van degenen, die de kinderen zeer
gaarne willen laten genieten van de
schoone natuur.
Het giro-nummer van de organisatie is
116833.
Met ingang van 1 Sept. a.s. is tot hoofd
van de school van de Eerste Leidsche
Schoolvereeniging benoemd de heer II.
Douma, hoofd eener openb. lagere school te
Den Haag.
Voor het examen nuttige handwerken
I zijn geslaagd de dames B. Broeksema, E.
J Pape en P. H. Wismeier. allen alhier en P.
I Haantjes te Valkenburg.
t
Voor het Mulo-examen diploma A zijn
geslaagd B. W. Lambrechts, alhier, A. de
Best en D. Kruyt, beiden te Katwijk en C.
van der Pluim en P. D. van der Werf, bei
den te Hdlegom.
Wij verwijzen naar een advertentie in
dit Blad betreffende de aangifte tot deelne
ming aan een door de Ver. „Koninginnedag'*
op 31 Augustus a.s. te houden reclame-op
tocht en bloemencorso.
Gistermiddag te ongeveer half vier i9
de 12-jarige Cornelia H. met haar rijwiel op
de Jan van Goyenkade te water gereden.
De 55-jarige J. Bey begaf zich onmiddel
lijk te water en hielo de drenkeling behou
den op het droge. De dokter van den Eer
ste Hulpdienst, die haar in de ouderlijke
woning onderzocht, kon geen letsel consta-
teeren, zoodat zij er enkel met een nat pak
en den schrik afkwam.
Aan het politiebureau zijn inlichtin
gen te bevragen omtrent een op de Boter
markt onbeheerd gevonden rijwiel.
Op 17 Juli 1929 stonden 211 werkzoe
kenden bij de Arbeidsbeurs ingeschreven
tegen 369 op 17 Juli 1928.
DE ALGEMEENE TOESTAND.
De plaats der komende conferentie.
Gespannen toestand in het Verre Oosten.
Volgens de „Echo de Paris" schijnt de
Britsche regeering af te willen zien van de
voortzetting der onderhandelingen met
Frankrijk over de plaats der regeeringscon-
ferentie en de voorkeur te geven aan directe
onderhandelingen door den gezant te Parijs
met Briand en Poincaré over deze kwestie.
Volgens het „Berl. Tageblatt" zou Enge
land thans Ostende of Boulogne sur Mer ook
willen aanvaarden.
De sovjets hebben de betrekkingen met
China dan toch afgebroken (men zie onder
China). Dit beteekent echter nog niet direct
oorlog en o. i. zullen de sovjets daarmede
ook wel uiterst voorzichtig zijn, want een
gewapend Rusland zou wel eens de val van
het communisme kunnen beteekenen, voor
al wanneer Japan zich in het geval mengt
en ontegenzeggelijk dan in anti-Russischen
zin!
Intusschen is de toestand natuurlijk zeer
gespannen.
o
BELGIE.
De samenstelling van den Senaat.
Gistermiddag hebben de provinciale raden
bet gedeelte der Senaatsleden gekozen, dat
volgens de grondwet door hen wordt aan
gewezen. Er werden gekozen 20 katholieken,
7 liberalen. 11 socialisten en 1 Vlaamsch-
nationalist. De Belgische Senaat zal dus
voortaan bestaan uit 69 katholieken, 23 libe
ralen, 56 socialisten en 4 Vlaamsche naio-
nalisten. De regeering zal over 92 stemmen,
de oppositie over 60 beschikken.
FRANKRIJK.
Het Kamer-debat. Geen algemeene
amnestie.
Gisteren werd in de Fransche Kamer do
discussie over het socialistische voorstel,
waarin wordt geëischt dat Frankrijk een
vredespolitiek zal voeren, en dat het Rijn
land geheel ontruimd zal worden, voort
gezet.
Leon Blum lichtte nogmaals zijn voorstel
toe. Het antwoord, dat Briand den Engel-
schen minister van Buitenlandsche Zaken
in den mond heeft gelegd stemde, volgens
Blum, niet geheel overeen met de feiten.
Het antwoord van Henderson was diplo
matiek zeer juist, want het heeft Frankrijk
willen geruststellen en de samenwerking
niet willen verzwakken. Voor het tot stand
komen van de Vereen Staten van Europa,
door Briand bepleit, is -als eerste voorwaar
de noodig een goede verstandhouding tus
schen Duitschland en Frankrijk. Daarom
mag de ontruiming van het Rijnland niet
worden uitgesteld lot zij nog slechts een
vernedering voor Frankrijk is geworden,
zonder de voordeelen van een overeenkomst.
De minister van buitenlandsche zaken,
Briand, keerde zich daarop tegen deze uit
latingen van Leon Blum. Te Genève hebben
de vertegenwoordigers van Frankrijk den
Duitschen Rijkskanselier verklaard, dat
Frankrijk niets onmogelijks van Duitschland
zal verlangen. Dat beteekent, dat Frankrijk
de moeilijkheden tusschen beide landen uit
den weg wil ruimen, doch Frankrijk kan niet
toelaten, dat Duitschland zich geen erikeit
inspanning zou moeten getroosten, terwijl
Frankrijk 62 jaar lang groote bedragen moet
betalen.
Rijkskanselier Müller heeft dit begrepen
en in het opstellen der drie bekende punten
De Kamerzetel van den heer Colijn; nog
geen beslissing genomen. (Binnenl., 3e BI.).
Malversaties aan een bank te Amsterdam.
(Gemengd, 2e Blad).
De Alg. Synode der Ned. Herv. Kerk
(Kerk en School, 3e Blad).
Voortzetting der debatten in de Franscbe
Kamer. (Buiten!., le Blad).
De betrekkingen met China zijn door
sovjet-Rnsland verbroken. (Buitenl. en Tel.,
le Blad).
De verscherping van hel conilict tusschen
Znid-SlaviS en Bnlgarije. (Buitenl. en Tel.,
le Blad).
toegestemd. IIcl eerste punt is de ontrui
ming van het Rijnland. Het Verdrag van
Versailles spreekt van ontruiming van het
Rijnland onder voorwaarde, dat Duitsch
land ontwapend is. Zoolang de betalingen
niet waren vastgesteld kan Frankrijk echter
het Rijnland niet ontruimen.
De/betrekkingen tusschen Frankrijk en
Engeland aldus Briand zijn niet afhan
kelijk van het wisselen der regeeringen. In
dien Engeland den goeden wil van Frank
rijk en Duitschland wil vereenigen,, dan
kunnen de moeilijkste vraagstukken opge
lost worden.
Omtrent de komende conferentie kou
Briand slechts zeggen, dat hij zou trachten
om van een diplomatieke onderhandeling tot
een levende bespreking te komen. Indien
echter reeds vooruit elke partij bij haar hou
ding volhardt, dan ware het beter niet naar
de conferentie te gaan. Het is tijd om de
Europeesche lucht te ontsmetten. Locarno
heeft veel doch niet alles gegeven. Bij het
incident van het luchtschip Graf Zeppelin
in Frankrijk, heeft men kunnen constatee-
ren, dat in de houding van het Fransche en
Duitsche volk ten opzichte van elkaar veel
is veranderd.
Briand besloot zijn rede met de woorden:
„Wij willen den vrede, die van Frankrijk
noch den bedrogene, noch den overwinnaar
maakt."
Nadat de afgevaardigden Reibel en Over
ste Fabry nog het woord hadden gevoerd,
werd het voorslel-Blum in stemming ge
bracht. waarbij de regeering de vertrou
wenskwestie stelde Het socialistische voor
stel werd met 350 tegen 238 stemmen ver
worpen. De zitting werd toen tot 's middags
verdaagd.
Toen voerde oud-minister Hernol heT
woord.
Hij zeide o.m.: „Ik herinner mij met wel
ke vreugde wij het ingrijpen van de Ver.
Staten in den oorlog begroetten. Anderzijds
begrijp ik echter ook het zuiver zakelijke
standpunt, dat Amerika ten opzichte van
zijn vorderingen inneemt. Maar wij moeten
tot den laatsten ademtocht Frankrijk verde
digen! Ik herinner aan de wijze, waarop
hel Frankrijk van de Fransche Revolutie de
Vergeet niet gedurende Uw vacantie onderstaand biljet aan ons toe te zenden
Ondergeteeken de
wonende -
(straat)
No
wenscht het „LEIDSCH DAGBLAD" vanaf -
tlmopgebonden te hebben aan onderstaand adres:
