r Jaargang
WOENSDAG 19 JUNI 1929
J No. 21244
STADSNIEUWS.
J h als volgt sprak.
Het voornaamste nieuws
van heden.
SCH
DAGBLAD
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
PRIJS DER ADVERTENTIEN:
30 Cts. per regel Toor advertentiën uit Leiden en plaatsen waar
agentschappen van ons Blad gevestigd zijn. Voor alle andere
advertentiën 35 Cts. per regel. Kleine \dvertentiSn uitsluitend
bij vooruitbetaling Woensdags en Zaterdags 50 Cts. bij een
maximum aantal woorden van 30.
Incasso volgens postrechL Voor eventueele opzending van brieven
10 Cts. porto te betalen Bewijsnummer 5 Cts.
Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 2500 Redactie 1507.
Postcheque- en Girodienst No. 57055 - Postbus No. 54
PRIJS DEZER COURANTs)
Voor Leiden per 3 maanden ƒ2.35, per weeï
Buiten Leiden, waar agenten gevestigd zijn, per weeü
Franco per post 2.35 portokosten.
Ko.ia
„0.18
lit nummer bestaat uit DRIE Bladen
EERSTE BLAD.
I CENTRAAL ISRAELIETISCH
WEES- EN DOORGANGSHUIS
Be olficieele opening.
De volgende spreker was on-ze burge-
tesfcer
Mr. A. van de Sande Bakiiuyzen,
Gaarne maak ik gebruik van de gelegen-
ajj >eid die mij geboden wondt, o<m mijn stem
e verheffen in deze vergadering, om u
Jsede te doelen, dat ik van harte deel in
de vreugde die u heden bezielt.
Na. jaren wachten en geduld, na her.
doorleven van vele zorgen en werken, ziet
gij het doel bereikt en gij allen die daar-
m hebt medegewerkt, moogt verklaren,
at een goed werk tot stand gekomen is.
Namens het gemeentebestuur breng ik
dan ook mijn hartelijken gelukwenscli aan
Begenten en de Bouwcommissie van het
Gesticht met het bot stand bomen van dit
^bitterende gebouw, in diezen gelukwemsch
'«trek ik niet minder de kinderen, die in
croote getale hier straks hun intrek nemen,
rant ik ben overtuigd, dat zij vooral van
[deze mooie daad van de Joodsche Ge-
menschap profijt zullen trekken en dat voor
ten het leed, dat hun hier zijn insluit,
laardoor belangrijk zal worden verzacht.
Ik mag hier wel bijvoegen, dat het Ge-
seenfcebestuur er bijzonder dankbaar voor
i dat dit Geotidht voor Leiden behouden
cht blijven. Wij hebben het jarenlang
lekend op den Stille-Rijn in een beTmi-
die zeker niet in ovei'eenstemming
Tas met de beste wensbhen van het Col-
igc der Regenten, maar waaraan voor hen
ietitemin lieve herinneringen verbonden
nllen blijven, omdat dat pand op den
He-Rijn het terrein is geweest van veel
opofferend liefdewerk hunnerzijds, dat
door God rijkelijk gezegend is. Hun werk
laar heeft hen het. zoo noOdtige vertrou-
Ten gegeven om hetzelfde werk, maar in
ii.'uToor betere omstandigheden voort te
stten.
HWij zijn blij, dat in een nieuwe wijk van
Mkidon een nieuw gebouw nu op veel
wijze de goede bedoelingen van de
Agenten en van allen die- hen steunen,
Ellen kunnen venvezen lij kt worden.
De Joodsche Gemeente in Leiden is niooit
Per talrijk geweest, maar zij is ganseh
onbeteekenend en. wanneer ik u eeni-
?e na-men mag noemen #zult gij dat dade
lijk met mij eens zijn.
In de geschiedenis van dit Gesticht vind
'k do namen Bent.h, Cahen, Goudsmit,
Kieck, Oppenheim, Thors, Vos, om slechv*
enkelen t-e noemen, mannen en vrouwen,
*ier naam in Leiden ook in andere oy>-
zichten zoo'n goeden klank heeft. Waar
*'j zich voor deze zaak spanden, moest
feu goed werk tot stand komen.
Ik sprak zooeven van lang wachten en
Nduld oefenen. Dat is zeker in deze van
Joodsche Gemeenschap van ons land
*cl gevraagd, geworden, en indien ik mij
üd irt de cijfers bedrieg, dan draagt de acte,
baarbij de grond aan het collége van
•benton werd overgedragen het
jaartal 1903, en zal nu in do oorkonden
ran deze openingsplechtigheid vermeld
boeten staam als dag van de opening
van het daarop verrezen gebouw, het jaar
5689. Maar wie zooals ik het voorrecht
gehad heeft, in Palestina te bewonderen
het volhardingsvermogen van de Joden,
ten toon gespreid, ,,oni dat land weer te
'beërven, waar Jerusjolajim ligt", die zal
zich er niet over verwonderen, dat de
Joodsche Gemeenschap dit Gesticht kon
doen bouwen. De argumenten vóór
het verdwijnen daarvan waren ge
wichtig en talrijk; er was sprake van fusie
met andere gestichten, maar men meende,
de ruimere beginselen, waarop toelating
in hot Leidsche Gesticht pleegt plaats te
hebben, niet te mogen prijs geven.
Er was kwestie van verplaatsing naar
andere steden, maar ook hier hebben de
Leidsche Regenten de waarde van het
goede milieu dat Leiden hen biedt, de
overhand weten te doen behouden.
Waar de keus van Regenten in een kleine
Gemeente als hier beperkt is, zal ook dat
wel een bezwaar geweest zijn, maar wie
ziet de lijst van de uitstekende burgers,
die in Leiden onder de Joden voor elft
werk gevonden konden worden, zal met
mij eens zijn, dat in dat opzicht ook voor
de toekomst geen vrees behoeft te bestaan
en dat hier te Leiden een centrum va-n
een groot district kan gehandhaafd wor
den voor de verzorging en bescherming
van kinderen date waarom dan ook hulpe
behoeven. Dat todh is een der mooie ken
merken van uwe inlichting dat zij voor
de opneming zich alleen deze vraag be
hoeft te stellen, heeft dit kind hulp noo-
dig. Uw ideaal dat ook geheel gratis te
db'en, mocht gij nog niet bereiken, ge
moogt er echter trots-ch op zijn, dat gij
nooit een hulpbehoevend wicht behoefde
te wijzen van de dëur omdat het niets kon
betalen.
Het is het gemeentebestuur bekend, hoe
hard de Bouwcommissie heeft moeten wer
ken om alle bezwaren die zich voordeden,
te overwinnen, er zijn er dlaarcmder die
men meende dat het gemeentebestuur uit
den weg had kunnen ruimen.
Gemeentebesturen zijn niet zoo almach
tig, als men wel eens aanneemt, en meer
dan anderen de slaven van# de gestelde
regelen, waarvan het, ook al wilde men
graag anders, niet mogelijk is af te« wijken,
Het bewijs, dat de belangstelling in deze
Van de burgerij van Leidën niet alleen
van platonisch en aartd is, zal u heden ge
leverd worden Waar het kan zal het ge
meentebestuur u steunen en helpen, want
het erkent, dat gij in uw werk gedreven
wordt door ed'ele menschlievende beweeg
redenen die worden ingegeven door goede
burgerzin'.
Het Gesticht is gedurende bijna 40 jaren
een uitstekend inwoner van Leiden ge
weest en ik ben overtuigd, dat in de
nieuwe behuizing düft niet minder het go-
val zal zijn. De Joodsche Gemeen
schap doet zich vandaag weer_ eens ken
nen van een voortreffelijke zijde, en gij
moogt overtuigd zijn, dat geheel Leiden
u vandaag daarom eert.. Ik wAl eindigen
met. den wensch, dat op uw nobel en op
offerend werk ook hier nitet minder de
zegen dc-s Heeren moge rusten.
Nadat prof. Palache den burgemeester be
dankt had voor diens rede, werd nog het
woord gevoerd door
den heer Herzberger,
lid der bouwcommissie, die woorden van
warme hulde bracht aan den voorzitter dier
commissie, den lieer Levisson, wien hij uit
persoonlijke dankbaarheid voor alles wat de
heer L. voor dit Huis heeft gedaan, een
zilveren plaquette van het Weeshuis aan
bood.
Verder dankte hij nog zeer in het bijzon
der de architecten voor hun voorbeeldigen
arbeid, dr. Mannheimer uit Amsterdam voor
zijn grooten steun, waardoor heel het Joden
dom. er trotsch op is hem tot de hunnen te
mogen rekenen en verder allen, die op
eenigerlei wijze hebben bijgedragen om dit
schoone geheel tot stand te brengen.
Vervolgens noodigde hij de jongejuffrouw
Regina Freund, een pleegdochtertje van dr.
Hartogs, directeur der Enka-fabrieken en
den jongeheer M. H. Palache uit de beide
gedenksteenen in de vestibule te onthullen,
een geschenk van mevr. dr. Hartogs, waarop
mevr. I-IeilbluthKalker en dr. Mannheimer
de hoofddeuren ontsloten.
Hierna zong de oppervoorzanger van de
Haagsche Isr. Gem., de heer Rabbinowitz,
Psalm 150.
Achtereenvolgens werd nog het woord
gevoerd door de heeren J. Vredenburg, op
perrabbijn van Gelderland, die in opdracht
van een gever, welke onbekend wenschte te
blijven een chèque overhandigde, door den
heer Edersheim uit Den Haag, die namens
het Joodsche Weeshuis aldaar eveneens een
enveloppe met inhoud aanbood; door den
architect, den heer Buurman, die dankte
voor de prettige samenwerking; door dr.
Beets namens het Luthersche Weeshuis
alhier, en door den heer Feitsma uit
Leeuwarden, die voor den eersten wees, die
kerkelijk meerderjarig wordt, een bidkleed
toezegde.
Na een dankwoord van prof. Palache be
gaf het gezelschap zich naar de Leidsche
zaal, waarvan de inrichting werd bekostigd
uit giften van de Leidsche burgerij.
Namens het comité sprak hier de voor
zitter. wethouder Goslinga, zijn vreugde uit
over de sympathie, waarmede allerwegen
het plan om een Leidsche zaal in te rich
ten, is ontvangen. Menschen van alle ge
zindten, van allerlei rang en stand stortten
hun gaven, welke varieerden van één cent
tot driehonderd gulden.
Zóó overvloedig stroomde het geld bin
nen, dat spr. oolc nog in staat, was een
spaarbankboekje met als eerste inschrijving
een bedrag van f. 300 te overhandigen. Deze
som is bedoeld als een ronds voor onder
houd en in de toekofhsl hoifrlzakelijke ver-
niejiwing van het meubilair in deze zaal,
zoodat ook het nageslacht zal kunnen getui
gen van den liefdadigheidszin der Leidsche
burgerij in al haar geledingen jegens haar
Joodsche stadgenooten.
Prof. Palache dankte ook dezen spreker
en allen, die tot dit fraaio geschenk hebben
bijgedragen, waarna ververschingen werden
aangeboden.
Ten slotte werd groepsgewijze een rond
wandeling door het gebouw gemaakt.
HET GOUDEN DOCTORAAT
VAN PROF. BLOK.
Prof. Blok. voldoende aan den op hem
geoefenden aandrang, zal gaarne Vrijdag
a.s. tussclien 4 en 5x/s uur te zijnen huize
belangstellenden ontvangen.
WONINGBOUWVEREENIGING
„DE TUINSTADWIJK".
In de eerste bestuursvergadering na de
gehouden ledenvergadering i9 het bestuur
als volgt geformeerd' de heer J. de Jong,
voorzitter, dc heer S. Cuiper, 2e voorzit
ter, de heer L. Hoogeveen, secretaris, de
heer B. W. Molijn, 2e secretaris, de heer
B. Wijland, penningmeester, de heer H. J.
A. v. d. Wulp, 2e penningmeester en de heer
G. v. Zanten, algemeen bestuurslid.
Foto II. Jonker Zoon.
Gisteren werd het Centraal Israëlietisch Wees- en Doorgangshuis officieel geopend. Een kiek tijdens deze plechtigheid. Voorste
rii van links naar rechts de heeren L. Levisson, voorzitter der bouw-commissie. opperrabbijn I. Maarsen, prof. Palache, voor
zitter van het college van regenten, burgemeester Van de Sande Bakhuyzen en dr. Mannheimer..
DE JAARVERGADERING DER
NEDERLANDSCHE BANKET
BAKKERS VEREENIGING.
Toen het zakelijke gedeelte gisterennüd-
dag was afgeloopen, hebben de leden der
N. B. V. gisterenavond getoond, ook op tjjd
de bloemetjes buiten te kunnen zetten. Het
begon met een tuinconcert in „Zomerzorg",
aangeboden door de Ver. tot Bevordering
van het Vreemdelingenverkeer alhier, door
de Harmonie-Kapel „Werkman's Wilskracht".
Hierna ging men naar de achterzaal, waar
Rooi Roeters hier ter stede welbekend, met
zijn goocheltoeren, en snelteekenen jong en
cud wist te vermaken.
Bijzonder aardig was ook het tableau voor
stellende de elf Nederlandsche provinciën
en do samenspraak van Thomasvaer (de beer
v. d. Reyden Jr.) en Pieternel (mevr. Op
den Velde).
Verder werd er nog een tooneelstukje
opgevoerd, betrekking hebbende op het or
ganisatieleven en waarin op kostelijke wijze
tal van interne aangelegenheden werden ge
prezen of becritiseerd.
Het bal, dat den zeer geslaagden avond
besloot, duurde tot diep ini den nacht en het
is maar goed, dat het zakelijke gedeelte i3
afgeloopen en voor heden een boottocht
over de Kager- en Braassemermeren op het
programma staat.
ALGEMEEN AFDEELINGS-
ZIEKENFONDS „BOERHAAVE".
Jaailijksche ledenvergadering.
In een der bovenzalen van .,In den Ver
gulden Turk" werd gisteravond de leden
vergadering gehouden van het Algemeen
Afde'cHngsziekenfonds „Boerhaave" voor
Leiden en Omstreken. De waarnemende
Voorzitter, Dr. Boonacker deed na opening
van do bijeenkomst mededeeling van de
verantwoording van den penningmeester,
welke verantwoording door e'en commissie
is nagezien en accoord bevonden. De reke
ning sloot met een totaal bedrag van
T 18081.75 1/2. Aan contributiën werd ont
vangen f. 1-4092.14 Het saldo van het vorig
boekjaar bedroeg f, 38.69 1/2. Het saldo van
thans f. 4045.25 1/2.
Het aantdl verzekerden, betalende een
contributie van 24 ct. per week bedroeg 1246
op 1 Jan. 1928, op 31 Dec. 1329.
De Voorzitter, die ook als waarnemend
secretaris heeft gefungeerd, bracht ook
een kort jaarverslag uit. De toestand van
bet fonds in bet afgeloopen jaar blijkt vrij
wel geheel uit het financieel verslag. Het
ledenaantal is met 83 toegenomen. Percents
gewijze is dat 6 6/10 pCt. Het batig saldo-is
dan ook f. 173 grooter dan het vorig jaar. Het
reserve-kapitaal bedraagt f. 140.92.
Spr. wees ér op dat het fonds zich moet
"houden aan de bepalingen die voor alle der
gelijke vereenigingen moeten zijn gesteld en
daardoor de vlc-Ugels niet genoeg kan uit
slaan'. Er is echter een nieuw contract in
voorbereiding waardoor mogelijk verbetering
voor de leden tot stand zal komen. Dit is
intusschen, evenals de nie.uwe wet op de
Ziekenfondsen nog toekomstmuziek.
Het jaarverslag werd goedgekeurd.
Herinnerd werd aan de op 30 Juli te
Haarlem te houden Alg. Vergadering van
Maatschappij-Ziekenfondsen. Een vettegen-
woprdiger van „Boerhaave" uit Leiden zal
deze vergadering bezoeken. Besproken zal
worden o.a. bet frappante verschil in de
kosten per lid en per jaar van de genees
middelen in de verschillende afdéelingen.
Deze kosten waren b.v. in het afgeloopen
jaar voor Alkmaar f. 0.41 en voor Leideu
1. 2.07. Misschien ligt dit verschil in het
royaal voorschrijven in de Ziekenhuizen.
De specialistische behandeling is uit den
aard der zaak voor Leiden wel goedkooper.
Het aanwijzen van vertegenwoordigers
uit de leden, waarvoor d'& leden briefjes
zijn uitgereikt door de boden, is eenigszins
mislukt. Benoemd werden verklaard als
vertegenwoordigers de heeren A. Galjaard,
D. Stigter en J. Hanegraaff en als plaats
vervangende vertegenwoordigers de heeren
J. Huijs, J. Wolring en C. v. d. Heuvel. De
heeren Hanegraaff en Huijs werden als be
stuursleden aangewezen.
De Voorzitter deelde mede dat de heer Ver
hoog als administrateur van het fonds tegen
1 Juli zijn ontslag moet nemen. Dit spijt het
bestuur ten zeerste. De benoeming van een
nieuwe administrateur zal heden geschieden
De penningmeester, de heer Ducroix,
verklaarde zich bereid zich te belasten met
bet uitdeelen der kaarten als dit noodig
mocht blijken.
Bij de rondvraag kwam in bespreking
en werd aangenomen een voorstel dat op
voorschrift van den huisdokter aan de le
den van het fonds een thermometer kan
worden uitgereikt.
Nadat nog enkele zaken in het belang van
het fonds waren besproken, volgde daarna
sluiting.
BINNENLAND.
Eet regeeringsantwoord op de vragen van
den heer Colijn in zake den overval op
Curagao. (Binnenland, 3e Blad).
De interpellatie Colijn in de Eerste Eamei
(le Blad). A
De jaarvergadering van Vreemdelingen*
verkeer. (Binnenland, Blad).
De Eerste Kamer heeft het ontwerp inzake
de dcnane-regeling met Dnitschland aan
genomen. (Uit het Parlement, 3e Blad).
De combinatie tnsschen Enka en Glanz-
stoff; de naam Enka gewijzigd in Algemeene
Kunstzijde Industrie. (Financiën, 3e Blad).
De wielerwedstrijden op de Rijswijksche
baan. (Sport, 3e Blad).
BUITENLAND.
Mc Dcnald gaat naar Amerika. (Buitenl.,
le Blad).
Redevoeringen van Mc Donald en den
Amerik. gezant Dawes over de ontwapening.
(Buitenl., le Blad).
De pantserkruiser in den Dnitschen Rijks*
dag. (Buitenl., le Blad).
Ernstige overstrooming in Britsch-Indi§.
(Tel., le Blad).
Een ernstig spoorwegongeluk in Frankrijk.
(Tel., le Blad).
DE POLITIEKE PLAKKERIJ.
Van diverse zijden stroomen ons thans,
na het Ingezonden Stuk van gisteren de
klachten toe over het plakken door de poli*
tieke partijen aan particuliere huizen etc^
Niet alleen de Ant.-Rev. Partij, ook de Com
munisten en de S. D. A. P. worden nu aan*
geklaagd, doch het ergste schijnt tot dusver
de Anti-Rev. Partij het te hebben gemaakt.
Alle schrijvers dringen met klem aan op
te houden met deze stadsontsiering en wij
kunnen ons daarbij volkomen aansluiten.
Terecht wordt er op gewezen, hoe zelfs een
verwijderen der plakkaten na de verkiezing
niet geheel afdoende de ontsiering weg
neemt.
Eén inzender vraagt of het niet mogelijk
is, een gemeentelijke verordening te maken,
die de besturen der kiesverenigingen aan
sprakelijk stelt!
De poging van onzen burgemeester om tofc
een regeling te komen is mislukt. De meeste
partijen waren bereid het voorstel inzake
het plakken der verkiezingsbiljetten te aan
vaarden, één echter kon geen vaste toezeg
ging doen, terwijl één ander weigerde. En
daarmede was het zoo goed bedoelde initia
tief van onzen burgemeester vastgeloopenl
Laten we hopen, dat de partijen, die toe
zegging wilden doen, deze nu eigener be
weging zullen handhaven en zich door een
paar politieke dwarsdrijvers niet op sleep
touw laten nemen.
Ook in het belang van de politiek in het
algemeen.
OUDERAVOND
SCHOOL BOOMMARKT.
Gisterenavond werd aan de Meisjesschool
aan de Boommarkt een druk bezochte ouder-
avenq gehouden. Om 8 uur opende mej. da
Leeuw de bijeenkomst met een woord van
dank voor de zeer talrijke opkomst.
Na gebruikelijke voorlezing van notulen
gaf een hoogste klasse kinderen onder lei
ding: van een der onderwijzeressen enkele
aardige zangnummers ten gehoore. Na bet
vertoonen van eenige lantaarnplaatjes, welke
Sint-Nicolaas ten behoeve van de projectie-
lantaarn ten gesohenke had gegeven, wer-
aen wederom eenige zangnummers uitge
voerd. Van de hierop geboden gelegenheid
voor de ouders om met de onderwijzeres
sen over hun kinderen te spreken, weTd
druk gebruik gemaakt. In de verschillend a
klassen was het werk der kinderem klaar
gelegd en konden de ouders een en ander
bekpen en rustig met de onderwijzeressen
spreken.
Bij de rondvraag dankte de voorz. van de
Oudercommissie, het hoofd der school en de
GLderwgzeres3en voor hun medewerking,
waardoor deze Ouderavond zoo schitterend
slaagde.
