JOite Jaargang
VRIJDAG 7 JUNI 1929
No. 21234
STADSNIEUWS.
Het voornaamste nieuws
van heden.
KERK- EN SCH00LNIEUWS.
LEIDSCH
DAGBLAD
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
PRIJS DER ADVERTENTIEN:
I 30 Cta. per regel voor advertentiën uit Leiden en plaatsen waar
agentschappen van ons Blad gevestigd zijn. Voor alle andere
advertentiën 35 Cta. per regel. Kleine Advertentiën uitsluitend
bij vooruitbetaling Woensdags en Zaterdags 50 Cts. bij een
maximum aantal woorden van 30.
Incasso volgens postrecht Voor eventueels opzending van brieven
10 Cts. porto té betalen Bewijsnummer 5 Cts.
Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 2500 Redactie 1507.
Postcheque- en Girodienst No. 57055 - Postbus No. 54
PRIJS DEZER COURANT:;
Voor Leiden per 3 maanden 2.35, per week"
Buiten Leiden, waar agenten gevestigd zijn, per week'
Franco per post 2.35 -f- portokosten.
ƒ0.18
„0.18
I nummer bestaat uit VIER Bladen
EERSTE BLAD.
PRINSES JULIANA.
Legt tentamina ai.
verband met den wensch van Prinses
lana om bij het einde van haar Leidsche
feën in enkele vakken een tentamen af te
Ten, beeft gistereh ten overstaan van
Kristensen het eerste dier tentamens
lt:> gehad.
let tentamen, dat uitnemend is geslaagd,
lof de geschiedenis der godsdienst.
AFSCHEIDSCOLLEGE
kN PROF. Dr. H WINDISCH.
fedenmiddag heeft prof. dr. II. Windisch,
keraar in de uitlegging van het
fcre Testament en de geschiedenis der
^Christelijke letterkunde, die gelijk be-
benoemd werd tot hoogleeraar te
zijn afscheidscollege gegeven,
jpr. begon met er aan te herinneren, dat
e perste jaren te Leiden de oorlogsjaren
feest zijn en dat hij pas na den oorlog
>en intensiever meeleven met het weten-
Ippelijke en kerkelijke leven in Neder-
J geraakt is.
|ij is hier gekomen als opvolger van
lopp Lake, die weer de opvolger was van
IK. v. Manen. Tusschen hem en Lake
|meer continuiteit, dan tusschen hem en
lanen, hoezeer hij ook diens scherpzin-
l critiek weet ie waardeeren.
Prol. Windisch.
Kzijn professorale oratie had spr. hel al
leen van de belangrijkste materiën, die
(Nieuwtestamenticus bezig houden, de
fnenten van het latere Jodendom in hel
Irk van het Nieuwe Testament en het
I dal zij op het N. T. werpen. Hij oreer-
Jen over den ondergang van Jeruzalem
j Christelijke en Joodsche bronnen. Spr.
|t hulde aan prof. II. Oort, wiens boek
piste eeuwen van Israëls Volksbestaan,
|de Leidsche studenten geregeld be-
|crd werd en een voortreffelijk over
geeft van deze periode; gewaagde
van den strijd, die Oort omstreeks
Isevoerd heeft met den Opperrabbijn
pr Talmud en Bergrede', een probleem
pok nu nog veel gediscussieerd wordt
de colleges dikwijls werd aangeroerd,
JMs wijdde spr. enkele woorden aan de
Indsche radicale school, die hij in zijn
ps ook dikwijls genoemd heefl. Hij
[den wensch, dat ook de officieele
plandsehe theologie aan de door de
pen opgeroepen problemen meer aan-
I zouden wijden dan dat tol nu toe
[iedde.
prna gaf hij een overzicht van de
plestamentische literatuur die tijdens
P^rkzaamheid te Leiden, van de hand
IXederlandsche theologen verschenen
prbij hij vaststelde dat het aandeel
Nederlandsche theologen aan de
leering aan de Kerksche problemen
het oogenblik de Nieuw testamenti-
P bezig houden, niet zoo bijzonder groot
N is, enkele uitzonderingen daarge-
bad te doceeren: Oud-christelijke
[hunde en uitlegging van het Nieuwe
Met het oog op de geringe bijbel-
van vele studenten heeft hij zich in
erkunde meer en meer geconcen-
'J de Fioeken van den censor, en de
apostolische vaders in prtvalissima laten,
lezen. In zijne exegetische colleges heeft hij
zich, ook na het verschijnen van den
„Römerbrief" van prof. K. Barth, bepaalt
tot historisch-crilische uitlegging, omdat
deze exegese de grondslag moet blijven
vormen ook voor theologische exegese.
Stichtelijke colleges heeft hij nooit ge
geven. Met het voorschrift der hervormde
synode dat een testimonium eischt van 3
jaren exegese geloopen te bebben. en wel
getrouw, is hij zeer ingenomen; hij zou
wenschen dat het curatorium der remon-
strantsche broederschap iels dergelijks ging
voorschrijven.
Zijne bijzondere liefde hadden de gods
dienst-historische problemen van het N. T.,
die hij geregeld op doctoraal en op priva-
tissimum behandelde.
Met den hoogleeraiir, die van wege de
Hervormde Kerk de „biblica" doceert, heeft
hij zich in deze goed verslaan. Maar Gods
dienstgeschiedenis van het N. T. is ook heel
iets anders dan Iheologia biblica, deze een
theologisch vak, gene een historisch vak.
Op zijn doeloraalcolleges ging het bovenal
om de door R.'igenstein en Bousset opgewor
pen problemen evangelie en Hellenistische
gnosis. Paulmismc en syncretisme. Ook
het probleem van de Historiciteit van Jezus
(die spr. in volle overtuiging aanvaardt, was
vaak het onderwerp. Voort9 ontwikkelde spr.
gaarne de structuur van het N. T. en het
structuurverschil van de verschillende evan
gelietypen („Jezus en Paulus"), evenals de
theologische leidmotieven van het N. T.
Spr. beschouwde het als zijn taak, weer
grootere belangstelling te wekken in do
wetenschap van het N. T., bovenal in
moderne kringen.
Soms komen stude'nlen naar Leiden, in de
verzekerdheid dat zij op het gebied van
bijbelonderzoek niets nieuws kunnen of
mogen leeren, soms dat dit onderzoek hun
weinig interesseert, aangezien zij aan bijbel-
9ohe vroomheid geheel ontgroeid zijn of
omdat alleen de wijsgeerige of practise he
vraagstukken hun aandacht trekken. Beide
extremen lijken 9pr. evenzeer noodlottig
voor de verdere ontwikkeling van de theolo
gie en de kerken in Nederland.
Met weemoed herdenkt spr. de drie col
lega's die aan de faculteit door den dood
ontrukt zijn geworden: P. Pijper, P. D.
Chantepie de la Saussaye en K. II. Roes^
singh. Hij koestert de hoop, dat zijn opvol
ger (nog niet benoemd!) zijne colleges
eenigszins in z ij n geest zal geven en dat
de continuiteit met het door hem gegeven
onderwijs niet geheel en al verbroken zal
worden.
Hij eindigt met een woord van dank aan
al zijne leerlingen, collega's en vrienden.
VERGADERING A.-R. PARTIT.
Z.-H. VEREENIGING
„HET GROENE KRUIS'
Ledenvergadering der afdeeling Leiden.
De gisteravond in het gebouw Pieterskerk
gracht 9 gehouden ledenvergadering van de
afdeeling Leiden der Zuid-Hollandsche Ver.
„Het Groene Kruis" werd bij ontstentenis
van den voorzitter, dr. J. A. Schreuder,
gepresideerd door ds. J. A. Prins, die de
vergadering opende met een woord van
welkom tot de aanwezige bestuursleden en
vervolgens het woord gaf aan'den secretaris,,
den lieer H. Filippo W.Fzn., tot het lezen
der notulen, welke onveranderd onder dank
zegging aan den steller werden goedge
keurd. Aan diens jaarverslag ontleenen wij,
dat het ledental gehandhaafd bleef op on
geveer 1400. De wijkverpleegsters, de zus
ters E. Eveljjn en M. F. de Wit verrichtten
cok dit jaar haar taak met groote toewij
ding. Zij legden respectievelijk 2S65 en 2746
huisbezoeken af. Vele led6n verleenden in
het terugbezorgen der geleende voorwerpen
niet de gewenschte medewerking.
Het bestuur wijst er den leden op, dat in
het magazijn naast de meest gebruikelijke
verplegingsartikelen ook voorwerpen, welke
andere magazijnen vaak missen, zooals lig
stoelen, wandelwagens, ledikanten, wind
schermen en thermaalbaden te hunnen be
hoeve aanwezig zijn.
Het jaarverslag werd ongewijzigd goedge
keurd, nadat ds. Prins den dank der afd.
had betuigd aan den secretaris voor diens
arbeid in het belang der vereeniging.
De penningmeesteresse, mej. F. A. Le
Fcole, deed vervolgens rekening en ver-
antwoording over haar financieel beheer,
waarvan wij aanstippen, dat de ontvangsten
-bedroegen f. 8310,66, waarvan contributiën
f. 3877,03 en' zusterhulp f. 3070,10 en de
uitgaven f. 7514,77V2, w.o. salarissen ver
pleegsters f.3303; id. concierge f. 858,51
en aankoop en onderhoud verplegingsarti-
keler. f. 552,40; batig saldo aldus f. 805.88V2.
De balans per 1 Januari j.l. wees een bedrag
in activa en passiva aan van f. 16.489,74.
Ds. Prins dankte ook deze functionaresse
voor haar accuraat gevoerd, omvangrijk be
heer, waarna tot décharge-verleening werd
besloten.
Hierna werd de geanimeerde vergadering
gesloten.
Sprekers mr. De Wilde en mr. Briët.
Voor een goed bezette Stadszaal spraken
gisteravond bovengenoemde leden re'sp. van
Tweede en Eerste Kamer. De voorzitter der
vergadering, de heer-*. Langhout, opende
met gebed, gezongen werd van Psalm 138 de
verzen 1 en 2.
In zijn openingsrede herinnerde de voor
zitter aan een Deputatenrede van Dr.
Kuyper, die tot tekst droeg „Wat nu?" Dezö
vraag moet ook ditmaal gesteld worden. Aan
den politieken hemel is het bij deze verkie
zingen nog rustig, maar zulks moet gebroken
worden. En de A.-R. moeten hierin veran
dering brengen: met ongebroken kracht
dient de politieke strijd voortgezet le wor
den, volgens bet a.-r. beginsel ter eere van
God. Spr. gaf het woord aan mr. De Wilde
tot het houden van zijn rede, getiteld
„In ongebroken kracht".
Deze wees er op, dat het parlementaire
stelsel in de laatste jaren een knauw heeft
gekregen, maar nog steeds hebben de regee-
ringspartijen, evenals het volk, een zware
verantwoordelijkheid le dragen
Een politieke partij moet opgevoed worden
en er moet weer meer eenheid komen. Split
sing en verdeeling, zooals die zich nu in
j ons land voordoen, zijn funest. Er zijn nu
j weer 36 partijen, welke naar macht in het
parlement dingen; maar op zoo'n manier
I loopt het met het parlementaire stelsel mis.
Al de kleine belangenpartijen zijn uit den
boozc, bijv. de plaltelandersparlij. dezulken
hebben absoluut geen politieke scholing ge
had. De Herv. Ger. Staatspartij grijpt terug
naar toestanden, die niet meer bestaan. Dr.
Lingbeck kan zijn beginselen onmogelijk
doorvoeren en spr.'geeft ook de II. G. S. niet
veel kans op groei.
De Staatkundig Gereformeerde Partij
heeft dit wellicht wel en spr. betreurt dit.
Deze partij heeft immer negatief gewerkt en
slechts negatieve resultaten bereikt. Zij
werkt destructief en tot schade van de
Christelijke politiek.
Het gaat echter bij de Anti-Revolutionai
ren niet tegen de II. G. S. of tegen de S. G. P.
De tegenstelling wordt beheerscht door de
kwestie, waaraan de overheid het gezag ont
leent. De A.-R. belijden, dat alle gezag voort
komt uit God: dat is de groote scheidslijn,
die hen afzonderlijk doet staan van de an
dere partijen Deze willen alle sferen onder
het gezag brengen; de communisten en so
cialisten denken dat zij almachtig .zijn zij
willen het gezag uitbreiden totjiet geheele
economische leven. Maar dat is onmogelijk
en het is gevaarlijk. Men zie slechts naar
de toestanden in Rusland, die als een waar
schuwing Gods zijn. Dit principe berust op
gioote zelfoverschatting. Ook de eenzijdige
ontwapening is een gevolg van die zelfover
schatting.
Spr. is wel voor internationale ontwape
ning. In 1914 hebben de sociaal-democraten,
die eenzijdig willen ontwapenen, vóór de
oorlogscredieten gestemd, hetgeen een incon
sequente houding was. Een leger moet in
stand gehouden worden als preventieve
ma-atregel tegen den oorlog. De socialisten
gaan ook meer in dien geest denken, omdat
hun belangen nationalistischer geworden
zijn, al blijven ze er in principe tegen.
Wij hebben verplichtingen jegens het Va
derland en moeten dat verdedigen, Aleer wij
ontwapenen gaan, moet eerst de houding
van Engeland, de grootste mogendheid, af
gewacht worden. Wanneer Engeland gaat
ontwapenen, zal spr. ook in'de Kamer vóór
ontwapening stemmen. (Applaus).
Spr. eindigde niet nogmaals te wijzen op
de groote tegenstelling. Alle gezag op staat
kundig gebied komt voort uit God, die alles
bestuurt, want Hij heeft gezegd: „Door mij
regeeren de Koningen".
Hij liet de aanwezigen vervolgens aan
heffen het Lutherlied: „Een vaste burcht
is onze God."
Vervolgens sprak mr. Briët, lid van de
Eerste Kamer, voor wien het een vreugde
is hier te zamen te spreken met iemand
als de heer De Wilide.
Spr denkt terug aan de groote glorievolle
verkiezingsmeetings in de overvolle Stads
zaal: de diepbetreurde Talma strijdend met
de liberalen. Dat was in de groote periode
van Dr. Kuyper. Hij herinnert aan de ver
liezen van 1913 en aan de zegepraal van
1916. Toen, was er nog strijd voor één per
soon uit één bepaald district. Die strijd van
oude aantrekkelijkheid en heerlijkheid is
verdwenen. Gekomen is de evenredige ver
tegenwoordiging en met haar het onpersoon
lijke. In Engeland heeft Mac Donald zich
echter reeds weer voor het oude kiesstelsel
uitgesproken.
Vóór 1918 streden de rechtsche partijen
voor vrijmaking van de scholen. Het is de
onvergankelijke roem van een Grpen van
Prinsterer en van.een Kuyper geweest, dat
zij tegenover de revolutie steeds het evan
gelie hebben gepredikt.
Niet alleen het kiesstelsel, maar ook wij
zelf zijn nu veranderd. Fr is nu een wan
hopige geestelijke verwildering gekomen,
maar er is een kern gebleven en zij beslaat
uit de Hervormden, het Protestantsch-Chris-
tclijke deel van ons volk, waartoe de kleine
burgerij behoort. En die kern heeft dikwijls
het grootste onheil afgewend. Zij is niet ver-
internationaliseerd en vormt een vasten
dam legen de Katholieken. Deze kern kan
echter toch op politiek terrein met den
Roomsch-Katholieken samengaat (applaus),
zonder dat men angst behoeft te hebben in
de schoot van Rome terecht te komen.
De Anti-Revolutionairen zijn van deze
kern dc pit. De heilige roeping op staatkun
dig gebied is invloed uit te oefenen tegen
alles wat de nationale kracht op zedelijk,
geestelijk en maatschappelijk gebied kan
bTeken. De dwalende geesten moeten worden
getrokken door de zuigkracht der A.-R. be
ginselen.
Het komt aan op een krachtige leiding,
zooals in 1925 het kabinet Colijn was. Dat
waren eensgezinde mannen. Het is echter
gevallen over een bijkomstige formeele
kwestie, het pauselijk gezantschap. En daar
toe hebben de kleine Christelijke partijen
helaas medegewerkt. Toen kwamen na veel
horten en stooten het kabinet De Geer, be
staande uit personen, die teveel principieel
van elkaar verschillen. Spr. heeft liever een
krachtige linksche partij tegenover zich dan
c-en slap allegaartje, dat. als de tegenwoor
dige regeering, niet actief genoeg is (Bel-
gisch-Nederlandsch Verdrag, Documenten
kwestie).
De A.-R. Partij heeft nooit gebrek gehad
aan groote mannen: Groen v. Prinsterer,
Kuyper. Colijn.
Er moeten weer van die bekwame man
nen komen, die pal staan voor hun begin-
seden en zooals mr. De Wilde er een is.
De roeping der A.-R. is om steeds te blij
ven zorgen, dat de gereformeerde invloed in
den meest uitgebreiden zin des woords be
houden blijft en ontwikkeld wordt tot eere
van God en tot heil van het Vaderland!
Dc voorzitter wekte ten slotte allen op te
stemmen op mr. De Wilde. (Applaus).
Iemand in de zaal verzocht daarop nog
Ie debatteeren, doch de voorzitter weigerde
dit, daar het A.-R. beginsel onaantastbaar
is (luid applaus). Ten slotte werd gezongen
Ps. 89 7 en 8, terwijl mr. Dc Wilde met
gebed sloot.
HANDELSREGISTER VAN DE
KAMER VAN KOOPHANDEL
EN FABRIEKEN VOOR
RITNLAND TE LEIDEN.
Wijzigingen: N. V. Verzekeringsmaat
schappij „Vooruit", Haarlemmerstraat 214,
Leiden. Uittredende Commissaris: J. J. van
Stralen, Leiden Nieuwe Commissarissen:
F. Haalebos en J. Broekhuizen, beiden
te Leiden.
N.V: Reederij v./h, W. van Beelen, Noord
Boulevard 8, Noordwijk aan Zee. Uit
tredende Commissarissen: A. van Bee'.en,
Manggani en C. van Beelen, Noordwijk aan
Zee. Nieuwe Commissarissen: W. van
Beelen, Rotterdam en N. van Beelen, Am
sterdam. Bovengenoemde handelszaak is
met ingang van l Januari 1929 in liquidatie
getreden. Vereffenaar: J. van Beelen,
Noordwijk aan Zee.
N.V. Hotel-Pension Noordzee". Noord
Boulevard 8, Noordwijk aan Zee. Uittreden
de commissarissen: A. van Beelen, Manggani
en C. van Beelen, Noordwijk aan Zee.
Nieuwe Commissarissen: W. van Beelen,
Rotterdam, en N. van Beelen, Amsterdam.
Bij Kon. Besl. is met ingang van 10
Juni a.s. op hun verzoek eervol ontslag
uit den militairen dienst verleend a.an den
re-serve-eerste-Iuitenant F. G. Nabrink van
bet 4de R. I. en aan de re3erve-eerste-luite-
nanls P. J. de Wilde en G. E. Mathijsen Gerst
van het 6de R.V.A.
Aan de school voor Taal- en Letter
kunde van de Vereeniging Moderne Talen
te Den Haag, is verbonden:
de heer L. Delibes, assistent aan de Uni
versiteit alhier, om onderwijs te geven in de
moderne en historische Fransche taalkunde.
Mej. M .S. van den Bos alhier, is
benoemd tot onderwijzeres aan een Christel,
school te Cubaard (Er.).
Woensdagmiddag heeft Z.Exc. de gezant
van China met gevolg een bezoek gebracht
aan het Ethnographisch Museum, afd. China
en Japan. De verzameling werd met veel
belangstelling bezichtigd.
Na afloop werd een bezoek gebracht aan
de Rijksuniversiteit.
Nu de colleges nagenoeg zijn beëindigd
biijkt, dat in den afgeloopen academischen
cursus aan de Universiteit alhier waren
ingeschreven 2382 studenten fetren 2236 ten
vorige jare.
BINNENLAND.
Voortzetting van het proces tegen
Liebermann. (1ste Blad).
Locnen en loonsverhondingen in Neder
land. (Binnenland, 3e Blad.)
Voorloopigo overeenstemming in het
slachticndsencenflict. Land- en Tuinbouw
2e Blad.)
BUITENLAND.
Hulde aan Chamberlain ter Voikenbonds-
vergadering te Madrid. (Buitenland, le Blad)
Overwinning der Fransche regeering in
de Kamer. (Buitenland, lsle Blad.)
Uitwisseling der LateJraanverdagen. -
(Telegrammen lsle Blad.)
Ee werking der Vesuvius vermindert. -
(3e Blad.)
't Vervoer op de N.Z.H.T.M.-lijnen Sche-
veningen-Leiden-Katw( k/Noordwtk (inclusief
stadslijn Leiden) en LeidenHeemstede, heeft
in de afgeloopen maand opgebracht resp.
f. 156.636 en f. 17.757.
Zondag 16 Juni a.s. zal er weer een
goedkoope trein loopen van Leiden naa.
Arnhem en Nijmegen vice versa.
De gisteren hier ter stede gehouden
collecte ten bate van de Ver. „Het Hooge-
land" heeft f. 175,15 opgebracht.
PREDIKBEURTEN.
VOOR ZONDAG 9 JUNI.
BODEGRAVEN.
Ned.-Herv. ICeTk: Voorm. 10 uur en nam.
halfzeven, ds. Pott.
Gerei. Kerk: Voorm. 10 uur (Openb. Bel,
en Voorb. H.A.) en nam. 6 uur, ds. Dam.
Gerei. Gem.: Voorm. 10 uur en nam.
halfzeven, preeklezen.
Evang. Luth. Kerk: Voorm. 10 uur, mevr.
ds. Haumerde Koemans van Amsterdam.
BOSKOOP.
Ned.-Herv. Kerk: Voorm. 10 uur. ds. Glas.
Evangelisatie Dwars-Nieuwstraat: Voorm.
halitien, de heer Lijklema van Waddinx-
veen; nam. 6 uur, de heer A. Dekker van
Bk-iswijk.
Rem. Geref. Gem.: Voorm. 10 uur, ds.
W N. van Nooten.
Geref. Kerk: Voorm. 10 en nam. 6 uur,
ds. Tj. Petersen.
Chr. Geref. Kerk: Voorm. haiftien en nam.
6 uur, leesdie-nst.
Salvatori: Voorm. haiftien, da. Brouwer
van Alphen; nam. 6 uur, de heer W. G. de
Jonge.
DE KAAG.
Ned.-Herv. Kerk: Voorm. 10 uur, ds. H. C,
Touw.
HAZERSWOUDE.
Ned.-Herv. Kerk: Voorm. hallelf, ds. de
Bruin van Alphen; nam. haliacht, ds. Groot
Enzerink, van Leiden.
Geref. Kerk: Voorm. halfe'lf en nam. half-,
acht, ds. den Hartogh.
KATWIJK AAN ZEE.
Geret. Kerk: Voorm. 10 en nam. 6 uur,
ds. H. Ph. Ingwersen.
KOUDEKERK.
Ned.-Herv. Kerk: Voorm. 10 uur, de heer
Stroo; nam. halfzeven, ds. Stehouwer van
Alphen.
Geref. Kerk: Voorm. 10 en nam. 7 uur,
ds. Haapera.
LEIDERDORP.
Ned.-Herv. Kerk: Voorm. 10 uur, ds. H.
Mondt; nam. halfzeven, da Th. G. Tönnon
van Hoogmade.
Geref. Kerk: Voorm. haiftien en nam.
halfzeven, da. J. J. Dijk.
LEIDSCHENDAM.
Ned.-Herv. Kerk: Voorm. 10 uur, da. Ver
hoen van Voorburg.