iü
m
A
LEIDSCH DAGBLAD, Zaterdag 4 Mei 1929
Vierde Blad
No. 21207
mm
BOUWKUNSTIG SCHOON.
SCHEEPSTIJDINGEN.
PASVISA.
Pm 1
4 4'
f.* A
~yé '1 .V v
.i/1 -.- - vi, -
I' ty. >v
v
»-r f'
i.;
f 'f
?f-l: HV C
>i
'-i
- V .V,'J4 'v» *i I M».-'*'
i bijzonder blijk van medeleven met
Iden geven wij hieronder plaats voor het
|?ende, ons toegezonden stuk:
Weltevreden, 3 April 1929.
Geachte redactie.
oud-LeidenaaT, die in de Tropen
1 geboorte- en studiestad niet vergeten
medeleeft met haar wel en wee en bij
t tijding van de ramp, welke de Sleutel-
N trof. evenals zoo vole stadgeDOoten
pp ontroerd wa6, zendt u hierbij een
peetal foto's als blijk van zijn belang-
Wing met vriendelijk verzoek deze in
F blad te willen reproducceren.
pij hebben betrekking op de in restan
te zijnde tempels ten Oosten van Djogja.
[at in den loop der eeuwen vernield werd,
pebt men hier thans te herstellen. Elk
weker komt onder deD indruk bij den
fttblik van dit grootsche werk cd be won-
de energie en het vernuft van dege-
die met deze restauratie zijn belast
r 0Dtwarring bij zulke vage gegevens
r^ao de steenmassa's, welke chaotisch
bet terrein verspreid liggen, schijnt
den leek een wanhopig probleem toe. Toch
slaagde men er reeds in, een der kleinere
tempels, welke geheel vervallen was, als
nieuw te reconsi.rueeren, als schitterend
monument van Hindoekunst, terwijl van de
grootere op de foto zichtbare tjandi tij
dens mijü bezoek id 1928 een der zijden
reeds nagenoeg voltooid was.
De toen opgedane indrukken werden wc-
deT levendig bij de ontvangst van de
foto's der ruïnes van het verbrande kunst
werk te Leiden on wekten dg hoop op,
dat* men ook daar er toe over zou gtu*o
en er in zou slagen dit zoowel uit architec
tonisch als uit historisch oogpunt zoo
uiterst belangrijk Renaissancebouwwerk té
herstellen.
Mocht het althans gelukken den gevel
en den zoo prachtigen toren Leidens
glorie uit de ascb te doen herrijzen
Deze inzending moge daartoe indien
nog noodig een aansporing zijn.
harteliik dankzeggend voor de plaat
sing.
Hoogachtend.
O u d-L e i d e n a a v.
DE MAREKERK.
V.
jonneet men op een helderen dag dc
re**rk betreedt, is het maar een ge-
de architectum onmiddellijk het
0Q1boog trekt. Van beneden af neemt
^boonheid toe. zij bloeaemt als het
U1* het bovenoetogoon.
11 spraken reeds van de pilaren be
lijd toet het Jonisch kapiteel. De vlak
zoldering van deD omgang is in
poenen tint gehouden. In die zolde-
ti. '^D r,>zetten aangebracht, die natuur
>Pr' constructieve waarde bezitten
'net je simtsteenen of sluitblokken
-e?;plven der besproken Gothischt
eenig^zins het geval is. Hier
rut e(?n sober middel tot versie
Ook
de kroonlijst zijn tusschen dc
5 ^gelijke ornamenten aangebracht.
die cemgszms aan gestyleerdo leliebloe
men doen denken.
Het heeft den schijn, dat de kapiteeleu
der pijlers een machtige kroonlijst dragen,
die op haar beurt den geheelen bovenbouw
schijnt te torsen.
Wc spraken daarover een vorigen keer
al reeds Nu is dit alles op zijn Hollandscb
gezegd, eer beetje boerenbedrog. De kroon
lijst torst niets en is niet anders dan een
betrekkelijk lichte houtbetimmering, welke
uitsluitend omnmentnle befcookenis heef;
en den overganc van beneden naar boven
oetogoon heel gelukkig accentueert. Ach
ter en boven die uitcprinaende kroonlijst
verrijzen de wanden van «ien ..trommel"
welke rusten tegen rechthoekige pilaster.*
correspondeerend met de rtnrtrcfnrt«ec
menton aan de buitenzijde.
Intnssohen kan men opmerken, dat dez<-
pilasters niet bekroond zijn met het -jo
nisch maar met het rijkere Corinthisch ka-
pitecl
De ramen in de muurvlakken, die over
eenkomstig den aard der Renaissance liet
rondboogtype vertoonen, en ook eenvoudig
getraceerd zijn met rondboogmoticven. ziju
geval in zware zandsteenen kozijnen. On
der deD zwaren bencdendorpel is eén nis
aangebracht, die eenigszms herinnert aan
de gaierijen. welk" wc onder de ramen in
de Hooglandsche kerk aantroffen. In die
nissen tellen we telkens acht zandsteenen
pilaren, die den bencdendorpel van het
raam dragen. Aardig ia dat deze zuilen,
die in hun vorm ren beeld van stevige
kracht sucgereercn. beurtelings effen cc
fraai gebee'dhouwd zijn. De lichtgroene
tint waarmee de binnenkoepel is beschil
derd doet het heel goed en geeft eén goe
den grond aan het zwait en goud van do
wijzerplaat.
Tcnvijl voor ons gevoel de benedenhouw
kracht suggereert, vertoont de bovenbouw
meer ranke sierlijkheid.
We merkten reeds op dat het een voor
deel is dat de architectuur vanzelf het oog
naar boven trekt. Wanneer men gelijk
vloers om zich heen kijkt, wordt men pijn
lijk getroffen door het armoedig om niet
te spreken van sjofel aanzien dat de kerk
geeft. En het is een troostende gedachte
dat dit ten slotte niet ligt aan de archi
tectonische gedachte, maar aan wat zich in
het interieur bevindt.
Wij willen even aanwijzen, wat. er alzoo
om verbetering vraagt.
In de eerste plaats moet de gebeclc
vloer worden vernieuwd. Op verschillende
plaatsen is zij verzwakt en van de groote
blauwe plavuizen is er zoowat geen en
kele meer gaaf en ongeschonden. Dim
moet de vloer in het middcnoctogoon wor
den opgehoogd en liefst boven een be
tonnen onderdek een houten vloer worden
aangebracht, waarop de stoelen kunnen
staan. Tegelijkertijd dient centrale verwar
ming te worden aangebracht, waarvan het
buizenstelsel voor voetverwarming geleid
zou kunnen worden onder den houten vloer
door. De huidige stovengeschiedenis is om
slachtig. tijdroovend, kostbaar en gevaar
lijk. We moeten langzamerhand een beetje
zuinig gaan wordeD op onze oude gebou
wen, die architectonische waarde bezitten.
Nu de technische middelen er zijn, om ze
beter tegen brandgevaar te vrijwaren,
dient men zc overal toe te passen of op
een kwaden dag komt Nemesis.
Dan dient het hcclc stelsel van banken
cn hokken in den onnrang grondig te wor
den opgeruimd met uitzondering natuurlijk
van de oorspronkelijke houten tochtporta-
len. Wat thans langs de muren staat, is
in hoogc mate hinderlijk voor het aanzien
van het gebouw, 't Lijkt een stelletje stel
lages dat zoo is gerecrutcerd uit de af
braak van openluchttribune.
We begrijpen heel goed, dal dnardooT
het aantal beschikbare plaatsen in de ke;
aanzienlijk wordt ingekort Maar het blijft
een vraag, of vele kerkgangers die nu ge
bruik maken van de. zoogenaamde vrije
plaatsen, eigenlijk den dienst wel behoor
lijk kunnen volgen.
Mcd begrijpt hopelijk, dat deze crittek
geen onvriendelijkheid togen bet kerkbe
stuur bedoelt te zon. Het is ons voldoende
bekend, dat dit den toestand zooals die
ongemerkt in don loop der tijden is ont
staan, met tegenzin beschouwt en niets
liever wil dnn grondige verandering en
verbetering. Altijd evenwel heeft het kerk
bestuur moeten tobben met een slecht ge
vulde portomonnaie. En begin maar eens
iets met je schoonheidszin, je idealisme,
je streven om grondige verbetcrine.efn aan
te brengen als je geen geld hebt. Meer
dan een halve ton is noodig. om alles naar
den eisch te kunnen inrichten. Voor een
millionair een zakduitje, voor een arm
kerkbestuur een kapitaal, waar geen reiken
naar is. Misschien zouden de banken tus
schen de pilaren op sommige plaatsen iets
naar achteren kunnen worden geplaatst
otn wat ruimte te winnen. In ieder geval
zullen de hooge achtérsohotten or van ver
laagd moeten worden, en wat oog eiken
hout is, dient grondig te worden schoon
gemaakt.
Ook het eikenhout van den mooien een-
voudigen kansel en de balustrade rondom
het doophek dient aan een gropdige schoon
maak te worden onderworpen, om het weer
te voorschijn te doen komen in zijn oor
spronkelijke kleur. Het orgel is van buiten
een prachtstuk met ccn heel mooi Renais-
sancefront. Het is van 1629 cn afkomstig
uit het koor van de Pieterskerk. Het be-
nedenstuk draagt het jaartal 1733 en is ge
heel in denzelfden stijl als liet oorspron
kelijke. Dit onderstuk prijkt weer met het
stadswapen, terwijl hot bovenste deel be
kroond wordt met een vijftal wapenschil
den. Dit naar het uitwendige zoo mooie
instrument bezit twee klavieren en een
pedaal. De inwendige inrichting is even
wel kaduc. De windladen deugen niet meti,
het mechaniek is versleten, terwijl er ove
rigens nog heel mooi materiaal rn zit. Het
herstel van het orgel alleen zal reeds 14 h
15000 gulden kosten.
Dan is er nog de verlichting die zorgen
baart.
Ook de houten tochtportalen vragen drin
gend om restauratie. Gelukkig heeft men
daar in de 19de eeuw niet al te veel aan
geknoeid. Alleen bet portaal aan de Noord
zijde heeft geleden cd daar heeft men zelfs
°en deel van de bloópagutrlandes wcgce-
zaagd.
We eindigen thans onze beschouwing over
de Marekerk Moge er spoedig afdoend*
hulp komen opdat Acrt van 's-Gravensan
des trotsehe schepping, die op zoovele
olaatseD het stadsbeeld beheerseht, en er
le glorie van uitmaakt, ook inwendig weer
haar treffende schoonheid herkrijg? Dat
is niet alleen in het belane van de Hei
vormde G*mcentc van Leiden, maar hei
meteor dringend denkelijk voor der
roem dor N»dei'a bouwkunst. Het
is een Nederlandsoh cultuurbclanc.
STOOMVAART-MIJ. „NEDERLAND".
SALEIER, 3 Mei van Batavia n. Arost.
KOENA, uitreis. 2 Mei te Belawan.
PK INS DER NEDERLANDEN, thuisreis. 0
Mei van Singapore.
PRINSES JULIANA, uitreis. 3 Mei van
Genua.
ROTTERDAMSCHE LLOÏD.
INSl'LINDE. thuisreis, 3 Mei te Marseille en
r.ette de reis voort.
HOLLAND—AMERIKA LIJN.
GAASTERDIJK, Pacific Kust n. E'dara, pass.
3 Mei Scilly.
NOÜRDEUDIJK, 2 Mei van E'dara te Van
couver
KON. NED. STOOMB. MIJ.
ERATO. arr. 3 Mei te Hamburg.
DEUCALION, W. Indië n. Amst.. pass. 2
Mei de Azoren.
BODEGRAVEN, 2 Mei vail Cristobal n.Buena
Ventura.
AMSTERDAM. 3 Mei van \Y.-Indië t-rreede
van Duinkerken.
AP.ES. arr. 3 Mei te Constanza.
CLIO, arr. 3 .Mei to Livorno.
VENUS, arr. 3 Mei te Alexandria.
ADONIS, arr. 3 Mei te Lissabon.
ORION, 3 Mei van Smyrna n. Vouria
ROTTERDAM—ZUID-AMERIKA-LIJN.
ALPHACCA, thuisreis, 2 Mei van Santos.
KON. PAKETVAART-MAATSCHAPPIJ.
REYNST, 3 Mei van Amst. te Batavia.
HOLLAND—AUSTRALIE-LIJN.
ABBEKERK, 3 Mei van Bremen te R'dam.
KON. HOLL. LLOYD.
ORANJA. uitreis, pass. 3 Mei Ouessanl.
MALCYON-LIJN.
STAD AMSTERDAM, 1 Mei van Hamburg te
B. Aires.
JONGE JOHANNA. 2 Mei van Bona n. Tar
ragona.
JONGE ELISABETH. 2 Mei van Cartagena n.
Valencia.
MIRACH, Diamante n. Amst.. pass. 2 Mei
Fernando Noronha.
OCEAAN, m.s„ 2 Mei van Danzag n. Wes-
tervik.
PENDKECHT. naar Ismden. pass. 3 Mei
Biunsbutlel.
SEINE, sleepboot. R'dam n. Melilla, pass.
2 Mei Gibraltar.
SL1EDRECHT, R'dam n. Texes. pats. 2 Mei
Prawlepoint.
STAD VLAARDINGEN. 1 Mei van Narvik n.
Rotterdam.
THULAN. 2 Mei van La Roebelle te Swansea.
TWEED, 2 Mei van Oran n. Melilla.
WESTPLEIN, R'dam n. Narvik, pass. 2 Mei
ICopervick.
VILDUM. 2 Mei van Montreal n. Brest.
CALANDPLEIN, R'dam n. Wabana. pass.
2 Mei Lizard.
EMMAPI.E1N. R'am n. Narvik, pass. 3 Mei
Kopervick.
WIELINGEN. 1 Mei van Villa Con-ditueion
n. Las Paimas.
RUURLO. arr. 2 Mei te Pensacola.
DIVERSE STOOMVAARTBERICETEN.
ALGENIB, 2 Mei van Culfport te B. Aires.
BERK, 2 Mei van Calcutta te Bombay.
DONAU, sleepboot. 30 April van Greenock
n. Tarapico.
DUIVENDRECHT. 1 Mei van Londen te
Baltimore.
VERWACHTE NEEERL. PASSAGIERS- EN
FOSTSCHEPEN MET DEN DATUM VAN
VERMOEDELIJKE AANKOMST.
Van Oosl-Indië.
ÏNSULDSDE. 10 Mei te Rotterdam.
JAN Pz. COEN. 10 Mei te Genua: 18 Mei te
Amsterdam.
SIBAJAK. 15 Mei to Marseille. 21 Mei te
Rotterdam.
FR1NS DER NEDERLANDEN. 24 Mei le
Genua; 1 Juni te Amsterdam.
Van West-Indië.
STUYVFSANT. 9 Mei te Amsterdam.
NICKERIE, 23 Mei te Amsterdam.
Van Znid-Amerika.
GELRIA, 6 Mei te Amsterdam.
FLANDRIA, 25 Mei te Amsterdam.
Van Hoord-Amenka.
RIJNDAM, 14 Mei te Rotterdam.
ROTTERDAM. 20 Mei te Rotterdam.
Voor toelating en lijdelijk verblijf in het
buitenland moeien Nederlandsche Staats
burgers voorzien zijn van een geldig pas
poort. al of niet voorzien van een visum
voor sommige landen is in plaats van pas
poort een bewijs van Nederlanderschap vol
doende.
Welke landen wel en geen visum ei^clien
en welke bepalingen over hel algemeen van
belang zijn, vindt men in onderstaande lijst
vermeld Voor koloniën, dominions, protec-
j toraten zie men onder het moederland,
i De kosten van ccn paspoort bedragen
1 f. 3 ö0 Geldigheidsduur twee jaar. Het ver-
j lengen van den geldigheidsduur kost f 2.50.
Voor man. vrouw cn kinderen (niet ouder
dan 15 jaar) worden familiepassen uitge
reikt die eveneens f. 3.50 kosten. Het fa
miliepaspoort is in vrijwel alle landen er
kend.
Voor landgenooten. die van Nederland
uit met een Nedferl. boot naar Ned -Indië
reizen is geen paspoort noodig. doch wel
gewenscht, wijl men anders onderweg de
boot niet kan verlaten. Inplaals van pas
poort is ook een bewijs van Nederlander
schap te gebruiken. Een visum voor de Brit-
sche Dominions is vereischt.
Voor toelating in de verschillende landen
is noodig:
EUROPA.
België: geen visum; inplaals van pas
poort is ook een betvijs van Nederlander
schap geldig. Kinderen niet ouder dan 14
jaar mogen reizen op een familiepaspoort,
voorzien van een. door het gemeentebestuur
der woonplaats gestempelde foto De gel
digheidsduur is vijf jaar.
Bulgarije: visum voor doorreis en ver
blijf (hoogstens 45 dagen) f. G.10.
Denemarken: geen visum.
Duitschland: geen visum. Voor reizigers
naar Duitschland gelden nog deze bepalin
gen: kinderen, die den lee.ftijd van 15 jaren
nog niet bereikt hebben, hebben geen pas
poort noodig doch kunnen volstaan met een
verklaring, opgemaakt door den burge
meester der plaats van inwoning of
I door den commissaris der Koningin.
I waarin naam, ouderdom, staatsburgerschap
en woonplaats worden vermeld Voor kin-
deren, ouder dan tien laren, moet op deze
verklaring een pasfoto worden opgeplakt,
afgestempeld door genoemden overheidsper
soon.
Estland: geen visum.
Finland: geen visum.
Frankrijk: paspoort geldig zonder visum.
Visa alleen vereischt voor Syrië (mandaat
gebied); de kosten bedragen f.5 40; het
visum is één jaar geldig en geeft recht op
•en willekeurig aantal in- en uitreizen Voor
Indo China is visum noodig. evenals voor
Tunis er Marokko Voor de koloniën (niet
voor Algiers. Tunic en Marokko^ is noodig.
behalve een geldig paspoort een bewijs van
goed gedrag een certificaat van gezondheid
en voldoende middelen voor eventtieelen
terugkeer
j Griekenland: visum f. 6.35. Het ic ge-
i wenschl het Consulaat om nadere inlich-
tingen te verzoeken.
Groot-Britannië en Ierland:^geen visum.
Voorde Britsche Dominions: visum f.4.80;
doorreis visum f 0.50.
Hongarije: visum 1 jaar geldig Doorreis-
visa zijn twee maanden geldig, vanaf den
datum der uitschrijving Visum kosten
f 6.25 Familiepassen zijn geldig, kinderen
daarop vermeld mogen niet ouder zijn dan
14 jaren
Italië: geen visum Nederlandsche vreem
delingenpaspoorten moeten voorzien worden
van een visum Kosten f. 5.
Koninkrijk der Serven, Croatec en Slo-
venen: visum 6 maanden geldig voor ver
schillende in- en uitreizen f.6; een visum
voor een enkele in- en uitreis, drie maan
den geldig f. 3.doorreisvisum heen en
terug een maand geldig f. 1.00; doorreis
visum. heen. een maand geldig f. 0.50. heide
zonder oponthoud.
Letland: visum voor een heen- en terug
reis met verblijf gedurende 30 dagen f 6;
meer reizen per jaar f 12; visum voor één
doorreis f.1; onbepaald aantal doorreizen
f 2 50.
Lithanen: visum f. 6. enkele doorreis
visum I 0 60 (schriftelijk aan le vragen
Lilhausch gezantschap Berlijn of Londen).
Luxemburg: zelfde als België.
Noorwegen: geen visum.
Oostenrijk: geen visum.
Polen: visum voor toelating f. 3.visum
roor meer reizen naar Polen, geldig gedu
rende een jaar f. 10.transitvisum geldig
voor één richting f. 0.50, transitvisum heen
en terug f. 1.
Portugal: geen visum; Portugeesche
koloniën visum f 8.64. familie-paspoort
1 13.50.
Roemenië: f. 7 15 visum.
Rns'and: voor de Vereenigde Sovjet-Re
publieken worden hier te lande geen visa
verstrekt. Mpd wende zich daarvoor tot de
Ie Berlijn gevestigde legatie der Sovjcl-
regecring.
Spanje: geen visum. Voor Spaansch Ma
rokko is een visum van f. 10noodig
Tsjecho-Slowakije: visum f. 6een
jaar geldig voor een willekeurig aantal in-
en uitreizen; voor doorreis geen visum
noodig
Turkije: visum voor doorreis f.5.voor
verblijf f.8,
Zweden: geen visum. Voor familiepas
poort kinderen niet ouder dan 16 jaar.
Zwitserland: geen visum.
AMERIKA.
Argentinië: visum (Peso Oro 3) f. 7 20.
Bolivia: visum f 4 80; bewijs van goed
gedrag, vaccinatiebewijs en gezondheidsver
klaring
Brazilië: visum 1 jaar geldig f 6een
bewijs van goed gedrag, vaccinatiebewijs,
gezondheidsverklaring. 3 foto's.
Canada: geen visum.
Chili: visum 4 40 voor verblijf en door
reis; bewijs van goed gedrag gezondheids
verklaring 2 foto'c. vaccinatiebewijs
Ver Staten van N.-Amerika: vi«um f2.50;
transit visum gratis duur afhankelijk van
dc omstandigheden.
AZTË.
Visum voor China f 6.een jaar geldig;
visum vaccinatiebewijs f. 2.60; Siam f.5,
transilovisum f. 0.50.
