DONDERDAG 14 MAART 1929
No. 21165
Officieele Kennisgevingen.
STADSNIEUWS.
Het voornaamste nieuws
van heden.
MUZIEK.
70sle Jaaroran^
LEIDSCH
DAGBLAD
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
PRIJS DER ADVERTENTIEN:
80 Cta per regel voor advertentiën uit Leiden en plaatsen waar
agentschappen van ons Blad gevestigd zijn Voor alle andere
advertentiën 35 Cts per regel KleiDe Vivertentiën uitsluitend
bij vooruitbetaling Woensdags en Zaterdags 50 Cts bij een
maximum aantal woorden van 30
Incasso volgen? postrecht Voor eventueele opzending van brieven
10 Cts porto te betalen Bewijsnummer 5 Cts
Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 2500 Redactie 1507.
Postcheque- en Girodienst No. 57055 - Postbus No. 54
PRIJS DEZER COURANT:,
Voor Leiden per 3 maanden 2 35, per week
Buiten Leiden, waar agenten gevestigd zijn, per week
Franco per post 2 36 portokosten.
ƒ018
„0 18
Oit nummer bestaat uit VIER Bladen
EERSTE BLAD.
DRANKWET.
Burgemeester en Wethouders van Leiden
biengen ter openbare kennis, dat J H.
Dietrich, te Leiden, een verzoek heeft in
gediend ter bekoming van verlot voor den
rerknop van alcoholhoudenden drank, an-
feren dan sterken drank, voor gebruik ter
plaatse van verkoop in het perceel le Bin-
seavestgracht No. 1. 9556
A. VAN DE SANDE BAKHUYZEN,
Burgemeester.
VAN STR1JEN Secretaris.
Leiden, 14 Maart 1929.
INZENDING NOTA'a.
Burgemeester en Wethouders van Leiden
lerzoeken dengenen, die op vóór den Slad-
luisbrand ingezonden nota'9 wegens gedane
lerkzaamheden of leveranties ten behoeve
fer gemeente nog geen betaling ontvingen,
iuplicaat-nota's in le dienen.
Voorts worden zij, die voor in 1928 ge-
toe leveranties of werkzaamheden nog
pen nota's hebben ingezonden, uitgenoo-
digd zulks alsnog te doen.
De nota's en duplicaat-nota's, die door de
tmlileuren deugdelijk en onvergolden moe
ten worden verklaard, worden ingewacht
nteilijk vóór 1 April 1929 bij de afdeeling
financiën der Gemeente-Secretarie.
A. VAN DE SANDE BAKHU1JZEN,
Burgemeester.
VAN STRIJEN. Secretaris.
Leiden, 11 Maart 1929. 9827
PROF. Dr. ALBERT EINSTEIN.
tel ijk voor de theorie, die een heele lite
ratuur schiep.
In 1914 ging Einstein als hoogleeraar naar
Berlijn, kreeg den Nobelprijs, werd lid van
tallooze academies en eeredoctor van een
tiental universiteiten.
Ook op ander der terrein physica heeft Ein
stein zijn verdiensten. Bekend zijn zijn
publicaties inzake specifieke warmten. zijn
onderzoekingen van het z.g.n. foto-electri-
sche effect en op het gebied der Brownsche
moleculair-beweging.
De faculteit der Wis- en Natuurkunde aan
onze Universiteit heeft heden prof. Einstein
een in hartelijke bewoordingen gestelden
telegrafischen gelukwensch doen toekomen.
Rijkskanselier Hermann Müller heeft prof.
Einstein ter gelegenheid van zijn óOsten
verjaardag uok mede namens de rijksregec-
ring telegrafisch zijn hartelijke gelukwen-
schen aangeboden. Met trots, aldus zegt de
rijkskanselier, ziet Duitschland neer op
zijn grooten geleerde, die voor de Duitsche
wetenschap onvergankelijken roem heeft
verworven.
De rijkskanselier spreekt de hoop uit, dat
de scheppingskracht van Einstein nog lang
behouden zal mogen blijven tot vermeer
dering van de menschelijke kennis.
H. CORNET SR.
Bij zijn SOsten verjaardag.
Prof. dr. Albert Einstein, bijzonder hoog
leraar in de natuurkunde aan de Leidsche
universiteit, wiens relativiteits-theorle
«n wereldvermaardheid verwierf. wordt
beden 50 jaar.
Einstein werd ten jare 1892 als zoon van
ten koopman in Ulm aan den Donau ge-
koren, Hij studeerde in Zürich, waar geen
rijner leeraren bijzonderen invloed op hem,
al heel vroeg geestelijk op eigen beenen
stoDd, schijnt gehad te hebben. Toch had
lij veel op met den mathematicus Hurrwitz
to den physicus H. F, Weber.
Na zijn studie voltooid te hebben wordt
Ij) eerst huisleeraar in Schaffhausen, waai
Mi bij zijp patroon zeer iD den smaak viel.
Wh zien we hem al heel spoedig van stiel
'tranderen en gaat hij in Bern bij het Pa-
'entbur. zich op dat terrein voordoen Tijdens
k' waarneming dezer functie zendt hij in
1905 zijn eerste bijdrage tot de relativiteits
theorie onder den titel „Zur Elektrodynamik
kwegler Körper" de wereld in-, zij bezorgt
tan een hoogleeraarszetel in Zürich; zijn I
ïdenschappelijke loopbaan vangt aan
Uiteraard had een zoo opzienbare leer
voorloopers. Bijzonderlijk knoopte
Einstein zijn theorieën vast aan den arbeid
Van onzen voor kort overleden beroemden
^genoot prof H A. Lorentz.
In 1911 zien wij hem in Praag als univer
siteitsprofessor. maar weldra is hij weder
Zürich terug, nu aan de Technische
itatgeschool Tntusschen zijn zijn inzichten
Uitrent de dusgenaamde „algemeene" rela-
Uviteits theorie tot rijpheid gekomen. Zij
^1 dat beweging op zichzelf zonder relatie
Jfc' voorwerpen in rust geenerlei werking
tai hebben op welk soort beweging ook. dus
niet op rechtlijnige en niet gelijkvor-
®'&e bewegingen
EinstPin's theorie klinkt heel kras en men
ta iemand, die in een bocht door Ge
^•Irisrhp bijna van den wagen geslingerd
Jvdl niel kwalijk nemen dat hij_ zoo zon
"r nippr maar niet aan het zonder werking
ta van allp beweging gelooven wil.
Nochtans moesten de astronomen erken
dat Finstein'? berekeningen ten aanzien
Ita de afwiiking van het lichl der 9terren
Y"" de zon. bijna volkomen klopten. Niet
taen dp natuurkundigen maar ook het
&°ole publiek interesseerde zich hartstoch-
45 Jaar Amanuensis.
De heer H. Cornet Sr., amanuensis aan
de Rijksuniversiteitsbibliolheek alhier, her
denkt 1 April den dag, waarop hij 45 jaar
geleden aan deze bibliotheek werd verbon
den. Er is welhaast niemand, die aan de
Leidsche universiteit studeert of heeft ge
studeerd, of hij kent den beer Cornet Tal
van jaren is hij reeds werkzaam aan de
afdeeling boekenuitleening en in deze hoe
danigheid is hij dagelijks de vraagbaak van
honderden. Gedurende de jaren, dat de
heer Cornet aan de bibliotheek werkzaam
is, heeft hij zich steeds doen kennen als een
voortreffelijk en zeer voorkomend ambte
naar Wie iets zocht en het in de honder
den aanwezige catalogi niet vinden kon,
behoefde zich slechts tot den heer Cornet
te wenden, die dadelijk wisl aan te wijzen,
wat werd verlangd. De talrijke bibliotheek
bezoekers heeft hij herhaaldelijk versteld
doen slaan door de wijze, waarop hij alles
dadelijk wist te vinden en men zou er haast
toe komen om te zeggen, dat hij de geheele
boeken-inventaris der bibliotheek van bui
ten kende.
Dit 45-jarig jubileum heeft voor dezen
steeds vriendelijken man een bijzondere
beteekenis, omdat dit het laatste jubileum
zal zijn. dat hij aan de bibliotheek mede-
maakt Immers de heer Cornet, die thans
63 jaar oud is, zal over 2 jaar wegens het
bereiken van den pensioengerechtigden
leeftijd, 's Rijks dienst moeten verlaten.
VEREEN. „KONINGINNEDAG".
In een gehouden vergadering heeft het
bestuur van bovengenoemde vereeniging
zich als volgt gevormd: L Questroo, voor
zitter, Joh. Geijtenbeek, secretaris, P. J.
Jansen, penningmeester, F. G. Rosier, 2e
voorzitter, Ph v. d. Lof, 2e Secretaris, P.
A. Meershoek, 2e penningn eester. L. Boek-
kooy, C. A. de Bruyn en J. F. Voorbij, com
missarissen
Tevens heeft de Burgemeester Mr. A van
de Sande Bakhuyzen zich bereid verklaard
het eere-voorzitterschap op zich te nemen.
Aanmelding voor het lidmaatschap kan
geschieden aan het secretariaat; Breestraat
79. Het bestuur vertrouwt, dat vele stad-
genooten zich als lid zullen opgeven om
zoodoende in staat te worden gesteld den
verjaardag van H. M. de Koningin op feeste
lijke wijze te vieren. De minimum-contri
butie voor leden is vastgesteld op f. 1.per
jaar en de bijdrage voor donateurs(trices)
minimum op f.5.per jaar.
ALG. NEDERL. VROUWENVER.
TESSELSCHADE.
Afdeeling Leiden.
In de vacature, ontstaan door het over
lijden van mevr. KluyverHonigh. is mevr.
van de Sande BakhuvzenGehricke be
noemd tot bestuurslid van de Afdeeling
Leiden der Algemeene Nederlandsche Vrou
wenvereniging „Tessetschade". welke ver-
eenigincr tot doel heeft de beschaafde onbe
middelde vrouw op velerlei wijze te stpunen
Het bestuur is than9 als volgt samenge
steld:
Mevr. van der LipSchüdel. Morschsin-
ge'l 9, presidente. Mevr. van de Sande Bak
huyzenGehricke. Rapenburg 31. vice-pre-
sidentie. Mej Scholten. Plantsoen 75. secre
taresse. Mevr. Lcchnerde Graaf f. N. Rijn
17. penningmeesferesse. Mevr. van Panhuys
van der Lek de Clerco. Nonrdwijk- Binnen
Bovengenoemde dame? zijn gaarne bereid
alle gewenschte inlichtingen te verecha'fen.
VRIJZ. CHR. JONGELINGSBOND
Mevrouw A. van WijheSmedings's
„Tijne van Hilletje."
Op uitnoodiging van de afd. Leiden van
den Vrijz. Chr. Jongelingsbond, heeft ds.
M. C van Wijhe in het Nutsgebouw giste
renavond gesproken over „Tijne van Hil
letje" van mevr. A. van WijheSmeding.
Na een openingswoord door den voor
zitter der afdeeling, den heer P. Maars,
ving ds. Van Wijhe aan met te wijzen op
het belang van de letterkunde voor de ken
nis van de cultuur eener bepaalde periode.
Vervolgens wees hij uitvoerig op de plaats
die de schrijfster Alie van WijheSmeding
in "onze letterkunde inneemt en hoe deze
plaats ten nauwste samenhangt met haar
nersoonlijkheid en met den groei daarvan
Geboren in het schilderachtige maar
stille stadje Enkhuizen, waar haar vader
een bekend kompasmaker en handelaar in
scheepsbenoodigdheden was, werd Alie
Smeding streng gereformeerd opgevoed.
Iets van haar jeugd, teekende de schrijf
ster in haar „Nu"-bijdrage „Die ééne ge
lukkige dag."
In haar ouderlijke woning beluisterde zij
de schippersverhalen, en haar geest, die
zich steeds verwant gevoelde met een on
zichtbare, maar zeer wezenlijk bestaande
wereld, tooverde zich bij al deze gesprek
ken, die in hoofdzaak theologisch of gods
dienstig waren, wonderlijke fantasiën,
waarin tevens een ontwijken was van veel
rigoreus' in haar omgeving, waaruit levens
blijheid gebannen werd als valstrik des
duivels.
Reeds vroeg schreef Alie Smeding. Het
oude stadje gaf haar overvloedig stof. Zij
verstond de verhalen der schijnbaar doode
geveltjes en stoepjes, der zonnekleuren op
het stille grachtwater.
Haar ingezonden bijdrage, „Verdonkerd
Leven" werd in een prijsvraag van „De
Spiegel" bekroond. Haar eerste periode was
een medewerking aan „christelijke" tijd
schriften, maar al spoedig kwam er. aldus
spr. gemurmureer der lezers, omdat de
schrijfster soms van het leven belichtte,
wat men in die kringen niet zien wilde of
waarheden uitsprak, die men als krifiek op
eigen groep niet hooren wilde. De worsteling
begon. Boosheid, die niet kerkelijk-gerefor-
meerd was, mocht zij niet erkennen. Le
vensblijheid mocht zij niet bewonderen.
Geheel met eigen kracht moest het ge
reformeerde meisje dit uitvechten. In haar
eerste boek „Tusschen de Golven", werd
zij nog genoopt, sommige gedeelten te
schrappen. In „Menschen uit een stil
stadje" schilderde zij niet alleen het pitto
reske van het stedeke zelf, maar vooral
het groote tekort aan levensontplooiing, aan
levensdurf der bewoners.
Dit berokkende haar opnieuw vele en
zware moeilijkheden.
Een tijdperk van hart-heklemmende een
zaamheid en pijn door kwelling brak aan
Want de schrijfster bleef zich zelf trouw,
en gaf het leven, zooals zij b°t waarnam.
In „Het wazige Land" en „Duivelsnaai
garen" kreunt de hunkering naar een beetje
aarde-geluk, naar liefde-warmte. En de be
krompenheid van de menschen de fat
soenlijken en braven die zoo ontzettend
hard in hun oordeel zijn, wordt hier naakt
aan de kaak gesteld.
Boeken van droeve deernis zijn het, boe
ken van een, die bitter geleden heeft, van
een, die zélf door deze hunkeringen heen
gegaan is met schreidende oogen en een
schreiend hart.
„Achter het Anker" daarentegen mag als
een inleiding worden beschouwd op ,.De
Zondaar". En de Zondaar is de vaak-
verfoeide en vaak-geroemde roman, waar
van spr de ethische strekking sterk naar
voren brengt.
Ook hier is het droeve warme meewaren
met de lijdenden, ook hier worden de
heilige wétten van het Leven met een
spontane geestdrift verdedigd, en dapper
wordt hier de voosheid aangetoond van
een huwelijk, waarin de liefde en liefdes
omgang. een wrange schijn werd un ook
de ondergang van het intellect, dat geen
hoogere idee kent.
Het is niet een boek over een mogelijk
hier of daar voorkomend geval, het is een
boek. dat een der moeilijkste problemen
van onzen tijd behandelt.
Om dit boek. heeft de schrijfster, aldus
spr.- een lijden doorstaan, waaronder zij
bijna vernietigd is.
Maar na de kwaadaardige hoon en de
beleedigincen. beginnen nu ook dankbare
stemmen op te klinken. Heel dikwijls ko
men er thans brieven van waardeering.
Menschen. die gevoeld hebben na en
bij de lezing van dat boek dal zij op
een verkeerden weg waren Het werk vindt
nu ook meer en meer de erkenning waar
op het door zijn hooge litteraire waarde
volgen* spr recht heeft
Een der meest bekende doktoren uit ons
land. die in zijn hop^rv'Thpid van speciali
teit op een bepaald terrein van de medi
sche wetenschap meer weet van innerlijke
huwelijksverhoudingen, dan vele. vak-mora
listen bij elkaar, schreef: Ik wenschte. dat
alle menschen. voordat zij gingen trouwen,
dit boek lazen. Het is een der beste boe
ken, die ik ken en ik ben de schrijfster
dankbaar, dat zij het geschreven heeft."
„Tijne van Hilletje", ten slotte, is het
boek van de vroomheid Het Marker vis-
schersweesje Tijne van Hilletje leeft' met
God. Maar. leven met God, is worste
len. zooals spr. met eenige voorbeelden aan
toonde.
Zonder God weet Tijne is maar één
ding mogelijk: sterven. Spr. schilderde ver
volgens Tijne's leed. het sterven van haar
moeder, dan van haar vader en grootvader
in dien vreeselijken, meesterlijk beschre
ven storm, het verlies van haar vrienden
van haar liefde, van haar ..Vroeger". Dan
„vloekt zij God." Dit is het verzinken in
den afgrond, waaruit Gods befde alleen kan
omhoog beuren Dit geschiedt, wanneer
Arie en Tijne. samen biddend in hun
nieuwe woning Tijne's vloek belijden,
waarna God's liefde in de Christusgestalfe
aan Tijne verschijnt als tóch weer „de
goede herder."
Na de pauze las mevrouw Van Wiihe
Smeding eenige fragmenten voor uit „Tijne
van Hilletje" n.l. „De Storm" en de ver
vloeking.
Haar voordracht, rustig, beheerscht en
van warme, juiste intonatie maakte bij de
talrijke aanwezigen, veel indruk.
De heer Maars, sprak een slotwoord.
VEREEN. VOOR STAATKUNDE.
Voordracht van prol. dr. Joseph Barthélemy
over „Parlement en democratie."
Op uitnoodiging van de Vereeniging voor
Staatkunde heeft gisteravond op de leeszaal
van Sociëteit Minerva" prof. dr. Joseph
Barthélemy, lid van het Instituut de France,
hoogleeraar aan de Sorbonne tn oud-lid
der Fransche Kamer, een lezing gehouden
over „Parlement en democratie".
Na door den praeses met een enkel woorU
bij zijn gehoor te zijn ingeleid ving prof.
Barthélemy zijn voordracht aan met op te
merken, dat hij hedenavond wilde spreken
over de crisis der specifieke democratie,
zooals'deze tegenwoordig in een groot aantal
Europeesche landen woedt.
Uitvoerig schetste spr. dat in verschillende
van deze landen deze crisis valt te verklaren
door een crisis in hel gezag, door een gemis
aan leidend besluur en behandelde in dit
verband in het bijzonder den fascistischen
regepringsvorm in Italië en het régime van
Primo de Rivero in Spanje alsmede de
samenstellende techniek van het bolsje
wisme.
Het onderscheid tusschen het fascisme en
d« Fransche ervaringen op het gebied van
het imperialisme werd door spr nader uit
eengezet en zijn gevolgtrekking op dit punt
was dat men onwrikbaar vast moet blijven
hechten aan het systeem van de specifieke
democratie dat trouwens volmaakt ver-
eenighaar is met handhaving van de tra-
dilioneele monarchie zooals in Engeland en
Holland en dat wanneer men zich ver
wijdert van het beginsel van algemeen
stemrecht, men onherroepelijk vervalt tot
het fascisme of tot het bolsjewisme Door
zijn syndicalistischen vorm nadert het eer
ste tot het tweede het onderscheidt zich
er momenteel slechts van door de sterke
persoonlijkheid van Mussolini
Spr. noemde deze gevolgtrekking demo
cratisch. parlementair en liberaal.
In het tweede gedeelte van zijn voor
dracht, behandelde prof. Barthélemv de
plicht van het parlementarisme om gelijken
tred te houden me| de omstandigheden ten
einde een faillissement te ontkomen.
Uitvoerig weidde spr daarna uit over de
pogingen door het Fransche parlement in
den loop der laatste iaren in het werk ge
steld om zijn werkwijze te vervolmaken
(splitsing in commissies, instelling van de
openbare zittingen, enz.)
Spreker betoonde zich een warm voor
stander van het systeem der afdeelingen
en van den beperkten spreektijd en drong
daarop niet alleen aan in zijn hoedanighpid
van hoogleeraar in hel staatsrecht, maar
ook op grond van zijn ervaring als oud-
Kamerlid. president van de commissie voor
het algemeen stemrecht, algemeen rappor
teur van de commissie voor het reglement
en vice-president van de commissie voor
buitenlandsche zaken.
Fen warm apnlaus beloonde den geleerden
spreker voor zijn buitengemeen interessante
lezing.
Mej. M. E. Jansen alhier is benoemd
tot vaknnderwijzeres in nuttige handwerken
te Monster.
De heer C. H. Vermey, le buffetchef
op de Sociëteit Minerva" zal morgen daar
25 jaar werkzaam zgn.
Mej. T. W. heeft bjj de politie aan
gifte gedaaD van vermissing van een rijwiel
oit het gebouw der voormalige Kweekschool
voor Zeevaart.
BINNENLAND.
In den Belgischen Senaat spreekt oud-
minister Segers over de verhouding tot Ne
derland. (Binnenland, 3e Blad.)
Nieuwe documenten gevonden? (Binnen
land, 3e Blad.)
Rede van den heer Colijii in de Eerste
Kamer. (Uit hel Parlement, 3e Blad.)
De verwarming en verlichting van raad
huizen. (Binnenland, 3e Blad.)
Familie-oorlog te Roermond. (Gemengd,
2e Blad.)
Wijzigingen in het Zwitcersche voetbal
elftal. (Sport. 3e Blad.)
Bij een poging tot verbetering van het
snelheidsrecord voor automobielen zijn in
Amerika twee personen gedood. (Sport, 3e
Blad.)
BUITENLAND.
Het statuut van het Internationaal Ge
rechtshof. (Buitenland, le Blad.)
Vragendag in het Engelsche Lagerhuis.
(Buitenland, le Blad.)
Generaal Nobile uit den dienst getreden.
(Buitenl. Gemengd, 2e Blad.)
Maarschalk Foch's toestand gaat achter
uit (Telegrammen, le Blad.)
Een tornado in Amerika. Dooden en ge
wonden en groote schade. (Tel. le BI.)
SURSUM CORDA.
In meer dan één opzicht week het pro
gramma van gisteravond af van wat men
gewoon is op een kooruitvoering legen te
komen. Hel allereerst sprong in 't oog de
medewerking van een instrumentaal ensem
ble, dat met twee gioote pianotrios een aan
merkelijk deel van den avond in beslag
nam. Tegen pianotrios hebben we geen
enkel bezwaar. Allerminst tpgen het eerste
van Beethoven en het eerste van Brahms
als ze zoo mooi worden uitgevoerd als zulks
door het „Hollandsch Trio" geschiedde.
Maar op een zangavond is man op deze mu
ziek van zoo gansch anderen stijl te weinig
ingesteld Daardoor krijgt de avond iets
hybridisch, waar men niet geheel overheen
komt. tntusschen, dp eischpn van praktijk
sprpfeen ook een woordje mee. Een koor le
laten zingen den geheelen avond door wordt
voor de zangers allicht le vermoeiend Cuy-
pers, die economisch met de stpmmen om
gaat. spaart zijn zangers Is men in de keus
der afwisseling niel altijd vrij. dan ligt
hierin een aannemelijke verklaring van het
geval. De tweede afwijking bestond in de
drie zangnummers zelf Cuvpers' trek naar
het „wat anders" is hier ook evident Koren,
of cantaten van Schubert en Gounod, wie
kent ze? Voeg daarbij een buitengewoon ge
slaagd werkje van Cuvpers' hand wie zal
dan niet beamen dat dit kleine koorpro
gramma interessant en aantrekkelijk is? En
daar men van te voren weel. dat Sursum
Corda geen half werk levert, hadden de mu
ziekliefhebbers toch wpI wat meer belang
stelling voor dez^n avond kunnen toonen.
De zaal was maar matig bezet.
Schubert* Mirjams Siegpsgesang" is een
van de onweer honderd kleinere koorwer
ken van (jen meester van het lied. Van den
schat van muziek die daarin sleekt is nu,
in hpt Schuhertiaar. wel iets voor den dag
gekomen Zangvereeniringen zullen goed
doen blijvend hun aandacht ook aan dezen
Srhubprt te schenken Het nu uitgevoerde
is een specimen van echt Schuhertiaansch
melos. Het is al melodie, maar melodie met
karakter, ahsoluui vrij van het nare euvel
van het ..overmelodieusche" der epigonen.
De dramatische, lyrischp en epische accen
ten van Grillparzers tekst ziin in melodie
en rhvthme uitgedrukt zonder dal de com
ponist zijn toevlucht nam tot ..Tnnmalerei"
die al te vaak pen mooi woord is voor Sfim-
mungsduselei" Gezonde muziek waaraan
het moderne oor zijn vreugde nog kan be
leven.
Gounod, dien men alleen maar uit zijn