DONDERDAG 14 MAART 1929 No. 21165 Officieele Kennisgevingen. STADSNIEUWS. Het voornaamste nieuws van heden. MUZIEK. 70sle Jaaroran^ LEIDSCH DAGBLAD DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN PRIJS DER ADVERTENTIEN: 80 Cta per regel voor advertentiën uit Leiden en plaatsen waar agentschappen van ons Blad gevestigd zijn Voor alle andere advertentiën 35 Cts per regel KleiDe Vivertentiën uitsluitend bij vooruitbetaling Woensdags en Zaterdags 50 Cts bij een maximum aantal woorden van 30 Incasso volgen? postrecht Voor eventueele opzending van brieven 10 Cts porto te betalen Bewijsnummer 5 Cts Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor Directie en Administratie 2500 Redactie 1507. Postcheque- en Girodienst No. 57055 - Postbus No. 54 PRIJS DEZER COURANT:, Voor Leiden per 3 maanden 2 35, per week Buiten Leiden, waar agenten gevestigd zijn, per week Franco per post 2 36 portokosten. ƒ018 „0 18 Oit nummer bestaat uit VIER Bladen EERSTE BLAD. DRANKWET. Burgemeester en Wethouders van Leiden biengen ter openbare kennis, dat J H. Dietrich, te Leiden, een verzoek heeft in gediend ter bekoming van verlot voor den rerknop van alcoholhoudenden drank, an- feren dan sterken drank, voor gebruik ter plaatse van verkoop in het perceel le Bin- seavestgracht No. 1. 9556 A. VAN DE SANDE BAKHUYZEN, Burgemeester. VAN STR1JEN Secretaris. Leiden, 14 Maart 1929. INZENDING NOTA'a. Burgemeester en Wethouders van Leiden lerzoeken dengenen, die op vóór den Slad- luisbrand ingezonden nota'9 wegens gedane lerkzaamheden of leveranties ten behoeve fer gemeente nog geen betaling ontvingen, iuplicaat-nota's in le dienen. Voorts worden zij, die voor in 1928 ge- toe leveranties of werkzaamheden nog pen nota's hebben ingezonden, uitgenoo- digd zulks alsnog te doen. De nota's en duplicaat-nota's, die door de tmlileuren deugdelijk en onvergolden moe ten worden verklaard, worden ingewacht nteilijk vóór 1 April 1929 bij de afdeeling financiën der Gemeente-Secretarie. A. VAN DE SANDE BAKHU1JZEN, Burgemeester. VAN STRIJEN. Secretaris. Leiden, 11 Maart 1929. 9827 PROF. Dr. ALBERT EINSTEIN. tel ijk voor de theorie, die een heele lite ratuur schiep. In 1914 ging Einstein als hoogleeraar naar Berlijn, kreeg den Nobelprijs, werd lid van tallooze academies en eeredoctor van een tiental universiteiten. Ook op ander der terrein physica heeft Ein stein zijn verdiensten. Bekend zijn zijn publicaties inzake specifieke warmten. zijn onderzoekingen van het z.g.n. foto-electri- sche effect en op het gebied der Brownsche moleculair-beweging. De faculteit der Wis- en Natuurkunde aan onze Universiteit heeft heden prof. Einstein een in hartelijke bewoordingen gestelden telegrafischen gelukwensch doen toekomen. Rijkskanselier Hermann Müller heeft prof. Einstein ter gelegenheid van zijn óOsten verjaardag uok mede namens de rijksregec- ring telegrafisch zijn hartelijke gelukwen- schen aangeboden. Met trots, aldus zegt de rijkskanselier, ziet Duitschland neer op zijn grooten geleerde, die voor de Duitsche wetenschap onvergankelijken roem heeft verworven. De rijkskanselier spreekt de hoop uit, dat de scheppingskracht van Einstein nog lang behouden zal mogen blijven tot vermeer dering van de menschelijke kennis. H. CORNET SR. Bij zijn SOsten verjaardag. Prof. dr. Albert Einstein, bijzonder hoog leraar in de natuurkunde aan de Leidsche universiteit, wiens relativiteits-theorle «n wereldvermaardheid verwierf. wordt beden 50 jaar. Einstein werd ten jare 1892 als zoon van ten koopman in Ulm aan den Donau ge- koren, Hij studeerde in Zürich, waar geen rijner leeraren bijzonderen invloed op hem, al heel vroeg geestelijk op eigen beenen stoDd, schijnt gehad te hebben. Toch had lij veel op met den mathematicus Hurrwitz to den physicus H. F, Weber. Na zijn studie voltooid te hebben wordt Ij) eerst huisleeraar in Schaffhausen, waai Mi bij zijp patroon zeer iD den smaak viel. Wh zien we hem al heel spoedig van stiel 'tranderen en gaat hij in Bern bij het Pa- 'entbur. zich op dat terrein voordoen Tijdens k' waarneming dezer functie zendt hij in 1905 zijn eerste bijdrage tot de relativiteits theorie onder den titel „Zur Elektrodynamik kwegler Körper" de wereld in-, zij bezorgt tan een hoogleeraarszetel in Zürich; zijn I ïdenschappelijke loopbaan vangt aan Uiteraard had een zoo opzienbare leer voorloopers. Bijzonderlijk knoopte Einstein zijn theorieën vast aan den arbeid Van onzen voor kort overleden beroemden ^genoot prof H A. Lorentz. In 1911 zien wij hem in Praag als univer siteitsprofessor. maar weldra is hij weder Zürich terug, nu aan de Technische itatgeschool Tntusschen zijn zijn inzichten Uitrent de dusgenaamde „algemeene" rela- Uviteits theorie tot rijpheid gekomen. Zij ^1 dat beweging op zichzelf zonder relatie Jfc' voorwerpen in rust geenerlei werking tai hebben op welk soort beweging ook. dus niet op rechtlijnige en niet gelijkvor- ®'&e bewegingen EinstPin's theorie klinkt heel kras en men ta iemand, die in een bocht door Ge ^•Irisrhp bijna van den wagen geslingerd Jvdl niel kwalijk nemen dat hij_ zoo zon "r nippr maar niet aan het zonder werking ta van allp beweging gelooven wil. Nochtans moesten de astronomen erken dat Finstein'? berekeningen ten aanzien Ita de afwiiking van het lichl der 9terren Y"" de zon. bijna volkomen klopten. Niet taen dp natuurkundigen maar ook het &°ole publiek interesseerde zich hartstoch- 45 Jaar Amanuensis. De heer H. Cornet Sr., amanuensis aan de Rijksuniversiteitsbibliolheek alhier, her denkt 1 April den dag, waarop hij 45 jaar geleden aan deze bibliotheek werd verbon den. Er is welhaast niemand, die aan de Leidsche universiteit studeert of heeft ge studeerd, of hij kent den beer Cornet Tal van jaren is hij reeds werkzaam aan de afdeeling boekenuitleening en in deze hoe danigheid is hij dagelijks de vraagbaak van honderden. Gedurende de jaren, dat de heer Cornet aan de bibliotheek werkzaam is, heeft hij zich steeds doen kennen als een voortreffelijk en zeer voorkomend ambte naar Wie iets zocht en het in de honder den aanwezige catalogi niet vinden kon, behoefde zich slechts tot den heer Cornet te wenden, die dadelijk wisl aan te wijzen, wat werd verlangd. De talrijke bibliotheek bezoekers heeft hij herhaaldelijk versteld doen slaan door de wijze, waarop hij alles dadelijk wist te vinden en men zou er haast toe komen om te zeggen, dat hij de geheele boeken-inventaris der bibliotheek van bui ten kende. Dit 45-jarig jubileum heeft voor dezen steeds vriendelijken man een bijzondere beteekenis, omdat dit het laatste jubileum zal zijn. dat hij aan de bibliotheek mede- maakt Immers de heer Cornet, die thans 63 jaar oud is, zal over 2 jaar wegens het bereiken van den pensioengerechtigden leeftijd, 's Rijks dienst moeten verlaten. VEREEN. „KONINGINNEDAG". In een gehouden vergadering heeft het bestuur van bovengenoemde vereeniging zich als volgt gevormd: L Questroo, voor zitter, Joh. Geijtenbeek, secretaris, P. J. Jansen, penningmeester, F. G. Rosier, 2e voorzitter, Ph v. d. Lof, 2e Secretaris, P. A. Meershoek, 2e penningn eester. L. Boek- kooy, C. A. de Bruyn en J. F. Voorbij, com missarissen Tevens heeft de Burgemeester Mr. A van de Sande Bakhuyzen zich bereid verklaard het eere-voorzitterschap op zich te nemen. Aanmelding voor het lidmaatschap kan geschieden aan het secretariaat; Breestraat 79. Het bestuur vertrouwt, dat vele stad- genooten zich als lid zullen opgeven om zoodoende in staat te worden gesteld den verjaardag van H. M. de Koningin op feeste lijke wijze te vieren. De minimum-contri butie voor leden is vastgesteld op f. 1.per jaar en de bijdrage voor donateurs(trices) minimum op f.5.per jaar. ALG. NEDERL. VROUWENVER. TESSELSCHADE. Afdeeling Leiden. In de vacature, ontstaan door het over lijden van mevr. KluyverHonigh. is mevr. van de Sande BakhuvzenGehricke be noemd tot bestuurslid van de Afdeeling Leiden der Algemeene Nederlandsche Vrou wenvereniging „Tessetschade". welke ver- eenigincr tot doel heeft de beschaafde onbe middelde vrouw op velerlei wijze te stpunen Het bestuur is than9 als volgt samenge steld: Mevr. van der LipSchüdel. Morschsin- ge'l 9, presidente. Mevr. van de Sande Bak huyzenGehricke. Rapenburg 31. vice-pre- sidentie. Mej Scholten. Plantsoen 75. secre taresse. Mevr. Lcchnerde Graaf f. N. Rijn 17. penningmeesferesse. Mevr. van Panhuys van der Lek de Clerco. Nonrdwijk- Binnen Bovengenoemde dame? zijn gaarne bereid alle gewenschte inlichtingen te verecha'fen. VRIJZ. CHR. JONGELINGSBOND Mevrouw A. van WijheSmedings's „Tijne van Hilletje." Op uitnoodiging van de afd. Leiden van den Vrijz. Chr. Jongelingsbond, heeft ds. M. C van Wijhe in het Nutsgebouw giste renavond gesproken over „Tijne van Hil letje" van mevr. A. van WijheSmeding. Na een openingswoord door den voor zitter der afdeeling, den heer P. Maars, ving ds. Van Wijhe aan met te wijzen op het belang van de letterkunde voor de ken nis van de cultuur eener bepaalde periode. Vervolgens wees hij uitvoerig op de plaats die de schrijfster Alie van WijheSmeding in "onze letterkunde inneemt en hoe deze plaats ten nauwste samenhangt met haar nersoonlijkheid en met den groei daarvan Geboren in het schilderachtige maar stille stadje Enkhuizen, waar haar vader een bekend kompasmaker en handelaar in scheepsbenoodigdheden was, werd Alie Smeding streng gereformeerd opgevoed. Iets van haar jeugd, teekende de schrijf ster in haar „Nu"-bijdrage „Die ééne ge lukkige dag." In haar ouderlijke woning beluisterde zij de schippersverhalen, en haar geest, die zich steeds verwant gevoelde met een on zichtbare, maar zeer wezenlijk bestaande wereld, tooverde zich bij al deze gesprek ken, die in hoofdzaak theologisch of gods dienstig waren, wonderlijke fantasiën, waarin tevens een ontwijken was van veel rigoreus' in haar omgeving, waaruit levens blijheid gebannen werd als valstrik des duivels. Reeds vroeg schreef Alie Smeding. Het oude stadje gaf haar overvloedig stof. Zij verstond de verhalen der schijnbaar doode geveltjes en stoepjes, der zonnekleuren op het stille grachtwater. Haar ingezonden bijdrage, „Verdonkerd Leven" werd in een prijsvraag van „De Spiegel" bekroond. Haar eerste periode was een medewerking aan „christelijke" tijd schriften, maar al spoedig kwam er. aldus spr. gemurmureer der lezers, omdat de schrijfster soms van het leven belichtte, wat men in die kringen niet zien wilde of waarheden uitsprak, die men als krifiek op eigen groep niet hooren wilde. De worsteling begon. Boosheid, die niet kerkelijk-gerefor- meerd was, mocht zij niet erkennen. Le vensblijheid mocht zij niet bewonderen. Geheel met eigen kracht moest het ge reformeerde meisje dit uitvechten. In haar eerste boek „Tusschen de Golven", werd zij nog genoopt, sommige gedeelten te schrappen. In „Menschen uit een stil stadje" schilderde zij niet alleen het pitto reske van het stedeke zelf, maar vooral het groote tekort aan levensontplooiing, aan levensdurf der bewoners. Dit berokkende haar opnieuw vele en zware moeilijkheden. Een tijdperk van hart-heklemmende een zaamheid en pijn door kwelling brak aan Want de schrijfster bleef zich zelf trouw, en gaf het leven, zooals zij b°t waarnam. In „Het wazige Land" en „Duivelsnaai garen" kreunt de hunkering naar een beetje aarde-geluk, naar liefde-warmte. En de be krompenheid van de menschen de fat soenlijken en braven die zoo ontzettend hard in hun oordeel zijn, wordt hier naakt aan de kaak gesteld. Boeken van droeve deernis zijn het, boe ken van een, die bitter geleden heeft, van een, die zélf door deze hunkeringen heen gegaan is met schreidende oogen en een schreiend hart. „Achter het Anker" daarentegen mag als een inleiding worden beschouwd op ,.De Zondaar". En de Zondaar is de vaak- verfoeide en vaak-geroemde roman, waar van spr de ethische strekking sterk naar voren brengt. Ook hier is het droeve warme meewaren met de lijdenden, ook hier worden de heilige wétten van het Leven met een spontane geestdrift verdedigd, en dapper wordt hier de voosheid aangetoond van een huwelijk, waarin de liefde en liefdes omgang. een wrange schijn werd un ook de ondergang van het intellect, dat geen hoogere idee kent. Het is niet een boek over een mogelijk hier of daar voorkomend geval, het is een boek. dat een der moeilijkste problemen van onzen tijd behandelt. Om dit boek. heeft de schrijfster, aldus spr.- een lijden doorstaan, waaronder zij bijna vernietigd is. Maar na de kwaadaardige hoon en de beleedigincen. beginnen nu ook dankbare stemmen op te klinken. Heel dikwijls ko men er thans brieven van waardeering. Menschen. die gevoeld hebben na en bij de lezing van dat boek dal zij op een verkeerden weg waren Het werk vindt nu ook meer en meer de erkenning waar op het door zijn hooge litteraire waarde volgen* spr recht heeft Een der meest bekende doktoren uit ons land. die in zijn hop^rv'Thpid van speciali teit op een bepaald terrein van de medi sche wetenschap meer weet van innerlijke huwelijksverhoudingen, dan vele. vak-mora listen bij elkaar, schreef: Ik wenschte. dat alle menschen. voordat zij gingen trouwen, dit boek lazen. Het is een der beste boe ken, die ik ken en ik ben de schrijfster dankbaar, dat zij het geschreven heeft." „Tijne van Hilletje", ten slotte, is het boek van de vroomheid Het Marker vis- schersweesje Tijne van Hilletje leeft' met God. Maar. leven met God, is worste len. zooals spr. met eenige voorbeelden aan toonde. Zonder God weet Tijne is maar één ding mogelijk: sterven. Spr. schilderde ver volgens Tijne's leed. het sterven van haar moeder, dan van haar vader en grootvader in dien vreeselijken, meesterlijk beschre ven storm, het verlies van haar vrienden van haar liefde, van haar ..Vroeger". Dan „vloekt zij God." Dit is het verzinken in den afgrond, waaruit Gods befde alleen kan omhoog beuren Dit geschiedt, wanneer Arie en Tijne. samen biddend in hun nieuwe woning Tijne's vloek belijden, waarna God's liefde in de Christusgestalfe aan Tijne verschijnt als tóch weer „de goede herder." Na de pauze las mevrouw Van Wiihe Smeding eenige fragmenten voor uit „Tijne van Hilletje" n.l. „De Storm" en de ver vloeking. Haar voordracht, rustig, beheerscht en van warme, juiste intonatie maakte bij de talrijke aanwezigen, veel indruk. De heer Maars, sprak een slotwoord. VEREEN. VOOR STAATKUNDE. Voordracht van prol. dr. Joseph Barthélemy over „Parlement en democratie." Op uitnoodiging van de Vereeniging voor Staatkunde heeft gisteravond op de leeszaal van Sociëteit Minerva" prof. dr. Joseph Barthélemy, lid van het Instituut de France, hoogleeraar aan de Sorbonne tn oud-lid der Fransche Kamer, een lezing gehouden over „Parlement en democratie". Na door den praeses met een enkel woorU bij zijn gehoor te zijn ingeleid ving prof. Barthélemy zijn voordracht aan met op te merken, dat hij hedenavond wilde spreken over de crisis der specifieke democratie, zooals'deze tegenwoordig in een groot aantal Europeesche landen woedt. Uitvoerig schetste spr. dat in verschillende van deze landen deze crisis valt te verklaren door een crisis in hel gezag, door een gemis aan leidend besluur en behandelde in dit verband in het bijzonder den fascistischen regepringsvorm in Italië en het régime van Primo de Rivero in Spanje alsmede de samenstellende techniek van het bolsje wisme. Het onderscheid tusschen het fascisme en d« Fransche ervaringen op het gebied van het imperialisme werd door spr nader uit eengezet en zijn gevolgtrekking op dit punt was dat men onwrikbaar vast moet blijven hechten aan het systeem van de specifieke democratie dat trouwens volmaakt ver- eenighaar is met handhaving van de tra- dilioneele monarchie zooals in Engeland en Holland en dat wanneer men zich ver wijdert van het beginsel van algemeen stemrecht, men onherroepelijk vervalt tot het fascisme of tot het bolsjewisme Door zijn syndicalistischen vorm nadert het eer ste tot het tweede het onderscheidt zich er momenteel slechts van door de sterke persoonlijkheid van Mussolini Spr. noemde deze gevolgtrekking demo cratisch. parlementair en liberaal. In het tweede gedeelte van zijn voor dracht, behandelde prof. Barthélemv de plicht van het parlementarisme om gelijken tred te houden me| de omstandigheden ten einde een faillissement te ontkomen. Uitvoerig weidde spr daarna uit over de pogingen door het Fransche parlement in den loop der laatste iaren in het werk ge steld om zijn werkwijze te vervolmaken (splitsing in commissies, instelling van de openbare zittingen, enz.) Spreker betoonde zich een warm voor stander van het systeem der afdeelingen en van den beperkten spreektijd en drong daarop niet alleen aan in zijn hoedanighpid van hoogleeraar in hel staatsrecht, maar ook op grond van zijn ervaring als oud- Kamerlid. president van de commissie voor het algemeen stemrecht, algemeen rappor teur van de commissie voor het reglement en vice-president van de commissie voor buitenlandsche zaken. Fen warm apnlaus beloonde den geleerden spreker voor zijn buitengemeen interessante lezing. Mej. M. E. Jansen alhier is benoemd tot vaknnderwijzeres in nuttige handwerken te Monster. De heer C. H. Vermey, le buffetchef op de Sociëteit Minerva" zal morgen daar 25 jaar werkzaam zgn. Mej. T. W. heeft bjj de politie aan gifte gedaaD van vermissing van een rijwiel oit het gebouw der voormalige Kweekschool voor Zeevaart. BINNENLAND. In den Belgischen Senaat spreekt oud- minister Segers over de verhouding tot Ne derland. (Binnenland, 3e Blad.) Nieuwe documenten gevonden? (Binnen land, 3e Blad.) Rede van den heer Colijii in de Eerste Kamer. (Uit hel Parlement, 3e Blad.) De verwarming en verlichting van raad huizen. (Binnenland, 3e Blad.) Familie-oorlog te Roermond. (Gemengd, 2e Blad.) Wijzigingen in het Zwitcersche voetbal elftal. (Sport. 3e Blad.) Bij een poging tot verbetering van het snelheidsrecord voor automobielen zijn in Amerika twee personen gedood. (Sport, 3e Blad.) BUITENLAND. Het statuut van het Internationaal Ge rechtshof. (Buitenland, le Blad.) Vragendag in het Engelsche Lagerhuis. (Buitenland, le Blad.) Generaal Nobile uit den dienst getreden. (Buitenl. Gemengd, 2e Blad.) Maarschalk Foch's toestand gaat achter uit (Telegrammen, le Blad.) Een tornado in Amerika. Dooden en ge wonden en groote schade. (Tel. le BI.) SURSUM CORDA. In meer dan één opzicht week het pro gramma van gisteravond af van wat men gewoon is op een kooruitvoering legen te komen. Hel allereerst sprong in 't oog de medewerking van een instrumentaal ensem ble, dat met twee gioote pianotrios een aan merkelijk deel van den avond in beslag nam. Tegen pianotrios hebben we geen enkel bezwaar. Allerminst tpgen het eerste van Beethoven en het eerste van Brahms als ze zoo mooi worden uitgevoerd als zulks door het „Hollandsch Trio" geschiedde. Maar op een zangavond is man op deze mu ziek van zoo gansch anderen stijl te weinig ingesteld Daardoor krijgt de avond iets hybridisch, waar men niet geheel overheen komt. tntusschen, dp eischpn van praktijk sprpfeen ook een woordje mee. Een koor le laten zingen den geheelen avond door wordt voor de zangers allicht le vermoeiend Cuy- pers, die economisch met de stpmmen om gaat. spaart zijn zangers Is men in de keus der afwisseling niel altijd vrij. dan ligt hierin een aannemelijke verklaring van het geval. De tweede afwijking bestond in de drie zangnummers zelf Cuvpers' trek naar het „wat anders" is hier ook evident Koren, of cantaten van Schubert en Gounod, wie kent ze? Voeg daarbij een buitengewoon ge slaagd werkje van Cuvpers' hand wie zal dan niet beamen dat dit kleine koorpro gramma interessant en aantrekkelijk is? En daar men van te voren weel. dat Sursum Corda geen half werk levert, hadden de mu ziekliefhebbers toch wpI wat meer belang stelling voor dez^n avond kunnen toonen. De zaal was maar matig bezet. Schubert* Mirjams Siegpsgesang" is een van de onweer honderd kleinere koorwer ken van (jen meester van het lied. Van den schat van muziek die daarin sleekt is nu, in hpt Schuhertiaar. wel iets voor den dag gekomen Zangvereeniringen zullen goed doen blijvend hun aandacht ook aan dezen Srhubprt te schenken Het nu uitgevoerde is een specimen van echt Schuhertiaansch melos. Het is al melodie, maar melodie met karakter, ahsoluui vrij van het nare euvel van het ..overmelodieusche" der epigonen. De dramatische, lyrischp en epische accen ten van Grillparzers tekst ziin in melodie en rhvthme uitgedrukt zonder dal de com ponist zijn toevlucht nam tot ..Tnnmalerei" die al te vaak pen mooi woord is voor Sfim- mungsduselei" Gezonde muziek waaraan het moderne oor zijn vreugde nog kan be leven. Gounod, dien men alleen maar uit zijn

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1929 | | pagina 1