PALESTIJNSCHE OUDHEDEN IN
s RIJKS MUSEUM VAN OUDHEDEN.
6<)ite Jaargang
DONDERDAG 7 FEBRUARI 1929
No. 21135
Het voornaamste nieuws
van heden.
LEIDSCH
DAGBLAD
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
PRIJS DER ADVERTENTIEN
30 Cis per regel voor ad verten tién uit Leiden en plaatsen waar
agentschappen van ons Blad gevestigd zijn Vuur alle andere
aJvertentiën 35 Cts per regel Kleine \dverlenliën uitfluitend
bij vooruitbetaling Woensdag? en Zaterdags 50 Cts bij een
maximum aanlal woorden van 30
Incasso volgens poslrecht Voor evenlueele opzending van brieven
10 Cts porto te betalen Bewijsnummer 5 Cts
Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers yoor
Directie en Administratie 2500 Redactie 1507.
Postchèque- en Girodienst No. 57055 Postbus No. 54
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Leiden per 3 maanden ƒ2 35. per week
Buiten Leiden, waar agenten gevestigd zijn, per week
Franco per post ƒ2 35 -f- portokosten.
ƒ0 18
«0 18
II nummer bestaat ait 0RIE Bladen
EERSTE BLAD.
orp
II
LEIDSCHE ITSCLUB.
|g baan van de Leidsche IJsclub, zoo-
lie de volks-baan aan den Zoeterwond-
Singel zijn hedenmorgen voor het
liek geopend. Hedenavond worden op
ulpenoemde baan de nitges'.elde behendig-
!:weistrijden voer de leden oehonden.
Wat prof. BöM uit Sichem medebracht.
Schitterende aanxinsten voor het Museum aan het Rapenburg.
,WAT IS ONZE TAAK TEN
OPZICHTE VAN DE CRISIS
IN CHRISTENDOM EN
MAATSCHAPPIJ."
srdiacht van dg. F. Kuiper nil Krommenie
in het Klein Auditorium.
n hel Klein Auditorium heeft gisteravond
Prils Kuiper uit Krommenie in een door
Ned. Chr. Slud. Ver. en den Vrijz. Chr.
d. Bond belegde openbare vergadering,
voordracht gehouden over bovenstaand
lenrerp.
Sfij ontleenen aan zijn voordracht het
gende:
Da uitnoodiging, om le komen spreken
ir dit onderwerp, heeft spr. hijzonder ver-
Igd, omdat er uit blijkt, dat in de studen-
iwereld het besef leeft, dat Christendom
j Maatschappij beide zwaar ziek zijn,
lie crisis zoowel het vrijzinnige als het
fer orthodoxe ChristendoVn treft, terwijl
a toch blijft gelooven in een taak, die
de jongere, generatie zou zijn wegge-
Spr is daarom heengestapt over het
aar der veel te korten termijn van
reiding (9 dagen).
ker wil achtereenvolgens spreken
de verschijnselen van de crisis, over
diepere oorzaken en ten slotte over
taak".
'cr de crisis sprekende begint spr. met
herinnering uil zijn eigen studenten-
nu ongeveer tien jaar geleden. De Am-
rfamsche Studentenvereeniging voor So
kzingen liet toen een geheele reeks
%n houden over de crisis in de samen-
Dr hl T. de Graaf, thans hooglee-
h". sprak toen o.a. over de crisisverschijn-
in het godsdienstig leven. Het meest
ttend was toen een lezing van Walther
*nau over „Die Weltwirtschaftskrise".
shjden ten wereld van toen zag de crisis
t-^akeüjk als een voorbijgaand na-oor-
trschijnselal werd Spengler's Unter-
des Abendlende ook veelal zéér bewon-
Overheerschend was het gevoel le
op den drempel van een nieuwen
De stemming in de tegenwoordige stu-
inwereld is veel matter. Inderdaad zijn
|(fteurtenissen der laatste tien jaren al-
liast moedgevend. Spreker betoogt, dat
'wrig onder verwijzing naar verschijn-
op internationaal en nationaal politiek
economisch gebied en naar de religieuse
~l-le en cullureele situatie van dezen
Al deze verschijnselen kunnen be
huwd worden als symptomen van ver
ding Niet de miskenning van de waar-
der ziel zooals Rathenau te Amster-
destijds betoogde is hel kenmer-
k hiervan, maar het ontbreken van
n, waardoor maatschappij en cultuur
het uiteenvallen in den chaos bewaard
'en kunnen blijven. Het gejammer om
zkl is wel een belangrijk crisis-ver-
'ijrvsel, maar raakt niet haar eigenlijke
"»n
0fnende tot de oorzaken herinnert spre-
a,n een rede door Ernst Troeltsch niet
voor diens dood eveneens te Amster-
jni gehouden. Troeltsch beschreef het we-
p der crisis toen als „Sprengung der Iluma-
itsidee". Deze humaniteitsidee een
van Christendom en klassieke cul-
r was volgens Troeltsch het cement
Europtesch-Amerikaansche beschaving
r het binnendringen van vreemde ele-
!.r_tn was deze tot in de diepste diepte
r^?d. Toch wilde Troeltsch niet zoo-
bpengler het einde afwachten, maar
indeel niet de -uiterste krachtsinspnn-
redden wal er le redden viel. Spr.'s
meester prof. Hackmann betoogde des-
dat niet zoozeer de humaniteitsge-
e als wel het Christendom in crisis-
nd verkeerde. Hoewel spr. in menig
,|J anders oordeelt dan prof. Hackmann,
I "ij hem dankbaar voor deze vinger
de- Want de diepere oorzaak van de
crisis ligt in het falen van het
lendom als drager der Gods-openbaring
fcUi;.* ^'estersche wereld. ..Waar het de
wordt het volk wild en woest"
1 moderne religieuse leven van het
*2eQ maatschappelijk zedelijk profe-
13 komen af le staan. Nijkl o.a. uil
"Wsdienst-psychologis. Moderne re-
In het Rijksmuseum van Oudheden aan
het Rapenburg is om drie uur hedenmiddag
in tegenwoordigheid van een groot aantal
genoodigden en andere belangstellenden o.w.
verschillende autoriteiten en vooraanstaande
personen uit de geleerde weTeld geopend de
tentoonstelling van de voorwerpen welke
door prof Böhl leider van de Nederlandsche
Sichemexpeditie gevonden zijn bij de opgra
vingen in den heuvel Tell-el Balata bij
Nablus, in Midden-Paleslina. aan den voet
der beide uit het Oude Testament vermaarde
bergen E-bal en Gerizim, dor prof. dr. Ernst
Sellin in 1913'14 geïdentificeerd als de
plaats waar de beroemde Kanaanietische en
Israëlitische stad Sichem gezocht moet wor
den.
Sichem. de stad van Dina (Genesis 34),
Abimelech (Richleren 9), de Samaritaansche
(Johannes 4).
Voorloopige opgravingen terstond aange
vangen na 1913'14 moesten tengevolge
van het uitbreken van den wereldoorlog wor
den geslaakt, in 1926 kon het groole werk
stelselmatig warden aanvaard .nu in samen-
wei king met Nederland.
Van Nederlandsche zijde werd ongeveer
een derde in de middelen bijgedragen. Deze
middelen werden bijeen gebracht door het
Comité, waarvan vele leden bij de opening
van de tentoonstelling aanwezig waren,
hoewel niet meer de betreurde eerste voor
zitter. wijlen prof. jhr. Jan Six. De voor
zitter van hel Comité waartoe ook vooraan
staande geleerden van Roomsch-Katholieke
en van Joodsche zijde behooren. is sedert
1927 Oud-Minister dr J. Th. de Visser.
In opdracht van het Comité heeft prof.
Böhl aan de campagne van 1926 een half
jaar lang. van Maart tol September, deelge
nomen als de tweede leider der expeditie,
en ook gedurende de beide zomercampagnes
1927 en 1928 heeft hij als historisch en As-
syriologiseh medewerker zijn kracht ge
wijd aan het onderzoek van den ouden heu
vel van Sichem.
De archeologische leiding werd sedert het
voorjaar 1928 toevertrouwd door het Duit-
sche Archaeotogische Instituut (in opdracht
van de Notgemeinschaft deutscher Wissen
schaft aan den geleerden en bekwamen dr.
G. Wel Ier-Mauve, die reeds van 1926 af
mede de verantwoordelijkheid voor dit
werk gedragen had Als archaeologisch lei
der en „Referent für Ausgrabungswesen"
heelt dr Weiter-Mauve een geheelen staf
van bekwame medewerkers om zich weten
te vergaderen, en de verhouding tot het Ne
derlandsche Comité dat zijn taak liefst
ook op plaatsen buiten Sichem en buiten
Palestina zou willen uitbreiden bleef al
leraangenaamst.
De opgravingscampagne in den afjgeloopen
zomer 1928 (waaraan gedurende korten tijd
ook de heer R Mauve als architect meege
werkt heeft) heeft den geleerden ook een
kijk gegeven op de geschiedenis der stad
van het neo-lilhische tijdvak af. De geheele
bovenstad (Akropolis) is thans uit het puin
opgedolven. Israël blijkt in het licht der
vondsten die in het nieuwe zaaltje van dit
Museum tentoongesteld zijn. een betrekke
lijk jong volk. De groote bloeiperioden van
het land waren het Kanaanietische en dan
weer hel Grieksch-Romeinsche tijdvak
als mpn slechts op het uiterste wil letten
Israel's beteekenis lag op geestelijk terrein
Doch ook het huiselijke en het godsdienstige
leven der oude Israëlieten valt door de ver
zameling. die van nu af in dit Museum is
tentoongesteld, nieuw licht.
Volgens besluit der Comitévergadering v
12 Nov. 1928 werden alle oudheden, die te
Sichem opgegraven en aan Nederland afge
staan zijn. namens het Comité aan den Ne-
derlandsehen Staat ten geschenke aangebo
den ter plaatsing in 's Rijks Museum van
Oudheden. Bij schrijven van 20 Dec 1928
heeft Z. Exc. de Minister van Onderwijs,
Kunsten en Wetenschappen met groote
waardeering deze schenking aanvaard.
Aan deze schenking heeft prof Böhl een
groot aantal andere voorwerpen toegevoegd
eveneens Palestijnsehe antiquiteiten, die hij
van andere opgravingen in Palestina (dus
builen Sichem) heeft verkregen. Hierbij ziin
stukken uit Beth-Scmes Gezer. Kirjafh So-
fer en ook uil het Overjordaans^he. waar
heen prof. Böhl in 1927 met dr. Weller-
Mauve een onderzoekingstocht heeft onder
nomen naar de vermeende plaatsen der oude
bijbelsche steden Pniël cn Machanaïu,
De bedoeling hiervan was. dat Nederland
in zijn Rijksmuseum van Oudheden zou ver
krijgen een ruime verzameling van Pale
stijnsehe oudheden- een prikkel voor ver
dere studie op dit belangwekkende terrein
Want l.et archaeologisch onderzoek van het
land des Bijbels staat feitelijk eerst in hel
begin, en de kennis der geleerden op dit ge
bied vertoont nog menige leemte.
De openingsplechtigheid die hedenmiddag
om drie uur plaats had. werd o a bijgewoond
door den président en den secretaris van het
college van Curatoren der Rijks Universiteit
alhier de heeren mr. A van de Snnde Bak-
huyzen en mr. P. J Idenburg; de Rector-
Magnificus prof. jhr. mr. W. J. M. van
Eysmga. de chef der afdeeling Honger On
derwijs aan hel Departement van Onder
wijs. Kunsten en We'enschappen. mr Van
Beek Calkoen den chef van de afd K. en
W. aan dit Departement de heer P. Visser
en voorts door den voorzitter van het
Sichem Comité, oud-minister df J Th de
VissdT1 en de leden de heeren C van Gelde
ren. prof dr A. W. Bijvanck en jhr. mr. dr.
N. C de Gijselaar.
Prof. dr Böhl en dr Hol Werda hebben bij
de opening een enkel woord gesproken.
De tentoonstelling van de door prof Böhl
medegebrachte en voor het Rijksmuseum
van Oudheden verworven voorwprpen uit
Sichem is in een bpscheiden ruimte van dit
museum in een aantal vilrinps op zeer over
zichtelijke wijze bijeen gebracht Zij omvat
steenen en bronzen lot zelfs ijzeren kleine
en groote voorwerken uit de verschillende
perioden van om^eeks 1850 voor Chr tot
hd begin van onze iaartelling. Nauwkeu
rig zijn dp voorwerpen al naar ze worden
toegeschreven aan pen bepaalde-periode uit
dit lange tijdnerk gerangsch'kt en zoo biedt
de .geheele omvangrijke college voorwer
pen non schitferpnd overzicht van de cul
tuur in deze lang vervlogen tijden. Men
vindt er scherven van voorwerpen maar
daarnaast ook onbeschadigde volkomen gaaf
geb'even lamppn en kannen, gietvormen
voor de bronzen gebruiksvoorwerpen, al-
bastpotten cn vazen schalen, maalsteenen
en vuurpotten, driepootsehalpn en zelfs
verbrandde gerst uit omstreeks 1150
voor Chr
En voorts zijn er Astartefiguren te bewon
deren naast knoopen en knoopjes gietvor
men voor ringen en scarabeeën een enkel
wierookaPanr uit de laat Kanaünisfischen
tijd. In bruikleen van hef Museum te Jeru
zalem heeft prof. Böhl ook medegebracht
twep Spiikprschrifttablelten van omstreeks
14G0 voor Chr.. waarvan hij de opschriften
vertaald heeft. Tenslotte ligt er uit den
Tateren tud ook nog een verzameling kralen
en zelfs een paar glazen vorwerppn die in
don tüd waarin Zf vervaardigd werden yoor
ze°r kostbaar golden.
Door dp goede, zorgen van den Directeur
van bet Rüksnuppum van Oudheden, Dr.
Holwerda is ondanks het plaatsgebrek aan
deze verzameling een goede en waardige
plaats in het Museum ineeTuimd.
ligie is ziels-zaak. Voor zoover de kerk zich
met de maatschappij bemoeide was hut om
eigen positie te handhaven of te versterken.
In het Lutheranisme kwam het tot een star
conservatisme, omdat de ordeningen dezer
wereld eenzijdig met de scheppingsorde
werden in verband gebracht en de revolu
tionaire beteekenis van de prediking van
het koninkrijk God's niet voldoende werd
verstaan. Het Calvinistische beginsel ..om
de Fere Gods" werd tot een etiket, dat op
elk soort menschelijke onderneming kon ge
plakt worden, en steeds meer aan critische
beteekenis inboette. Ook de secten werden
allengs wereldgelijkvormig. De godsdienst
werd inderdaad tot ..Privatsache". behalve
dat staalkundige en economische machten
haar later beschouwden als een alloczins
bruikbaar middel in den =trijd om ^e hand
having van hun overwicht. Het geheele
cultuurleven ontwikkelde zich aldus in
ultra-individualistischen zin. Het moderne
persoonlijkheidsideaal kent aan de gemton-
sc.hap wel een zekere beteekenis toe, maar
komt boven het individualisme toch geen
zins. Het economische en maatschappelijke
leven kon dientengevolge geen eigen zin
meer hebben. Het bedrijf ontwikkelde zich
tpt winstmakerij of lot een sport'eve onder
neming. Zoodoende kon de olgemeene ver
wildering niet uitblijven. Het Christendom
kan daarin erkennen een oordeel Gods.
Ten slotte behandelt spreker de taak der
jongere generatie, in het bijzonder van de
jongere Christen-intellectuelen. Tn het ge
loofsleven mag het niet gaan om persoon
lijke bevrediging, ook niet om individueele
gevoelens en meeningen, maar alleen om de
waarheid Gods. Wat zich als openbaring
Gods aandient moet afgewtzen of aanvaard
worden. Hier wordt geloof geëischt, gehoor
zaamheid aan Gods wil, wanneer die ons
bekend wordt. Zonder groote ernst en
waarachtigheid is dat niet mogelijk, ook
niet zonder bereidheid eigen liefste gedach
ten prijs te geven. De bijbelsche verkondi
ging- dat Gods gedachten niet onze gedach
ten zijn moet aanvaard worden. God is
God en niet wij! Als gebod wordt Gods wil
den mensch bekend. Niet huiten maar i n
het volle leven verneemt de mensch dat ge
bod. Een Christendom, dat z:ch van de
samenleving afwendt, verliest daarom ook
zijn gemeenschap met God. Het gebod Gods
is nooit formeel altijd materieel De mensch
moet leeren met God „neen" te zeggen en
„ja" (e zeggen. ..Neen" moet b.v. de tegen
woordige Christen-student leeren zeggen
legen sexueele tuchteloosheid, legen het
alcoholisme, tegen militairisme cn imperia
lisme tegen maatschappelijk en economisch
onrecht of rechteloosheid, Kortom hij moet
leeren rcvolut-'onair te zijn en daarin bere'd
tot het offer. In al deze misstanden me* hij
niet berusten. ju:st omdat deze wereld Gods
wereld is. Het gaat dan ook niet om uit-
leving van principes, maar nm concrete ge
hoorzaamheid. ...Ta" moet de Christen-stu
dent leeren zeggen tot zijn mcdemensch.
omdat hij door God naast hem gesteld is,
niet alleen tot de stam-, land- of standge
noot. maar juist öók tegenover de mede-
menschen van andere huidskleur en nat'o-
naüteU en van ander mil:eu en 'Tasse. Hij
heeft daarbij mede-Vv. rant woordelijkheid en
mede schuld te aanvaarden. Kortom hij
moet leeren solidair te ziin en daarin ge
trouw te wezen. Te midden van de verwil
dering van de cns's waarin wii leven, zal
hem dan ook het l:cht der hoop n;et ont
breken. zoodat het leven een rijken en
schoonen zin verkrijgt.
BINNENLAND.
Opening van de Sichem-tentoonsfeRing in
het Rijks Mnsenm van Oudheden te Leiden
(Stadsnieuws 1ste Blad).
Ingediend is een welsontwem tot rerje'ing
van het aanvn'-end onderwijs. (Kerk en
School, 3de Blad).
Nieuwe radio-ruzie tnsschen de Vara en
de A.V.R.O. (Binnenland, 2de Blad).
De krniersknecht, d:e te Amsterdam 36000
gn'den verduisterde, is gearresteerd. (Ge
mengd. 3de Blad).
Schiermonnikoog en Ame'and zijn nog
steeds geïsoleerd. (Gemengd, 3de Blad).
Werkloozenrelletjes te Zwolle. (Gemengd,
3de Blad).
Onze stadgenoot, wachtmeester Gijsberti
Hodenpij), won den eersten prijs in den
degenwedstrijd, eerste afdeeling, op het
Wapenfcest te Breda. (Sport, 1ste Blad).
De Belgische beroepsbiljarter Van Lee-nut
maakte in Den Haag een serie van 569.
(Sport, 1ste Blad).
HET ZILVEREN JUBILEUM VAN
DE AFD. LEIDEN VAN DEN
NED. AANNEMERSBOND.
In Maison Bruyns aan het Rapenburg
heeft gisteren de afdeeling Leiden van ae„
Nederlandsche Aannemer9bond. eerst met
een receptie, daarna met een feestmaaltijd
het fee9t gevierd van haar vijfentwintig
jarig bestaan.
De receptie van het bestuur, beslaand/,
uit de heeren ir. Slegt. Zitman. Korswagen
en Den Ouden werd door zeer velen be
zocht en onder degenen die hun gelukwen-
schen kwamen aanbieden, merkten wij be
halve de hoofdbestuurders de heeren El Te-
rink. Thijssen en De Haan. ook op de re
dacteur van „De Aannemer" de h >er Man
tel. verfegenwoordigdigers van de zusteraf-
deelingen te Alphen a d. Rijn en Vlaardin-
gen: van de beslurpn van den Leidschcn
Stucadoorspatronnsbond en van den R K.
Bond van Stucadonrs: pn verder den Direc
teur en Adj.-Pireclpur van Gemeenlewerken
de heeren ir. De Blauw en Bronkhorst en
dr directeur van het Bouw- cn Woning
toezicht alhier de heer Kiers. Tenslotte kwa
men ook vele leden en oud-leden het be
stuur complimentperen
Om zeven uur d^s avond? ving de feest
maaltijd waaraan uitsluitend heeren deel
namen. aan en deze werd behalve door het
bestuur en leden o.a ook bijgewoond door
de genoemde heeren behalve de vertegen
woordigers der zuslerafdeling en van de
Stueadoorshnnden
Het bestuur had zich met het oog op de
organisatie van het zilveren feest, de bij-
.stand van dp heeren Thurion. Huurman Jr.
en W. Oud^hoorn .Ir verzekerd er. dank zij
ook hun arbeid is de maaltijd waarbij Weill.
Splinter, wegens ontstentenis van mr. Var»
do Sande Rakbuijzen den burgemeester ver
ving en het gemeentebestuur vertegenwoor
digde zeer geslaagd-en zeer geanimeerd ge
weest Natuurlijk voerden verschillende hee
ren iD den loop van dpn avond het woord
Eerst tegen drie uur verliet men den huize
Bruvns.
Op 18 dezer zal eveneens in Maison
Bruvns een feestmaaltijd gehouden worden
in den intiemen kring van bestuur en leden,
die van hun dames vergezeld zullen zijn.
BUITENLAND.
In Dnitschland is de vorming der groote
coaUtie mislukt. Het Centmm uit de regee
ring. (Buitenland, 1ste Blad).
j De Dnitsche Rijksdag ratificeert het Kei-
logg-pact. (Buitenland, lsle Blad).
LEIDSCHE
VRITWILLIGE BRANDWEER.
In een gisteravond gehouden vergadering
van het kader der Leidsche Vrijwillige
Brandweer werd o.a besloten, ter om/ui
ting van de vele werkzaamhpden van dc-
Commandant en Onder-Commandant ..meer
aandacht te schenken aan Art 3 van dp
verordening op openbare vermakelijkheden
en bijeenkomsten, en meer speciaal het con
troleeren van de naleving dezer verorde
ning in gebouwen, dgpr de brandmeesters
In overleg met den Commandant zal °en
rooster der werkzaamheden worden aange
legd.
Tevens is be9loten in April een jaarver
gadering te houden met genoodigden.
HARDRITDERIT
VAN POLITIEAGENTEN.
Hedenvoormiddag had op de hanen van
de Leidsche IJsclub een hardrijderij plaats
van leden van het Leidsche Politiecorps.
Het ijs was dank zjj do bijzondere zorg van
het bestuur der Leidsche IJsclub in uit-
stfckr-r.de conditie.
Er hadden zich een 20-tal deelnemers op
gegeven, doch eenigen waren door allerlei
omstandigheden verhinderd, zoodat er 15
rijders uitkwamen, uitteraard de beste rij
ders ir. het corps.
Er werd op tijd gereden over een haan
van 160 Meter. De uitslag was: l. fl. J.
Grolleman in 19.3.10 sec.; 2. M. Vos, in
20 sec. na loting met 3. B. Bruins, even
eens in 20 sec.; 4. B. Impelman in 20.1.10
sc;. Verder werden nog prijzen aan eenige
rijders toegekend, die met 21 en 22 sec,
de voornaamste prijzen winnende collega's
op de hielen zaten.
Er was, ook al was het nog vroeg op
den dag, veel be'angstelling voor dezen wed
strijd Ook de Commissaris van Politie en
enkele andere superieuren waren aanwezig.
De prijzen hestonden ait huishoudelijke
artikelen, waaraan moeder de vrouw mede
wat heeft.
Namens de politiemannen brengen we gaar
ne dank aan de neringdoende s'adgenootea,
ai e deze prüzen belangeloos beschikbaar heb
ben gesteld.
Ook het bestuur der Leidsche IJsclub die
niet aPeen de baan voor dit doel afstond,
maar tevens allerlei faciliteiten verleende
zijn df organisators van dezen wedstrijd er
kentelijk.
HANDELSREGISTER VAN DE
KAMER VAN KOOPHANDEL
EN FABRIEKEN VOOR
RIJNLAND TE LEIDEN.
Wijriping:
Firma I Zand voort Oude Vest 55 Leiden.
Vlpfcschhouwerij. Vpslizine Filiaal- te Oer
geest, dp K'pmpenaerstraat 87. dd 1 Febr. '29
Onheffinq:
B van Noort. Haarlpmmprstraat 44 Lei
den. Handpl in hoeden en petten. B. A A.
van Noort, te Leiden.
ACADEMISCHE EXAMENS.
Bevorderd is tot arts de heer G. Verdoe9
Kteyn (Dordrecht).
