A
■3-
INGEZONDEN.
BOUWKUNSTIG SCHOON.
f\
AJ\
L~i A
l\<
m
OVERZICHT KAASMARKTEN.
A
SÓf.
VOOR DE HUISVROUW.
BUITENLANDSCH GEMENGD.
EEN BERICHT VAN AMUNDSEN?
Naar uit Trora9oe bericht wordt, is op
de kust van Finmarken een flesch aange
spoeld met mededeelingen over de tragedie
van 't vliegtuig Latham, die door „Roald
Amundsen" onderteekend zijn. Nadere bij
zonderheden ontbreken. Op dit oogenbliJc
kan nog niet gezegd worden of de mede
deelingen echt zijn.
In deskundige kringen acht men het niet
geheel uitgesloten, dat er een dergelijke
flesch zou zijn uitgeworpen vóór de ramp
van de Latham plaats had.
Doch zoolang er geen bijzonderheden
bekend zijn, staat men er zeer sceptisch
tegenover, daar er reeds tweemaal derge
lijke berichten zijn opgedoken, die ver-
valscht bleken te zijn en daar men het
eigenlijk zeer onwaarschijnlijk acht. dat
de bemanning van de Latham nog tijd ge
had zou hebben in het aangezicht van de
ramp een dergelijke mededeeling te schrijven
AUTO DOOR EEN TREIN GEGREPEN.
Gistermiddag vond nabij het dorpje Pat-
terham in Beieren een ernstig auto-ongeval
plaats. Bij een spoorweg-overgang werd de
auto van een architect uit Rottelmünster
door de locomotief van een personentrein
gegrepen en geheel vernield. De inzittenden,
de architect en zijn zoon, waren op slag
dood.
MOORDAANSLAG OP EEN HOOGLEERAAR
Op prof. Schwerdtfeger van de Universi
teit te Marburg is door een onbekend ge
bleven persoon een aanslag gepleegd. Een
ongeveer 26-jarige man loste eenige schoten
op den professor, die ernstig gewond werd.
Aangezien Prof. Schwerdtfeger een leidende
positie in de Jung-Deutsch Orde inneemt,
vermoedde men, dat hier een politieken
aanslag betrof. Dit schijnt echter niet het
geval te zijn.
EEN GROOTS BRAND.
In het dorp Siecicdlo bij Kozienice is
een brand uitgebroken, die 16 hoeven in
de asch gelegd heeft en een schade aan
richtte van 200.000 zloty.
AARDSCHOKKEN IN CALABRIÊL
Naar de Giornale d'Italia uit Calabrië
verneemt, zijn daar twee vrij hevige aard
schokken in verschillende plaatsen waar
genomen, die echter geen schade berok
kend hebben,
BOMAANSLAG IN TUNIS.
Een bom, die in den nacht geworpen
werd tegen de bureaux van het Italiaan-
sche blad Unione, heeft een schade ver
oorzaakt, die 100.000 fres. zou bedragen.
Er zijn geen persoonlijke ongelukken voor
gekomen.
WREEDHEDEN VAN EEN DRONKAARD.
Te Radlem is bij een zekeren Franz Kie
ner, op grond van bij de politie ingekomen
klachten, een huiszoeking gedaan.
Franz Riener, een dronkaard, heeft zijn
vrouw en zijn 8-jarigen zoon Franz sinds
langen tijd op de meest ernstige wijze mis
handeld.
Het kind werd geheel verwaarloosd in een
allersmeerigste bedstee gevonden. Ten ge
volge van de zware mishandelingen door
zijn vader heeft het knaapje een rugge-
mergkwetsuur bekomen en is aan beide voe.
ten verlamd.
Ondanks het smeeken zijner vrouw, had
Riener geweigerd, een geneesheer te roe
pen. De vrouw van Riener werd in een af
gesloten kamer gevonden. De dronkaard
hield haar wekenlang gevangen. De vrouw
vertoont fceekenen van krankzinnigheid,
waarschijnlijk tengevolge van de voortdu
rende lichamelijke en psychische kwellin
gen, haar aangedaan.
De onmeDschelijke echtgenoot en vader
is gearresteerd.
GEMASKERDE STRAATROOVERS.
Op den straatweg tusschen Sandomierz
en Opatow, in Polen, werd een aantal van
de markt terugkeerende kooplieden door
roovers overvallen en geheel uitgeplunderd.
Een der kooplieden, die zich te weer wilde
stellen, werd neergeschoten en bleef zwaar
gewond liggen. De bandieten, die gemas
kerd waren, maakten eenigo duizenden
zloti buit.
OPNIEUW EEN BANKSCHANDAAL.
De Parijsche politie zoekt op het oogen-
blik een zekeren Pierre Gaucli, die een
bankinstelling had opgericht en thans is
verdwenen, nadat hij zijn cliënten voor
bijna 600.000 francs had bedrogen.
Gauch had een brief de provincie inge
stuurd, waarin hij de spaarders uitnoodig-
de hem hun spaarpenningen toe te vertrou
wen opdat hij ze voordeelig zou kunnen
beleggen.
moeilik". Klein eo groot maakt fouten.^ou"
tfcl komen voor in net werk van scholP011
en onderwijzers beide, kranten wenieiel 01
vau en menige geleerde dissertatie, get#^
aan de regels der Ned. taal, zou bont iön
van de aangestreepte ongereciitighede»
Onwillekeurig vraagt men nu: Kan ebt
niet anders? btaan we tegenover de sel
ling als een natuur-noodwendigheid, of is
ze als produkt van menseiik denken voojwij-
ziging en vereenvouui0Lig vatbaar? Hefaat-
ste is het geval en meerdere ma^en is duel
ling gewijzigd. De Siegenbeekse werA om-
streeks het midden van de vorige eeuw ver
hangen door die van De Vries en Te Vin-
kei, de nu nog officiële en eerlang za* die
vervangen worden door de KollewjjnseJVan-
neer dit zal zijn ia niet te zeggen, feleek
het voor enkele jaren, dat men een >plos
sing nabij was, nu gaf minister Wasznk in
antwoord od vrasen van Kamerlede* hoe
net met spellingvereenvoudiging stotd te
kennen, „dat de Ministerraad oa ampée be
spreking onlangs tot het besluit is geko
men, dat het onderwijs en eksamens afwij
kingen van de spelling volgens De V/ies en
Te Winkel op dit ogenblik niet bek uren te
werden toegelaten". We moeten dus weer
aau het verbuigen van lidwoorden, bijvoeg
lijke naamwoorden en voornaamwoorden. We
moeten weer schrijven eenen, mijnen, zijnen,
haren enz., waarover reeds Bilderdgk in
vertwijfeling uitriep: „Dat eeuwig haren, ha-
reu, haren I Wie haart het niet in de keeli"
Natuurlik is hiermee het laatste woord niet
gezegd. De Vereniging tot Vereenvoudiging
vau onze Schrijftaal" laat niet at Zg telt
haar leden bij het lager-openbaar en biezon-
der- het middelbaar en het hoger onderwijs
en bg velen daarbuiten. De weigering van de
minister om in te grijpen prikkelt lot in
tensiever propaganda. In 1920 bleek, dat
van de leraren in Ned. taal op H.B.S. en
gymnasia 75 pet. voorstanders waren van
vereenvoudiging. Bij het lager-onderwij3 zaï
geen leerkracht de huidige spelling verde
digen. Tot ?d die voorstanders en verder
tot allen, die het zo jammer, zo treurig,
enz. vinden, dat onze spelling zo moeilik
is en niemand zonder fout-en schrijft, ko-
men de vereenvoudigers nu en vragen: Zet
Uw sympathie om in een daa<L Klaag en jam
mer niet langer over die moeilike schrijftaal,
maar sluit U aan bg de „Vereniging tot ver
eenvoudiging van onze s^rijftaar en pas
de negen regels bg Uw korrespondentie toe.
De jaarlikse bijdrage van 75 cent kan geon
beletsel zijn.
En dan zijn daar al die grote en kleinere
verenigingen, die tot het onderwijs in be
trekking slaan: de Ouder-kommissies, de Ou
derraad, Volksonderwijs, de Sckoolkommis-
sie. de Kommissie van Toezicht op het Mid
delbaar- en voorbereidend Hoger-Onderwgs,
de Onderwijzers-organisaties.
Meneer de Redakteur, wanneer die ver
enigingen in het komende jaar het spelling
vraagstuk eens aan de orde stelden en
wat ligt meer op hun weg? zich zo nodig
lieten voorlichten, zich uitspraken voor ver
eenvoudiging en daaraan publiciteit gaven,
daD zou Uw gehouden prgsvraag nog nuttig
effekt sorteren.
Spelling-vereenvoudiging is urgent. Van de
Nederlanders zelf zal het afhangen of het
spoedig gedaan is met een spelling, die zon
der het minste nut, een belangrijk deel van
de tijd en de krachten van onderwijzer en on-
derwezene in beslag neemt en aan hoogst no-
dige werkzaamheden van belangrijker aard
verhinderend of belemmerend in de weg
j staat, gedaan met een spelling, zó inge
wikkeld, dat zelfs de meest verklaarde voor
stander daarvan de onmogelikheid van een
konsekwente toepassing van het systeem moet
erkennen.
JAC. TJALSMA.
(Builen verantwoordelijkheid der Redactie").
Copie vaD al of niet geplaatste stukken
wordt niet teruggegeven.
IX.
Overal waar men zich in de Pieterskerk
opstelt, krijgt men een idee van de mooie
ruimtewerking. Wij willen van uit een paar
hoekjes dat nog eens waarnemen. De vorige
week bevonden we ons in het koor. Welnu,
laten we on9 plaatsen aan de Noordzijde,
vlak voor het Noordertransept. En dan kij
ken we 9chuin door de kerk in de richting
van de doodkapel. Tusschen de pilaren van
het schip door zien we de prachtige golving
van het lijnenspel. We zien, hoe de ribben
boven de bladkapileelen der pilaren ont
springen. elkaar ontmoeten, weer terugwij
ken, en plotseling achter andere gewelven
weer verdwijnen. Het mooiste is, hier en
daar tusschen de pilaren van het schip door
een der zijbeukpilaren in het oog te nemen
en zich zoo te plaatsen, dat die pilaar go-
wordt een deel der welving door een andere
ribbe verborgen Dat geeft steeds het gevoel,
dat alles zich in zijn welving en span
ning steeds voortzet. Er is altijd iets ver
borgens, wat weer zoo geheel overeenstemt
de Germaanscbe beschouwing der din
gen J1) tegenstelling met de JRomanen, die
behoeNp h?bben aan afgeslotenheid en klaar
heid.
Dat eigenaardige opspringen, oprijzen,
zieb weer vereenigen en verbergen zou
men kunnen noemen de contrapuntiek der
Gotbische bouwkunst: punt tegen punt. Al
les ontwringt uit, en yereenigt zich weer
tot een fundamenteel en drieklank En de
fraaie ronding der geweifschelpen zou men
kunnen noemen den golvenden klankbodem
voor de accoorden.
Nu we toch een vergelijking trekken met
de contrapunti9che muziek, willen we even
in herinnering brengen, dat Schopenhauer
in de rij der kunsten bouwkunst en muziek
als de uiterste polen beschouwde. En men
weet: door de uitersten wordt de kringloop
gesloten. De architectuur werkt met ruimte,
heeft geenerlei betrekking op den tijd De
muziek is zuiver tijdelijk. In de architectuur
is de symmetrie van de geometrische fi
guur het leidend beginsel. In de muziek
heeracht de rylhmische tijdverdeeling. Mu
ziek is tn hoogsten graad gevulden tijd. aan
de innerlijke noodzaak van haar voortgang
verbindt zij de grootste afwisseling. Bouw
kunst i9 ruHpïe-omspanning en logische
ruimteverdeeling. Muziek geeft de inner-
lijkste aanschouwingen, die geen enkele
kunst bij machte ts te verzinnelijken. De
bouwkunst geeft de meest positief begrens
de en tastbare aanschouwing.
Een omdat de uitersten elkaar raken,
mogen we in Vele gevallen spreken van
architectonische muziek en piuzikale
architectuur. Hel is alsof het oog in de
Golhische architectuur buiten zijn eigen
lijke functie treedt en een muzikale ruim
tewerking waarneemt en afsflf £e ziel
het spel der lijnen onbewust accoóu!en
hoort.
En dit i9 ook frappant: de accoustische
werking der Golhische gewelven is altijd
voortreffelijk. Naast de statige tonen van
het orgel komt daarin het meerstemmig
vocaal gezang tot zijn recht. Vooral de
composities van de groote vocalisten der
16de en 16de eeuw, die allen Nederlanders
waren, schijnen een entente cordiale te
hebben gesloten met de Gothische kerken.
Welbeschouwd kan het ook niet anders,
want zij werden geïnspireerd door den
zelfden geest, die zich bouwkunstig uitte
in de Gothiek. En voor zoover de contra-
puntisten buitenlanders waren, Palestrina
niet uitgezonderd, hadden zij in den grond
hun kunst van de Nederlanders geleerd.
Nu plaatsten we ons in het midden van
het Transept, laten we zeggen: in het
knooppunt der kerk. We kijken eerst eens
even omhoog. We letten op de bundel -
zuilen, die zich aan de vier hoeken ver
heffen. Aan de zijde van het koor zijn die
heel hoog opgetrokken. Was het de oor
spronkelijke bedoeling, hier een gemetselde
triomfboog te maken? Of wilde men in de
viering een steenen gewelf aanbrengen met
een middentoren? In vroeger jaren moeten
in het transept twee pilaren hebben ge
staan, die bij de laatste bouwperiode in
1565 zijn verdwenen. Men leidt dat af uit
de aanzetten van de .spitsbogen, die boven
do kapiteelen van de bundelzuilen nog
zichtbaar zijn.
Fn nu letten we nog even op de friezen
in het muurwerk onder de ramen van koor,
schip en transept. Ik heb er even een
schetsje van gemaakt evenals van een
doorkijkje tusschen de pilaren. De bedoe
ling van dergelijke krabbels is natuurlijk
geen andere, dan om sommige dingen even
te verduidelijken.
ONZE MOEILIKE SCHRIJFTAAL.
^Vereenvoudigde spelling).
Geachte Redaktie!
Vergun mij nog even terug te komen op
de uitkomst van Uw voor de Kerstdagen ge
houden taalkundig prijsraadsel en daaraan
een kleine beschouwing te verbinden.
U gaf 15 regelen druks ter korrektie en
van de 374 inzendingen waren er slechts
drie met nul fout en van deze drie waren
er nog twee uit één gezin. Er waren onder
de inzenders, die kans zagen in deze wei
nige regelen vijfentwintig en meer fouten
te laten zitten en zogenaamd verbeterde z;n-
ner. met tien tot vjjftien fouten waren er
legio. Wanneer wij nu bedenken, dat aan
de wedstrijd zullen hebben deelgenomen voor-
ai zij, die dachten wel zonder fouten te
kunnen schrijven, als onderwijzers, leeriin-
gen van allerlei onderwijs-inriebtingen enz.
dan is de veronderstelling niet gewaagd,
dat bij een algemene enquête de uitkomst
nog heel wat bedroevender geweest zou zijn.
Terecht schreef U: „Onze taal met haar
vele regels en nog meer uitzonderingen is
2
c
7*
5
heel vrij staat Dan ziet men het best de
fraaie welving der ribben. En nu is het
zóó, dat men bijna nooit een ribbe volko
men in haar geheel kan zien. Bijna altijd
De aanvoeren en hoogste noteeringen waren:
Wagens Goudsche Leidscne
gestempelde
lichte lichte zware
(1) (2) (1) (2) (1> (2) (1) (2) (1) (2),
57 16 _f50 f f f55fötf f f f f—.f f
91 231 78 f 53 i 56 f 54 f 57 158 f 57 f f 1 I f t
52 243 85 f 53 f55 f55 f56 f59 f56 f f f f—f f
112 192 146 f— fö4 f53 f56 f 56* f 57 f f 67 f f f f
16 29 f f f f57 f56 f55 f f f 56» f f f
80 65 f56 168 f68 ffffff— f66 156 f60
24 Dec. Oudewater
24 Dec. Bodegraven
28 Dec. Woerden
27 Dec. Gouda
27 Dec. Alph. a.d. R. 7
28 Dec. Leiden53
(1) Zijn de opgaven der vorige week.
(2) Zijn de opgaven van 2630 Dec. 1927.
<4/n Il/t
RFCLAME.
H. P. H. KEEREWEER
BEGRAFENISSEN Tel. sdl
AUTO-TRANSPORT
Aalmarkt ie. CREMATIE
4762
Vervolgens wordt de andere helft van hef
halsje gebreid; passend bij de zijde, die juist
af is; eindig dit ook aan de halszijde en zet
dan 2Q steken op voor de onderzijde van
den hals en brei over den anderen schouder
door. Dan heeft u dus weer, nel ais in het
begin, 70 steken op uw naald.
Genoemde friezen zijn weer eenigszins
karakteristiek voor de drie voornaamste
bouwperioden. In het koor heeft men bij
,de restauratie overal het metselwerk weer
blootgelegd. Dit is geheel overeenkomstig
hef beginsel der Gothiek. De Gothiek be
dekte 3?^ nooit met stuc of kalk of zoo,
wat men m Het wel <*eed- Daaren-
tegen kon 3e" Co,^ ffen gebrU'k
maken van de natuur-.:^. „kIeurra
fraai geaderd marmer. Juist daarom zochi
zij de uiterlijke schoonheid in e€ni.fw<:1"
verzorgd steenverband. Hoe mooi ctA
kan men in het koor opmerken En
het schip de groote herstellingskuur heeft
ondergaan, zal daarin het metselwerk ook
weer duidelijker spreken dan than9 nu het
op verschillende pilaren alleen maar fictief
spreekt door geschilderde roode banden,
terwijl men natuurlijk nooit roode metsel
specie heeft gebruikt.
Men moet zijn onderwerp niet uitputten.
Daf wordt voor de lezers vervelend.
Daarom zullen we onze wandelingen om
en door de Pieterskerk eindigen. Nog een
maal posteeren we ons onder 't orgel en
zien van daar uit het oude heiligdom in
a! zijn weidsche schoonheid voor ons lig
gen. En meteen herinneren we ons, dat
Haverkamp van dit punt uit een groote
zwartkrijtteekening van de kerk heeft ge
maakt. welke in het bezit is van de Laken
hal. In de hal van ons stedelijk museum
hangt voor een goed doel een repro
ductie van deze teekening. Van uit de
doopkapel heeft men een mooi doorkijkje
onder .het orgel door. Van dit hoekje maakte
de schilder Haverkamp een olieverfschil
derij, thans in het bezit van den heer Ra-
meau, dien wij bij dezen dank brengen
voor de welwillendheid, waarmee hij ons
onze wandelingen door de kerk toestond.
In zijn bezit zijn een aantal mooie photo's
van het interieur der kerk.
Het zou de moeite waard zijn nog een
tijdlang te vertoeven bij den prachtigen
rijk bewerkten kansel uit het begin der
16de eeuw Maar dan zouden we evenmin
het beeldhouwwerk aanzoovele grafmonu
menten kunnen overslaan.
We verlaten de kerk en, hoe kan het
anders? we wenschen elkaar een gelukkig
uiteinde en een goed begin en tevens een
tot weerziens de volgende week op de
Hooglandsche Kerkgracht
Fen knus truitje voor uw baby! Een
vriendin breidde er een van 84 gram Bald
win en Walker's Ladyship 3 draads Scotch
Fingering, 2 kleine kluwtjes Sylko (in ver
schillende tinten) en met een paar brei
naalden No. 8.
Maar, omdat dit soort truitjes voor babies
op allerlei jeugdigen leeftijd geschikt is,
kunt u zelf beter bepalen hoeveel ên wat
voor wol u hiervoor gebruikt. Het truitje,
dat mijn vriendin maakte, was 32 c.M. lang
van schouder tot onderzijde; het mouwtje
met omgeslagen manchet is 20 c.M. lang.
We beginnen aan den onderkant van de
voorzijde te breien. Zet 70 steken op. Daar
na de eerste 20 toeren het ribbetje: 2 recht,
2 averecht breien; dan verder een aantal
toeren recht heen en recht terug, tot dit
rechte gedeelte 25 c.M. lang is.
Nu komt het halsje. Eerst 25 steken
breien; de volgende 20 afkanten en de
overige 25 breien tot het einde van den
toer. Dan op 25 steken doorgaan; tweemaal
aan de halszijde van het werk om den an
deren toer 1 steek minderen; dan 8 toeren
breien zonder minderen Nu weer tweemaal
om den anderen toer aan de halszijde van
het werk minderen en aan de halszijde ein
digen. Breek de wol hier at
De rug wordt op dezelfde manier als de
voorzijde gebreid: over een lengte van 25
c.M., steeds recht heen en recht terug, en
daarna 20 toeren met het ribbetje: 2 recht,
2 averecht. Kant dan lósjes af.
Nu de mouwen.
Vouw het truitje in de helft met den hals
naar boven en meet 101/* c.M. voor en
achter van den schouder af; neem dan 54
steken op en brei 6 toeren recht heen en
terug. Daarna om den 6den toer drie maal
aan weerskanten 1 steek minderen, waar
door het aantal steken dus op 48 komt. Ga
dan door tot de mouw ongeveer 14 c.M.
lang is en brei daarna het manchetje, door
24 toeren het ribbetje: 2 recht, 2 averecht
te maken. Kant af en brei het 2de mouwtje
net zoo.
Nu moet het truitje worden afgewerkt
Daartoe naaien we eerst den naad der mou
wen en de zijnaden van het truitje dicht
en persen het, als het noodig is, wat op.
Dan beginnen we met de versiering! Met
de veelkleurige Sylko (een soort zijde) wer-
ken we op het truitje cirkels van ketting-"
6teken: een balletje als kern of ,,roos", daar
omheen drie grooter wordende cirkels. Maak
er b.v. zes om den hals (op iederen schou
der één, van voren en van achteren telkens
twee) en tien onder om het truitje, juist
boven den ribbetjes rand.
Om den hals moeten gaatjes gemaakt wor
den, opdat we er een koordje of lint door
kunnen rijgen. Die gaatjes maakt u met de
wol en een stalen haakpen No. 0 op de vol
gende wijze: vier kettingsteken, 2 gebreide
steken overslaan, 1 stokje in den volgenden
steek, 2 kettingsteken, 2 gebreide 6teken
oyerslaan, 1 stokje in den volgenden steek,
2 kettingsteken enz. tot we den hals rond
zijn gewerkt. De volgende toer wordt met
de Sylko gedaan: drie kettingsteken, 1 vaste
in het stokje van den vorigen toer; drie
kettingsteken, 1 vaste in het volgende stokje
van den vorigen toer en zoo door tot het
einde, dan afkanten. Om het buitenste
randje van de manchetten met de Sylko
1 vaste in eiken gobreiden steek en af-
kanten. Dat geeft er een leuk kleurtje langs.
Haak nu van de wol en de Sylko samen
een koordje en rijg dit door de gaatjes aan
den hals. Daardoor zal het truitje goed
sluiten om baby's hals.
Nog even geef ik u een paar maten; u
kunt met die afmetingen een kleedingstukj©
van uw baby vergelijken en u daarnaar
regelen: als het truitje opengespreid ligt,
dus vóór u de naden djehtnaait. is de totale
lap 63 c.M. lang; het ribbetje aan weers
zijden is 6 c.M. De breedte van de lap is
27V* c.M Recht in het midden van de
lengte liggen de opengespreide mouwtjes:
20 c.M breed bij het annhechtingspunt en
15 c.M. onderaan bij het manchetje.
Correspondentie.
Mevr. S., te R. Uw vuur wfl niet
branden? Dat kan uit verschillende oor
zaken voortkomen: mogelijk heeft u vochtig
hout, een dito schoorsteen, een slechte lig
ging voor uw vuur? Als de schoorsteen
vochtig is. draai dan een stuk kranten
papier losjes in elkaar, steek het in brand
en laat het brandende door den schoorsteen
optrekken. Als het hout wat vochtig is en
niet door wil branden, rol dan kranten-
popier stevig in elkaar en leg er Kleine
stukjes kolen op. In korten tijd heeft u dan
een heel goed vuur.
3-5
