0^ JAARGANG
VRIJDAG 23 NOVEMBER 1928
No. 21073
STADSNIEUWS.
Het voornaamste nieuws
van heden.
LEIDSCH
DAG BLAD
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN.
PRIJS DER ADVERTENTIEN
30 Cta. per regel voor advertentién uit Leiden en plaatsen waar
agentschappen van ons Blad gevestigd zijn. Voor alle andere
advertentiÊn 35 Cta per regeL Kleine Adverlentiên uitsluitend
bij vooruitbetaling Woensdag? en Zaterdags 50 Cts. bij een
maximum aantal woorden van 30.
Incasso volgens postrecht Voor eventueele opzending van brieven
10 Cta porto te betalen. Bewijsnummer 5 Cts.
Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 2500 Redactie 1507.
Postcheque- en Girodienst No. 57055 Postbus No. 54
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Leiden per 3 maanden 2.35. per week ƒ018
Buiten Leiden, waar agenten gevestigd zijn. per week „0.18
Franco per post 2.35 portokosten.
lit nummer bestaat uit VIER Bladen
EERSTE BLAD.
VERLAGING TELEFOONTARIEVEN.
en kiachtig betoog tegen den theoretischen
trondslag van het gesprekkentaiief.
idies van de K. v. K. en F. voor Rijnland.
Door de Kamer van Koophandel le Leiden
een adre9 verzonden, waarin o.a. op
rincipieele wijze' stelling wordt genomen
igen den theoretischen opzet van het door
et HoQfdbesluur der Posterijen en Telegra-
e voorgestelde gesprekkemtarief.
Aan dit adres ontleene-n wii het volgende:
De Kamer dankt het Hoofdbestuur voor de
elegenheid om advies uit te brengen en
preekt haar waardeering uit over een vier-
al verlagingen, vooral omdat deze alleen
nogelijk zijn geworden door een rationeel
eheer.
De Kamer had voorts gaarne gezien, dal in
voorstellen ook was opgenomen:
a) het overschakelen van telefoongesprek-
in.
b) de kostenberekening van een in ter-
locaal gesprek na de eerste drie minuten, en
c) uitbreiding van het aantal slreeknetten.
In aansluiting aan de opmerkingen over
Irec-knetten uitte de Kamer den wensch om
e afstanden binnen welke voor lager tarief
nterlocaal kan worden gesproken, als
ninima le beschouwen. De Kamer denkt
laarbij aan plaatsen, die zeer od elkander
ijn aangewezen en met weinig kosten met
>lkander kunnen worden verbonden.
Het gesprekken tarief heeft echter de
nstemming der Kamer niet kunnen ver
verven.
De uitbreiding van het aantal abonné's
al op billijker wijze zijn le bereiken door
erlaging van het vaste abonnementstarief.
Inzonderheid worden een zevental be
waren tegen de theoretische motiveering
an het gesprekken tarief ingebracht,
lo. Er wordt alleen gerekend met aange-
raagde gesprekken, ofschoon inkomende
;esprekken dikwijls voor den abonné groo-
er waarde hebben.
3o. Het nut en voordeel, dat e'en aanslui-
ing voor een abonné heeft, kan nimmer een
lehoorlijke basis zijn voor een telefoon-
arief, omdat dit nut en voordeel veel te
ndividueel is. Noch de waarde, noch de
engte van c-'en gesprek is juist te waar
deren. Voorts wordt de waarde van een
e verleenen dienst niet bepaald door de
waarde, welke deze» voor den betrokkene
heeft, maar door de kosten, moeite, enz.,
welke degene, die zijn diensten aanbiedt,
redelijkerwijs vergoed moet hebben.
•lo Bij het vaststellen van het voorgestelde
csprekkentarief is ter berekening van zelf-
osten uitgegaan van iemand, die niet tele-
oneert instee van den normalen gebruiker
ls basis le nemen. In de Nota (A. 16) wordt
angegeven, dat het grondbedrag wisselend
usschen f. 2-1 en f. -18) de kosten van aanleg
Ti onderhoud moet goedmaken, terwijl liet
esprekkentarief hoofdzakelijk dient om de
osten van de verkeersafwikkeling, van het
esprek, le dekken. M. a. w.r hier wordt bc-
onnen met nul gesprekken en de niet- of
'einiggebruiker als uitgangspunt genomen,
ds wat bij de mondelinge toelichting werd
evesligd. Naar de meening der Kamer ls
et op zichzelf zeer lofwaardig streven van
et Hoofdbestuur, om het aantal aangeslo-
enen slerk op te voeren, oorzaak geweest,
at de zelfkosten voor een kleingebruiker
onwillekeurig zoo laag berekend worden,
dat voor heni spoedig de kosten voor aan
sluiting gelijk zijn aan het weinige nut. dat
hij van de telefoon heeft. Benig deugdelijk
uitgangspunt is echter de normale gebrui
ker. Hij is degene, die niet alleen het tele
foonverkeer mogelijk maakt, maar het ook
mogelijk maakt in den omvang en doeltref
fendheid, welke het thans bezit. Waar het
Hoofdbestuur echter is uitgegaan van een
abonné, die niet telefoneert, is het begrijpe
lijk. dat de voorgestelde tarieven ten aan
zien van kleingebruikers zoo voordeelig en
voor grootgebruikers zoo nadeelig zijn.
5o. Ook de grondbedragen worden naar
de meening der Kamer op oniuisle en voor
grootgebruikers op onbillijke wiize vastge
steld. wat eveneens is terug te voeren lot
het streven om door lage tarieven voor
kleingebruikers het aantal aangeslotenen
sterk op te voeren. Het grondbedrag wordt
volgens de nota geheven om goed te maken
de kosten van aanleg en onderhoud der aan
sluiting. .Met aansluiting en onderhoud is
echter een telefoonabonnc niet geholpen,
als niet het geheele bedieningsapparaat elk
oogenblik gedurende de kantooruren ter be
schikking staat. De kosten voor de telefoon
centrale. voor alle vasle kosten in de cfen-
trale. voor hel beschikbaarhouden van tele
fonisten, etc. moeten daarom in het grond
bedrag worden verdisconteerd en mogen niet
ten laste van een gesprekken tarief worden
gebracht. Als echter in het grondbedrag wor
den opgenomen alle kosten, welke moeien
worden gemaakt om dp abonné's de moge
lijkheid tot spreken le geven, dan zal
eenerzijds het grondbedrag zoo hoog worden,
dat het weinig meer zal verschillen van het
vaste abonnementstarief, terwijl anderzijds
de verdere kosten van elk gesprek zoo mini
maal worden, dat het zeker niet de moeite
zal loonen om da&rvoor kostbare tellingen
te houden en den verderen administratieven
omslag te maken.
6o. De zelfkosten zijn bii het volautoma
tische sy9leeni voor grootgebruikers niets
hooger dan voor kleingebruikers. De be
diening valt hier weg en het kost practisch
gesproken niet meer, of iemand veel of
weinig telefoneert. Ook de kostbaarheid der
automatische centrale is hier niet van
invloed, omdat een automatische centrale,
waarbij de aangeslotenen zouden moeien
worden beperkt in het aantal hunner ge
sprekken. ondenkbaar is. Ook den klein
gebruiker moet de mogelijkheid worden ge
geven om op een bepaalden dag veel te tele-
foneeren. Overigens vermoedt de Kamer,
dat de kostbaarheid der automatische cen
trales evenzeer samenhangt met de moge
lijkheid om met alle andere aangeslotenen
op het locale net te telefoneeren en met den
duur der gesprekken, als met het aantal ge
sprekken.
7o. Ook bij niel-aulonialische toestellen
zijn de zelfkoslen voor een grootgebruiker
niet belangrijk veel hooger dan voor een
kleingebruiker. In verband met armlengle,
overzichtelijkheid, enz. kan een telefoniste
slechts een bepaalde hoeveelheid nummers
voor haar rekeDing npmen. Hoeveel de meer
dere kosten bij een druk gebruik zijn, valt
voor buitenstaanders moeiliik te begrooten.
Deze kunnen echter bii normaal gebruik
nooit hooger'zijn dan een betrekkelijk laag
percentage van het lofaal salaris voor tele
fonisten, voorzoover dit op rekening komt
voor het locaal verkeer. Dit totaal salaris
vormt op zijn beurt slechts een niet over
matig deel der totale koslen van het locale
telefoonbedrijf. Alleen door uit te gaan van
een imaginairen nielgebruiker en hel grond
bedrag volgens oniuisten maatstaf vast le
stellen, is het mogëliik om tol voorden groot
gebruiker zoo onbillijke voorstellen Te komen
Eenige tegemoetkoming aan kleirjebrui-
DE TSTECHISCHE GEZANT TE LEIDEN.
Foto BLEUZé.
Aan den ingang van het kantoorgebouw van de Kon. Ned. Grofsmederij alhier
fotografeerden wij hedenmorgen (v. 1. n. r.) de heeren ir. Touw en Van
Ginkel, directeuren van deze vennootschap, Z.E. den Gezant van Tsjecho-
Slowakij Miroslov Plesinger Bozinov en de heeren Ten Cate Brouwer en
Knibbe, respect, voorzitter en secretaris van de K.. v. K. en F. van Rijnland.
kers is echter wel gewenscht. daar de ge
bruikswaarde van een telefoon belangrijk
stijgt, wanneer ook vele kleingebruikers zich
aansluiten.
De Kamer kan er zich uit dien hoofde
mede vereenigen, dat de keus wordt gegeven
tussghen een vast abonnementstarief en een
gesprekkentariel mits echter dit van do
reeds aangeslotenen niet al te zware gel
delijke offers zal vergen, daar dan het doel
ver zou worden voorbijgestreefd.
Daar echter aan het argument, dat de le-
lefoonadministratie meer moeite en kosten
heeft te maken voor een abonné. die zeer
veel spreekt, dan voor een. die weinig tele
foneert niet alle waarde kan worden ont
zegd. is het zeker billijk te noemen, dat de
genen, die excessief veel spreken, zoo noo-
dig gedwongen worden t~t het nemen van
een ex£ra lijn. iets, wat nu reeds bij groole
netten mogelijk is.
Op bovenstaande gronden acht de Kamer
het voorgestelde gesprekkentarief onbillijk en
onrechtvaardig. De zoo gewenschte verla
ging van het vasle abonnementstarief is
daarentegen noodzakelijk en rationeel.
Daardoor zal tevens een der belangrijkste
doeleinden van het Hoofdbestuur kunnen
worden bereikt, n.l.. dat velen, die Rechts
een beperkt gebruik van de telefoon zullen
maken, door de te hooge tarieven niet meer
zullen worden Verhouden om zich le doen
aansluiten.
BUITENGEWONE SAMENKOMST IN DE
PIETERSKERK.
Ten bate van de restauratie van de
Marekerk.
Op initiatief van de restauratie-commis
sie der Marekerk is gisteravond in de Pie
terskerk een buitengewone bijeenkomst ge
houden van gemeenteleden der Ned. Herv.
Gemeente alhier en belangstellenden, waar
Vier dominee's en twee andere sprekers het
woord hebben gevoerd.
De kerk was half gevuld.
Ds. C. Hartwigsen opende de samenkomst
met gebed en was de eerste spreker.
Hij noemde het gebouw een sieraad van
de stad dat in het oog valt van wie van de
Noordzij komt.
Reeds 280 jaar is er dienst gedaan, is er
Gods woord verkondigd.
De kap werd reeds gerestaureerd, maar
voor de noodige vernieuwing van preekstoel,
banken, orgel, enz. zijn do noodige gelden
niet aanwezig. Toch wil de Gemeentecom
missie niet liever dan spoedig een aanvang
maken met de hoog noodige werkzaamhe
den.
Ds. Hartwigsen liet' daarop zingen Psalm
26 8 en 7.
De heer J. P. Mulder betrad daarop den
kansel en zeide dat ieder weet dat de toe
stand van de Marekerk niet blijven kan zoo
als deze thans is. Men weet evenwel ook
dat de Gemeente-commissie niets doen kan
zonder geld.
Spr. herinnerde aan de oprichting nu
5 jaar geleden van de Reslauratie-coni-
missie en aan de vreugde over de ^eerste
1000 gulden die zij bijeenbracht.
Met de gekweekte rente beschikt men
thans reeds over 7000 S. 8000 gulden en spr.
brengt de reslauralie-commissie openlijk
dank voor haar doorzetten en onvermoeid
streven voor het schoone en verheven doel
dat zij zich gesteld had. Gij zijl dankbaar,
maar niet voldaan maar waar gij uw
sporen in het verleden verdiendet, vertrou
wen we ook in uw werk in de toekomst.
Vervolgens schetste de heer Mulder de
geschiedenis van de totstandkoming van
de Marekerk. zich daarbij bedienende van
een citaat van Van Mieris en vertelde hoe
in 1638 de voorbereidselen tot den bouw
werden gemaakt door A. A. van 's Graven-
zande. wiens plannen door Jacob van Cam-
pen werden goedgekeurd. In 1619 kwam
de Marekerk geheel gereed. De predikant die
de kerk inwijdde sprak naar aanleiding van
Ps. 81 9—12.
Xa 8T jaar, kwam het orgel dat op 3 Oc
tober 1733 voor de eerste maal bespeeld
werd, gereed
Dc heer Mulder eindigde met tc herin
neren aan wat op den hoek van de Hoog
straat en den Nieuwe Rijn te lezen staat:
De trouw der Burgerij heeft hier 't geen
door geweld der vlammen werd vernield,
in bet'ren staat hersteld, en met een va
riatie daarop hoopt spr. spoedig le kunnen
zeggen als de Marekerk gerestaureerd
zal zijn:
De trouw der Leidsche Gemeente heeft,
wat door den tand des tijds werd gesloopt,
in bet'ren staat hersteld.
Ds. Punselie getuigde van de ernst waar
mede in de laatste 5 jaar gewerkt is aau
wat aan de orde was gesteld, de restaura
tie der Marekerk.
Wij moeten bezinnen wat de kerk in ons
leven te beteekenen heeft en ons eens
trachten in te denken hoe het zou zijn als
er geen kerken waren Het is de geest crie
levend maakt, aldus ds. Punselie.
Spr. noemt de schamele veroudering en
de ve-rouderlijkte schamelheid van de Ma
rekerk pijnlijk
Wij'moeten niet vragen, wat hebt gij over
voor haar restauratie, doch wat wilt gij er
voor missen.
Ds. Punselie eindigde met te vertellen
van de trotsche Kathedraal te Milaan,
waarop de Milaneezen met trots wijzen.
Spr. heeft zich laten vertellen dat elke Mi-
lanees eens in zijn leven een belangrijk gel
delijk offer ten bate voor die Kathedraal
brengt en dan ook wijzende op het grootr
sehe monument, zeggen kan, aan de in
standhouding daarvan heb ook ik naar mijn
vermogen bijgedragen.
Mogen de leden der Leidsche gemeente
zich dit voorbeeld wel voor oogen houden.
Nadat de Gemeente vervolgens op ver
zoek van ds. Punselie Gez. 84 1 gezongen
had, was het woord aan den heer Jac. \v
brink, die sprak namens de financieele
commissie en zeide dat met eenigen
schroom te doen, omdat van de plaats waar
spr. stond, gewoonlijk de geestelijke waar
den worden besproken. Hij wilde nu eens
louter over de materie spreken tot de ge
meente, en noemde verschillende cijfers,
waaruit bleek, dat al ziin er 5000 aange-
slagenen in de kerkelijke belasting, 2500
belastingplichtigen zich gewoonlijk daar
aan ontrekken. Beter dan de opbrengst
van de belasting is die van de plaatsen in
de kerken, die per jaar circa f. 20.000 in
brengt, verdeeld in f. 5500 voor vaste plaat
sen en 't overige aan kaartjesverkoop. Ook
j de opbrengst der collecten is niet onbevve-
j digend. In het vorige jaar werd f. 8300 ge
collecteerd voor de gewone uitgaven, 1380
gulden voor de Oosterkerk en belangrijke
bedragen voor de armen, enz. Nog meer
cijfers noemde spr. om aan te toonen,
dat de gemeente we' bereid is te offeren.
En dat steunt hem in het vertrouwen dat
ook voor de restauratie van de Marekerk
benoodigdc 43 000 gulden voor 1 Januari a.s.
bijeen zullen komen. Indien dit het geval
mocht zijn zal de verder benoodigdc 50.000
gulden door de gemeentecommissie wor
den geleend. Zoo hoopt spr dat het o.a. als
het resultaat van deze bijeenkomst gewaar
borgd moge zijn dat do restauratieplannen
die de heer Fontein goheel belangeloos ont
wierp, spoedig kunnen worden uitgevoerd.
Ds. A. D. Meeter kwam een sprookje ver-
lellen van een predikant die in een nieuwe
gemeente kwam en de kerken ging bezich
tigen waarin hij preeken zou moeten.
Hij kwam ook in de Marekerk en toen
hij die bezichtigd had keken hij en dc
koster elkaar zwijgend aan. In hun blik en
achter hun zwijgen lagen evenwel diepe
gedachten.
i Ds. Meeter vertelde verder hoe hij een
I zwak heeft voor de Marekerk die meer dan
de beide overigens fraaie kathedralen, een
I echt protestantsche kerk is, al zitten de
bokken en de schapen cr zooals ze thans
is ingericht nog gescheiden. Zij zou als ze
gerestaureerd is en voorzien is van cen
trale verwarming bij uitstek geschikt zijn
ook voor doopdiensten, vanwege haar cen-
I trale ligging.
Ook ds. Meeter besloot zij korte toespraak
met een krachtige opwekking om de restau
ratie mogelijk te maken door spoedig en
I naar vermogen te offeren.
Ds. Kuilman zeide dankbaar le zijn te
mogen spreken voor het doel waarvoor ook
de beide oudsle predikanten der Leidsche
gemeenten hadden gesproken. Hij merkte
op dat in »al zijn vorige gemeenten hij
eveneens had moeten spreken voor de
restauratie van kerken, orgels of voor den
bouw van een nieuwe kerk En thans wordt
hij als jongste predikant alhier geroepen
om de restauralie-plannen van de Mare
kerk aan te bevelen. Als de belangstelling
in het Evangelie groeit, dan spr. weet
dit uit ervaring brengen de eenvoudigste
lieden soms zelf beschamende offers.
Ds. Kuilman eindigde met het uitspreken
van den wensch dat men gedachtig aan
liet woord uit den Heidelbergschen Cate
chismus, met dankbaarheid voor de geeste
lijke gaven die God komt uitreiken ver
vuld, moge bijdragen om te zorgen dat
voor 1 Januari 1929 de restauratieplannen
hun beslag kunnen krijgen.
Daarna besloot ds. Kuilman op de ge
bruikelijke wijze de bijzondere bijeenkomst.
THEOSOPHIE.
Op Dinsdag 13 Nov. en gisteren zijn hier
in het Klein Auditorium van het Universi
teitsgebouw twee lezingen gehouden (in
opdracht van de Vereeniging tot vestiging
van Bijzondere Leerstoelen) door dr. H.
Schokking, van 's Gravenhage, over boven
genoemd onderwerp, waaromtrent nog het
volgende:
Spr. begon met een aanhaling uit Jina-
rajadusa waarin de theosophische levens
visie fijn uitkomt en gaf dan andere cita
ten. o.a. uit Annie Besant omtrent het doel
der Theosof. vereeniging. Deze beweging
breidt zich uit. numeriek, maar vooral drin
gen haar opvattingen in allerlei kringen
door Zij is velen onzer tijdgenooten zeer
sympathiek, en ook uit moderne gevoelens
van relativiteit te verklaren praktisch stelt
zij zich sterk in de vredesbeweging
Overigens wil zij een alle-kennis-omvat-
tend stelsel bieden Zelf wil zij geen ..gods
dienst" zijn. maar wel de kern van alle
BINNENLAND.
Eczoek vax den gezant van Tsjecho-SIo-
wakije aan Leiden. (Laatste Berichten, 1ste
Blad).
Uit het Parlement. (3de Blad).
De Indische reis van het Belgisch kroon,
prinselijk paar is gisteren begonnen. (Bin
nenland. 2de Blad).
De luchtdienst op Scandinavië stopgezet.
(Binnenland, 2de Blad).
De algemeene vergadering van de Neder-
landsche Vereeniging voor Armenzorg en
Weldadigheid. (Binnenland, 2de Blad).
BUITENLAND.
De Engelsche koning is ongesteld. (Bui
tenland, 1ste Blad).
Stenn der Dnitsche R.-K. geestelijkheid
aan de nitgeslotenen in de Dnitsche metaal
industrie. (Buitenl., 1ste Blad).
Spoorwegongeval in Tsjccha-Slowakije.
(Builcnl. Gem., 3de Blad en Tel., Isle Blad).
godsdiensten bezitten.
Doch zij verminkt de idee van religie; zij
ii
ontkent de persoonlijkheid Gods. Ook haar
beschouwing van den mensch is daardoor
eenzijdig.
Theïsme en Theosophie zijn onvereenig-
baar. Pantheïsme is ook niet een zuivere
omschrijving. De verwisseling van den Ab
solute met het Absolute brengt geen winst.
Tegen de methodologie der Theosophio
zijn groote bezwaren in^te brengen: wille
keurig allegoriseeren; de onderscheiding van
esoterisch en exoterisch maakt allerlei
uiting onzeker; de gemakkelijkheid in het
annexeeren van anderer uitspraken langs
deze wegen, geschiedt ten onrechte, dik
wijls niet zonder mutilatie. Ieder heeft het
onvervreemdbaar recht, in wetenschappe-
lijken zin, zijn eigen woorden en bedoelin
gen te mogen interpreteeren.
Het wijsgeerig idealisme in de theosophie
vergrijpt zich aan andermans kostbaarste
bezittingen. In de leer omtrent God drukt
artikel 5 der confessio Belgica zich veel
meer zuiverder en de waarheid benade
rend uit.
Op anthropologisch terrein is de Theo
sophie in haar kracht. Uitdrukkelijk be
weert zij een verhevener ethiek te bieden
dan het Christendom bezit. De majesteit van
dc christelijke etische idealen en christe
lijke moraal daartegenover wordt gehand
haafd. Niet overtroffen door wat Theoso
phie biedt op dit punt: Reïncarnatie-Karma-
theorieën.
Karma heeft wel diep ernstigen klank en
bedoeling. Tegenover do oppervlakkigen
materialistischen levenstoon in de vorige
decenniën heeft de Theosophie een krachtig
verweer gegeven.
Tot recht versland is noodig (e welen
dat zij in den mensch zeven pricipes, be
wustzijnstoestanden. bestaanswijzen aan
wezig achten Vier lagere, vergankelijke, 3
hoogere. Het strijdpunt ligt bij hel Manas-
principe. Die kan naar het lagere, stoffe
lijke. hartstochtelijke karma-rupa zinken, of
opklimmen naar Budhi. om eindelijk te ge
raken lot Atma, waar de eenheid met het
absolute,. Nirwana, 't eind is. De verla-
ling der Sanskrit-namen is wel mogelijk,
maar beter is de vreemde termen te be
houden, zij hebben toch een eigen waarde,
en zijn als etiket dan onmiddellijk te, her
kennen. Bij vertaling wordt allicht te veel
van onze christelijke en westersehe op
vatting ingeschoven in het Indisch Oos-
tersch schema. De Ikheid ..Ego" is eeuwig
en emanatie van het absolute. Persoonlijk
heid gaat weg bij den dood, 't blijvende
noemen zij de individueele Ikheid. De rust
tijd in Devadaan daarnaast Karma Loka.
Te rechter tijd zijn de rechte ouders er voor
een reïncarnatie van Ego. Die reïncarnatie
is duizende malen mogelijk. Tot hij gelouterd
is en opklom lot bereidheid voor Nirwana.
Alles berust op de leer van reïncarnatie.
Welke als ..feit" wordt gesteld. Bewijzen er
voor zijn echter zeer schaarsch. Dat nie
mand zich er wat van herinnert, i«. niet
vreemd want elk nieuw leven heeft zijn
eigen nieuw geheugen. Maar er zit toch bij
enkelen een intuïtief besef Zie de pogingen
van Jinaraiudusa om door intuïtie en in
aansluiting van Mendel's theorie op phy-
siek terrein Reïncarnatie theorie aanneme
lijk te maken Toch komt.'t alles niet ver
der an hoogstens: waarom zou de Reïn
carnatie niet waar kunnen zijn.