69ste jaargang zaterdag 10 november 1928 stadsnieuws. Droogpruimer? het voornaamste nieuws van heden. No. 21062 LEIDSCH DAGBLAD DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN. PRIJS DER ADVERTENTIEN: 80 Cts. per regel voor ad verten Lcn uit Leiden en plaatsen waar agentschappen van ons Blad gevestigd zijn Voor alle andere advertentiëD 35 Cts. per regel. Kleine Advertenhën uitsluitend bij vooruitbetaling Woensdag? en Zaterdags 60 Cts. bij een maximum aantal woorden van 30. Incasso volgen? oostrecht Voor eventueele opzending van brieven 10 Cts porto te hetalen Bewijsnummer 6 Cts Bureau Noordeindspiein Telefoonnummers voor Directie en Administratie 2500 Redactie 1507. Postcheque- en Girodienst No. 57055 - Postbus No. 54 PRIJS DEZER COURANT: Voor Leiden per 3 maanden 12 35 per week0 18 Builen Leiden, waar agenten gevestigd zijn, per week „0 18 Franco per post 2 35 portokosten. Dit nummer bestaat uit ZES bladen EERSTE BLAD. restauratie marekerk. Verteden week kondigden wij aan, den Genieenleavond, die in de Pieterskerk op 22 November des avonds te 8 uur zou ge houden worden ten bate van de restauratie van het interieur der Marekerk. Het is de bedoeling niet een beroep te doen op den steun van de gemeenteleden alleen, maar op allen, die het belang van een dergelijke restauratie inzien, op grond van hun liefde voor het monument of uit aesthetische over wegingen gedreven, veel voor deze restau- latie gevoelen. Het is te hopen dat de Restauratie-Com missie in haar loffelijk pogen zal slagen. Deze schoone koepelkerk, gebouwd in het jaar 1639, vraagt allerdrmgenst een inwen dige restauratie. een statistiekje, Tot 8 November 1928 hebben zich voor bet studiejaar 192S/1929 aan de Rijks-Uni versiteit alhier 568 studenten voor de eerste maal laten inschreven, verdeeld over de verschillende faculteiten als volgt: M. V. Tot. Theologie 17 6 23 Rechten 101 46 147 Geneeskunde 106 27 133 Wiae n Nat. 75 45 120 Lett, en Wjjsb. 33 38 71 Rechten en Lett. 66 8 74 Op 8 Nov.'28: Totaal 398 170 56S Op 8 Nov.'27 509 Het totaal aantal ingeschreven studenten van alle studiejaren te zamen bedroeg op 8 November 1928 2134 ten 1732 op 8 No vember 1927. spelleiderscursus afd. leiden nederl. bond toor lichamelijke opvoeding. Heden om 2 uur is in het Gemeentelijk Gymnastieklokaal aan de Rieterskérkgracnt de speheiderscursus geopend door den waar nemend voorzitter van de afd. Leiden v. d. Nederl. Bond v. Lich. Opvoeding, mr. A. v. d. Eist, die een kort openingswoord uit sprak. Spr. herinnerde aan de fusie met de Volksspeeltuinen die in 1922 tot stand kwam, en aan het ophouden van de Rijkssubsidie die een groot gedeelte vormde van de Ba lansen der leiders. Het aantal cursussen is daarna geslonken, naar met hulp van particulieren en de Ge meente Leiden, kon weldra het aanial zomer- speicursussen van de onderafdeeling Volks speeltuinen bepaald worden op 12 voer de jongens, elk pl.m. 25 koppen en 5 voor de meisjes elk uit pl.m. 20 kinderen be staande. Vroeger werd geoefend op het terrein a d. Zoeterw. Singel, maar doordat dit terrein is opgehoogd met zand en gedekt met een kleigraszode, is dit veld bij nat en erg droog weer onbruikbaar. Dit oefenter rein bleek overbelast en de cursusen mees ten verhuizen naar het nieuwe terrein aan de liruggravenlaan. In de naaste toekomst zullen behalve het groote Sportpark in de Leidsche Hout, ook noodig zjjn: kleinere terreinen hier en daar over de stad verspreid voor de beoefening van openluchtspel door kinderen van de li scholen. Do buurtvereeniging „Het Zuider kwartier" is reeds werkzaam en „het liaag- vegkwartier" is zoo juist opgericht. Het is daarom noodig dat er spelleiders worden gevormd. De eerste spelleiderscursus werd geleid door wjjlen den heer Steyns en de resulta ten waren zeer goed. De tweede spelleiders- cursus tot het houden waarvan de afd. Lei den N.B.v.L.0. het initiatief nam en welke ral worden geleid door den heer A. Metz staat op het punt te worden geopend en liet bestuur vertrouwt ook van dezen 'cursus goede resultaten te mogen verwachten. Reeds vroeger in ly23 werd, zooals mr. Van der Eist zeide, onder de bezielende leuling van wglen den heer Steyns een derge lijke cursus gehouden, die dusdanige resul- laitn afwierp, waardoor de leiding op noo- ger peil kwam te staan en er meer variatie 10 de spelen gebracht werd. leans acht de Bond den tijd gekomen om opnieuw een cursus te houden en men twjj- tcll er niet aan, dat onder de nitnemeuue leiding van den heer Metz, ook deze on derneming, waartoe de N.B.v.L.0. het iniiia- hei nam, weer zal slagen en goede resuita- ten zal geven ten behoeve van het onder lij: in de Lichamelijke Opvoeding in deze mad in 't bizonder ,en de verhooging van volkskracht in 't algemeen. erfelijkheidsleer en eugenetiek. In ien gisteravond voortgezetten cursus over Erfelijkheidsleer en Eugenetiek die anwege het Ned. Nationaal Bureau voor nropologie alhier, wordt gehouden, heeft r L>. Herderschee uit Amsterdam gespro- Ken over De genese der zwakzinnigheid. Wanneer wij de zwakzinnigheid bezien uit maatschappelijk oogpunt, dan kunnen wij zwakzinnig noemen die personen, welke op grond van verstandelijke defecten een onvoldoende aanpassing vertoonen aan de eischen van het maatschappelijke leven. Op het A. V O. congres te Amsterdam is aangetoond in welke mate dat aanpassings vermogen kan worden verbeterd door een speciale opleiding en door een intensieve maatschappelijke nazorg". Dat kost alles echter veel geld, zoodat het vraagstuk van de genese der zwakzinnigheid zeker niet alleen uil wetenschappelijk oogpunt de aan dacht verdient. Zooa^ bij het ontstaan van alle levensverschijnselen, zoo ook bij dat der zwakzinnigheid, hebben wij te maken met het resultaat van op elkaar inwerkende endogene door de erfelijkheid bepaalde factoren en exogene of milieu-factoren In verband met die endogene factoren heeft men wel gedacht aan de aan- of afwezig heid van één bepaald ..gen" voor zwakzin nigheid Waarschijnlijk echter is de zwak zinnigheid evenmin een biopathologische eenheid als het verstand een biologische eenheid is. Niet minder vaak dan zwak zinnigheid vinden wij in de ascendentie der achterlijken: krankzinnigheid, psychopa thie. epilepsie, drankzucht enzoovoort. De zwakzinnigheid ontstaat waarschijnlijk door een combinatie van. onafhankelijk van elkaar overervende, minderwaardige facto ren. die in andere combinatie, krankzinnig heid, psychopathie enz. doen ontstaan. En in vele gevallen krijgt men met stoute beeldspraak den indruk, dat een exogene factor de druppel is, die het vat vol endo gene factoren doel overloopen. Die exogene factoren kunnen ingrijpen in ieder stadium van de ontwikkeling. Wij denken aan de- ontaardende werking van den alcohol op de geslachtscellen, al is de beteekenis van die inwerking moeilijk juist te beoordeelen door het feit. dat het alcohol-misbruik in den Tceel reeds de uitdrukking is van een zieke lijke erfelijkheid. Van niet minder beteeke nis zijn de ontwikkelingsstoornissen op grond van abnormale werking van de klie ren met inwendige afscheiding (krelini9me). Gedurende de zwangerschap kunnen ziek ten van de moeder hel kind beschadigen (syphilis) Over den invloed van het ,,ver- .zien" der zwangere staat wetenschappelijk niets vast, al is het psychologisch begrij pelijk, dat de ouders daaraan groote waarde hechten. Uitwendig geweld kan den kinder schedel reeds bij de geboorte treffen, daar bij schijnt de tangverlossing minder gevaar lijk te zijn dan de natuurlijke, maar zeer langdurige verlossing; speciaal bij vroeg- geborenen blijkt de kan9 op hersenbloedin gen daarbij groot te zijn (tweelingen). Men krijgt verder den indruk dat de ernstige ge volgen van hersenschudding en hersenont steking in het bijzonder gezien worden bij erfelijk belaste kinderen, die zonder die extra-beschadiging mogelijk tot phaeno- tyrisch normalen zouden zijn opgegroeid. Er is dus voorloopig nog niet veel uit zicht od de mogelijkheid tot het nemen van afdoende maatregelen ter voorkoming der zwakzinnigheid. Door den strijd tegen alco holisme en infectieziekten, door zorg voor de zwangere en bevallende vrouw, zullen zeker aan aantal individuen die zonder dit alles zwakzinnig zouden zijn geworden, op groeien tot phaenotypisch normalen Maar afdoende is dit niet. slechts een wankelbaar evenwicht wordt bereikt. Door sterilisatie of isolatie der zwakzinnigen zal de geboorte van een aantal zwakzinnigen worden voor komen Maar de zwakzinnigheid zal er niet mee verdwijnen Fn het is zepr de vraag, of de menschheid gediend zou zijn met de ste rilisatie van alle psychoralben. Voorloopig zijn er r.og Ie veel wetenschap pelijke problpmen op te lossen, om alle heil te verwachten van praktische bepalingen en voorschriften. ALGEMEENE NEDERLANDSCHF TYPOGRAFENECND. Openbare vergadering van de afd. Leiden. In de groote concertzaal van het Volks gebouw aan de Heerengracht is gisteren een openbare vergadering gehouden, uitgeschre ven door de afd. Leiden van bovengenoem- den Bond.* De vergadering, die slechts zeer matig be zet was niet meer dan dertig typografen waren ter vergadering verschenen werd omstreeks halfnegen geopend door den voor zitter der afd Leiden, den heer J. A. N. Tonkelaar, die met eenige woorden den spreker van den avond inleidde. De heer F. van der Wal. bondsvoorzitter, ving aan met een omstandige uiteenzetting over wat eigenlijk het contract was. In den breede schetste hij de geschiedenis van de totstandkoming van de C. A. O. in 1913 en de inwerkingtreding in 1914 en stelde vast hoe in het verplichte lidmaatschap der beide organisaties reeds een belangrijke stap in de richting van de prijzenbescherm;ng schuilde De regeling der prijzen van het drukwerk werd ten volle toegejuicht. Zij bracht n.l de noodzakelijke prijsverhoo^ing voor het drukwerk. Doch er bleef veel stop werk, dat steeds z.g. inproductief werk bleef en niet foonend was voor de patroons en dat een zeer nadeeligen invloed had op het bereiken van behoorlijke prijzen. Spr. ging daarop na den invloed van de economische theorieën van mr. Veraart en wees op de critiek, die deze hadden te door staan. De overeenkomsten tusschen drukkerspa- troons en leveranciers van grondstoffen maakten het meer en meer voor de nog on georganiseerde patroons noodzakelijk zich aan te sluiten. In 1917 kwam eindelijk de overeenkomst waarbij werd bepaald, dat georganiseerde patroons ongeorganiseerde werknemers moesten ontslaan, terwijl georganiseerde ge zellen, die nog bij ongeorganiseerde werkge vers in dienst waren, hun ontslag moesten indienen. Zoo werden de condities van de gezt.len gunstig en het contract der typo grafen met de patroons was en is nog het eerste en het eenige in Nederland, waarbij het „heer in eigen huis" uit was. Spr. her innerde slechts aan de onlslagcommissies die werden ingesteld en aan de vacantie- regelmg, die werd ingesteld. Zoo werd dit contract een evangelie voor andere vakvereenigingsleiders. In 1919 bereikte deze toestand zijn hoog tepunt. In 1921 kwam een crisis, die gepaard ging met vrij veel werkloosheid ook in de typo grafische bedrijven. Minister Ruvs de Bee- renbrouck was toen niet te vinden voor op heffing van de uitsluiting der Rijkssteunre geling, daar hij zich op het standpunt stelde dat de arbeiders, die zelf de tarieven had den gewild en dus prijsverlaging tegen hiel den, het risico daaruit voortspruitende ook zelf moesten dragen. De valutaconcurrentie was fnuikend in die dagen. Maar groot was ook de concur rentie, die in die dagen geboren uil de werkloosheid ontstond, van de kleine bazen, die zich begonnen te vestigen. De outillage van de bedrijven der georga niseerde patroons werd intusschen ook steeds en boven verwachting zelfs boter en ook daardoor nam de werkloosheid aanvan kelijk nog lang niet af. De prijzen werden slechter en in 1923 moesten de gezellen genoegen nemen met een loonsverlaging, afschaffing van den va- cantietoeslag en verlaten van de 4ö-urige werkweek. Bij het puhliek waren de georganiseerde patroons in den hoogconjunctuurtijd intus schen eenigszins in discrediet geraakt. Zij hadden zich niet alleen altijd aan de tarie ven gehouden, maar dikwijls eenige, tot zelfs 40 percenten daarboven in rekening gebracht, zich beroepende op het contract. Eindelijk ontstond een verlangen om van de bindendverklaring van de G A. O. af te komen. Vooral dit jaar was er een groote agitatie in dien geest merkbaar. Dit baarde het bondsbestuur eenige zorg. De mededeel ing dat de overeenkomst tus schen de patroons en de leveranciers werd verbroken. De gezellenorganisaties zijn niet geheel onschuldig aan deze breuk Herhaal delijk immers hadden zij aangedrongen ora de overeenkomst op te zeggen met de leve ranciers, als men niet in staat was deze aan hun verplichtingen te herinneren. De overtredingen werden met zekerheid gecon- sta teerd De patroons eischten thans o.a. dat niet meer geleverd zou worden aan particulieren en stelden nog andere eischen, waarop de leveranciers niet wen9chten in te gaan en stelden zelfs tegeneischen, die bedoelden hun de vrijheid te geven bepaalde leveran ties aan ongeorganiseerde patroons te doen. Deze eischen zijn niet aanvaard en zoo ontstond de oorlog tusschen georganiseerde patroons en leveranciers. Maatregelen werden beraamd om toch te voorzien in de behoeften aan materialen. De A. N. T. B had aanvankelijk wel vertrou wen in deze maatregelen. Doch men had zich vergist, want niet alle drukkers bleken al hun materialen te hebben betaald en hadden daardoor nogal belangrijke verplich tingen aan hun leveranciers. De uittocht uit de patroonsorganisatie is met dat al niet zoo groot geweest, dan men in kringen van den A. N. T. B. had ge vreesd. De meeste uilgetredenen hebben slechts een, twee of drie,, gewoonlijk zeer jeugdige arbeiders in dienst, en samen zou den de bedrijven van alle uitgetreden pa troons nog niet het aanzien vertegenwoor digen van een groot bedrijf. Op 6 November, eenige dagen geleden dus, vergaderde de patroonsorganisatie te Utrecht Spr. noemt het eigenaardig, dat men daar in de eerste plaats over de tariefskwestie wurd gesproken. Beoogt wordt o.a. dat de bindendverklaring van het tarief voor op drachten ten bedrage van hoogstens f. 25 f.50 wordt opgeheven. Dit zal in het voordeel van de gezellen zijn. meent spr. Men zal n.l. toch gewoon lijk wel de tarieven raadplegen. Spr meent, dat hier sprake is van een interessante proefneming en dat men slechts zal kunnen leeren uit wat de praktijk brengt Slechts wanneer de gezellen-, zoowel als de patroonsorganisatie hecht en sterk, in het algemeen de bedrijfsgemeenschap krach RECLAME. Daf ben ik gelukkig nief. Want 'k pruim uitsluitend de sappige en malsche 906 tig blijft, kan daarvan ook in de toe komst veel heil worden verwacht. Spr. wil het daarover evenwel niet heb ben, maar slechts concludeeren, dat de toe stand, zooals die zich thans afteekent, geen ongerustheid baart. Artikelen m eenige groote dagbladen, vooral in „De Telegraaf", niet vrij van ze kere tendenzen, trachten niettemin ongerust heid te baren. Spr. herinnert aan de staking bij de firma Jonker te Amsterdam, die wel iswaar verloren is, doch die toch het rcsuN laat heeft, dat genoemde firma vrijwel ka pot is. Hij meent dan ook, dat de groote adver tentie in „De Telegraaf" van deze firma wel licht gratis is geplaatst! Met een ernstige waarschuwing ook aan de vakvereenigings- en andere besturen in de arbeidersbeweging om de zaak der typo grafen niet te verraden door werk te geven aan orgeorganiseerde patroons, besloot spr. zijn rede. Van de gelegenheid lot het stellen van vragen werd door twee der aanwezigen ge bruik gemaakt. Over de ongeorganiseerde fa. Elsevier te Amsterdam, die zelfs nog met z.g. sla pende leden van den A. N. T. B. werkt, zoo als dikwijls gemompeld wordt, werd met geen woord gesproken. (Red. „L. D."). de bioscopen. Het Casino-theater brengt deze week een zeer goed verzorgd programma. Als eerste hoofdfilm draait „De Roepstem der Goudvelden" met Gaston Glass en Do rothy Dwan in de hoofdrollen, wien do lei ding van dit werk wel toevertrouwd is. Deze film behandelt de avonturen van oen mijningenieur, die op een tocht door de Californi8che woestijn door een paar ban dieten wordt aangevallen en beroofd, doch door een ouden goudgraver gered wordt. Een innige verhouding ontstaat tusschen den ingenieur en de dochter van den goud delver, en daarna een scheiding. Later als in Alaska nieuwe goudvelden ontdekt zijn, brengt het toeval heD weer tezamen en na vele wederwaardigheden en ontberingen komt voor hen hot geluk. De tweede hoofdfilm is „Ontgoocheling" naar het beroemde boek van Saint Sorny getiteld „Palaces1'. Dit filmwerk, waarin Huguette Duflos en Leon Bary de hoofd rol vervullen, boeit van het begin tot het einde, niet alleen door den inhoud doch ook door het spel der artisten. Men ziet hier het spel van een internationalen op lichter en moordenaar, die verliefd wordt op een schatrijk meisje, dat zijn liefde be antwoordt. Dit wordt echter zijn verderf, daar een bekwaam detective al zijD gangen nagaat en hij door het lange oponthoud op dezelfde plaats niet meer kan ontkomen. Nadia het meisje dat reeds verloofd was met Dick Meslay bomt tot de ontdekking dat zij is bedrogen en gevoelt nu, wat de liefde van Dick voor haar beteekende. Ret slot is, zoools men dat gaarne ziet, eind goed... al goed. Een aardig journaal, eenige schitterend gekleurde natuuropnamen en een komisch tweeacter vooraf zorgen voor de stemming. Het Trianon-t heater, dat gister avond uitverkocht was, brengt ons deze week het reeds lang verwachte en herhaal delijk aangekondigde filmwerk „Vlammen de Vleugels" Deze film verplaatst ons weer naar het nu reeds een tiental jaren achter ons liggende, docb niet uit ons geheugen te wisschen tijdperk van den laatsten we reldoorlog. Hoevele films hebben we reeds gezien, die alle de ellende en teweegge brachte verwoesting weergeven en ons toch nog maar zoo'n verbazend klein kijkje ge ven in verhouding tot de werkelijkheid Doch deze film geeft ons „don oorlog in de lucht" te zien. BINNENLAND. Opening van het nieuwe radio-ontvang station bij Noordwijk. (4e Blad.) Ingediend is een wetsontwerp tot ver laging van het accijns op gedistilleerd met 40 pCt. (Binnenland, 2e Blad.) Een motie tegen de droogmaking der Reenwijksche en Slnipwijksche plassen. (Binnenland, 2e Blad.) William Gillespie, de aanvoerder van Sheffield United, schrijft over verdedigend voetbalspel. (Sport, 6e Blad.) Onze ruiters te New Tork; een derde prijs in het springconcours. (Sport, 6e BI.) BUITENLAND. Aan Poincaré is opnieuw de vorming van een kabinet opgedragen. (Buitenland, le Blad.) Manin in Roemenië kabinetsformateur. (Buitenland, le Blad.) Briand en Baldwin aan het woord. (Buitenland, le Blad.) Evenais zoovele anderen, gaan ook Jack Powell (Charles Hogers) on David Arm strong (Richard Arlen) twee jongelui, wo nend in een rustige Amerikaansche stad, bij het uitbreken van den wereldoorlog in dienst van het corps vliegers. Jack meent verliefd te zijn op Sylvia Lewis (Jobyna Ralston) en als hij afscheid gaat nemen van haar, krijgt hij door toevallige samen loop van omstandigheden een portret van haar mee, wat eigenlijk voor David be stemd wa5, dien zij liefheeft. Jack verkeert dus in de meening Sylvia's liefde te be zitten en Sylvia en David willon hem in dezen rampzaligen tijd die gelukkige ge dachten niet ontnemen Ofschoon aanvan kelijk elkaar niet goed gezind, worden Jack en David toch spoedig vrienden en na een korten opleidingstijd sluiten beiden zich aan bij hun e6quadrille in Frankrijk en bevinden zij zich al ras te midden van het felste gevaar. Op zekeren dag worden zij door een vijandelijke overmacht overval len. Jack weet te ontkomen, doch David wordt zeer in het nauw gedreven en mankt een noodlanding achter de Duitsche loop graven. Den volgenden dag weet hij te ontkomen met een Duitsche vliegmachine. Intusschen is op het Amerikaansche vlieg veld het bericht gekomen dat David ver ongelukt is. Jack zweert zijn vriend te wreken en als hij alleen op den vijand af gaat, in de nabijheid van het Amerikaan sche vliegveld een Duit-sche machine ziet, valt hij er op aan, en onwetend doodt hij zijn besten vriend. Doch het is... oorlog!!!. Intusschen is Jack te weten gekomen, dat Sylvia's liefde niet voor bem bestemd was en als hij naar huis terugkeert, viüdt hij Mary Preston (Clara Bow), eeo vroeger speelkameraadje, die trouw op hem ge wacht heeft en mèt den vrede, woTdt ook spoedig voor hen beiden al!es goed. Als bijzonderheid moet nog vermeld wor den, dat bij deze film de geluids effecten weergegeven worden langs radio-techni- schen weg wat de film zeer ten goede komt. Het voorprogramma bestaat uit het jour-* naai en een aardige klucht van Charlie Chaplin, ..Charlie's Loondag", welke ook zeer in den smaak viel. In het LuxoMhealer is het pro gramma van deze week er geheel op inge steld om de toeschouwers eenige uren van gezonden lach te doen doorbrengen. Het begint reeds met het voorprogramma, waar na een aardige journaal een komi sche twee-ader gaat, gevolgd door de dolle klucht: „Wie is de vader?" waarin Regi nald Denny op voortreffelijke wijze de hoofdrol vervult van een schatrijk jong- mensch. dat. op weg naar zijn meisje, we gens te snel rijden bekeurd wordt. De jonge man geeft echter voor op weg te zijn naar hef ziekenhuis, waar zijn kind ligt. dat door een auto is aangereden De police a?ent wordt zóó geroerd, dat hij aanbiedt den „ongelukkigen vader" te vergezellen het geen deze tegen wil en dank moet aanne men Eveneens moet hij gedoogen dat hij door een ouderloos kind. dat sleed? van haar papaatje droomde, met man wordt aangesproken, op welke wijze Reginald ook tegen wil en dank vader wordt, hetgeen na tuurlijk tot moeilijke dingen met zijn as. bruid aan'eiding geeft die van een huwe lijk niets wil we'en. waarna hem de weg tot verbintenis met de verpleegster van het kind openstaat.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1928 | | pagina 1