BERICHT. fi9ste JAARGANG DINSDAG 30 OCTOBER 1928 No. 21052 STADSNIEUWS. LEIDSCHE SCHOUWBURG. Het voornaamste nieuws van heden. LEIDSCH DAGBLAD DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN. PRIJS DER ADVERTENTIEN 30 Cts. per regel voor advertentiën uit Leiden en plaatsen waar agentschappen van ons Blad gevestigd zija Voor alle andere advertentiën 35 Cts. per regel. Kleine Advertenliên uitsluitend bij vooruitbetaling Woensdags en Zaterdags 60 Cts. bij een maximum aantal woorden van 30. Incasso volgens postrechL Voor eventueele opzending van brieven 10 Cts. porto te betalen. Bewijsnummer 5 Cts. Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor Directie en Administratie 2500 Redactie 1507. Postcheque- en Girodienst No. 57055 - Postbus No. 54 PRIJS DEZER COURANT: Voor Leiden per 3 maanden 'J 2.35, per weet ,~Y~, ƒ0.18 Buiten Leiden, waar agenten gevestigd zijn, per weet „0.18 Franco per post f 2.35 4-" portokosten. Oit nummer bestaat uit DRIE Bladen EERSTE BLAD. Zie rectificatie van onze Winter- dienstregeling op pag. 2 van het Tweede Blad van heden. DE DIRECTIE. PROF. Dr. J. M. E. BUFFIN. Het Leidsche Universiteitsfonds, daartoe gsmachtigd bij Kon. Besluit van 22 October j.l. no. 8. heeft als bijzonder hoogleeraar in dfi nieuwere Fransche letterkunde aan de Leidsche Universiteit benoemd dr. J. M. E. Buffin. Curatoren van deze leerstoel zijn mr. W. A. Mees te Rotterdam, mr. A. Philips te VGravenhage en mr. G. Vissering te Am sterdam. De heer Jules Mare Buffin is geboren te Lvon op 8 Juli 1876. Hij studeerde te Valence en te Lyon en werd vóór ongeveer 9 jaar benoemd tot leeraar in het Franse h aan het gymnasium alhier, welke functie Jiij ook thans no<r bekleedt. Den 27en Maart 1925 promoveerde dr. Buffin cum laude aan de Leidsche univer siteit op proefschrift: Remarques sur les. moyens d'expression de la durée et du temps en Francais. Van zijn hand verschenen lal van dag- bind- en tijdschrift-artikelen. Het ligt in de bedoeling van prof. Buffin zijn lessen aan het gymnasium te blijven vervolgen. PLAATSELIJKE COMMISSIE VOOR REGULARISATIE EN WERKVER RUIMING IN HET SCHILDERSBEDRIJF. Bovengenoemde Commissie heeft in haar j.l. gehouden vergadering; waarin zijn ver tegenwoordigd de Chr., R.-K.. Moderne Orga nisaties der geze'llen en R.-K. en Neutrale Patroonsbonden in het Schildersbedrijf be volen, de actie die zij reeds een zevental jaren voert met alle haar ten diensten staande middelen voort te zetten. De Commissie" kan constateeren succes le hebben, al is zij niet voldaan. Er wordt nog te" veel aan de verkeerde gewoonte vastge houden. dat alleen in de zomermaanden geschilderd kan worden. In den zomertijd wordt veelw erk gedaan dat met goeden wil kon worden uitgesteld tot het najaar. De Commissie' mocht weer het genoegen hebben deQ Directeur en plaatsvervangend Directeur van den Dienst voor Sociale Zaken, de hoeren Wijkmans en Melot. in haar midden te zien die haar met raad voorlichten. Door het Hoofd-Comité zullen vloeibladen verspreid worden met een reclame bedrukt ten voordeelen voor de re'gularisatie en in de komende maanden zal zij Radio-uitzen dingen houden, waar over dit onderwerp zal gesproken worden. Na ampele bespreking werd besloten, bezoeken te brengen bij de Ministers van Finantiën en Onderwijs. Kun sten en Wetenschappen en bij den Direc teur van de Werkloosheidsverzekering en arbeidsbemiddeling. Ook aan het dagelijks bestuur der Gemeente Leiden, om persoon lijk deze heeren op het nut voor Rijk en Gemeente le wijzen, dat zij bert'iken door posten schilderwerk die op de begrootingen voorkomen en waarvan vaststaat dat zij uitgevoerd kunnen worden, eerder in uit voering te geven. Aan de Raadsleden van alle partij-groepen zal verzocht worden bij de behandeling der begrooting dit pogen te willen steunen. De Voorzitter, de heer J. Meijer Jr.. dankt do heeren Wijkmans en Me'lot voor hun be reidheid om voor de schilders te doen wat mogelijk was om. de gevreesde werkloosheid te helpen bestrijden. BE KOMST VAN HET SOCIALISME. Voor de afdeeling Leiden van het Insti tuut voor Arbeiderspntwikkehng sprak de heer J. W. Albarda uit Den Haag gister avond over bovenstaand onderwerp in het ^olksgebouw aan de Heerengracht. Na door den heer Jac. Tjalsma, voorzit- *er van de afdeeling, bij het flink opgeko men publiek te zijn ingeleid, ving de spre ker aan met een vergelijking, te maken lus- sehen het z.g. utopisch socialisme en het moderne socialisme door Marx welenschap- Pelijk gegrondvest. Het eerste steunde op het rationalisme, dat meende dat door het denken, door het V(rMand. het absoluut goede, ware en ^Wilvaardige was te bereiken. Vandaar allerlei pogingen om een nieuwe en betere I maatschappij te bedenken en te ontwerpen. Hiertegenover stelde Marx, dat het niet mogelijk was een betere maatschappij uit be denken, omdat deze niet het product i3 van den wil, maar van de ontwikkeling. De moderne socialist verliest zich niet in po gingen om de heilstaat uit te beelden, maar wijst er op. dat het socialisme in overeen stemming is met de evolutieleer. Spreker betoogt, hoe die leer ten opzichte van het heelal, de aarde en de levende wezens baan heeft gebroken. In het licht van die leer plaatste Marx de ontwikkeling der menschenmaatschappij en toonde aan, dat ook de maatschappij een product is van een evolutie-proces. Spreker wees op de uitkomsten van de volkstellingen van 1899 en 1920 en op de uitkomsfen van de beroepstellingen, welke daarmee gepaard gingen. Ze hebben uitge wezen. dat van de honderd menschen werk zaam in de industrie in 1899 er 74 arbei der waren en 26 patroon. In 1920 was die verhouding 85 tot 15. Dit wijst er op. dat wij groeien naar het groot-bedrijf en dat is voorwaarde voor het socialisme. Ten slotte stelde spreker de vragen, of de groeiende arbeidersklasse het socialisme zal verlangen en zoo ja, of ze verstandelijk en zedelijk hoog noodig zal staan om het socia lisme te behouden. Vooral deze laatste vraag is van het grootste gewicht, daar in de socialistische maatschappij aan de ge meenschapszin hooge eischen zullen wor den gesteld. Spreker gaf toe. dat nu reeds bijna 2000 jaar het gebod van naastenliefde is gepre dikt en hij gaf ook toe, dat het goed geweest is, dal dit gebeurde, daar het er anders nog slechter zou voorstaan. In de huidiie maat schappij is het echter onmogelijk Jezus' liefdeleer in toepassing te brengen; dit zal eerst mogelijk zijn in het socialisme. Met groote aandacht werd de heldere uit eenzetting gevolgd en met applaus beloond. Hierop werd de vergadering gesloten. LEIDSCHE POLÏTIE-SCHIETVEREENIGING „BURGEMEESTER DE GIJSELAAR", Op den Burcht had de feestelijke prijs uitreiking plaats van den derden jaarlijk- schen onderlingen schietwedstrijd, gehou den door opgemelde vereeniging. Aanwezig waren de heer Meijer, commis saris van politie, de heer Balfoort, hoofd inspecteur en de heer Duval, inspecteur, de leden en eenige genoodigden met hunne dames. Jhr. de Gijselaar was door omstan digheden verhinderd aanwezig te zijn. De 2e voorzitter de heer Bakker opende Jen o feestavond met een hartelijk welkom jgan de aanwezigen en vooral aan de supe rieuren, die hierdoor blijk gaven met de vereeniging mede le leven. Na het aange name verloop van den wedstrijd le hebben geschetst en dank te hebben gebracht aan de heeren Kok en De Gunst voor de trouwe hulp en aan den heer Backer, pachter van den Burcht, voor de steeds getoonde bereid willigheid, verzocht hij den heer Commis saris de prijzen te willen uitreiken. De Commissaris daarna het woord ne mende, deelde mede, dat toen het bestuur hem had medegedeeld, dat Jhr. De Gijselaar verhinderd was de prijzen uit te reiken en hem verzocht alsnu de prijzen te willen uitreiken, hij hieraan gaarne had voldaan. Hij zette hierna uiteen, dat een schielver- eeniging voor den politieman zeer noodza kelijk is, omreden een politieman, die de uitwerking van zijn wapen kent en er een goed gebruik van kan maken, menschenle- vens kan sparen. Verder deelde hij rnede, dat het hem bij 't bezoeken der baan tijdens de oefeningen, was opgevallen, dat er tus- schen de leden een aangename verstand houding heerscht. Hij sprak dan ook de hoop uit, dat nog verschillende politieman nen als lid zullen toetreden. Daarna werden door hem de prijzen verschillende mooie medailles en luxe voorwerpen met een toepasselijk woord uitgereikt. Vervolgens werd door den heer Kok, dien9 wisselbeker, waarvan voor liet jaar 19271928, houder was de heer Udo, aan den houder voor het jaar 19281929, Impelmans, met een toe passelijk woord uitgereikt. De heer Kok gaf daarbij als zijn meening te kennen, dat de beker wel nimmer met 48-18 punten zou worden gewonnen en is hij tevreden met 4747 punten. Hierna werd een aanvang gemaakt met den dames-schietwedstrijd, waarvoor ver schillende luxe-voorwerpen beschikbaar waren gesteid. Hierbij bleek, dat ook de dames in 't schieten aardig waren vooruit gegaan, alhoewel een 7-tal het niet verder bracht dan „poedels". Het glanspunt van den avond werd, toen bij het uitreiken der prijzen aan de dames de geheime rozenprijs, beschikbaar gesteld door een der leden, aan de winster, mej. Van Gennip, werd uitgereikt. In den loop van den avond werd door den heer Backer, pachter van den Burcht, een groet van Jhr. De Gijselaar aan de vereeniging overgebracht, welke met het bekende lied: „Er i9 maar eene goeie Leie naar" werd beantwoord. Verder werd de avond opgeluisterd door den pianist van Wel en een goede humo rist, die de gezelligheid er bijzonder goed inhielden, tot allen te 2 uur, hoogst voldaan huiswaarts keerden met een ,,'t Is mooi ge weest". LUTHER-AVOND FEDERATIE VRIJZINNIGE GROEPEN. Het voorloopig Moderamen der Federatie van Vrijzinnige Groepen enz. heeft, met het oog op den te verwachten toeloop bij de Lutherherdenking getracht, zelfs tot twee maal toe, hiertoe de Pieters- of de Hoog- landsche Kerk ter beschikking te krijgen. Kerkvoogden der Ned. Herv. Gemeente heb ben evenwel beide keeren geweigerd een hunner kerken voor dezen Lufcher-avond ter beschikking te stellen. Het Moderamen der Federatie heeft daar na, ten einde de beschikking te krijgen over het grootste der kleinere kerkgebouwen, zich gewend tot het bestuur der Rem. Ger. Gemeente alhier, hetwelk onmiddellijk zijn kerkgebouw voor dit doel heeft afgestaan. Aan de velen die voor hedenavond gsen plaats meer hebben kunnen krijgen, zij het bovenstaande ter verklaring medegedeeld. De aandacht wordt gevestigd op de in dit blad voorkomende advertentie der Federatie van Vrijzinnige Groepen enz. HET SPAREN. Sparen is zeker een volksbelang en daar om verdient het streven der Leidsche Spaar bank om door middel van een brochure den spaarzin te bevorderen, alleszins waardee ring en gaarne vestigen wij de aandacht op deze brochure, waarin o.m. ter inleiding wordt gezegd: Over de geheele wereld wordt gespaard, bij alle beschaafde natiën bestaat een ge organiseerd spaarbankwezen. Doch evenals aard en karakter der volkeren dikwijls be langrijk verschillen, loopen ook de wijzen, waarop in de behoefte aan sparen wordt voorzien vaak uiteen. De voornaamste spaarbankmannen van de wereld hebben de wenschelijkheid ge voeld om op hun gebied een band te vlech ten tusschen de verschillende natiën. Sa menwerking kan niet anders dan den bloei van het spaarwezen en dus de welvaart der volkoren bevorderen; op welk gebied zou men met meer vrucht kunnen samen gaan dan op dat van het spaarwezen, het welk de belangen van alle welgezinde, ar beidzame. vredelievende burgers vereenigt! Daarom heeft men te Milaan een Intern. Instituut voor het Spaarwezen gesticht, met het doel: aaneensluiting tusschen alle spaar banken ter wereld tot stand le brengen en gemeenschappelijk werkzaam le zijn ten behoeve van het groote volksbelang: „spaar zaamheid". En dat het gewicht dezer stichting alom gevoeld wordt, blijkt wel hier uit, dat sedert de oprichting thans reeds meer dan 4500 spaarbanken als leden tot het Instituut zijn toegetreden, vertegenwoordigende een inleg- kapitaal van verscheidene milliarden gul dens! Het spreekt vanzelf, dat ook Nederland lid Van het Instituut is en tot nu toe een werkzaam aandeel heeft genomen aan do ontwikkeling er van. Eén der middelen om zijn doel te berei ken heeft het Instituut gezien in het instel len van een „Wereld-spaardag". De 31e October van elk jaar zij overal en alom ge wijd aan het „sparen". Dit denkbeeld is allerwege met groote geestdrift ontvangen. Over de geheele be schaafde wereld is verleden jaar op de meest indrukwekkende manier de 31e Octo ber „gevierd". En men zal daarmede eiken 31en October voortgaan. Zal Nederland hierbij achterblijven? „Spaart, spaart allen!" Doel het in uw eigen belang, doet het in '1 belang van de welvaart van het volk. waartoe gij behoort: het Nederlandsche Volk. De brochure bevat daarnevens een schat van gegevens, waarnaar wij echter moeten verwijzen; het zou ons te ver voeren, daarop nader in te gaan. AANBESTEDINGEN. Burgemeester en Wethouders hebben he denmorgen op het Raadhuis, in het open baar aanbesteed, het leveren van (1150) rioolbuizen en (137) rioolstukken van beton en gewapend beton. Ingekomen waren 9 biljetten, t.w. van- N.Y. Industrie- en Handelmij. Oosthoek en Zonen. Den Haag, pere. I f.8175; Duinkers en Verruyts Fabrieken. Alphen aan den Rijn, en massa f. 10.949,50; N.V. Kon. Be- ton-ijzermij. v/h. van Waningen en Co., Rotterdam, perc. 11. 7614, perc. II f. 1398.09; Enkhuizer beton-ijzer bouwmij. v/h. A. Last en Zn Enkhuizen, perc. I f. 7152,50, perc. II f. 1758; Werninks Betonmij., Leiden, perc. I f. 7573,50, perc. II f.1426; P. van Dijk, Alphen. perc. I f. 7981,50, perc. II f. 1571,16; fa. F. P. Bosch en Zn., Alphen, en massa f 8977,35; Betonmij. De Peel, Neerkant Deurne, en masse f. 10.488; N.V. Betondak- fabrieken en bouwmaterialen te Arkel perc. I f7570. Voorts is hedenmorgen door de Commissie van Beheer over de gestichten „Endegeest", „Voorgeest" en „Rhyngeest" aanbesteed de levering van. aardappelen voor het komende seizoen. De vier biljetten behelsden de na volgende inschrijvingen: Fa. Fontein, Leiden, kleiaardappelen 1ste soort f. 5.97, 2de soort f. 5.49; Stolwijk en Zn., Leiden, 1ste soort f. 5.68, 2de soort f. 5.20; T. J. B. Haan, Leiden, 1ste soort f. 4.87, 2de soort f. 4.39; Van der Vlist, Lei den, 1ste soort f. 4.78, 2de soort f. 4.34; alles per 100 K.G. De gunning werd in beide gevallen aan gehouden. Men verzoekt ons mede te deelen, dat de lezing van den heer J. Koning voor de Ned. Chr. Reisverceniging afd. Leiden en Omstreken hedenavond in de Stadszaal tot nader datum i9 uitgesteld. In de aankondiging van de te houden lezingen, uitgaande van het Nationaal Bureau voor Anthropologic is een fout ge slopen, die wij hier gaarne herstellen. Op Dinsdag 6 November zijn er twee sprekers. Prof. dr. N. Ph. Tendeloo zal het woord voeren over Constitutie of Gestel, terwijl dr. Van Waardenburg zal spreken over Twee- lingenondcrzoek en Erfelijkheid bij den Mensch. Op Woensdag 7 November a.s., zal in de groote Nutszaal te Leiden, namens het Publicatie-bureau van het Rozekruisers- genootschap een lezing worden gehouden over de Rozekruisersleeringen. De spreker van dien avond is de heer J. Leene van Haarlem, met als onderwerp: „Occult we tenschappelijk Christendom, de Leer der Rozekruisers". Op Vrijdag 16 November a.s. zal ter gelegenheid van het 10-jarig bestaan der Burgerwachten, door de Leidsche Burger wacht een feestavond worden gegeven in de Groote Gehoorzaal voor haar leden, dona teurs en genoodigden. Op dezen avond zal het hier ter slede zeer bekend staande cabaret „Adriani En semble" zijn medewerking verleenen. Tevens zullen op dien avond de na afloop der zomerschietoefeningen behaalde prijzen aan de daarvoor in aanmerking komende winnaars worden uitgereikt, alsmede be haalde medailles en diploma's van bewezen schietvaardigheid. Gistermiddag circa een uur, reed een vrachtauto bestuurd door den 46-jarigen J. J. de H. van hier, doordat de wagen door gladheid van den weg slipte, op den Hee rensingel tegen een boom. De auto kroeg eenige schade en ook de boom was bescha digd. Doch dit was niet het ergste. De 31- jarige J. Z., los werkman, was op den wagen geklommen en mee gereden. Door den schok viel deze er af en klaagde bij het opslaan over pijn in de borst Dr. de Vries van den E.H.D. die werd ontboden, kon geen inwendige kneuzing ontdekken, maar achtte het toch wenschelijk dat de man ter onderzoek in het Academisch Zie kenhuis werd opgenomen. Gistermiddag kwart voor vijf geraakte de 10-jarige Mientje P. uit de Vrouwen- steeg op de Aalmarkt te water. Zij werd door handreiking door haar vader weder op het droge gebracht en kwam zoo met den schrik vrij. Bij de politie zijn inlichtingen le ver kregen omtrent een snoekkleurig hondje dat op de Langegracht werd opgevangen. VEREENIGD TOONEEL. Nora, looneelspel in 3 bedrijven door Henrik Ibsen. De belangstelling voor Ibsen's Nora was zeer groot. De schouwburg was geheel uit verkocht. Dit feit alleen toont reeds aan, dat de afdeeling Leiden van het Nederl. Tooneelverbond een goed werk heeft ge daan, door deze opvoering mogelijk te ma ken, die anders Leiden zou zijn ontgaan. Betreurd zullen de zoo talrijk aanwezi gen hun gang naar den schouwburg zeker niet hebben, ook al was niet alles even mooi. Hoezeer vermag echter de groote Noor het publiek nog te boeien! Hoe krach tig zijn de conflicten opgebouwd en logisch verwerkt! Nu wij na jaren de door den loop der din gen van speelgoed-vrouwtje tot zelfstandig voelende en denkende vrouw uitgegroeide Nora nog eens haar verwordingsproces za gen doormaken, trof het ons opnieuw, hoe zeer Ibsen met zijn oplossing als het ware de groote oplossing in dit vraagstuk heeft gegeven, hoe elke nevenoplossing gezocht en gekunsteld moet worden genoemd. Veel is er reeds te doen geweest over Ibsen's slot, speciaal dat verlaten der kinderen, maar wat bleef een tot Nora's zelfstandigheid ge slagen vrouw anders over? Immers nietsI BINNENLAND. Benoemd is tot bijz. hoogleeraar in da Fransche Taal te Leiden dr. i. M. Buffin aldaar. (Stadsnieuws, lste Blad.) De postvlnchten naar Indië. (Binnen land, 2e Blad.) Minister Waszink ovfer het radio-onder wijs op de lagere scholen. (Kerk en School, 3e Blad.) De strafzaak der Veendammer Hypotheek bank. (Rechtzaken, 3e en lste Blad.) De eisch tegen Hnssmann in het moord- proces te Essen. (Tel. lste Blad.) BUITENLAND. De thuisreis van den Graf Zeppelin. Een verstekeling aan boord. (3e Blad en Tel. lste Blad.) De vliegtocht AustraliëLonden aange vangen. (Telegrammen, lste Blad.) Ernstige staking te Berlijn. (Buitenland, lste Blad.) Na de onthulling van het standbeeld voor Combes. (Buitenland, en Tel. le Blad.) Het spreekt bijkans vanzelf, dat naar deze opvatting de heengaande Nora volkomen bewust en in zekeren zin met opgewekt hoofd haar woning verlaat, dat om de tot zelfkennis gekomen Nora een geheel andere sfeer moet hangen dan om het „leeuwe rikje" van het begin. Eenmaal als verklaring van Ibsen's too- neehverk bovenstaande aannemende, en daaraan de vertolking van de titelrol toet send, was te constateeren, dat Else Mauhs niet geheel deze opvatting heeft gegeven. Zij gaat wel, maar toch niet met opgerich- ten hoofde, integendeel, zelfs ietwat als een wrak. De vertolking van Else Mauhs wordt daardoor eenigszins als een tusschenscha- kel tusschen de beide opvattingen van gaan of blijven. Hoewel ons met deze opvatting niet volkomen kunnende vereenigen, heb ben wij veel moois in haar spel genoten. Vooral het eerste bedrijf maakte zij tot een juweeltje. Daar was zij de zingende leeuwe rik, het springende eekhoorntje, zieltje zon der zorgen. Met allerlei kleine fijne trekjes deed zij dat figuurtje leven ten voelen uit. In het tweede bedrijf, wanneer het onweer over haar losbarst had zij even een inzin king, doch zij herstelde zich spoedig. Welk een gloed in de Tarantellascene, ook al was zij physiek niet geheel daarvoor in staat. Wij meenden echter daar reeds aan te voe len, dat zij aan het slot een andere wen ding zou geven. Hoe prachtig was in het derde bedrijf haar oogenspel. wanneer haar man zijn toorn zoo ongebreideld over haar doet heengieren! En ook haar eindspel, haar opvatting in oogenschouw nemend, had keurige momenten. Bij elkaar heeft Else Mauhs een uitne mende Nora voor ons doen leven, die zeker tot de beste hoort. Jammer, dat haar slem niet volkomen meewil. Van haar partners moet in de eerste plaats genoemd Albert van Dalsum als dr. Rank. Cynisch gaf hij deze ten doode opge- schrevene. sober doch scherp geteekend Of hij echter wel een gemakkelijke klankbodem voor tegenspel vormde? Ed. Verkade als Torwald Helmer kon zich absoluut niet handhaven. Zijn houding hin derde en zijn slem deed teveel denken aan de „Faun" of aan de ..Duivel". Beter beviel ons Krogstad 'Hans van Meert»n\ al was hij iets !e sjofel van uiterlijk. Ook de mevr. Linden van Hetty Beck was goed. Gespeeld werd in een nieuwe bewerking, die echter vrijwel den inhoud volgde, met een paar wijzigingen als b.v. het verklaren van hef wonder. De decors, goed in lijn, voldeden o.i. niet geheel door het gebruik van een kamer met suite, die feitelijk geen suite was In totaa' hebben wij evenwel met groot genoegen deze Nora-opvoering gezien en zijn wij de afdeeling Leiden van het Too neelverbond dankbaar dit alhier te hebben gebracht. Zoo dacht het publiek er ook over want er is zeer hartelijk geapplaudisseerd en de overhandiging aan Else Mauhs van een drie tal bloemenmanden en een bouquet werd van harte onderstreept. 't Was een mooie avond van een tooneel- werk van beteekeis, trots den leeftijd!

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1928 | | pagina 1