fi.98te JAARGANG
MAANDAG 29 OCTOBER 1928
No. 21051
STADSNIEUWS.
Het voornaamste nieuws
van heden.
LEIDSCH
DAGBLAD
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN.
PRIJS DER ADVERTENTIEN:
30 Cts. per regel voor advertentièn uit Leiden en plaatsen waar
agentschappen van ons Blad gevestigd zijn. Voor alle andere
advertentiën 35 Cts. per regel. Kleine Advertentièn uitsluitend
bij vooruitbetaling Woensdags en Zaterdags 50 Cts. bij een
maximum aantal woorden van 30.
Incasso volgens poslrechl Voor evenlueele opzending van brieven
10 Cts. porto te betalen. Bewijsnummer 5 Cts.
Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 2500 Redactie 1507.
Postcheque- en Girodienst No. 57055 - Postbus No. 54
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Leiden per 3 maanden 12.35, per week0.18
Buiten Leiden, waar agenten gevestigd zijn, per week „0 18
Franco per post f 2.35 portokosten.
Dit nummer bestaat uit DRIE Bladen
EERSTE BLAD.
A. J. VAN ACHTERBERG,
IN MEMORIAM.
den jubilaris en tevens ook van dank tot
den burgemeester voor zijne tegenwoordig
heid.
Ten slotte werd de jubilaris nog toege
sproken door den procuratiehouder, den
heer B. P. du Croix, namens afdeelings-
chef en administratief personeel, door zijn
chef en door een van zijn collega's, waarbij
hem ook fraaie geschenken en aan zijn
echtgenoote bloemen werden overhandigd.
Het spreekt vanzelf, dat den jubilaris ge
legenheid werd gegeven den feestdag ver
der in den huiselijken kring door te brengen.
Gisteren was liet vijftig jaar geleden, dat
de heer C. J. Koree zijn intrede deed in de
werkplaatsen der Kon. Ned. Grofsmederij
alhier.
Wijlen de heer A. J. van Achterberg.
Uit Apeldoorn bereikt ons bet droevig be-,
icht, dat de heer A. J. van Achterberg,
Dl voor korten tijd, Directeur der Ambachts
chool le Leiden, plotseling op zeventig-
arigen leeftijd aan een hartverlamming is
rerleden. Slechts enkele jaren, vanaf Juni
)25, heeft hij de zoo verdiende rust kunnen
'hielen, na 42 jaar van zijn arbeidzaam
»ven te hebben geschonken aan de schooi,
[oor hem geleid.
Zijn eersle optreden als Directeur zullen
Heen onze oudere stadgenoolen zich kun-
ien herinneren, 't Was op den 1ste Mei
1883. toen de eerste Ambachtshove te dezer
ede. werd geopend in de Sionsteeg; het
indenvijs werd aangevangen met 2 leer-
rachten en 2 leslokalen.
't Is de groote verdienste geweest van A.
f. van Achterberg, dat sindsdien op zijn ini-
iatief en onder zijn leiding, de uitbreidingen
pq verbeteringen elkaar opvolgden, zoodat
lij in 1925 het terrein van zijn dagelijksch
i-erk kon verlaten, in den vorm van het te-
[tnwoo^dige grootsche gebouw aan den
iaagweg, met zijn meer dan 20 leslokalen,
«aar het onderwijs wordt behartigd door
ten directeur met 16 leerkrachten.
Tusschen. deze tijdstippen, 1883 en 1925,
:jt een zee van noesten arbeid, waar de
hans overledene steeds weer met onverdro
ten ijver zijn schouders onderzette. De waar
dering voor het Nijverheidsonderwijs moest
rg worden gewekt. Tegenwerking, voort
spruitende uit velerlei vooroordeel, moest
overwonnen; geldmiddelen moesten gezocht,
likwijls afgebedeld worden.
Dit alles ten 9pijt heeft A. J. van Achter
berg zijn grootsch werk op de hem zoo rus
tige en kalme wijze, met voorbeeldeloos
succes tot stand gebracht.
Toen hij in 1923 zijn 40-jarig jubileum
vierde, was het de voorzitter van het be
stuur, die hem huldigde met de woorden:
Gij waart niet alleen een voortreffelijk
Directeur van de school, gij waart ook een
vaderlijk vriend der leerlingen, een ver
trouwd raadgever van de ouders".
Zoo was het inderdaad en dat maakte
hc-m in Leiden tot een bekend en bemind
stadgenoot.
De duizenden, die zich onder zijn leiding
bekwaamden, de velen, die met hem samen-
werkten, zij zullen zijn verscheiden met
innige droefheid vernemen en zijn nage
dachtenis zal in hun harten in dankbare
herinnering voortleven.
TWEE GOUDEN JUBILEA.
Heden herdacht de heer W. J. Dek
ker den dag. dat hij 50 jaar geleden zijn
werkzaamheden als typograaf bij A. W.
Sijthoff's Uilgeversmij., alhier aanving.
Per rijtuig van zijn woning gehaald, werd
de jubilaris met zijn echtgenoote hedenmor
gen ten directie-kantore ontvangen en door
een der directeuren, den heer S. G van
koby, hartelijk toegesproken De heer Van
1-<M bood hem namens de directie een ge-
schenk in envelop benevens een mooi
bloemstuk aan.
Bij deze ontvangst was ook tegenwoordig
de burgemeester, die den jubilaris de bron
zen medaille van de Orde van Oranje-Nas-
sau. welke H. M. de Koningin hem bij deze
gelegenheid heeft willen verleenen, op de
borst speldde en hem ook namens het Ge
meentebestuur van Leiden huldigde.
Daarna werd het woord gevoerd (foor den
heer dr. A. Beets, die den jubilaris huldigde
namens de redactie van het Groot Woor
denboek der Nederl. Taal, omdat de jubila-
ris van de vijftig jaren, die hij in dienst van
A- W. Sijthoff's Uitgeversmij heeft doorge-
vacht. ongeveer 40 jaren heeft gewerkt aan
el Groot Woordenboek der Nederl. Taaien
lch daarvoor zeer verdienstelijk heeft ge
haakt.
Hierop sprak de heer D. A. van W aalwijk
°S enkele woorden van waardeering voor
De heer C. J. Koree.
Een halve eeuw lang heeft de heer Koree
er onafgebroken en met grooten ijver en
nauwgezetheid gearbeid en het was te ver
wachten dat deze dag dan ook niet onop
gemerkt zou voorbijgaan.
Vanmorgen werd de jubilaris in het
privé-kantoor der directie ontboden, waar
hem met woorden van bartel ijken geluk-
wensch de gebruikelijke enveloppe met in
houd werd overhandigd.
Ook van andere zijde mocht de jubilaris
nog tal van gelukwensche-n en cadeaux in
ontvangst nemen.
CENTRALE OUDERRAAD TE LEIDEN.
De Bestuursraad van den Centr. Ouder
raad hield een buitengewone vergadering in
de groote Raadzaal, ten Stadhuize, met de
overige oudercommissie-leden. Deze waren
allen hierloe uitgenoodigd: met het oog op
de ruimte was het goed, dat niet allen ge
hoor hadden gegeven aan de roepstem.
De voorzitter, de heer Ch. L. Waldkötter,
hield de openingsrede. De goede bedoelin
gen van den C. O. R., die natuurlijk dezelfde
opdracht heeft als de samenstellende ouder
commissies een schakel te leggen tus-
schen huis en school worden vaak mis
kend. Hel heet dan dat de C. O. R. niet in
de Wet genoemd wordt en dus met erkend
behoeft te worden Dit is natuurlijk slechts
een voorwendsel, want practisch is de cen
tralisatie hoog noodig. De wettelijke erken
ning kan en zal dan ook niet lang op zich
doen wachten. Met zal hem koud laten of
hij wal wettelijken invloed zal krijgen of
het er buiten zal moeten blijven doen: hij
is niet gekomen om te heerschen
wat men veelal vreest doch om le die
nen in de christelijke liefde.
Spr. roept verder de hulp in van zijn
mede-ouders ter bereiking van het saam-
hoorigheidsdoel en ter bescherming van de
openbare school, in wier dienst de ouder
commissies zich hebben gesteld. Het helpt
niet het tc verzwijgen: het instituut Ouder
commissie in de Openbare School zijn beide
in het gedrang, zitten in een impasse. Spr.
wijst op het nut van 't Leidsch Ouderblad,
het orgaan van den C O. R., een blad voor
allen, die aandacht schenken aan lager-
onderwijs, doch dat in de eerste plaats ge
lezen dient le worden door alle onderwij
zers en alle oudercommissie-leden. Veel cri-
tiek verandert dan in waardeering; veel
wat duister is wordt dan licht; vee! inlich-
J tingen behoeven dan niet gevraagd te wor-
den.
De spreker van den avond was de heer
II. van Slooten Jr., ook bestuurslid. Zijn
rede getuigde van warme liefde voor de
I openbare school en schetste met feiten de
depressie, waarin deze geraakt is door de
z.g pacificatie wel zonder dat men hpt den
gemeentebesturen kwalijk kan nemen.
Menige goede openhafe school spreker
i hekeek het geheele land: bij ons valt nog
I zoo erg niet te klagen die geheel voor
zagen in de behoeften van een buurtschap
is opgeheven moeten worden, omdat er
van twee kanten een zuigpomp op gezet
werd in den vorm van een bijzonder
schooltje. Hoeveel geld hiermee verkwist
wordt is voor een kind duidelijk. Eén school
van 6 klassen kost natuurlijk minder dan
twee, resp. b.v. van 4 en 2 klassen. En de
gemeentebesturen kunnen er maar niets
tegen doen als een bepaald aantal ouders
een goed gedocumenteerde aanvraag doen
voor een bijzondere school op een aange
wezen plaats: dan moet het gemeente-geld
er voor gevoteerd worden.
Spreker meent dal de C. O. R.en in
den lande, desnoods volgens een ongeschre
ven wet, front moeten maken tegen deze
verspilling. Hij meent, in tegenstelling met
zooveel onderwijsmannen bij hel openbaar
onderwijs, dat de ouders binnen de school
muren moeten gehaald worden, om te kun
nen getuigen en om te kunnen bewerken
hun mede-ouders om zending tegenover
zending te kunnen stellen. De ouders moe
ten bewerkt worden, door huisbezoek, in de
stille huiskamer, niet de overtuigden,
doch de op twee gedachten hinkenden, die
om allerlei utiliteitsredenen hun kinderen
aan de openbare onttrekken, om ze le zen
den naar een bijzondere school, waar ze
volgens aller getuigenis niet thuis hooren,
ja den geest bederven, alleen maar om te
kunnen dienen als zendingsmateriaal. Toch
kan er een school als de openbare, die niet
ongodsdienstig is en "berust op algemeene
menschenliefde niet geheel verloren gaan.
Maar we moeten er op uit; spreker rekent
hierbij op de ouders: de onderwijzers zijn
hiertoe veelal onmachtig gebleken. De
ouders moeten gemobiliseerd willen worden
Een levendige gedachlenwisseling volgde.
De leden hadden nog al te klagen over de
weinige medewerking van de onderwijzers
in het algemeen. Veel ouders lezen 'l Orgaan
al; de overigen namen eer. abonnement.
Menigeen verklaarde aan het ..zendings
werk" te willen meedoen. Men nam zich
voor front te maken tegen verdachtmaking.
Bij de sluiting om bij elven dankte
de voorzitter behalve den spreker, alle aan
wezigen voor hun sympathieke houding en
besloot met te zeggen: „Zoolang art. 42,
juncto art. 20 die resp. het program en het
oudercommissie-instituut omschrijven in de
Lager Onderwijswet zullen voorkomen
en dit zal nog lang zijn zal de Openbare
School, hel bolwerk van onze nationale
eenheid en vrijheid, niet ondergaan.
R.-K. SPORTWEEK.
Een prachtig geslaagde sluitingsdag.
De laatste dag van de R.-K. Sportweek
is er een van overweldigend succes ge
weest.
Op kerkelijke wijze begonnen met een
H. Mis in de Lodewijkskerk, zaten alle
leden van Jeanne d'Arc", circa 120 in
getal, daarna aan, aan een gemeenschap
pelijk ontbijt in de zaal der St. Jozefgezel-
lenvereeniging, waarbij de tafels, door
ccnige damesleden feestelijk waren ver
sierd. Hierbij werden de leden door hun
leider, den heer Casteleyn toegesproken,
die wees op den goeden geest, die er in de
vereeniging heerscht.
Wegens het slechte weer konden de volks
spelen des middags niet op het Leiden-
terrein worden gehouden, maar moesten
deze in de Stadsgehoorzaal plaats vinden.
Ofschoon de zaal bij het groot aantal
deelnemers 314 jongens en meisjes wel
wat klein was, was de zaak toch uitstekend
georganiseerd en liep alles van een leien
dakje.
Allerlei kinderspelen werden er gedaan,
waarbij de vreugde der kinderen langza
merhand tot een enthousiaste stemming
overging en waarbij aan allen een versna
pering werd verstrekt.
De uitslagen (hiervan luiden
Touwtrekken jongens onder 12 jaar: v. d.
Meijden, v. Haasteren, v. Kempen, Bred-
dels. De Haas, 1ste prijs; De Beer, Ver
berg, Stikkelman, v. Kempen, v. Noort, 2e
prijs; boven 12 jaar: Bonte, Kamphuis,
Hendriks, v. Tol.
Ruiterspel jongens, paard boven 12, rui
ter onder 12 jaar: le prijs Kamphuis en
H. Mulder,; 2e prijs Jac. Jansen en v. d.
Weijden. 3e prijs F. Verhoeven en Tonny
Duindam.
Zakloopen jongens boven 12 jaar; 1.
Hendriks, 2. Rohreijs, 3 Stikkelman.
Blokrapen jongens onder 12 jaar: 1. Th.
Schalks, 2. H. v. Tongeren, 3 K. v. Kem
pen.
Hindernisbaan. Meisjes boven 12 jaar: 1
Dora Prins, 2. Anie v Dorp, 3. Marie van
Brussel; idem onder 12 jaar: 1. A. Goddij»,
2 E van Brussel, 3. To v. d. Berg.
Eierloopen. Meisjes boven 12 jaar: 1.
Nelly Klein, 2. Cath. Schouten, 3. D. v. d.
Voort; idem onder 12 jaar: 1. Annie v.
Dorp, 2. GeeTtje Hazes, 3. Coba v. Egmond
BlokjesTapen. Meisjes ondeT 12 jaar: I.
AM Stol, 2. Dora v. d. Voort, 3. M. Schim
mel idem boven 12 jaar: l Marie Fran
ken. 2. C. Herreur, 3. D Prins.
Zakloopen Meisjes onder 12 jaar: 1 Lena
Heuting, 2. Lena Verhoeven, 3. C.
Schouten.
De clou van den dag was echter de gym-
nastiekuitvoering van Jeanne d'Arc" die
door meer dan 400 personen werd bijge
woond.
Aan het begin sprak de voorzitter van
Jeanne d'Arc" eenige woorden van wel
kom tot de talrijke aanwezigen, waarbij hij
zich speciaal richtte tot de weleerwaarde
heeren kapelaan Groot en kapelaan Kem
perman.
Spr. hoopte dat van dezen avond een
groote propaganda zou uitgaan.
Wat vooral de hcerengymnastcn aan
brug en hoogrek te zien gaven was tot in
alle onderdeelen af en kon in allen deelc
wedijveren met het beste wat hier in de
stad gegeven werd. Aan den leider, deli
heer Casteleyn mag bij deze prestaties zij
ner leden een woord van lof niet worden
onthouden.
De aardige nummers der dames boden
hierbij een aangename afwisseling.
Na de pauze werd door de tooneelclub
„Adolf Kolping" een tooneelstukje opge
voerd, getiteld: ,,Zeer beleefd mensch",
welk 6tuk veel succes oogstte. Het trehcel
werd opgeluisterd door het R.-K. Strijk-
ensemble ,,Confunco", dat voor prettige
muziek zorgde.
Van dezen avond mag zeker als van een
groot succes en een goede progaganda voor
de sport worden vesproken.
MUSEUM DE LAKENHAL.
Tentoonstelling.
In het Stedelijk Museum De Lakenhal zal
Donderdag a.s. een tentoonstelling van schil
derijen worden geopend van Eduard Karsen.
TOONEELVEREEN. „KUNST NAAR GAVE"
Zaterdagavond gaf deze jonge vereeniging
haar 7e groote uitvoering in de zaal van
I/Union aap de Sleenstraat die zeer gezellig
was aangekleed.
Te circa half negen opende de voorzitter
D v. d. Weijden den avond en wenschte
allen aanwezigen, waaronder vertegenwoor
digers van de Leidsche Dilelt. Club,'een ge-
zelligen avond toe.
Opgevoerd werd „Mottige Janus", tooneel-
spel in zes bedrijven. Uit het Hollandsche
Matrozenleven. Het tamelijk zware stuk
werd voor een arbeiders-dillelantenvereeni-
ging goed naar voren gebracht, vooral de
hoofdrollen waren in goede handen.
Hierna werd een kluchtje „De Wonderbare
vischvangst" opgevoerd dat de talrijke aan
wezigen in een vroolijke stemming bracht.
Na een gezellig bal, onder leiding van den
heer v. d. Plas, was deze goed geslaagden
avond weer achter den rug
BEZUINIGING BIJ DE POST.
Naar wij vernemen, zal zeer binnenkort,
waarschijnlijk reeds volgende week het lo
ket postzegelverkoop worden gesloten. Men
zal dan postzegels kunnen bekomen aan het
loket pakketpost in de vestibule van het
postkantoor. De ambtenaar die dit loket be
dient, zal op die wijze dus meer werk krij
gen, hetgeen naar men ons mededeelde c>p
verschillende uren zeer goed mogelijk is. Op
de zeer drukke uren, zooals b.v. van tien
tot twaalf uur des morgens, zal naast het
loket pakketpost een tweede loket worden
opengesteld, waar zij die postzegels wen-
schen door een speciaal met den postzegel-
verkoop belast ambtenaar zullen worden ge
holpen.
Wanneer deze nieuwe maatregel, die uit
een oogpunt van personeelbezuiniging geno
men is, eenigen tijd in werking is geweest,
zal men uiteraard eerst kunnen beoordeelen
of zjj goed functioneert. Het wil ons even
wel voorkomen dat zij niet toe te juichen
valt en dat de bezuiniging hier wel heel
ver wordt gedreven. Wat zal het moeten
worden als de St Nicolaaspakketjes worden
aangeboden?
Hedenmorgen omstreeks kwart voor
negen heeft Z.E. de minister van Justitie mr.
dr. J. Donner vergezeld van den chef der
or.derafdeeling D. van de 3de afdeeling van
zijn departement den heer S. L. Veenstra.
een bezoek gebracht aan het Rijkspsycho-
pathenasyl alhier, dat Donderdagmiddag a.s.
door Z.E. zal worden geopend. De minister
werd rondgeleid door den directeur dr. J.
Schollens en den adjunct-directeur dr. D.
Wiersma. Te omstreeks tien uur vertrokken
de autoriteiten weder naar de Residentie.
Van 5 tot 9 November aanstaande zal
in het Ontleedkundig laboratorium van het
Boerhaavekwartier een cursus over erfe
lijkheid en eugenetiek gegeven worden, uit
gaande van het Nationaal Bureau voor An
thropologic. Het programma van dezen cur
sus luidt als volgt:
Maandag 5 November, dr. M. J. Sirks
over de beginselen der algemeene erfelijk
heidsleer; en dr. J. v. d. Spek over Erfelijk
heid bij den Mensch.
Dinsdag 6 November, prof. dr N Ph
Tendeloo over Tweeiingonderzoek en erfe
lijkheidsstudie.
Woensdag 7 November, dr. C. P. Frets
over erfelijkheid van hoofdvorm en oogkleur
en dr. M. A. van Herwerden over de Gene
tische beteekenis van bloedgroepen.
BINNENLAND.
Te Apeldoorn is plotseling in den onder-
dom van 70 jaar overleden de heer A. J. van
Achterberg, ond-directenr der Leidsche Am
bachtsschool. (Stadsnieuws, lei Blad).
Een welgeslaagde huldiging van H.M. de
Koningin-Moeder te Den Haag. (Binnenland,
2e Blad).
De voortgezette vergadering van den Vrijz.
Dem. Eond te Utrecht. (Binnenland, 2e BI.)
De postvluchten naar Indië: het vijfde
vliegtuig is te Batavia aangekomen. (Bin
nenland, 2e Blad).
De strafzaak der Veendammer Hypotheek
bank. (Rechtzaken, lsle Blad).
BUITENLAND.
De Graf Zeppelin heeft de thuisreis aan
vaard. (Buiten!, en Tel. le Blad).
Duitschland en het schadevergoedings-
vraagstuk. (Buitenl. le Blad).
Tsjecho-Slowakije herdenkt ziin 10-jarig
bestaan. Italië den 6en verjaardag van den
opmarsch der fascisten naar Rome. (Builenl.
le Blad).
Incident bij de onthulling van een stand
beeld voor den Fransche minister Combes.
(Buitenl. en Tel. 1 e Blad).
Donderdag 8 Nov. prof. dr. K. H. Bouman
over het Genie als biologisch probleem en
prof. dr. J. F. van Bemmelen over de Be
ginselen der Bio-genealogie.
Vrijdag 9 November dr. D. Herderscbée
over Genese van het achterlijke kind en dr.
C. Ilagedoorn Vorstheuvel La Grand over
Eugentiek.
Deze cursus is op aanvrage voor belang
stellenden toegankelijk.
Bij Kon. besluit is herbenoemd tot lid
van den Voogdijraad alhier: mej. D. M. J.
Coebergh.
D<>. A. D. Meeler, pred. der Ned. Herv.
Kerk alhier heelt voor het beroep naar de
gemeente te Gouda bedankt.
De vereeniging voor Wetenschappelijke
voordrachten heeft prof. A. Windaus uit Göt-
tingen voor het houden van een voordracht
uitgenoodigd. De bedoelde voordracht zal
niet voor Mei 1929 worden gehouden.
Op uilnoodiging van de Studenlenver-
eeniging over Sociale Lezingen zal de heer
F. M. Wibaut uit Amsterdam op Maandag
11 Februari a.s. des avonds le 8 uur in het
klein-auditorium der Universiteit alhier
een lezing houden. Het onderwerp wordt
nader bekend gemaakt.
Vrijdag 2 November hoopt de heer
N. Verver, brugwachter eerste klasse, zijn
25-jarig jubileum in gemeentedienst te vie
ren.
Het bij den brand in December 1927
in tact gebleven gedeelte van de gebouwen
der „Leidsche Courant" met name het per
ceel Rapenburg 10 met bovenwoning, is
aangekocht door de vereeniging „Kehcboth"
(wijk III der Ned. Herv. Gem.) voor de som
van f. 13.000,—.
i Het ligt in de bedoeling de benedenverdie^
ping van dit gebouw, hetwelk te aanvaarden
j is op 15 December a.s., in te richten tot
een groote vergaderzaal, waar bijbellezin
gen, kinderkerk, Zondagsschool er» catechi
satie zal worden gegeven, terwijl op de bo
venverdieping een kleinere zaal, een cate-
chiseerkamer en een conciërgewoning zullen
worden ingericht.
Men hoopt met het werk in begin 1929
gereed te komen.
Hedenmorgen circa halftien had op den
Zoetenvoudsche-Singel, vlak voor de kli
niek van prof. Storm van Leeuwen, een
aanrijding plaats tusschen een vrachtauto
van den expediteur 41. D. uit Oegstgeest,
bestuurd door den chauffeur van H. en een
fruitwagen van den fruithandelaar H. K.,
terwijl ook nog een handkar met een kachel
beladen, toebehoorende aan den heer J. de
N., Heerengracht, alhier, een ernstige
knauw kreeg. Beide wagens stonden voor
een bruggetje links van den Singel, tus-
schen Iwee hoornen
De auto die in de richfing van de Utrecht-
sche brug reed kreeg deze wagens te laat
in het oog. ToeD hij ze zag stuurde hij snel
naar den linkerkant om een aanrijding te
voorkomen, wat hem echter niet gelukte.
