69"° JAARGANG V3IJ0AG 9 MAART 1928 No. 20856 BERICHT. Officieele Kennisgevingen. STADSNIEUWS. Het voornaamste nieuws van heden. LEIDSCH SM DAGBLAD DVMLAD VOOR LEIOEN EN OMSTREKEN. PRIJS DER ADVERTENTIEN: SO Cts. per repel voor advertentico uil Leiden en plaatsen waar agentschappen van ons Blad gevestigd zijn Voor alle andere advertenliAn 35 Cts per regel Kleine Adverl^nfiPn uitfluitend bil vooruit totaling Woensdag® en Zaterdags 50 Cts. bij een maximum aantal woorden van 30 Incasso volgen? ontrecht Voor eventueels opzending van brieven 10 Cts porto te betalen Bewijsnummer 5 Cts Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor Directie en Administratie 2500 Redactie 1507. Postchèque- «n Girodienst No. 57055 Postbus No. 54 PRIJS DEZER COURANT: Voor Leiden oer 3 maanden f 2 35 per weekƒ018 Buiten Leiden waar agenten gevestigd zijn, per week „0.18 Franco per post *3.35 portokosten. Oil nummer bestaat uit VIER Bladen EERSTE BLAD. De Kinderkrant zal morden in- plaats van heden verschijnen. DE DIRECTIE. AFSLUITING MARESINGELGRACHT. Burgemeester en Wethouders van Leiden brengen ter algcmeene kennis dat het ge deelte van de Maresiiirelrracht vanaf de spoorwegbrug tot ongeveer 70 Meter tei\, Westen daarvan, in verband met het ver richten van werkzaamheden voor de verbe tering van de bedrijfswatervoorziening van bel ketelhuis der Electriciteitsfabriek. vanaf Dinsdag 13 Maart a.s. tot nadere aankondi ging voor het scheepvaartverkeer zal zijn afgesloten. 4597 A. VAN DE SANDE BAKHUIJZEN. Burgemeester. VAN STRIJEN. Secretaris. Leiden, 9 Maart 1928. DRANKWET. Burgemeester en Wethouders van Leiden brengen ter openbare kennis, dat a. M. Kapteyn te Leiden, een verzoek beeft ingediend ter bekoming van verlof voor den verkoop van alcolholvrijen drank voor gebruik ter plaatse van verkoop in het per ceel Langegraeht 232; b. Jac. Schipper te Leiden, een verzoek heeft ingediend ter bekoming van verlof voor den verkoop van alcoholvrijen drank, voor gebruik ter plaatse van verkoop in per ceel Morschweg no. 7. A. VAN DE SANDE BAKHUYZEN, Burgemeester. VAN STRIJEN. Secretaris. Leiden, 9 Maart 1928. Burgemeester en Wethouders van Leiden brengen ter openbare kennis, dat zij uit sluitend ten aanzien van de door de afdee- ling Leiden van de Vereeniging ,,de Neder- landsche Padvinders" op 22. 23 en 24 Maart as in het troepgebouw aan de Lammer markt te honden bazaar, voor zooveel noodig, ontheffing hebben verleend van het slui tingsuur voor winkels, tot 10 uur 's avonds. A. VAN DE SANDE BAKHUYZEN. Burgemeester. VAN STRIJEN. Secretaris. Leiden, 9 Maart 1928. verspreiding van kennis over de electriciteit onder kinderen. Openbare les in de Stadsgehoorzaal. J?eeds vroeg °P den daS om licn uur hedenmorgen was de groote stadsgehoor zaal gevuld met, als we het zoo noemen h'ogen, een gemengd publiek, bestaande uit groote menschen en kinderen. Onder de groote menschen merkten we jn de eerste plaats op het dagelijksch uur onzer gemeente, de chef de heer nend en verschillende ambtenaren van afd Onderwijs ten sladhuize, hoofden Tan scholen, onderwijzers en onderwijze ressen van openbare en andere lagere scho en En verder waren onder de genoodigden, Inspecteur van het L.O. in de inspectie «lij ^eer Baak- directeur der Redelijke fabrieken van Gas en Electrici- Jt alhier ir. G A. van Klinkenberg, de j 1- dir ir. P. Fehmers, de hoofdinspcc- j!',Jr L. O. 3a Hoofdinspectie de heer A. leoks en vertegenwoordigers van de ge- •rentebesluren van 17 omliggende ge- 'reenten, t.w Noorwijkerhout, Sassenheirn, °eterwoude, Hazerswoude, Noordwijk. Kat- v'1. Alkemade. Woubrugge, Leimuiden. ?!!UWVeen> Zevenhoven. Nieuwkoop, ffammerdam, Boskoop, Zevenhuizen en Ter Aar. de!!aar ?an waren er kinderen: Twee en klaJ£ ónderen, leerlingen van een zesde van een der Openbare Scholen al lien bate van dit jonge volkje was het van7 want in de vreemde omgeving gehoorzaal werd een openbare les ,je°e;en door den heer C. L. van Balen, *h pen<^en directeur van de Amsterdam- 0lJ.e kweekschool voor onderwijzers en ^rwijzeressen die een boekje heefl ge- .even over De opwekking, voorgeleiding °C'Passing van Electriciteit dat bestemd yfcern worden gebruikt bij het Lager en r uitgebreid Lager Onderwijs en dat totdat doel wordt uitgegeven en tot den bil lijken prijs van 35 cent per exemplaar ver krijgbaar is bij het Centraal Bureau der Vereeniging van Directeuren van Eleelri- citeitsbedrijven in Nederland (Utrechlsche- straat 31 te Arnhem). Burgemeester Van de Sande Bakhuyzen opende de bijeenkomst in de stadszaal met een woord van welkom aan de aanwezigen, in het bijzonder aan de genoodigden uit de omliggende gemeenten. Spr zeide dat de Gemeente zich bij het organiseeren van dezen dag heeft laten leiden door de ge dachte dat, waar Leiden aan tal van ge meenten electrischen stroom levert het ge vaar dus brengt, het ooki op den weg der Gemeente Leiden ligt iets te laten zien van wat gedaan kan worden ter bestrijding van dit gevaar. De burgemeester hoopte dal deze demonstralie en de proefles waartoe de Ver eeniging van directeuren van Electriciieits- bedrijven het initiatief nam haar uitwerking niet zou missen en gaf daarop het woord aan den heer C. L. van Balen .directeur van de Kweekschool voor Onderwijzers en Onder wijzeressen te Amsterdam. De' heer Van Balen begon met de mede- deeling dat het niet mogelijk zou blijken de geheele stof die hij in zijn boekje ..Opwek king. Voortgeleiding en toepassing van Electriciteit" heeft verwerkt te behandelen. Daartoe zijn 8 a 10 lesuren noodig en de proefles die de heer Van Balen voor de leer lingen van het 6e leerjaar van een der Leid- sche lagere scholen ging geven, duurde slechts anderhalf uur. De heer Van Balen wilde zich daarom bepalen tot de hvee moei lijkste onderwerpen en zou trachten de kin deren iets bij te brengen over den generator en transformator. Dat is de heer Van Balen volkomen ge lukt. Op meesterlijke wijze slaagde de heer Van Balen er in de hem geheel vreemde klas de niet gemakkelijke begrippen bij te bren gen. En ,.de meester" bediende zich daarbij slechts van uiterst eenvoudige hulpmid delen. Wel verwees de heer Van Balen gere geld naar de tekst en de plaatjes in zijn boekje dat de leerlingen ter hand was ge steld Op alle vragen reageerden de leerlin gen uits'ekend en na afloop van de les zul len zeker alle aanwezigen den indruk heb ben meegekregen dat de methode van den heer Van Balen goed is en dat men gerust zijn advies kan opvolgen en de oude hulp middelen als glas en andere slaafjes, enz. over boord kan werpen. Men bereikt daar mede wat de heer Van Balen beoogt, de kinderen vertrouwd te maken met de een voudigste geheimen der electriciteit, de op- wekkking. voorlgeleiding en de toepassing. Men doet de kinderen de gevaren der elec triciteit begrijpen en brengt hun respect bij voor allerlei voorwerpen, toestellen en ap paraten die ze niet meer moedwillig zullen vernielen omdat ze de functie ervan ken nen en ze daardoor reeds op jeugdigen leef tijd leeTen waardeeren. Tot goed begrip van de bedoeling van den heer Van Balen laten wij hieronder in het kort iets volgen, dat ontleend is aan de in leiding lot zijn boekje dat in 1927 voor het eerst uitkwam en waarvan men thans aan de derde tienduizend is. De electriciteit heeft echter tegenwoordig zoo'n enorme beleekenis in het teven gekre gen, dat voor haar wel een uitzondering mag gemaakt worden. Niet alleen vindt men in het kleinste dorp. in binnen- en buiten land. electrisch licht, maar ook voor de opwekking van warmte en kracht wordt hoe langer hoe meer van electriciteit gebruik gemaakt. Zij veraangenaamt en verlengt het leven, bevordert de hygiëne en vergemak kelijkt den arbeid door de vele hulpdiensten die zij in werkplaats en gezin bewijst. On getwijfeld vormt de groeiende toepassing van electriciteit een groot volksbelang; de algemoene welvaart neemt meer dan recht evenredig toe met het aantal kilowatturen dat verbruikt wordt. Toen dan ook de heer J. Teders tot mij kwam met het voorstel om door middel van paedagogisch georiënteerde elcctriciteitsten- toonstellingen de kennis van de electriciteit bij ons volk en met name bij onze school jeugd te vermeerderen en mij vroeg ter voorbereiding van het tentoonstellingsbe- zoek een handleiding te schrijven voor de bespreking op de Lagere School van de op wekking. voortgeleiding en toepassing der electriciteit, was ik direct met dit denkbeeld ingenomen en heb ik aanstonds mijn tijd en mijn bescheiden krachten belangloos ter beschikking gesteld. De uitwerking onzer plannen bracht on3 in aanraking met de Vereeniging van Direc teuren van Eleclnteitsbedrijven in Neder land. die niet alleen dadelijk haar mede werking toezegde, maar ook zelf reeds sedert jaren (1917) bezig bleek om te trach ten door het samenstellen van schoolpla- len en andere leermiddelen de leerlingen der Lagere School althans eenigermale mei de beginselen der electro-teehniek ver trouwd Ie maken Hoewel deze pogineen geleid door den energieker) voorzitter deT V. D. E. N., den heer J. G. Bellaar Spruijt, nog niet met succes waren bekroond had den zij er toch toe ge'eid, dat de V. D. E. N de noodig® ervaringen had opgedaan en ge gevens had verzameld, waarmede zij ons werk in hooge mate kon steunen Het over leg omtrenl den te volgen weg leidde dan ook al spoedig tot overeenstemming en het plan. dal in fcemeen overleg werd vaslge- s'eld en uilgevoerd waarhij de hulp van den heer Ir J C van Staveren directeur van hel Ontraal Bureau der V D E. N ons van groeten dienst was omvatte in de eerste plaats het samenstellen van eenige schoolplaten en van dit school boekje en in de tweede plaats hel organi seeren van paedagogische electricifei'sten- tonnslellingen en het opnemen van enkele daarbij te vertonnen films. De schoolpla'en. die door den heer C. Schaaf werden geleekend geven een voor stelling win de drie gedeelten, waarin men de opwekking en voorlgeleiding der electri citeit kan splilsen, terwijl in dit boekje, naast penig® natuurkundige beschouwingen omtrent de voornaamste eigenschappen der electriciteit toegelicht mei de beschrij ving van enkele eenvoudige proeven en een bespreking der schoolplaten ook nog een en ander over de toepas sing der electriciteit voor licht, krachl en verwarming is opgenomen. Dit materiaal dient ter voorbereiding van hetgeen op de tentoonstpll'ngen. die door het geheele land zullen worden gehouden, zal zijn te zien en waarop o.a. alles wat in dit boekje wordt behandeld, met behulp van modellen en films door een afzonderlijke commissie van deskundigen samengesteld zal wor den toegelicht. Op deze wijze zal den kin deren ook een indruk worden gegeven van de werkelijkheid, die zij aan de hand van de schoolplaten en met behulp van dit boekje eenigermate zullen hebben geleerd te begrijpen Er is dus op gerekend, dat op de scholen, die daarvoor in aanmerking komen en ik denk hier vooral aan de Lagere School met en zonder Y1 U.L.O. de onder havige stof met de schoolplaten wordt be handeld. alvorens een bezoek aan de ten toonstellingen zal worden gebracht. Alleen door de hulp van het gesproken woord van den onderwijzer komt het boekje en ons heele streven tot zijn recht en zullen de leerlingen goed voorbereid op de tentoon stellingen kunnen komen. Alleen die wat weet. ziet wat. Bjj het behandelen der stof heb ik het te bereiken doel, den kinderen iets omtrent de practische toepassing der electrische ver schijnselen bjj te brengen, steeds in het oog gehouden. Opzettelijk ben ik daartoe afge weken van de methodiek der gebruikelijke leerboekjes en heb ik gebroken met de tra ditie van vlierpitbolletje en kattevel. Inder daad, het gepraat over statische electrici teit op de Lagere School dient tot niets en het wordt hoog tijd, dat men ook bg het onderwijs in de natuurkunde het noodzake lijke van het wenscheljjke scheidt. Recht op het doel afgaande, behandel ik in hoofdzaak slechts drie der belangrijkste electrische verschijnselen: de invloeden van een bewegenden magneet op een geleider (opwekking van spanning en stroom), de invloed van e9n electrischen stroom op een stuk ijzer (electromagneet en transformator) en de warmteontwikkeling van den stroom in geleiders (verlichting en verwarming). Dit is voldoende om den kinderen te ver klaren, hoe de electriciteit wordt opgewekt, vocrtgeleid en toegepast; meer hebben we niet noodig, al blijft natuurlijk een ieder vrh om naar eigen inzicht daar, waar hij zulks wenschelijk acht, de stof in de breedte -- bijv. m9t een behandeling van den gelijk stroom en zijn toepassingen of in de diepte bqv. met een bespreking van de werking van stroomen op magneten aan te vulien. Moeilijker dan de behandeling der voor naamste electrische verschijnselen was de beantwoording van de vraag, hoe den kinde ren de grondbegrippen, spanning (volt), stroom (ampère), vermogen (watt) en ver bruik (kilowattuur) bij te brengen. Dat dit noodzakelijk is, zal duidelijk zijn, wanneer men bedenkt, dat iedere leek deze woorden geregeld gebruikt, ofschoon hij er gewoonlijk de beteekenis niet van kent. Ik heb getracht deze zaken binnen het be vattingsvermogen van het kind te brengen door gebruik te maken van analogieën. Er varen docenten toch leiden zelfs voor oudere leerlingen deze onderwerpen bij voorkeur zoo in. Bij mijn lessen heb ik er natuurlijk voor gezorgd, d»t de vaktermen, die ik gebruiken moest, en die ook in dezen tekst voorko men, geleidelijk onder de behandeling wer den opgeschreven op het schoolbord, opdat de leerlingen die namen meteen zouden opnemen, en ze weer konden lezen, als ze. ze vergeten waren. Aan het einde van de les heb ik een recapitulatie gehouden, zooals die ook in het boekje aan het eind van elk hoofdstuk voorkomt. Al® aanschouwingsmateriaal gebruikte ik met succes de schoolplaten en eenige eenvoudige toestelletjes die thans evenals dit boekje en de schoolplaten door de zorg der V D. E. N. verkrijgbaar zijn gesteld. Het gebruik van dit materiaal biedt het groote voordeel; dat men den kinderen kan laten zien, waarom het gaat, hun voorstel lingsvermogen dus te hulp komt en daar door het resultaat der lessen belangrijk verhoogt. Dit alles deel ik mede. omdat ik zeer wel weet dal honderden van mijn collega's die van deze nieuwigheid zullen hooren hun hoofd zullen schudden en klaar zullen staan met de bewering; dat het veel te moeilijk is Ik ben van een andere mecning en verwacht, dat ik duizenden medestan ders zal krijgen, tot heil van het school kind. Natuurlijk moeten wij elkaar goed begrij pen. Aan een kind leert men wat des kinds is. Ik heb dus geen verhandelingen gehouden over het wezen der electriciteit en wat dies meer zij. Wel heb ik gctrrcht de voor naamste natuurkundige beginselen, waarop de in dit boekje besproken toestellen en inrichtingen berusten, duidelijk te maken, waartoe ik ze natuurlijk in hun eenvoudigste gedaante heb gehouden. Voorts is. alles vereenvoudigd tot op het grondprincipe. Dit geld bijv. voor het *tor>m- maken. Iedereen weet wel, dat de moderne stoomketel niet alleen maar is een groote tegen inwendigen druk bestand zijnde ketel met water er in en een vuur er ander In principe is hq dat echter wel, en d2ar gaat bet om. Op de M.U.L.O.-scholen kan elk dezer onderwerpen allicht grondiger behandeld worden. Dat kan ik gerust overlaten aan de docenten. Het was mjj echter vooral er om te doen, iets te geven dat bruikbaar is voor het volkskind. Voor dat kind is het lager onderwijs eind-onderwijs en ik wou deze schoone gelegenheid niet onbenut laten om het schoolkind ook eenig begrip bij te brengen van het verloop van zaken bij de opwekking, voortgeleiding en toepassing van electriciteit. Het boekje wil een leidraad zijn voor de behandeling der electriciteit op de Lagere School. Aanvullende proeven en bei prekin gen, eon ieder geve ze naar eigen inzicht. Slechts houde men in het oog, dat met het bestaande moet worden gebrokeo en den leerlingen iets geboden worden moet vóór het leven en uit het leven. Dan en dan alleeD is er belangste.ling bij onderwijzer en leerling. Hedenmiddag was het Trianon-theater als schoollokaal in gebruik genomen door de %Gemeente. De heer J Teders uit Amsterdam, organisa tor van de paedagogische campagne ter ver spreiding van de kennis der electriciteit heeft daar om twee uur een uiteenzetting gegeven van de beteekenis dier campagne, waarna de interessante film „Van Kolen tot Electriciteit" werd vertoond. De verlooning van deze film werd behalve door de genoemde genoodigden door een groot aantal scholieren bijgewoond. Tusschen twaalf en twee uur vereenigde 't gemeentebestuur zich met de genoodigden en de genoemde plaatselijke autoriteiten aan een lunch in den Foyer van de Stadszaal. INSTITUUT KERN. Het bezoek van generaal Joffre aan de bouwvallen van Angkor (Cambodja). De reeks lezingen over archeologische onderwerpen vanwege het Instituut Kern is gisteravond voortgezet met de verloo ning van een film, voorstellende het bezoek van generaal Joffre aan de bouwvallen van Angkor (Cambodja). De film was ter be schikking gesteld door dun heer L. D. Petit en werd toegelicht door mej dr. M E. Lu- lius van Goor, privaat-docente aan de uni versiteit alhier. Allereerst werd op het doek gebracht de ontvangst van generaal Joffre. die verge zeld was van lord Norlhcliffe op Cambodja den 15den December 1921. door den koning van Cambodja, den gouverneur-generaal van Fransch Indo-China, Maurice Long, den opper-resident en den directeur van de „Ecole frangatse d'Extrème-Orient". waarna eenige opnamen werden vertoond van de reis naar Angkor en de bouwvallen. De deblayeering van Angkor-Vat en Anekor-Thomi de belangrijkste monumen ten der Angkor-groep, is, aldus mej. Lulius van Goor, het werk geweest van Jean Commaille. den eersten conservator der bouwvallen. In 1907 werden de provincie Siem-Reap (waarin de ruïnes van Angkor liggen) en het district Ballambang door Siam aan Cambodja afgestaan, waardoor deze gewesten onder het opperbestuur van Fransch Indo-China kwamen. De Ecole francais d'Extr-Orient kwam in het bezit van Angkor, zoodat de Archaeologische dienst onder deze school ressorteerende. met den arbeid van conserveeren en zoo noodig restaureeren. kon aanvangen Angkor Vat werd gebouwd in den loop der 12e eeuw na Christus en is het laatste^ grootste mo nument der Khmersrhe (de bewoners der Cambodja heetten Khmers) architectuur. Het schoonste staal van de bouwkunst der Khmers is echter de Bavon de tempel in Let centrum van de stad Angkor Thorr. missch:en gebouwd, in elk geval voltooid door koning Yacovarman, die er omstreeks 800 zijn residentie van maakte. Er zijn talrijke inscripties in Cambodja ge- BINNENLAND. Openbare les en filmvoorstelling uver ouderwijs in de opwekking en voortgelei ding, enz. van electrici'.eit op de lagere scholen. (Stadsnieuws, le Blad). De heer Wibant naar Trjecho Slowakije. (Binnenland, 2e Blad). Bijzonderheden over de Nederl. vertegen woordiging op de Leipziger Messe. (Binncnl. 2p Blad). Groote brand te Amsterdam. (Gemengd, 4e Blad). Weer een overwinning der Italiaansche schermers. (Sport, 4e Blad). Be Cnitsche waterpolokampioenen door „Het IJ" geslagen. (Sport, 4e Blad). BUITENLAND. De HcngaarschRcemeensche optanten kwestie voor den Vclkenbondsiaad. (Buiten land, le Blad). Weer studentenrelletjes in Egypte. (Bui tenland en Telegrammen, le Blad). Erns'.ig mijnongeval in Duitschland. (Tel. le Blad). vonden, maar vele daarvan zijn slechts oor konden betreffende schenkingen Hoewel veel van de geschiedenis der Khmers nog in het duister ligt, kent men de namen der op elkaar volgende koningen, ten naastenbij de jaartal len hunner regeering en enkele geschiedkun dige feiten. In het begin onzer jaartelling hebben emigranten uit Voor-Indië den gods dienst en de cultuur der Hindoe's naar Ach- ter-Indië gebracht De Brahmaan Kambu zou het koninkrijk der Kembuja's zonen van Kambu) geslicht hebben. Dit is het tegen woordige Cambodja. Nadat het rijk aanmer kelijk verzwakt was door de voortdurende oorlogen mei Tjarripa (tegenwoordig Cochin- China en Zuid-Annam), een rijk, evenzeer door de Hindoes gesticht, met dezelfde cul tuur en godsdienst als in Cambodja, kon het geen voldoende kracht meer ontwikkelen, om de aanvallen van Siam te weerstaan Met den dood van Jayavaraa VII (1201) begint de décadence. De ruïnes dragen de duidelijke kenmerken dat zij opzettelijk door menschelijk geweld vernield zijn. Aardbevingen komen in die streken niet voor en hoewel de tropische plantengroei ook aansprakelijk is voor een deel der verwoestingen, zijn er tal van bouw werken geweest die, j^ldus besloot spr., ten offer zijn gevallen aan het menschelijk van dalisme, waarvan, zooals Commaille zegt nog slechts de skeletten over zijn. EEN ZILVEREN JUBILEUM. Heden herdenkt onze stadgenoot I. Jansen den dag dal hij voor 25 jaren als Ic-lterzelter bij A. W. Sijthoff's Uiig. Mij. in dienst trad. Omstreeks 10 uur vanmorgen werd de jubilaris in het privékantoor ontvangen en aldaar door den directeur hartelijk toege sproken. Als blijk van achting werd hem een fraaie bloemenmand en een enveloppe met inhoud overhandigd. De jubilaris bedankte voor deze hulde en sprak de hoop uit dat het hem gegeven moge worden nog jaren mede te mogen arbeiden in hel belang van de firma. Ook werd nog het woord gevoerd door den heer Dj Croix die de verhouding tusschen den jubilaris en de chefs schelste als een zeer aangename en wenschte dat 1W nog jaren zoo zou mogen blijyen. Ook daarvoor dankte de jubilaris hartelijk. Vervolgens had de huldiging plaats in de werkplaatsen. Allereerst werd hij ontvangen in do chefskantoren alwaar hem met een geeslige toespraak van den heer Merkelijn, algemeen chef een rookstel werd gepresen teerd. Daarna moest hij de huldiging in ont vangst nemen van zijn kameraden die hem als blijk van achting een rookfauleui! aan boden met den wensch dat hij menig piipje tabak in dezen stoe'l zou mogen genieten. De jubilaris dankte hartelijk voor al deze gesch -nken en beval zich in de vriendschap van allen aan. naar een kring leiden van den nat. eond het mobilisatiekruis. Er heeft zich hier tep sfedp een voorloopig comité gevormd mej h®t doel te knm®n tot eene plechtige uitreiking van hpt Mobili- saliekruis met diploma aan die personen uit onze en omliggende gemeenten, die in de

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1928 | | pagina 1