LEIDEN^ ENTRÉE
68s" JAARGANG
ZATERDAG 4 FEBRUARI 1928
No. 20827
prijs der advertentien:
Officieele Kennisgevingen.
STADSNIEUWS.
pE. EERSTE KENNISMAKING MET LEl'£f>l
ij> 'd mopperplejai meto^elvke keie/l
Het voornaamste nieuws
van herten.
LEIDSCH
DAGBLAD
tf-VISHO VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN.
SO Cts per regel voor advertentièn uil Leiden en plaatsen waar
agentschappen van ons Blad gevestigd zijn Voor alle andere
advertentiPn 35 Cts per regel Kleine AdvertentiPn uitsluitend
bij vooruitbetaling Woensdags en Zaterdags 60 Cts. bij een
maximum aantal woorden van 30
Incasso volgens postrecht Voor eventueele opzending van brieven
10 Cts porto te betalpn Bewijsnummer 5 Cts
Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 2500 Redactie 1507.
Postchèque- en Girodienst No. 57055 Postbus No. 54
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Leiden per 3 maanden 2.35. per week ƒ018
Buitsn Leiden, waar agenten gevestigd zijn, per week „0.18
Franco per post 2.35 portokosten.
Dit nummir bestaat uit VIER Bladen
EERSTE BLAD.
INSCHRIJVING VAN LEERLINGEN VOOR
DE OPENBARE BEWAARSCHOLEN.
Burgemeester en Wethouders van Leiden
brengen ter kennis van belanghebbenden,
dat aan de Openbare Bewaarscholen in het
Elisabelhshof, aan de Van der Werfstraat
en iD de Groenesleeg tot en met den llen
Februari a.s. gelegenheid bestaat tot het
doen inschrijven van leerlingen en weides
voormiddags van kwart vóór 9 tot halftien
en uitgezonderd Zaterdag des namid
dags van kwart vóór 2 tot kwart over
2 uur.
AUG. L. REIMERINGER,
Weth. lo.-Burgemeester.
VAN STRIJEN, Secretaris.
Leiden, den 4 Februari 1928. 2281
INSCHRIJVING VAN LEERLINGEN VOOR
OPENBARE LAGERE SCHOLEN.
Burgemeester en Weihouders van Leiden
brengen ter kennis van belanghebbenden:
lo. dat tol het doen inschrijven van leer
lingen voor de toelating, met Maart a.s
tot de openbare lagere scholen op het
Schuttersveld, aan de Dnivenbodestraat, aan
de Haverstraat, aan de Panl Krngerstraat,
aan den Znidsingel. aan de Mednsastraat en
aan de Vronwenkerksteeo, gelegenheid zal
vorden gegeven aan die scholpn lol en met
11 Febr. e.k, dagelijks, behalve Zondags,
:an des voorm half 9 tol 9 uur en op
.Haandag, Dinsdag, Donderdag en Vrijdag
bovendien van half twee tot twee uren des
namiddags;
2o. dal bij de inschrijving het bewijs
van geboorte-inschrijving moet worden
vertoond;
3o. dat de kinderen op 1 Maart a.s. den
leeftijd van vijf en een haif jaar
moeten hebben bereikt.
AUG. L. REIMERINGER,
Weth., lo -Burgemeester.
VAN STRIJEN. Secretaris.
Leiden, den 4 Februari 192S. 2280
PROF. DR. H. A. LORENTZ.
Na een lichte verbetering, merkbaar aan
het afnemen van de koorts, is er weder een
inzinking gekomen en is de temperatuur
allengs gestegen, gisteravond zelfs tot ruim
39 gr De polsslag wordt zwakker, en,
wanneer er niet spoedig een verandering
ten goede intreedt, moet voor het ergste
worden gevreesd.
PROF. MR. W. VAN DER VLUGT.
Het gaat met den oud-hoogle9raar prof.
Van der Vlugt ook na de operatie niet
vooruit. De temperatuur steeg tot ruim 38
gr. en de pijn bljjft aanhouden, waardoor
oe lichaamszwakte ook toeneemt.
De medici zien in den toestand echter
geen onmiddellijk gevaar.
prof. dr. h. t. colenbrander over
2duard meyer en de tegenstelling
anthropologie-geschiedenis.
In de gisteravond gehouden bijeenkomst
Van de Maatschappij der Nederlandsche
Letterkunde heeft prof. dr. H. T. Colen-
rander, een voordracht gehouden over:
uard Meyer en de tegenstelling anthropo-
ogie-geschiedenis.
Spr toonde aan. dat Meyer in het aan
eze kwestie gewijde boekdeeltje, dat aan
nieuwere drukken zijner „Geschichte
es Altertums" voorafgaat, een zeer scherpe
pebeiding tusschen anthropologic en ge-
"chiedenis in acht neemt, en feitelijk de ge-
-hiedenis lot de duiding der geschreven
verlevering beperkt. Dit acht spr. in
eorie niet logisch en in de practijk niet
oudbaar-, ook overgebleven kunst- en ge
bruiksvoorwerpen lichten het verleden toe,
(6 historische musea stellen ons in staat,
nze uit studie der schriftelijke over-
[evering gevormde voorstelling uit te brei-
eu, soms te herzien.
Lr zijn afbeeldingen en voorwerpen, af-
mstig uit tijdperken, waaruit ons geen
jaarschrift is overgeleverd Ook dit zijn
Urr>enten omtrent den in zekere richting
J zekere mensrhengroep bereikten ontwik-
ugsgraad. zij behooren tot het .,con-
individueele" dat Meyer het eigenlijk
ied der geschiedenis noemt, in legen-
e ,08 tot de ..algerneene" gegevens, waar-
p^e anthropologic werkt. Als de Stier
n Potter historisch document is. waarom
b'son van Fou-de-Gaume dan niet? Of
afbeeldingen van negroïde bewoners van
«Pn0pa gedurende het aurignacien, gevon
■-nJD» potten van Geismaldie. te Vil-
nsdorf
in Neder Oostenrijk, te Lausse!
- "tuci UUMC11I Ija., IC LCtUMCl
°®neI in Frankrijk, en elders? Ook h#4
Qmen in letterschrift lijkt, volgens
?een bruikbaar criterium: niet alle
schrift is ontcijferd, en de oudste „her-
inneringsleeken" gaan tot het palaeolittri-
cum terug.
Meyer's afwerende houding schijnt uitge
lokt door de matelooze overschatting hunner
wetenschap, waaraan zich aanvankelijk
vele anthropologen, die zich aan histo
rische constructie waagden, hebben schuldig
gemaakt. Zij legden voor alle schriftelijke
overlevering, die niet bevestigd kon wordeo
door opgravingen uit den bodem, een souve-
reine minachting aan den dag. Elk nieuw
gevonden cultuurgoed moest van een nieuw
volk afkomstig zijn. alsof, spr., o.nze nazaten
een trekschuilvolk zouden mogen laten ver
drijven door een locomotiefvolk en dit weer
door een automobielvolk.
Deze zelfoverschatting was als de groei-
koorts eener jonge wetenschap; zij komt bij
de beste beoefenaars der anthropologic
thans niet meer voor.
In het tweede gedeelte van zijn voor
dracht behandelde prof. Colenbrander.
Meyer's opvattingen omtrent den voortdu-
renden strijd tusschen nivelleerende en in
dividualiseerende lendentiën in de geschie
denis der menschheid Hij haalde daarbij
een jonger geleerde Max Scheler (hoog
leeraar te Bonn) aan. die onlangs gewich
tige opmerkingen gemaakt heeft over de
vormen, waaronder deze overoude strijd
zich voordoet in het heden.
De nivelleerende invloeden schijnen thans
bijzonder sterk en van cultuurverbasleren-
den aard. Zij vervullen velen onzer tijdge
noolen met vreeze en afschuw Zij komen
spr. voor als een noodzakelijke reactie tegen
het eenzijdig intellectualisme der vooraf
gegane periode: zij zullen zeker nog ge-
ruimen tijd aanhouden en harmonie in het
menschenbestaan zal gedurende dien tijd
niet worden bereikt.
Eerst wanneer de levenswaarden, die
onder eeuwen van intellectualisme en me
chanisme bedolven waren geraakt niet. als
thans, als een nieuw opgedolven schat wor
den beschouwd en vergoddelijkt, maar als
vanzelfsprekend aanvaard, zal een nieuw
evenwicht mogelijk zijn.
Als soortwezen met diepe wortels stekend
in de natuur, en tegelijk als persoon, hoog
er boven tronend in geestelijk zelfbewust
zijn, beleve eenmaal de mensch de één
wording van geest en drift.
Het groote gemis schijnt spreker, dat voor
den Westerling het begrip eener metphysica
verloren is gegaan De overgeleverde be
grippen hebben weinig raakpunten meer
met de werkelijkheid. De voeding van ie
religieuse voorstellingen uil het reëele men-
schenleven is verstopt geraakt. Zij moet
heropend worden, immers het is gebleken
dat religie in kennis geen substituut heeft.
Geen ceestpswelenschap. aldus spr.. of
zij voelt zich eerlang geroepen mede te
werken tof de oplossing van dit ons cen
trale levensvraagstuk Hoe verder naar het
duister doorgetrokken de historie is. hoe
dichter zij de oorsprongen vermag te na-
dpren, hoe grooter haar hulp bij dit werk
zijn zal.
Ook daarom, aldus besloot prof Colen
brander zijn rede. is haar aan het een
zijdig intellectualisme van het verleden
herinnerende beperking tot de geschreven
oorkonde veroordeeld.
de SCHEN^tnr van den heer
jurria anse.
De heer Jurriaanse, die een fraaie col
lectie vlinders heeft geschonken aan het
rijk, heeft daarbij eenige voorwaarden ge
steld. Daarover schrijft hij o.a. aan de
„Haagsche Post":
In de door mij gestelde conditiën werd
door mij geëischt en door het Rijk geac
cepteerd de aanstelling van een tweeden
conservator voor de afd Insecten in
's Rijks Museum van Natuurlijke Histo
rie te Leiden, omdat deze afdeeling niet
voldoende bezet is. Voor mijn collectie
is geen speciaal conservator noodig. Ver
der stelde ik de conditie, dat mijn collectie
niet voor onderwijs doeleinden zal dienen,
daarvoor zijn trouwens de collecties in ge
noemd Museum aanwezig niet bestemd en
de inrichting er van absoluut ongeschikt.
Nog steeds wordt gewacht op afbouw van
dit Museum. Is de vleugel, waarvoor de
grond nog altijd braak ligt, gereed, dan
eerst kunnen de waardevolle collecties,
voor zooverre zij daartoe geschikt zijn, op
passende wijze worden tentoongesteld en
beantwoordt dèn pas hel Museum aan de
eischen die aan een dergelijk instituut kun
nen worden gesteld. Dèn pas gaat er de
opvoedende kracht van uit die ge-
wenscht is.
CONGRES INTERNATIONAL
ASTRONOMICAL UNION".
Namens de Commissie van Huisvesting is
door den secretaris aan een groot aantal
stadgenooten een circulaire verzonden van
den volgenden inhoud:
Zooals U reeds bekend zal zijn, vergadert
van 513 Juli 1928 te Leiden het driejaar-
lijksche Congres der „International Astro
nomical Union".
Hoezeer ook Leiden, als wetenschappelijk
centrum, een bij uitstek aangewezen stad
is voor een dergelijke bijeenkomst, zal het
U niet onbekend zijn, dat de huisvestings
mogelijkheden hier ter stede zeer gering in
aantal zijn.
Het Comité, belast met de ontvangst,
hoopt daarom op Uwe gewaardeerde mede
werking.
Indien U bereid zijt gedurende het boven
genoemde tijdvak aan een of meerdere bui-
tenlandsche deelnemers (verscheidene con
gressisten zullen vergezeld zijn van hun
dames) gastvrijheid te verleenen, verzoekt
het Comité U beleefd daarvan blijk te geven,
daar invulling en inzending aan onderge-
teekende van de aangehechte strook
Met eventueele wenschen omtrent de
nationaliteit of taal Uwer gasten (20
30 nationaliteiten zullen vertegenwoordigd
zijn) zal gaarne zooveel mogelijk door de
Huisvestingscommissie rekening gehouden
worden."
De secretaris voornoemd, dr C. H. Hins,
Sterrenwacht 8. zou het op hoogen prijs
stellen indien zij. die geen circulaire ont
vingen doch bereid zijn gastvrijheid aan
congressisten te verleenen. zich tot hem
willen wenden.
DE TE BOUWEN KLIN7EK DER VER. VOOR
MISVORMDEN.
Een deel van den boomgaard, liggende
aan de Noordzijde van het veld achter Po
mona, welk terrein du3 grenst aan de
Ajaxlaan en het voetbalveld, is, naar wij
vernemen, aangekocht als terrein voor den
bouw van de Kliniek der Vereeniging voor
Misvormden.
Op dit terrein hoopt men spoedig te
kennen aanvangen met den bouw van een
kliniek, die nog dit jaar gereed moet ko
men. Wanneer deze kliniek gereed zal rijn,
zai het particuliere initiatief hebben ge
zorgd, dat er eindelijk ook in ons land,
waar de overheid zich weinig of niets om
het lot der misvormden bekommert, een
behoorlijke inrichting voor de behandeling
en de verpleging van deze patiënten komt.
Men verzoekt ons, in verband met het
bovenstaande, de aandacht te willen vestigen
op een voordracht met film, welke Dinsdag
14 Februari a.s. in den foyer der Stads
gehoorzaal zal worden gehouden door dr.
M D Horst, als ljd van het bestuur dor
Vereeniging voor Misvormden.
Het doel van dezen avond is de aan
dacht te vestigen op de hulpbehoevenden
onder de lichamelijk gebrekkigen in Neder-
la na, terwijl de film, opgenomen in het
Oscar Heleneheim bij Berlijn een duidelijk
beeld geeft van alles, wat voor deze on
gel ukkigen kan worden gedaan.
De opbrengst is bestemd voor den bouw
eeneï chirurgisch orthopaedische Kiiniek te
Leiden en de film werd reeds met groot
succes te 's-Gravenhage en Utrecht ver
toond.
De leiding berust hier ter stede bij een
comité, opgericht op initiatief van de afd.
Leiden van 'het Groene Ivrais, onder eere-
voorzitterscbap van mevr. A. van de Sande
Bakhuyzen, terwijl mevr. mr. P. M. Trap
man, Plantsoen 79, gaarne bereid is nadere
inlichtingen te verstrekken.
Voor verdere bijzonderheden zie men de
advertentie, (fie later zal worden geplaatst.
HET TREINONGEVAL BIJ HAZERSWOUDE
Met een enkel woord konden wij gister
middag nog melding maken van het onge
val trein no. 612 uit Leiden, nabij het sta
tion Hazerswoude overkomen.
Terstond nadat ons de tijding van de
zooveelste spoorwegramp in de omgeving
der Sleutelstad ter ooi^ kwam, hebben we
ons per auto naar de onheilsplek begeven,
waar we den gederailleerden trein in vrij
wel denzelfden toestand vonden als vlak na
het ongeval Deze trein was om 12 u 45 uit
Leiden naar Alphen vertrokken met be
stemming naar Uithoorn en moest te circa
1 uur Hazerswoude passeeren.
Van de locomotief is een stang vermoe
delijk een zuigerstang los geraakt; sporen
op de dwarsliggers wijzen er op, dat deze
stang over den grond sleepte en zoodoende
ook den wisselarm kon grijpen, welke zich
een weinig boven het baanvlak verheft.
Hierdoor sloeg de wissel om. terwijl een
groot stuk van den wisseltong over een af
stand van eenige meters werd weggeslin
gerd. De machinist wist door krachtig rem
men den trein nog vóór het station Hazers
woudeKoudekerk tot stilstand te brengen.
Van den trein, welke met inbegrip van
locomotief, bagagewagen en postrijtuig uit
zeven wagons bestond, derailleerden de lo
comotief. de daaropvolgende bagagewagen,
benevens aan het einde van den trein het
postrijtiiig en de laatste personenwagen,
welke met de richting van de lijn een hoek
van circa 45 graden maakte (zie foto elders
in Bit Blad).
De passagiers, van wie niemand ook maar
een schrammetje opliep, verlieten kalm de
wagons en zetten met circa 25 minuten
vertraging de rei9 in de richting Alphen
voort
Daar er ter plaatse van het ongeval
slechts enkel spoor ligt, waarover ook het
verkeer LeidenUtrecht loopt, kon de
dienst in beide richtingen slechts door over
stappen onderhouden worden. Ernstige
9tagnalie bracht dit echter niet te weeg.
Al spoedig was een hulptrein uit Leiden
ter plaatse, terwijl kort daarna ook een
extra-treinstel uit Leiden arriveerde om de
reizigers van Hazerswoude verder naar
Leiden te vervoeren.
Onder leiding van den ingenieur van weg
en werken, ir Koudijs uil Utrecht, vorderde
het opruimingswerk goed, zoodat te zes uur
in den avond de dienst weer normaal
functioneerde.
De mateneele schade is gering; alleen de
locomotief is aan de onderzijde danig be
schadigd.
DE BIOSCOPEN.
Ter afwisseling van het gebruikelijke
filmprogramma wordt deze week in het
Luxor-theater het eerste deel van den avond
vrijwel geheel gevuld met een revue-schets
van het trio-Timm, dat behalve algerneene
kwesties ook tal van Leidsche toestanden
ter sprake brengt en daarmede dikwijls een
„inslaand" succes had. Deze revue was
soms geestig, som9 ietwat plat. en vond
haar hoogtepunt in de monoloog van me
vrouw Timm over de tuberculose-bestrijding
die uitstekend werd voorgedragen en een
dankbaar onthaal vond.
Eenige komische films dienen ter aan
vulling vóór de pauze, terwijl tenslotte als
hoofdnummer op het witte doek verschijnt
een, vooral door Gorinne Griffith zeer goed
gespeeld drama, getiteld ..Van huis ver
jaagd'' Madeleine Durkin de hoofdpersoon,
was vroeger de vrouw van een rijken reeder,
doch door een samenloop van omstandig
heden. buiten haar schuld, werd zij ge
dwongen zijn huis te verlaten en werd bij
de daarop volgende echtscheiding, hun
eenigste kind aan den man. die geen mede
lijden kent en voor geen rede vatbaar is,
toegewezen. Jaren van ellende gaan voorbij.
BINNENLAND.
Afstand van bezit-Wolfman in de Cen«
tralo Benk ten bate van de pandbrief-
houders der Veen dammer Hypotheekbank,
(Binnenland, 2e Blad).
Het rapport der commissie van onder
zoek over de wenschelijkheid en mogelijk
heid van hooger beroep op de uitspraken
van het scheidsgerecht van „Bloembollen
cultuur", (Land- en Tuinbouw, le Blad).
Een arrestatie in zake de inbraak in een
juwelierswinkel te Rotterdam, (Gemengd,
3e Blad).
Van den dienst GorinchemTiel is een
autobus van den Waaldijk gestort; drie
personen zijn ernstig gewond, (Gemengd,
3e Blad).
BUITENLAND.
De ontvangst der Britsche commissie Si
mon in Engelsch-Indi8, (Buitenland, le BI).
Churchill over den financieelen toestand
van Engeland, (Buitenland, le Blad).
Kabinetscrises in Griekenland, (Buiten*
land, le Blad).
Groote brand in Amerika, (Buitenland,
le Blad).
Dan komt de tijding, dat Madeleine haar
kind mag zien op een daartoe vastgesteld
uur. en in haar verlangen om in behoorlijke
kleedij te verschijnen steelt zij de porte
feuille van een man, die haar in haar wan
hoop eenigermate met een bankbiljet is te
hulp gekomen. Hij ontdekt den diefstal,
houdt haar aan als zij reeds in van het
gestolen geld gekochte fraaie kleeren is ge
stoken en wil haar naar de politie brengen.
Dan echter vraagt zij uitstel tot na het tijd
stip waarop zij haar kind mag zien en ver
telt haar geschiedenis. Samen gaan zij naar
de woning, die eens haar tehuis was, doch
hier volgt de vreeselijke ontdekking.dat
het kind reeds eenige dagen geleden over
leden is en nog slechts in een doodkistje
is te zien. De vader had alleen gevraagd te
komen om zijn wraaklust te bevredigen,
doch uil de armen van den vroegeren echt
genoot neemt de ander de bewustelooze
vrouw over om gezamenlijk een nieuw en
beter leven te beginnen. .1 Ziedaar de
korte inhoud van een goed geschreven sce
nario, dat zeer goed is uitgewerkt en door
het publiek met stijgende spanning wordt
gevolgd.
Dat een goed programma toch altijd pu
bliek blijft trekken, bewees het bezoek gis
teravond aan het „Trianon-theater. waar als
hoofdfilm deze week ,,De fatale vrouw"
vertoond wordt. Greta Garbo en Antonio
Moreno vervullen in dit uitstekend filmwerk
de hoofdrollen Geboeid door het goede spel
van dit tweetal, zoowel als door het scena
rio volgden de bezoekers met onverdeelde
aandacht het gebeuren op het witte doek en
zelfs in de laatste acte bleef die spanning
bestaan. Eerst in de laatste beelden, wan
neer nog niemand den afloop kon bevroe
den, volgt de ontknooping en zien we ..-le
fatale vrouw", die door haar onophoudelijke
flirtations en spilzucht tientallen mannen
tot den ondergang bracht, zich opofferen
voor den man. dien zij liefhad, doch die in
haar liefde niet meer gelooven kan En na
dat zij elkander wederkeerig hun liefde he
kend hebben, gaal zij heen uit vrees ook
dezen man ten onder te brengen Een
goede film en muzikaal voortreffelijk ge
ïllustreerd.
Het programma voor de pauze bevat het
gebruikelijke Journaal, een komische 2-acter
en een spannende Wildwest-film ..De pio
niers van het Westen" naar den roman van
Zane Grey Men kan zich ook deze week
in het theater aan de Breestraat opperbest
amuseeren.
Het City-theater geeft tot vermeerdering
van onze kennis der natuurlijke historie als
voorfilm een serie interessante opnamen van
verschillende wilde dieren Ook de komische
film ontbreekt niet op het programma. ..In
hel gekkenhuis" doet ons meeleven met de
lotgevallen van een pseudo-krnnkzinnige,
die op deze wijze met een lief verpleeg
stertje in aanraking wil komen, waarin hij
zij het dan ook met veel moeite
slaagtl
..De Middernacht Express" is een film als
alle andere spoorwegsensatiefilms. Lo«ge-
raakte goederenwagens, die met duizeling-
wekkenden vaart naar beneden storten.
