68*te JAARGANG
ZATERDAG 5 NOVEMBER 1927
No. 20750
QFFICIEELE KENNISGEVING
STADSNIEUWS.
VIAPUCT PLAtd
Het voornaamste nieuws
van heden.
LEIDSCH
DAGBLAD
PRIJS DER ADVERTENTIEN
30 Cts. per regel voor advertentiën uit Leiden en plaatsen waar
agentschappen van ons Blad gevestigd zijn. Voor alle andere
advertentiën 35 Cts. per regel. Kleine Advertentiën uitsluitend
bij vooruitbetaling Woensdags en Zaterdags 50 Cts. bij een
maximum aantal woorden van 30.
Incasso volgens postrechL Voor eventueele opzending van brieven
10 Cts. porto te betalen. Bewijsnummer 5 Cts.
Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 2500 Redactie 1507.
Postchèque- en Girodienst No. 57055 Postbus No. 54
PRIJS DEZER COURANT t
Voor Leiden per 3 maanden 2.35. per weekƒ0.18
Buiten Leiden, waar agenten gevestigd zijn,'per week „0.18
Franco per post f 2.35 portokosten.
Dit nummer bestaat uit VIER Bladen
EERSTE BLAD.
HINDERWET.
Burgemeester en Wethouders van Lelden:
Gezien het verzoek van:
a. N. V. Leidsch Dagblad om vergunning tot
het uitbreiden van de drukkerij in het per
ceel Witte Singel No. 1, kadastraal bekend
gemeente Leiden, Sectie M. No. 3669;
b. J. Kleine om vergunning tot het oprich
ten van een fabriek voor het vervaardigen
van matrassen, bedden en bedvlokken in het
perceel Stationsweg No. -47 a, kadastraal
bekend Gemeente Leiden, Sectie L. Nis. 320,
321 en 322;
Gelet op de artt. 6 en 7 der Hinderwet;
Geven kennis aan het publiek, dat ge
noemde verzoeken met de bijlagen op de Se
cretarie1 dezer gemeente ter visie gelegd zijn;
alsmede dat op Zaterdag, den 19 November
e.k. des voormiddags te half elf men op het
Raadhuis, gelegenheid zal worden gegeven
om bezwaren tegen deze verzoeken in te
brengen, terwijl zij er de aandacht op vesti-
geta, dat niet tot beroep gerechtigd zijn zij,
die niet overeenkomstig art 7 der Hinderwet
voor het gemeentebestuur of een zijner leden
zijn verschenen, teneinde hunne bezwaren
mondeling toe te lichten. 768
A. VAN DE SANDE BAKHUYZEN,
Burgemeester.
VAN STRIJEN, Secretaris.
Leiden. 5 November 1927.
OOSTENRIJKSCHE TENTOONSTELLING
VAN KUNSTNIJVERHEID.
Voor deze tentoonstelling zijn o.a. van Oos-
tenrgksche zijde toegezegd: een gobelin,
figuren, vazen en verschillende kleinere
voorwerpen uit de Wiener Werkstatte, fruit
schalen en vazen door Hagenauer, ceramiek
door Henriëtte Bucher, parselein van Augar-
ten, beeldwerk door prof. Michiel Powsolny,
papierwerk, glas- en metaalwerk door Rud.
Lartsch, weefwerk en stoffen door Ad. Peche
en een inzending van 43 stuks kristal door
Lobemeyer, benevens 150 teekeningen en
foto's van gebouwen, die een goed overzicht
geven van de ontwikkeling van de architec
tuur in Oostenrijk in den laatsten tgd. Deze
verzameling wordt aangevuld door de col
lectie kunstnijverheid, thans te 's-Gravenhage
tentoongesteld, welke met groote welwillend
heid door de vereeniging Nederland—Oosten
rijk voor de Leidsche tentoonstelling werd
beschikbaar gesteld en waardoor, met het
geen direct uit Weenen voor Leiden werd
bijeengebracht, een geheel wordt verkregen
van zeer goede kwaliteit.
De tentoonstelling zal waarschijnlijk
Zaterdag 19 November in de Lakenhal ge
opend worden.
VRAGEN AAN B. EN W.
De heer De Reede heeft volgende vragen
tot het college van B. en W. gericht:
Vraag 1. Is het aan Uw Col.ege bekend,
dat vele ingezetenen uit den handeldrijvenden
en industrieelen middenstand zijn opge
schrikt door een aanslag ingevolge de ver
ordening van 8 Augustus 1921, regelende
de heffing van een plaatselijke belasting
voor het gebruik van openbare gemeente
werken en -bezittingen enz., die belangrijk
hooger is dan vroegere jaren, zonder dat
in de inrichting van hun zaak of bedrijf
eenige verandering is gekomen?
Vraag 2. Kan Uw College mededeelen,
welke overwegingen thans tot deze heffing,
die tot nu toe achterwege was gebleven,
hebben geleid, terwijl toch de bepaling,
waarop deze heffing zou moeten steunen,
r&eds van Januari 1917 af van kracht is?
Vraag 3. Is Uw College niet van meo-
ring, dat deze heffing noch steunt op de
geschiedenis noch op den geest van boven
genoemde verordening en is bereid het ko
hier, waarop deze heffing is gebracht,
onverwijld in te trekken?
EENIGE VARIANTEN BIJ VONDEL.
Lezing van mej. dr. C. C. v. d. Graft.
In de gisteravond in het Nutsgebouw
gehouden raaandelgksche vergadering van
de Maatschappij der Nederlandsche Letter
kunde heeft mej. dr. C. C. van de Graft,
oit Utrecht, gesproken over „eenige varian
ten bij Vondel". Spr., die eerlang een bloem
lezing van Vondel's poëzie hoopt uit te
geven, begon met te zeggen, dat zij het op
Prijs stelde rekenschap te mogen afleggen
van de wijze, waarop zij haar arbeid heeft
^gericht. Elk gedicht of fragment heeft zij
nagegaan in alle bestaande uitgaven en
daaruit de lezing gekozen, die haar de beste
sckeen, de schoonste of de meest juiste; ge
lukkig gaan deze twee ook meestal samen.
de „Hymnus of de Lofgezang over de
Jjdberoemde Scheepvaart der Vereenigde
Nederlanden" van 1-622, zegt Vondel;
- PAT CjE"^EU^ irt T t-EipC.OV
OVER CWËRVJEC^
moet du maar EEA15 vur <y^:
13^qitNl MOR^EAJ AAT4 -het
„Veel zeên men vast doorkruist, veel
hulken men intreedt,
Maar scheepken des gemoeds men heel en
al vergeet,"
Doch in de uitgaaf van 1650 luidt de
laatste regel:
„Maar 't schip der ziele men geheel en
al vergeet."
Het gaat hier niet om het gemoedsleven,
maar om het behoud der ziel, die bij het
streven naar welvaart op den achtergrond
komt; ook is de klank nu voller geworden
van het vers.
Het slot van „Huigs' de Grootfs Ver
lossing, dat in 1644 luidde:
„Vergun mijn lui te dat zij speel,
Het bergen v£n ons land-juweel
In 't onweer, dat het roer vermande
Toen 't groote schip vol stuurmans
strandde",
won in teekening en welluidendheid, toen
d3 dichter de slotregel aldus bijzegde:
„Toen 't groote schip van Holland
strandde".
Door de veranderingen, die Vondel in
een tijdvak van vijf en dertig jaren achter
eenvolgens aanbracht in het sonnet, dat hg
dichtte op Abraham de Koning's treurspel
„Jephtah" is uit een gebrekkig jeugdvers
een schoon gedicht gegroeid. Daarentegen
verkoos spr. de plano-uitgaaf van de „Go
boort-klok van Willem van Nassau" boven de
latere, veel gewijzigde drukken.
Hoeveel zwieriger klinkt:
„Ons vijanden brageeren
In 't Westen en in 't Oost"
in de plano-uitgaaf van het Prinselied, waar
mede Vondel in 1625 Frederik Hendrik als
Stadhouder venvolkomde, dan in de latere
drukken, waar braveeren het verouderde
brageeren verdrongen hadbeide vormen
beteekenen uittartend optreden.
In „Jaargetijde van wijlen Heer Joan van
Oldenbarneveld, Vader des Vaderlands" heeft
alleen de plano-uitgaaf, die op het Vondel-
Museum berust, ons den oorspronkelijken
tekst bewaard van het vers: Met kwisting
te gronde-richting van het leven. Alle latere
drukken hebben hier kwestmg, en ook na
genoeg alle uitgaven, ofschoon in de Van
LennepUnger-editie de variant „kwisting"
als noot staat afgedrukt.
Eveneens schuilt, volgens spr., blijkbaar
een drukfout in de bekende verzen van den
Beekzang aan Katherine (Baak):
„Wakker nimfje, die zoo klaartjes
Met uw oogjes op de blaartjes
Flikkert, blikkert, straalt en licht",
die aldus alleen in de eerste uitgaaf voor
komen. Alle latere drukken hebben hier
voo* blaartjes baartjes, de golfjes; het
nimfje nestelt bij het beekje en houdt haar
oogjes op de golfjes gericht. Eigenaardig
is het te bedenken, dat de vergissing, die
een letterzetter voor drie eeuwen maakte
in al onze uitgaven en voordrachten verder
leeft, aldus spr.
Niet altijd is het gemakkelijk een keus te
doen. In het trotsche gedicht, dat Vondel
„Op Amstelredam" schreef, moet men de
eerste uitgaaf nemen met den aanhef:
„Het IJ en d'Aemstel voên de hoofdstad
van Europe,
Gekroond tot Keizerin, des nabuurs steun
en hope...."
en het krachtige slot:
„De welvaart stut haar staat zoolang
d'aanzienlijkheid
DeG raads gewetensdwank zgn boozen
wil ontzei tw,
of de latere met de prachtige beginregels:
„Aan d,Aemstel en aan 't IJ, daar doet
zich heerlijk open,
Zg, die als Keizerin de kroon draagt
van Europe",
maar met de slotverzen s
„Welvaren blijft haar erf, zoolang de
Priesterschap
Den raad niet overheert, maar blind-
hokt door de kap.
Hier is geen transigeeren mogelijk; men
moet het een of het ander kiezen, wat
dikwijls niet zonder strijd gaat, zeide spr.,
die van dit laatste nog enkele voorbeelden
gaf en verder de varianten van „Rijnstroom",
..Olijftak aan Gustaaf Adolf", „De Küzis-
berg" en andere gedichten.
Haar lezing, die van een uitgebreide
kennis van Vondel's werken getuigde, werd
met belangstelling gevolgd.
Een hartelijk woord van dank van den
voorzitter, door teekenen van instemming
der aanwezigen onderstreept, loonde dr. Van
de Graft's uitvoerige studie.
SALARISACTIE VAN ONDER-OFFICIEREN
Door de afdeeling Leiden der Onderoffi-
cierenvereeniging ,.0ns Belang" werd gis
teravond- een druk bezochte openbare ver
gadering gehouden in café-restaurant „De
Harmonie".
De voorzitter der afdeeling wees in zijn
openingswoord op de noodzakelijkheid, dat
alle ambtenaren zich krachtig moeten weren
om een behoorlijke salarieering te ver
krijgen.
De heer Leegstra, hoofdbestuurslid der
vereeniging, heeft in een goed gedocumen
teerde en met vuur uitgesproken rede de
vergadering het onrecht aangetoond den
ambtenaren in 't algemeen en den onderof
ficieren in 't bijzonder zij toch zijn bo
vendien in 1922 nog 5 pCt. op hun salaris
gekort aangedaan. Spreker zeide, dat
het van groot belang is, vooral nu door den
vrij gunstigen toestand van 's lands finan
ciën, duidelijk aangetoond wordt, dat de
ambtenaren ten onrechte zulke ernstige kor
tingen op hun salaris hebben ondergaan, in
groolen getale bijeen te komen om uiting te
geven aan de gevoelens, welke onder hen
heerschen.
Juist door dezen gunstigen toestand der
financiën, heeft de regeering het zich tot
plicht te rekenen, het geleden onrecht van
haar ambtenaren zoo spoedig mogelijk te
herstellen.
Een warm applaus dankte den spreker
aan het einde van zijn rede.
De volgende motie werd daarop met alge-
meene stemmen door de vergadering aan
genomen:
De afdeeling Leiden van de Onderoffi-
ciersvereeniging „Ons Belang", in openbare
vergadering bijeen op 4 November 1927,
spreekt uit:
dat sedert 1 Juli 1922 de salarissen der
onderofficieren met 30 procent en méér
zijn verminderd;
dat de op dien datum opgelegde korting
ad 5 procent tot op den huidigen dag nog
niet door juiste motieven kon worden ge
rechtvaardigd;
dat bovendien velen door op wachtgeld
stelling hun levenspositie zagen vernietigd;
dat al deze verminderingen zijn toegepast
geworden op grond van vooruitzichten, die
allerminst verwezenlijkt zijn;
dat de stand van 's Lands middelen juist
het tegengestelde aantoont van de gewekte
verwachtingen;
dat niettemin de motie-Bulten zonder
gevolgen is gebleven;
dat noch in de Troonrede, noch in de
Millioenennota het vooruitzicht wordt ge
opend, dat in den financieelen nood van
militairen en wachtgelders zal worden tege
moet gekomen;
besluit:
het Hoofdbestuur op te dragen te ijveren
voor het herstel van de salarisbedragen op
de basis van 1 Juli 1922;
van dit besluit mededeeling te doen aan
de Regeering en aan de Tweede Kamer der
Staten-Generaal.
TENTOONSTELLING
LEIDSCHE RADIO VEREENIGING.
Wij leven in een tijd, waarin de radio-
telegrafie, radiotelefonie en zelfs radio-
photografie een zeer belangrijke plaats in
nemen en het ligt dan ook volkomen, in den
geest van den tijd, dat het menschdom van
schier de gansche beschaafde wereld zich
interesseert voor radio en wat daarmede
samenhangt.
In dit licht beschouwd mag het een ge
lukkig verschijnsel heeten, dat er men-
schen gevonden worden, die bereid zijn om
minder terzake kundige rasgenooten, die
van de geheele radiotechniek weinig meer
weten, dan dat zij slechts een schakelaar
hebben om te zetten om van radiomuziek
te kunnen genieten, van voorlichting te
dienen en aldus in te wijden in de ge
heimen, welke voor laatstgenoemde cate
gorie achter woorden als lange- en korte
golfzender, genereeren, selectiviteit, Mexi-
caansche hond en wat dies meer zij, ver
borgen liggen.
Tot dit edelmoedige soort van menschen
behooren de leden van de Leidsche veree
niging van radio-amateurs, kortweg I.. R. V.
geheelen, die evenals het vorige jnar in
^Oud-Hortuszicht" een tentoonstelling heb
ben georganiseerd.
Deze expositie, welke gisteravond ge
opend is, geeft een goed beeld van de plaats,
welke „de radio" in de hedendaajr-che
samenleving inneemt en demonstreert te
vens. dat de Leidsche amateurs op radio-
technisch gebied tot heel wat in staat zijn.
Men vindt er een keur van zelfvervaar
digde ontvangtoestellen, het een al sier
lijker gebouwd en afgewerkt dan hst an
dere; toestellen zoowel geschikt voor oe
ontvangst op korte als op lange golf: toe
stellen ook, die direct op het stadsnet, dus
op wisselstroom kunnen worden aange
sloten en die niettemin een zuivere ont
vangst geven.
Zelfs zagen wij op onze rondwandeling
een loud-speaker, geheel door een Ls'd-
schen amateur van karton envoetbal
veters vervaardigd. Maar de hoofdschotel
van dit radio-festijn vormt toch wel de
beeldzender, welke het lid, de heer W.
Wirix, er heeft opgesteld en waarmede hij
demonstreert.
Zeer in het kort moge van dit ingenieuse
apparaat hieronder een beschrijving vJ.gen:
Het papier met de woorden, welke ver
zonden moeten worden, wordt gewikkeld om
een langzaam ronddraaienden cylinder
Doordat in den inkt eenig roet is gedaan,
is deze geleidend geworden en wordt een
contact gevormd tusschen twee stalen
pennetjes, die vlak naast elkaar over het
papier gljjden. Hierdoor is een stroomstootje
mogelijk en dit werkt als een seinsleutel op„
een miniatuurzender, waardoor het ver
schijnsel van den Mexicaanschen hond van
een kleine ontvanger gebruikt is, die op een
golflengte van 212 Meter zwak aethertri1-
lingen opwekt, welke in een aangrenzende
zaal op een draadraampje van 5 c.M. mid
dellijn worden opgevangen en na eerst ter
dege versterkt te zijn, in electrische stroom-
slootjes worden omgezet. Door inwerking,
van den electrischen stroom op een in jood
kali gedrenkt papier, dat evenals bij den
zender op een cylindrischen trommel is be
vestigd, welke met precies dezelfde snelheid
ronddraait, komt het schrift weer te voor
schijn.
Men spare ons een dorre opsomming van
hetgeen de tentoonstelling verder biedt.
Behalve de 50 inzendingen der leden
vinden wij een viertal stands van Leidsche
handelaren, nl de firma's Nederlof, Haar
lemmerstraat, J. Pieété en Karreman,
Nieuwe-Rijn, magazijn ,,'t Hoekje", Bree-
straat en A. de Wit, Voldersgracht en Peli
kaanstraat.
De weg naar „Oud-Hortuszicht" is even
min moeilijk te vinden, want bij avond is
de voorzijde van het café door honderden
BINNENLAND.
Overleden ia mi. B. Ort, ond-minista»
van Justitie. (Binnen!., 2de Blad),
Het voorloopifl verslag over Waterstaat
van de Staatsbegrooting 1938. (Binnenl
2de Blad).
Antwoord op vragen van Kamerleden.
(Binnenland, 2de Blad).
Het bedrijf van v. Gend en Loos opge
nomen in de A. T. O. (Binnenl., 2de Blad).
Geval van gasverstikking te Alphen aan
den Hijn. (Uit de Rijnstreek, 2de Blad).
BUITENLAND.
Proi. Francois benoemd tot lid der com
missie ter voorbereiding van de conierentie
voor de codificatie van het Intern. Recht
(Buiten!., lste Blad).
Roemenië krijgt rijn zin in de commissie
voor in- en uitvoerverboden. (Buitenl., lste
Blad).
Bnitenlandsche leeningen in Dnitschland.
(Buitenl., lste Blad).
Ernstige overstrooming in de Vereenigds
Staten. (Buitenl. en Tel., lste Blad).
lampjes verlicht, waardoor reeds op grooten
afstand de aandacht getrokken wordt, ter
wijl den wandelaar al van verre radio
muziek in de ooren klinkt
Rest nog te vermelden, dat de tentoon
stelling heden en morgen van 26 en 811
's avonds geopend is.
Moge een druk bezoek de welverdiende
belooning zijn voor het streven der L. R. V.
i
In tegenwoordigheid van talrijke belang
stellenden heeft gisteravond de voorzitter,
de heer C. M. Veltema. deze expositie ge
opend, waarbij hij inzonderheid den dank
van het bestuur betuigde aan den heer
Wirix en waarin hij verder met klem op
wekte om lid te worden van de L. R. V.
of/en van de Ned. Vereeniging van Radio-
telegrafie, waarvan de L. R. V. een onder
deel is.
Na de openingsspeech werd gezamenlijk
de tentoonstelling bezichtigd.
Spoedig begonnen toen pok de bezoekers
toe te slroomen; in totaal werd de tentoon
stelling gisteravond door ruim tweehonderd
personen bezocht.
HERDENKING WAPENSTILSTANDSDAG.
Men schrijft one:
Op Vrijdag 11 November zal de „Nooit-
meer Oorlog-Federatie", kring Leiden e.o.
het sluiten van den wapenstilstand in 1918
herdenken om ook dit jaar wederom in de
herinnering terug te roepen aan welk een
gruwelijke ellende er dien dag een einde
werd gemeaka, maar tevens om te beseffen,
dat meer dan een wapenstilstand nog steeds
niet werd bereikt. Want overal gaat de
voorbereiding van nieuwe oorlogen voort,
zonder dat de massa's des volks beseffen,
welke gevaren dat met zich meebrengt.
Gelukkig teekent zich daarnaast in ver
schillende landen een beweging af, die
steeds beslister ernst maakt met de leuze:
„Nooit meer oorlog 1" De beslissing van
deze zoo ernstige zaak ligt voor een groot
deel in de hand der volkeren zelf. Slechts
wanneer het volk als één man tot de re
geeringen roept: „Wij willen nooit meer
oorlog", zal het internationale wantrou
wen kunnen wijken en zal de weg voor den
definitieven Vrede gebaand zijn.
In genoemde vergadering (zie de adver
tentie van Dinsdagavond), zal mr. dr. H.
Fortuin (Rotterdam), spreken over Ne
derland-Vredeland." Het is de wensch der
afdeeling, dat hier ter stede door talrijke
opkomst de wil tot Vrede krachtig tot
uiting kome.
Bij de Leidsche afdeeling zijn aangeslo
ten de volgende plaatselijke vereenigingen
Democratische Partij, Jongeren-Vredes-
actie, Kerk en Vrede, Ned. Ver. van Chris
tenen tot bestrijding van den oorlog. Ver.
v Staatsburgeressen, Vrijzinnig-Democra
tische Bond, terwijl bovendien als „sym-
pathiseerende organisatie" is aangesloten
het Nederlandsch Onderwijzersgenoot
schap.
DE BIOSCOPEN.
Het City-Theater brengt deze week één
hoofdfilm. Allereerst wordt het weeknieuws
vertoond dat goed verzorgd en werkelijk in
teressant is Daarna twee vermakelijke
kluchten, in de een waarvan „de schoon
moeder" zich weer eens van haar meest
bekende kant laat bekijken, terwijl in de
andere de dolste toeren worden gemaakt
over het 9teigerwerk van een zeer hoog ge
bouw. Dan wordt een aanvang gemaakt
met de hoofdfilm „Carmen", in de hoofdrol
