68ate JAARGANG
WOENSDAG 26 OCTOBER 1927
No. 20741
OFFICIEELE KENNISGEVING
STADSNIEUWS.
EEN GOUDEN BRUIDSPAAR.
Het voornaamste nieuws
van heden.
LEIDSCH
DAGBLAD
PRIJS DER ADVERTENTIEN
30 Cts. per regel voor advertentiën uit Leiden en plaatsen waar
agentschappen van ons Blad gevestigd zijn. Voor alle andere
advertentiën 35 Cts. per regel. Kleine Advertentiën uitsluitend
bij vooruitbetaling Woensdags en Zaterdags 50 Cts. bij een
maximum aantal woorden van 30.
Incasso volgens postrecht Voor eventueele opzending van brieven
10 Cts. porto te betalen. Bewijsnummer 5 Cts.
Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 2500 Redactie 1507.
Postchèque- en Girodienst No. 57055 Postbus No. 54
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Leiden per 3 maanden 2.35, per week ƒ0 18
Bnilen Leiden, waar agenten gevestigd zijn, per week „0.18
Franco per post 8.35 portokosten.
Dit nummer bestaat uit DRIE Bladen
EERSTE BLAD.
HINDERWET.
Burgemeester en Wethouders van Leiden,
brengen ter algemeene kennis, dat door hen
vergunning is verleend aan:
a. de N. V. Sajetfabrieken P. C!os en
Leembruggen en rechtverkrijgenden, tot bet
uitbreiden van de fabriek van wollen garens
in het perceel 3de Binnenvestgracht Nis
3 en 4, kadastraal bekend gemeente Leiden,
Sectie B. No. 2929 en
b. de Continental Petroleum Company
en rechtverkrijgenden, tot het oprichten van
een ondergrondsche bewaarplaats voor
2000 Liter benzine met aftapinrichting in
en op den Morschweg vóór het perceel
Morschweg No. 98, kadastraal bekend ge
meente Leiden, Sectie L. No. 710.
A. VAN DE SANDE BAKHUIJZEN.
Burgemeester.
VAN STRIJEN, Secretaris.
Leiden, den 26sten October 1927.
TERAARDE-BESTELLING STOFFELIJK
OVERSCHOT VAN DEN HEER M. KOERT.
Onder zeer groote belangstelling had
gistermiddag op "de begraafplaats „Rhijnkof"
de teraardebestelling plaats van het stoffelijk
overschot van den heer M. Koert, architect
te dezer stede, die Vrijdag j.l. door een
motorongeval op noodlottige wjjze om het
leven kwam.
Behalve het voltallige bestuur van de 3
Octobervereeniging waren nog zeer veel
anderen op den doodenakker aanwezig, waar
van wrj slechts noemen het bestuur, de
directeur en eenige leeraren der Ambachts
school, tal van patroons in het aannemers
bedrijf, zoowel uit Leiden als uit de omgeving
een vertegenwoordiger van de voetbalver-
eeniging A.S.C. en een groot aantal vrien
den, kennissen en belangstellenden.
Nadat de droeve stoet, waarin een groot
aantal kransen en bloemstukken werd mee
gedragen, den weg naar het graf had af
gelegd en de op last der justitie verzegelde
kist met het stoffelijk overschot in.de groeve
was afgedaald, trad allereerst de voorzitter
dei" 3 Octobervereeniging, de heer W. van
der Laan, naar voren.
Spreker zeide, dat men op deze plek met
diepen weemoed is saamgekomen om afscheid
te nemen van een man, die nog kort geleden
vol ambitie en opgewektheid zijn werkzaam
heden in hot bestuur verrichtte.
Het „waarom" van zijn plotseling ver
scheiden kunnen wjj niet doorgronden; het
stemt ons slechts tot diepen ernst en na
denken. Moge de diepbedroefde weduwe in
de herinnering aan hem de kracht vinden
om haar beide kinderen te leiden door het
verdere leven en in hen de herinnering
aan hem eeren.
_Wij, aldus besloot de heer Van der Laan
zjjn ontroerend woord, zullen Koert steeds
in groote dankbaarheid blijven gedenken.
Achtereenvolgens werd daarna het woord
gevoerd door den voorzitter van "de loge
„La Vertue", den Nederlandschen Aanne
merspatroonsbond en de 's-Gravenhaagsche
Patroonsvereeniging, waarna de heer ir.
Touw, sprekende als voorzitter van de Leid-
sche Ambachtsschool, den overledene schetste
als een voortreffelijk bestuurslid, met wien
het door zjjn vriendelijkheid, zijn bereid
willigheid en energieke persoonlijkheid een
genoegen was samen te werken. Zijn naam
zal in de geschiedboeken der Ambachtsschool
met eere genoemd blijven.
Vervolgens werd nog het woord gevoerd
door den heer Splinter, voorzitter van den
Ned. Aannemersbond af deeling Leiden, die
er op wees hoe de dood van den heer
Koert een zware slag beteekent voor de
vereeniging, die meermalen van zijn degelijke
adviezen profiteerde. Maar bovenal is de
slag zwaar voor zjjn vrouw. Waar God even
wel een vader der weduwen en weezen is,
uit spr. den wensch, dat Hij haar moge
schragen op haar verderen levensweg.
Nadat nog de heer Riedel, als vriend
van den overledene een persoonlijk woord
had gesproken en dr. Lente was voorgegaan
in gebed, strooiden de aanwezigen bloemen
op de kist, waarna een broeder van den
overledene bedankte voor de eer en de be
langstelling, den overledene bewezen.
INDISCHE POLITIEK.
Lezing van het Kamerlid ii. C. G. Cramer.
Gisteravond hield de heer C. G. Cramer,
Ed der Tweede Kamer der Staten-Generaal,
te Heemstede, op uitnoodiging van de So
ciaal-Democratische Studentenclub in bet
Nutsgebouw een lezing over „Indische Po-
Htiek", mede in verband met de huiszoekin
gen en daarop gevolgde arrestaties van
Indonesche studenten.
De vergadering was druk bezocht, voor
't meerendeel blijkbaar studenten, hoewel
ook anderen blijk van belangstelling gaven.
De vergadering werd met een inleidend
woord geopend door de voorzitter van de
Club, den heer C. J. Gorter, die met enkele
woorden den indruk schetste, welke het op
treden van politie en justitie bg de Indo
nesische studenten en de studentenwereld
had gewekt en deelde aan het slot mede,
dat een Itjst was neergelegd, waarin fman-
cieele steun wordt gevraagd voor de familie
leden van de gearresteerde studenten.
Hierna verleende hij het woord aan 'den
spreker, die zich mede verheugde in de
talrgke opkomst van studenten. Verwonderen
doet hem dit evenwel niet. Hier zijn de
studenten gearresteerd, hier zgn de jonge
Indonesiërs in hun studie gestoord en in
hun rechten verkort. Spr. wil hierin niet
zien een aanval op de Leidsche hoogleeraren,
die voor den Indischen dienst opleiden, al
weet hij, dat een groot deel der heerschende
klasse deze opleiding niet ideaal vindt.
Het verheugt spr. ook, dat in Leiden
echter nog altijd het grootste deel dezer
jongelieden studeert en niet in Utrecht.
(Applaus).
De heer Cramer kent de Indonesische
studenten Hij weet, flat zij blaken van
nationalisme en dat er hoe langer hoe meer
bitterheid in hun toon is gekomen. Om de
oorzaken daarvan op te sporen brak spr..
zijn betoog even af om over de Indische
politiek te spreken, zooals zijn onderwerp
het trouwens aangeeft.
In Indonesië kwam ontwaking. Een twintig
jaar geleden, toen Japan den oorlog won
van Rusland. Dat was een gebeurtenis, die
in de geschiedenis bekend staat als het
Oostersch reveil. Deze en andere opvolgende
Vandaag herdenken onze stadgenooten Willem Johannes Geenjaar en Janneij-
Barendse, wonende Wagenstraat 9. den dag. waarop zij voor vijftig jaar ten
stadhuize aangifte gingen doen van hun voorgenomen huwelijk, waarvan de
voltrekking plaats vond op 7-November d. a. v. De bruidegom geniet sinds
eenige jaren een pensioentje als oud-besteller bij de Nederlandsche Spoor
wegen. Ongetwijfeld zal het de oudjes in de komende dagen aan belangstelling
niet ontbreken.
gebeurtenissen hebben het Oostersch natio
nalisme aangewakkerd. Vooral is dit gescoied
door den wereld-oorlog, toen men de ge
kleurde rassen ook naar de slagvelden leidde
Met dit nationalisme dienen we rekening
te houden, zeide spr. De Oostersch© volken
bereiden zich voor om het juk der Wester-
scbe overheersching af te werpen. Dit is
van buitengewone beteekenis, wat spreker
vervolgens aantoonde, o.a. door een beroep
op den edelen missionnaris pastoor Van Lith,
die het Indonesisch volkskarakter zoo uit
nemend heeft beluisterd, zoodat het niet
onwaarschijnlijk zou zijn geweest, dat hij bij
een strijd tusschen Indonesiërs en Wester-
scke staten de partij der eersten zou hebben
gekozen. Spr. citeert ook eenige regels van
een andere zendeling, nl. van ds. Crommelin,
om aan te toonen, hoe de besten der Wester-
Engen reeds eerder het onrecht, Indonesiërs
aangedaan, hebben gevoeld.
Met begrippen als associatie en elkanders
cultuur waardeeren komt men er niet meer.
„De Bantammer houdt niet van den Neder
lander" heet het in het Bantamrapport. In
dit zinnetje ligt een wereld van tragiek. Men
moet tegenover de macht van Treub en de
zjjnen een andere macht stellen: de macht
van de georganiseerde Indonesiërs: zoo wordt
in Indië gevoeld.
Spr. wijst op een voorstel tot wijziging
in den Volksraad, dat niet zooveel beteekent
en waartegen toch een geweldige actie op
touw is gezet onder lieden van mr. Trip
en consorten.
Spr. heeft wel moed, dat in Indië genoemd
voorstel zal worden aangenomen. Maar dan
zijn de Tweede en Eerste Kamer ar nog.
Doch verwerpt men hier het voorstel, dan
zal er een storm opgaan, ook onder de
arbeiders in Nederland.
Als de heerschende klasse hier en in Indië
zich niet inbindt, moet het eindigen op een
catastrofe.
Spreker heeft de Regeering en de Kamer
daarvoor reeds lang geleden gewaarschuwd.
De bezuinigingsmaatregelen zijn in Indië nog
veel krasser dan in Nederland, al is de
financieel© toestand in Indië belangrijk gun
stiger dan in hot moederland. Door deze
maatregelen zijn do Indonesische arbeiders
zeer gedupeerd.
Intusschen werd, om nog meer geld in
's Rijks kas te krijgen, de belastingschroef
aangezet. Het middel om toestanden te ver
beteren is in Indië niet zelden de staking. In
Indië staakt men veel spoediger dan hier,
maar zij worden door het gezag ook veel
gemakkelijker teneergeslagen. Maar daardoor
wordt de verbittering nog grooter, vooral
ook omdat het kapitaal er steeds wordt be
gunstigd.
Zoo is uitgekomen, wat de Sociaal-Demo
craten reeds lang voorspelden: opstanden
zijn uitgebroken. Deze opstanden zijn niet
enkel een gevolg van communistische
agitatie, zooals de liegeering beweert. Deze
overdrijving is gevaarlijk, omdat men daar
door ook verkeerde middelen tot verbetering
toepast. Indië is ziek, dat ontkent ook spr.'s
partij niet, maar de middelen, die de In
dische Regeering toepast, maken den patient
niet beter, eer slechter.
Spr. erkent ook gezag, maar er zijn voor
het gezag grenzen in de toepassing van zijn
middelen en deze grenzen zijn overschreden
Spr. geeft daarvan niet de schuld aan den
gouverneur-generaal De Graeff, deze is een
figuur, doch hjj heeft verkeerde raadgevers.
Verder besprekende de opstand aan Su-
matara's Oostkust critiseerde spr. nogmaals
scherp de maatregelen daartegen van Re-
geeringswege, die eer verbittering zullen
brengen den verbetering. Interneering en
verbanning moeten maar niet zóó worden
toegepast. Daarvoor moeten wettelijke regelen
worden gesteld.
Ten slotte weder terugkomende op de huis
zoekingen en arrestaties van Indonesische
studenten, vroeg spr. hoe men daartoe toch
is gekomen. In Nederland is men daaraan
niet gewoon, wel in Indië. Deze Indische
methode is hier nu op de Indonesische stu
denten toegepast. Spr. gelooft niet, dat men
bij de huiszoekingen iels gevonden heeft,
dat hen strafwaardig maken zal, al publiceert
Aneta allerlei leelijke dingen van hen.
Wanneer zij z:ch in te nauwe relatie gesteld
hebben met Moskou, wat is dan daarvan de
oorzaak? Waarschijnlijk is het dan een ge
volg hiervan, dat door de Regeering het
onmogelijk is gemaakt geldelijken steun uit
Indië te verkrijgen. Maar de Regeering speelt
met vuur. Deze studenten zullen straks een
vertrouwenspositie in Indië innemen. Wat
is er van hen te verwachten als zij zoo
verbitterd worden
Spr. besloot met als zijn gevoelen tut te
spreken, dat Indië eenmaal baas moet zijn
in eigen huis, liefst in vriendschap met
Nederland. (Luid applaus).
Van de gelegenheid om met den spr.
van gedachten te wisselen werd een druk
gebruik gemaakt.
De rij werd geopend door een Indonesiër*
die mededeelde, dat het bestuur zijner or
ganisatie hier niet kon zijn, omdat de meeste
hunner in hechtenis genomen zijn. Hij danKte
den spr. zjjn partijgenoot voor het
geen hjj hier heeft gezegd. Hij zou het
gesprokene kunnen aanvullen. Hij zal het
echter niet doen, omdat hij dan morgen
poiitiebezoek zal krijgen. (Gelach).
Besloten werd, dat de namen der debaters
niet zouden worden genoemd om dit te
voorkomen.
Verder waren er onder de debaters ook
enkele communisten en andere tegenstanders
van de sociaal-democratie.
De debaters worden uitvoerig door den
heer Cramer beantwoord.
De voorzitter sloot de vergadering met
do mededeeling, dat de steunljjst f55 had
opgebracht.
DE PRINS EN DE PRINSES VAN KOREA
TE LEIDEN.
Morgen tegen hal frier zullen de Prins
en de Prinses van Korea in het Ethnografisch
Museum door den Rector Magnificus ont
vangen en door de heeren Juynboll, De
Visser en Duyvendak rondgeleid worden. Te
omstreeks vier uur volgt daarop de bezich
tiging van de Japansche en Chineesche
studiezalen en van het legaten-warneriaum
in de Universiteits-bibliotheek alhier, onder
leiding van de heeren dr. Wieder en Aren-
donk.
Om kwart over vier worden de hooge
gasten ontvangen door den Rector-Magnificus
en assessoren in de Senaats-kamer, waar de
thee zal worden gepresenteerd.
PLECHTIGE STEENLEGGING
UITBREIDING St. ELISABETHSGESTICHT.
Dm precies tien uur heeft hedenmorgen
de plechtige eerste steenlegging plaats ge
had van een gedeelte van de uitbreiding
van het St. Elisabethsgesticht aan de Hooi
gracht alhier.
Nadat de aanwezigen bij de plechtigheid
zich bij den steen hadden verzameld, werd
voorafgegaan door den Deken pastoor Des-
sens een ommegang om de nieuwe gebou
wen gemaakt. Na terugkomst sprak daarop
pastoor Dessens het gebed voor de eerste
legging uit en wijdde Z.Eerw. den steen.
Pastopr Dessens hield daarop nog een
korte toespraak en teekende vervolgens de
oorkonde, die hij eerst had voorgelezen.
Nadat de oorkonde door de Moeder-Overste
van het gesticht en door de architecten de
heeren L. en ir. J. A. v. d. Laan en de aan
nemers de heeren Bernsen en Braam, uit
Nijfegen, was mede-onderteekend, werd
deze in een looden koker gesoldeerd, waarop
de Deken hem in den steen metselde. De
Deken metselde daarna ook den steen vast
en daarmede was de plechtigheid ten einde.
Ook de talrijke aanwezige Zusters van het
gesticht metselden nog een steentje aan het
nieuwe bouwwerk en daarop gingen de ge-
noodigden "het werk bezichtigen.
Onder de aanwezigen merkten wij op
mr. Bolsius en den heer Rübenkamp (Oegst-
geest), de geneesheeren de Bruïne Groene-
veldt, Leesberg, Horst, Murk Jansen, Poort
man, Seret, Timmers, Schouten, Schroder,
Niemer, Pieck, de Planque, Bruining, Si
mons, jhr. Von Winning, Lechner en Jans
sen. En voorts waren er de pastoors Beu
kers en Leusen, de kapelaans Blom, Nie-
veen van Dijke en de paters v. Lubeek,
v. Donk en Soos O. F. M.
Over de uitbreiding van deze zieken-
inrichting het volgende:
De bouw, waarmede thans een aanvang
is gemaakt, omvat: een 3e klasse vleugel,
kapel met chapelle ardenle en een zuster
huis. Een vleugel voor le en 2e klasse kon
geprojecteerd worden op het terrein van de
voormalige Oud-Katholieke Kerk en daar
mede had men eerst genoegen willen ne
men. doch toen de hand gelegd kon worden
op het geheele terrein tusschen Hooigracht
en Middelstegracht van 80 bij 80 M. werd
het volledige plan opgezet, dat ongetwijfeld
deze zickeninrichling zal maken tot pen
zeer volledig en modern uitgeruste. Ge
noemde vleugel komt later pasl
Het geheel is een bebouwing om een bin
nentuin van ongeveer dezen vorm:
Middelstegracht.
Vleugel 3e klasse Zusterhuis
i M
Tuin
Polikliniek Hoofdgebouw
Hooigracht
Waarbij zich het gedeelte Nieuwe Rijn
weer aansluit als het ware.
Een gang zal alle deelen met elkaar ver
binden, terwijl in de hoeken trappenhuizen
worden aangebracht.
Het stuk aan de Hooigracht blijft voor
eerst onveranderd, tot het andere gereed is.
Dan komt dit aan de beurt. Tegelijk met
den vleugel le en 2e klasse.
Het Hoofdgebouw zal echter weinig ver
anderd worden. Het blijft in hoofdzaak be
stemd voor de chirurgischp afdeeling, op de
le verdieping gelegen De beslaande kinder-
afdeeling zal echter verdwijnen. In haar
BINNENLAND.
De begrafenis van het stoffelijk overschot
van den heer M. Koert, architect te Leiden.
(Stadsn., le blad).
Afscheid van den Leidschen Kanton
rechter mr. J. Klein. (Laatste Ber., le blad).
De Tweede Kamer heeft de interpellatie-
De Visser behandeld. (Tweede Kamer,
2e blad).
Een adres van de Ned. Maatschappij van
Nijverheid en Handel tegen een Marine-
raad. (Binnenl., 2e blad).
Het onderzoek naar de prijsvorming; een
enquête te Den Haag. (Binnenl., 2e blad).
Lnitenant Koppen te Bagdad aangekomen;
heden naar Aleppo. (2e blad).
Nieuwe vragen van men. De Vries Bruins
over de vaccinatie-kwestie. (Binnenl., 2e bL)
Een beschouwing over het Maas-Waal
kanaal, dat morgen zal worden geopend.
(Binnenl., 2e blad).
De Generale Synode der Geref. Kerken!
heropend. (Kerk en School, 2e blad).
Bijbelsche geschiedenis op de Haagsche
H.B.S. en Gymnasia. (Kerk en School,
2e blad).
De knoeierijen hij het Centraal Kleeding-
mnnazijn te Woerden voor de Utrechtsche
Rechtbank. (Rechtzaken, 3e blad).
BUITENLAND.
Oneenigheid in de mandaten-commissie te
Genève. (Buitenl., le blad).
De ontwapeningsconferentie te Cenève op
30 Nov. bijeengeroepen. (Buitenl., le blad).
Het memorandum van Gilbert op verzoek
van den Dnitschen minister van financiën
geschreven. (Buitenl., le blad).
Actie tegen de duurte in Duitschland.
(Buitenl., le blad).
Een Italiaansch stoomschip gezonken.
BijkaAs 500 personen vermist. (Tel., le bl.).
plaats komt een Röntgenafdeeling. De 2e
verdieping wordt ingericht voor de afdee
ling voor verloskunde en zuigelingen De
3e verdieping wordt een ziekenhuis op zich-:
zelf, n.l. voor orthopaedic ter beschikking
van dr. Murk Jansen, met eigen operatie-
inrichting etc. Daarboven is nog een zolder
geprojecteerd, gedeeltelijk 4e verdieping met
zonnebad.
Naast het Hoofdgebouw in de Hooigracht
zal komen de polikliniek. Een ziekenauto
zal de patiënten geheel binnen kunnen
brengen, die dan direct in een drietal onder-
zoek-karners zullen kunnen worden onder
zocht. Een ziekenauto kan gestald worden
via een ruime gang in een garage, gelpgen
aan de Middelstegracht naast de vleugel
3e klasse. Boven zijn tusschenklassen ge
projecteerd. Het uiterlijk zal. zij het een
voudig, niettemin in aansluiting zijn met
het Hoofdgebouw.
De vleugel le en 2e klasse zal beneden
bevatten 3e klasse zalen, daar boven de le
en 2e klasse zalen en op de 3e verdieping
de klasse-kamers voor de orthopaedische
afdeeling, boven genoemd Alle kamers zijn
gelegen op het zuiden met openslaande deu
ren naar den tuin of terrassen.
De vleugel 3e klasse zal benedengronda
herbergen de kindcrafdeeling, die het
Hoofdgebouw gaat verlaten zulks met
aparten tuin en lighallen. terwijl de drie
verdiepingen voor ziekenzalen zijn bestemd.
De kapel komt tusschen vleugel 3e klasse
en zusterhuis, van weerszijden bereikbaar*
Er zullen plm. 170 zitplaatsen zijn.
Tevens komt daar de Chapelle ardente
geheel modern ingericht, met uitgang naar
de MiddelstegracHt.
Tenslollc het zusterhuis. Tn het sousler-
rain daarvan worden alle diensten van het
gesticht gecentraliseerd, we noemen: het
ketelhuis, de bakkerij, het waschhuis. de
volledige keukens etc. Het zusterhuis zal
drie verdiepingen krijgen.
Zooals gezegd, met de drie laatstgenoemde
complexen is thans begonnen.
Het geheel zal straks plaats bieden voor
ruim 260 patiënten.
•Men ziet: het wordt een volledig en fraai
complex op het gebied van het ziekenhuis
wezen.
OFFICIEELE OPENING
VAN DE KWEEK- EN BEWAARSCHOOL
RAPENEURG 131.
Aan de uitnoodiging van den voorzitter om
een rondgang door de school en het inter
naat te maken werjd door -alle aanwezigen
gebruik gemaakt. De lessen waren in vollen
