68"« JAARGANG MAANDAG 19 SEPTEMBER 1927 No. 20710 Overdracht van het Rectoraat van de Leidsche Universiteit door Prof Mr. E. M. MRIJERS aan Prof. Dr. A. J. WENSINCK. STADSNIEUWS. Het voornaamste nieuws van heden. LEIDSCH DAGBLAD PRIJS DER ADVERTENTIËN: 30 Cts. per regel. Bij regelabonnement belangrijk lageren prijs. Kleine Advertentiên uitsluitend bij vooruitbetaling Woensdags en Zaterdags 50 Cts. bij een maximum aantal woorden van 30. Incasso volgens postrecht Voor eventueele opzending van brieven 10 Cts. porto te betalen. Bewijsnummer 5 Cts. Bureau Noordeindspleln Telefoonnummers voor Directie en Administratie 2500 Redactie 1507. Postchèque- en Girodienst No. 57055 Postbus No. 54 PRIJS DEZER COURANT: Voor Leiden per 3 maanden 2.35, per week. Buiten Leiden, waar agenten gevestigd zijn, per week Franco per post 2.35 portokosten. ƒ0.18 ,0.18 Dit nummer bestaat uit TWEE bladen EERSTE BLAD. Zaterdag 24 September, om één uur sluit onherroepelijk de inzending voor onzen Vacantie-Fotowedstrijd. De lotgevallen der Universiteit Het toenemend internationalisme in de wetenschap komt ook aan de Universiteit tot uiting Tekortkomingen in organisatie en uitrusting der Universiteit /- Prof. Mr. E. DL MEUERS. In zijn rede ter gelegenheid van de over dracht van het rectoraat aan zijn collega dr. Wensinck, herdacht de aftredende rec tor, prof. Meijers, den overleden curator mr. R. B. Ledeboer, sinds 1921 als zoodanig in functie en verder den oud-buitengewoon hoogleeraar dr. Poels, eere-doctor der Leid sche Universiteit, de privaat-docente mej. dr. A. Grutterink, die sinds 1910 de micro- chemie doceerde en een viertal studenten, allen door den dood der Universiteit ont vallen. Twee ambtgenooten, Snouck Hur- gronje en Krabbe, traden wegens hun 70- jarigen leeftijd uit de rij der gewone hoog- lceraren, terwijl ambtgenoot Scheltema het Staatsrecht te Amsterdam boven het han delsrecht te Leiden verkoos. De lector in de historologie, dr. A. E. B. Drooglecver For- tuyn, die reeds gedurende twee jaar met verlof was, heeft zich meer blijvend aan het Union Medical College der Rockefeller Foundation te Peking verbonden. Voor het eerst is de nieuw-ingestelde ge bouwencommissie, bestaande uit twee cura toren en drie leden van den Senaat, werk zaam geweest en heeft een plan ontworpen, dat meer ruimte voor collegekamers be schikbaar doet worden, dat grondig afrekent met den droevigen toestand van het gebouw in de Kloksteeg en dat de noodige lokaliteit voor een bureau der Universiteit doet vrij komen. Tot de Academische gebouwen komende, 'herinnerde spr. er aan, dat het nieuw Aca demisch Ziekenhuis met inbegrip der vol tooiing van de aan den gang zijnde werken 5n het geheel veertien millioen zal gekost hebben, eenige millioenen wegens rente verlies buiten beschouwing gelaten en slaakt daarop de verzuchting: „Wij zijn wel ver-af vaii de tijden, toen art. 183 der H 0.- wet van 1815 kon voorschrijven, dat ten behoeve der Academie-gasthuizen zal bij de Hoogeschool te Leyden f 10 000 en bij die van Utrecht en Groningen ieder f4500 in rekening kunnen gebracht worden". De veranderingen in het natuurkundig laboratorium naderen haar voltooiing. We derom konden uit de gift van het Interna tional Education Board van het Rockefeller foundation een aantal belangrijke instru menten ten dienste van het verrichten van kryogene onderzoekingen aangeschaft wov- den. Door de verbouwing is ook een ge schikt lokaal vrij gekomen om de verzame ling van het Historisch Museum van ISa- tuurkundige Instrumenten te herbergen De verzameling is thans door de goede zorgen van dr. C. A. Cromm^lin geheel gecatalogi seerd en tentoongesteld Er zijn plannen om hier ter stede een gelijk Historisch Museum voor de medische wetenschappen te stichten. Voor de verza meling oude kaarten der Universiteitsbiblio theek wordt tegenwoordig een ruim gebrink gemaakt. De zoo rijke collectie, nagelaien door Bodel Nijenhuis heeft aanleiding ge geven. dat Prins Yoessoef Kemal te Kalro de uitvoering van het door hem ontworpen Standaardwerk, de Castographie e:i de ont dekkingsgeschiedenis van Afrika, opgedra gen heeft aan den bibliothecaris te Leiden Wat de ambtsplichten der hoogleeraren betreft, deze nemen in menige faculteit be denkelijk toe, al erkent spr., dat een hoog leeraar nog meer vrijen tijd heeft dan eenig ander ambtenaar. Maar die vrije tijd is in den grond der zaak slechts tijd, over welks gebruik de hoogleeraar geen verantwoor ding schuldig is, maar volstrekt geen tijd, waarin niet gearbeid wordt. Dit wordt door spr. met voorbeelden verduidelijkt. Het toenemend internationalisme komt ook in de activiteit van de Universiteit en haar leden steeds meer tot uiting. Een der mooiste uitingen van het internationalisme is ongetwijfeld de internationale verdeeling van arbeid bij het verrichten van weten schappelijk onderzoek. In verband met het toenemend interna tionalisme neemt ook de internationale be wegelijkheid der hoogleeraren toe waarvan spr. tal van voorbeelden aanvoert. Komt aldus meer en meer het internatio nale karakter der wetenschap tot uiting, dit neemt, volgens spr. niet weg dat onze Uni versiteit als corporatie een bij uitstek natio naal karakter draagt. Daarom moet het iederen Nederlander goed gedaan hebben te vernemen dat II. K. H. Prinses Juliana met toestemming van H. M. de Koningin heeft besloten te Leiden haTe studiën voort te zetten, waardoor de historische banden tus- schen het Huis van Oranje en onze Univer siteit opnieuw bevestigd zullen worden. Aan hst einde van het overzicht gekomen gevoelde spr. zich genoopt een enkel woord te zeggen over hetgeen in dit academiejaar niet geschied is. Spr. is niet bepaald met hooge illusies zijn rectorsambt begonnen, maar toch is het resultaat nog verre bij zijn verwachtingen ten achter gebleven. Als rec tor heeft spr. in een gansch jaar nog minder tot stand kunnen brengen, dan in een goed georganiseerd bedrijf in drie dagen het ge val geweest zou zijn. Daarbij liep hij vol strekt niet met grootsche hervormingsplan nen rond, al verdient het tegenwoordig meer dan ooit overweging of niet ingrijpende ver anderingen noodig zijn, wil de Universiteit aan haar drievoudige roeping van instelling van wetenschappelijk onderzoek, bolwerk van nationale kracht en opleidingsschool voor intellectueele arbeiders getrouw kun nen blijven. Spr. wenschte slechts de Universiteit aan een passend bureau te helpen: het is hem niet mogen gelukken. Om proefondervindelijk aan te toonen hoe onhoudbaar de toestand is, en hoe zeer een reorganisatie ook in het financieel belang van het Rijk is, heeft spr. dit jaar datgene gedaan wat een rector niet behoeft te doen en wat eigenlijk een rector niet past. Met steun van eenige ambtenaren der Reken kamer is spr. als hoofdrechercheur op de betaling der collegegelden opgetreden met het resultaat dat. het Rijk dit jaar ruim f 50.000 meer aan collegegelden ontvangt, dan in vroegere jaren. Dit alles is aan autoriteiten voldoende bekend, maar de reorganisatie van het bureau blijft een vrome wensch. Men krijgt zoo nu en dan wel eens den indruk of over heidszorg niets anders is dan een vernuftig uitgedachte machine om persoonlijk initia tief te dooden, meent spr. Wil men de gevolgen zien? Terwijl voor 45 jaar de Leidsche faculteit der letteren meer studenten telde dan de zusterfacultei ten der overige faculteiten tezamen, stu deert thans niet meer dan 1/6 deel der litteratoren te Leiden; Amsterdam, dat te recht bijtijds het belang der studie der mo derne talen beseft heeft, heeft thans twee maal zooveel studenten in de faculteit der Letteren als Leiden. Ten slotte kwam spr. tot de studenten. Voor den cursus 1925/26 was als totaal vermeld: 1503; hater is gebleken, dat dit aantal ongeveer een 100-tal te laag was opgegeven, zoodat het ongeveer gelpk ge weest is aan dat van den cursus 1924/25 toen bet 1615 bedroeg en de boeking meer nauwkeurig gehouden is. Wanneer men nu hiermede het afgeloopen jaar vergelijkt en bedenkt, dat dit jaar 513 studenten voor de eerste maal ingeschreven zijn, terwijl in bet vorige jaar een kleine 500 studenten hun studiën beëindigd of om andere redenen de Universiteit verlaten hebben, dan zou men een slechts zeer geringen vooruitgang van het aantal studenten verwachten. In plaats daarvan ziet men echter het aantal der inschrijvingen toenemen van ongeveer 1600 tot 2044, wel een bewijs boe sterk het misbruik om zonder ingeschreven te zijn toch college te loopen, voorheen was ingeburgerd. De cijfers wijzen uit, dat dit misbruik het minst bjj de juristen, het meest j bij de medici en theologen voorkwam. Wat vroeger wel eens op grond der statistische gegevens scheen waar te zijn, dat Leiden, wat studentenaantal betrof, door Utrecht en Amsterdam verre overvleugeld was gewor den, is nimmer juist geweest; hier te Leiden heeft slechts veel meer dan elders het mis bruik van zich niet laten inschrijven bestaan. Den loop der si# lenten in de verschil lende faculteiten volgende, treft vooral de enorme ontwikkeling der faculteit van wis- en natuurkunde. Dit is een algemeen verschijnsel aan alle Universiteiten, te Utrecht nog iets sterker dan aan de overige. Sinds 1883/84 heeft zich het aantal studenten in deze faculteit in ons land verzestienvoudigd, sinds 1913 verdrievoudigd. De oorzaken van dezen groei zjjn vele: de ontwikkeling dezer wetenschap pen zelf, de werking der wet-Limburg, het teruggaan van het aantal studenten te Delft en bet meer positief dan bespiegelend ge oriënteerd zjjn der jeugd. Een ander verschijnsel, dat aan alle open bare Universiteiten waar te nemen valt, is de achteruitgang sinds 1923 van het aantal juristen met ongeveer 1/3. Gedeeltelijk kan dit verklaard worden door de opening der Katholieke Universiteit te Nijmegen, maar toch niet geheel. Vermoedelijk ligt de oor zaak hierin, dat de maatschappij tijdeljjk voldoende van juristen verzadigd is. Aan het einde van zjjn taak gekomen, merkto spr. op, dat in dit verslag een weinig meer dan gewoonlijk de nadruk ge legd is op de tekortkomingen in organisatie en uitrusting onzer Universiteit. Hij had gemeend deze in het belang onzer Uni versiteit niet achterwege te mogen laten, al leert ook hierbij de ervaring, dat de ver moedelijke uitwerking eener zoodanige rec torale opmerking gering is. Gelukkig echter hangt de bloei eener Universiteit niet uit sluitend van de organisatie en de doode hulpmiddelen af; nog vormen de levende krachten in deze corporatie den gewichtigsten factor. Door geen tegenslag ontmoedigd, arbeiden wij, leden dezer Universiteit, voort, zeide spr., en wijden onze krachten aan haar bloei. Het is dan ook, ondanks alles, in Tïëf vas*e vertrouwen in de toekomst or.zer Universiteit, dat spr. thans zijn waar digheid overdraagt aan proi. Wensinck, wiens goede bestuurskwaliteiten h\j in een jaar van nauwe samenwerking heeft leeren waar- deerer. „Ik begroet in u den nieuwen rector. Moge onder uw leiding onze geliefde Uni- versetieit een tijd van grooten voorspoed te gemoet gaan," aldus eindigde prof. Meyers zijn toegejuichte rede. UNIVERSITAIRE INSTELLINGEN TE LEIDEN OVER 1926—1927. Het Leidsche Universiteitsfonds. Onder voorzitterschap van prof. dr C. van Vollenhoven werd heden in het Universi teitsgebouw de jaarlijksche vergadering van het Leidsch Universiteitsfonds gehouden. Uit het jaarverslag, uitgebracht door den secretaris van den Universiteitsraad en van de Commissie van uitvoering, prof. dr. A. J Wensir.ck, biijkt, dat het aantal bijzon dere hoogleeraren, na de benoeming van dr. D. Ohen tot gewoon hoogïeeraar te Amsterdam, vier bedraagt. Dat lot hen dr. Einstein beboert, wordt door de Universi teit op hoogen prijs gesteld. Prof Lorenfz heeft zich weder tereid verklaard tol het houden van voordiachten over natuurkunde. Na zijn terugkeer uit de Vereen Staten hoopt hij zijn colleges te beginnen. Aan de afd. geologie der faculteit der wis- en na tuurkunde werd weder een bijdrage van f 1000 verleend. In de faculteit der geneeskunde was het in de eerste plaats de tropische genees kunde, die steun ontving door verlenging van de leeropdracht van prof Koolemans Beynen en door een toelage van f 750 aan de Vereeniging Instituut voor Tropische Ge neeskunde. Daarnaast werd het aanvullende college in de neurologie van den privaat docent dr. Gans met een subsidie van f 250 gesteund. Binnen de faculteit der rechtsgeleerdheid moge weder een belangrijk gebied genoemd worden, waarop het Universiteitsfonds meer dan aanvullend opgetreden is: de wijsbe geerte des rechts, met haar bijzonderen door dr. Polak bezetten leerstoel. Tot de vereenigde faculteiten van rechten en let teren behoort een ander stiefkind der regee ring: de tropische staathuishoudkunde. De commissie vond den heer J. van Gel- deren, hoofd van het Statistisch Kantoor te Weltevreden, bereid tot het houden van eenige voordrachten in de maanden No vember en December; dr. M. G. Verrijn Stuart, hoogleeraar aan de Nederlandsche Handelshoogeschool, tot het behandelen van Indische financiën in de weken tus- schen Kerstmis en Paschen. Ook aan de faculteit der letteren konden belangrijke diensten bewezen worden. Nog werden vermeld de lessen in elemen tair Latijn door lector dr. De Boer, de aan stelling van een assistente in het He- breeuwsch ten behoeve van de aankomende studenten in de godgeleerdheid en verder nog eenige subsidies, waaronder aan het Instituut-Kern f 300 en aan de Snoeck Hur gronje-stichting f200. Sinds 1 Sept. 1926 traden tot het Fonds toe: één begunstiger en 262 ondersteu ners, door overlijden en bedanken verloor het Fonds 62 ondersteuners. Het aantal ondersteuners bedraagt thans in totaal 1802 Indische Week. Door samenwerking van het Ministerie van Koloniën en de verschillende Senaten is tot stand gekomen een instelling, ge naamd „De Indische Week", jaarlijks te houden aan de Nederlandsche Universitei ten en Hoogescholen, aan elk van deze in stellingen om het andere jaar. Inplaats van een volledige „Indische Week" weiden dit jaar slechts drie voor drachten gehouden. Instituut-Kern. Uit het verslag van het Instituut-Kern, gevestigd in het gebouw Gravenstein, bliikt dat geregeld in de lokalen van het Instituut college gegeven werd, niet alleen in de archaeologie van Ned^-Indië, maar ook in het Javaansch, Maleisch, Soendaneesch, Perzisch en Sanskriet Vooral bij het onder wijs in de Indische Oudheidkunde bleek het gebruik van het aanwezige studiemateriaal het onderwijs in hooge mate ten goede te komen. De heer L. E. Dom van Rombeek, directeur van het Inlichtingsbureau voor den Indischen Dienst van het Ministerie van Koloniën, maakte van de bestuurs kamer gebruik voor zijn periodiek© zittin gen hier ter stede. De bibliotheek der stich ting breidt zich voortdurend uit. evenals de verzameling photographieën en diapositie ven. Pogingen worden gedaan tot aanstel ling van een wetenschappelijk gevormden conservator. OPENING DER R.-K. H. B. S. In de Kloosterkerk aan den Haagweg is hedenmorgen te 9 uur door den pater pro vinciaal den Hoogeerw. Heer H. Hagebroek, ter gelegenheid van de opening der R.-K. H. B. S. alhier een plechtige Heilige Mis op gedragen. Z. H. E. W. werd bij deze plech tigheid geassisteerd door de Z. E. W. Heeren mr. E. v. d. Helm O. F. M. en dr. S. Bern- sen O. F. M. beiden leeraar aan de nieuwe H. B. S. Bij de pledhtige Mis waren o.m. de leerlin gen en de ouders van leerlingen en de Gees telijkheid van de stad tegenwoordig. Om drie uur hedenmiddag werd daarna in 't schoolgebouw deT Zeevaartschool aan het Noordeinde de eerste klas der Kath. H. B. S. geopend. Geestelijke en civiele autoriteiten gaven door hun tegenwoordigheid blijk van belangstelling. Wij merkten o.a. op leden van het Dag. Bestuur der gemeente, van den raad en de raadscommissie voor Onder wijs, van de Commissie van Toezicht, van het bestuur der Zeevaartschool, de direc teuren der gem. en der Chr. H. B. S. Van den Deken, den Burgemeester, -professoren Keesom en Barge, inspecteur Coops e.a. was bericht van verhindering ingekomen. De Z.E. heer J. H. Keijsers, directeur van het St.-Will. College te Katwijk, verklaarde in de openingsrede, dat het hem een vreugde was, de eerste klas der H. B. S. van Kat wijk naar Leiden te kunnen overbrengen. Niet alleen, omdat daardoor aan een H. B. S. die in 1905 begon als H B. S. 3-j. c. en in 1913 als 4e Kath. H. B. S. in ons land ge converteerd werd in een H. B. S. 5- j. c. het voortbestaan verzekerd wordt, maar ook omdat daardoor aan de lang gekoesterde wenschen van de Katholieken van Leiden en Omstreken wordt tegemoet gekomen, en een belofte van de Directie der school te Katwijk wordt ingelost. Het billijk verlangen van Leiden's Ka tholieken naar Kath. M. O. had hen reeds in 1922 er toe gebracht, zich te wenden tot de Directie van het College te Katwijk met het verzoek, aan externe leerlingen van Leiden en Omstreken toegang tot de H. B S. van het St.-Will. College te ver- leenen Wijl echter toen ter tijde geen en kele plaats in de klaslokalen onbezet was, moest de Directie dat verzoek afslaan. In principe verklaarde de Directie zich bereid externe leerlingen toe te laten zoodra er ruimte beschikbaar zou zijn. Die beschikbare ruimte kwam. Het aan tal internen van het St.-Will. College moest, in verband met den voorgenomen bouw van een Convict in Den Haag, gelei delijk worden verminderd tot op 100. en daarom besloot de directie in 1926 geen interne leerlingen voor de le klas H. B S. meer aan te nemen. De eerste klas der H. B S. te Katwijk was derhalve beschik baar voor externe leerlingen van Leiden en Omstreken. Het behoeft echter geen betoog, dat het veel rationeeler was de le klas der H. B. S. van Katwijk naar Leiden over te brengen, dan de leerlingen van Leiden en Omstre ken naar Katwijk te zenden. Leiden immers is het aangewezen cen trum van een district, terwijl Katwijk in de peripherie ligt. Aan Pastoor Beukers komt de verdienste toe. dit denkbeeld naar voren gebracht en. na het overwinnen van veel moeilijkheden, verwezenlijkt te hebben Den 27slen Augustus 1 1 kwam de mede- deeling. dat de Regeering geen bezwaar had legen de inrichting van de eerste klas BINNENLAND. Belangrijke red© van prof. Meyers bij da overdracht van het rectoraat der Leidscha Universiteit (le Blad). Plechtige opening der R.-K. H. B. S. t8 Leiden. (Stadsn. le Blad). Een minlstrieele aanschrijving aan de ge meentebesturen over boomplant-dagen. (Bin-, nenland, 2e Blad). Het congres van het R.-K. Overheidsper soneel. (Binnenland. 2e Blad). De roeiwedstrijden op den Amstel; geringe Leidsche successen. (Sport 2e' Blad). Aljechin wint de eerste schaakpartij tegen Capablanca om het wereldkampioenschap. (Sport, 2e Blad). BUITENLAND. Zitting van den Volkenbondsraad. (Bui* tenland, le Blad). Onthulling van gedenkteekenen bij Tan- nenberg en Verdun. (Buitenl. Ie Blad). Een Fransch regeeringscommuniqué over de verhouding tot sovjet-Rusland. (Buitenl, le Blad). Ernstig vliegtuigongeval in Amerika. (Bui* tenland, le blad.) in Leiden. Een week later hadden zich reeds 20 leerlingen aangemeld. De leiding dezer klas is toevertrouwd aan drs. Pater B. de Goede O.F.M. Met een woord van dank aan God be sloot spreker zijn rede. VOORSTEL TOT DEMPING VAN HET LEVENDAAL. Door den heer K. Sijtsma is een voorstel bij den gemeenteraad ingediend om te be sluiten tot demping van het Levendaal en om B. en W. uit te noodigen daartoe een plan te ontwerpen en dit met een begroo ting der kosten aan den Raad over le leggen. DE OVERWEG AAN DEN RIJNSBURGER. EN STATIONSWEG. Hoe dichter 1 October, de dag. waarop met de invoering van den winterdienst der Ned. Spoorwegen de electrificeering haar beslag krijgt en de kwartierdienst zal wor den ingevoerd, hoe actueeler bovenge noemde overwegkwestie wordt. Voor het drukke verkeer van trams, auto's, rijtuigen, rijwielen en voetgangers daar ter plaatse wordt de toestand dan vrijwel onhoudbaar. Naar wij vernemen heeft men het denk beeld een tunnel onder den bestaanden overweg te maken, evenals ook een lang zaam hellende baan er overheen als in de practijk vrijwel onuitvoerbaar laten varen en zoekt men de oplossing thans uitsluitend in een omlegging van het verkeer over het Schuttersveld en den Rijnsburgersingel als een wel kostbaar, doch Dractisch uilvoer baar plan. Als belanghebbenden bij deze verbetering komen in aanmerking de gemeente Leiden, de Ned. Sp., de N. Z. H. T. M.. de II T. M. en de gemeente Oegstgeest. De groote moei lijkheid is echter tot een voor elk der par tijen rechtvaardige en billijke verdeeling der kosten te geraken. Het denkbeeld wordt overwogen of het niet mogelijk zal zijn daarvoor een com missie van deskundigen aan te wijzen, die daarover beslist, terwijl partijen zich vooraf verbinden zich bij deze beslissing neer le leggen BOND VAN NED. ONDERWIJZERS. Zaterdagavond kwam de afdeeling Leiden van den „Bond van Ned. Onderwijzers" in huishoudelijke vergadering bijeen in huize Feenstra aan het Rapenburg. De afdeelingsvoorzitler, de heer Jac. Tjalsma werd met algemeene stemmen can- didaat gesteld voor lid van het Hoofdbe stuur in de vacature, welke met 1 Januari a.s. ontstaat door het uittreden van den heer Jan van Zadelhoff te Dordrecht. Door het bestuur werden de volgende voorstellen voor de a.s. Algemeene Ver gadering gesteld en aangenomen: a. De Algem. Vergadering spreke zich uit voor toelating van hoofden van scholen tot lid van den Bond b. De Algem. Vergadering draagt het Hoofdbestuur op pogingen aan te wenden die er toe leiden, dat aan het gezwendel met handteekeningen, noodig voor de op-

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1927 | | pagina 1