BIEREN
DANSSCHOOL C. WILLEMS
GEMENGD NIEUWS.
QTanjefao0|)1
RADIO-PROGRAMMA
SCHEEPSTIJDINGEN.
OEN HAAG - LEIDEN.
KINDERLESSENWoensdag- en Zaterdagmiddag, overige dagen onmiddellijk na schooltijd-
lets over Duitsche en Amerik. Film.
DE AANVARING VAN DE „IJSELMONDE"
Wat de kapitein vertelde.
Gelijk wij Zaterdag nog hebben gemeld
heeft er dien morgen een ernstige aanva
ring plaatsgehad in den Nieuwen Water
weg tusschen het uitgaande Nederlandsche
stoomschip „IJselmonde" en het Engelsche
stoomschip „Ellersdale" waarbij vier per
sonen om het leven kwamen.
De kapitein, D. Klontje, die voor het
eerst met de 20 koppen sterke bemanning
aan boord van dit schip (met een 1700 ton
cokeslading voor Helsingfors) uitvoer, ver
telde dat te twee uur de aanvaring onder
den Noordwal is geschied. De „Ellersdale"
stootte een groot gat midscheeps aan bak
boordzijde van de „IJselmonde", waaroor
het water de machinekamer binnenstroom
de. De vuren werden onmiddellijk gedoofd
en het schip ook doordat het met dek
last voer maakte onmiddellijk zwaar
slagzij. Direct werd getracht het schip aan
den Zuidwal aan den grond te zetten,
maar binnen den tijd van vijf minuten
kantelde het geheel. Verscheidene leden
vap de bemanning sprongen over boord,
anderen klampten zich aan het schip vast.
De kapt. en de loods, de heer A. de Geus,
zijn met de kanteling van het schip Mieri-
geklommen, zoodat zij tenslotte op den zij
kant terecht kwamen. Toen het schip een
maal vlak lag bemerkte men een matroos,
die met zijn hoofd door een patrijspoort
stak, maar niet verder eruit kon komen.
De man zat tot aan het hoofd in het water.
In het donker is de kapitein onmiddellijk
begonnen zoo goed en zoo kwaad als het
ging met een handzaag den matroos uit te
zagen.
Inmiddels was de heer C. Bot, die vlak
bij de plaats van het ongeval een bagger-
werk uitvoert en die door den slag en het
gegil van de mannen was gewekt, naderbij
gekomen met een sleepboot, nadat hij eerst
drie leden van de bemanning van de
„IJselmonde" uit het water heeft opgepikt.
Met de sleepboot is de heer Bot onmiddel
lijk naar Maassluis gevaren om een bran
der, waarmede de matroos uit zijn benat
de positie, waarin hij minstens een uur
vertoefd had, te bevrijden. De man is zon
der eenig letsel bevrijd, alleen klaagde hij
aanvankelijk over doofheid. De tweede
stuurman is naar het eiland Rozenburg
(Zuidwal) overgezwommen, waar hij bij
een boerenfamilie onderdak vond. De ove
rige mannen zijn door omwonenden gered.
Nadat zij op het politiebureau te Maas-'
sluis van kleeding en voedsel waren voor
zien, zijn zij naar Rotterdam teruggekeerd.
Vier menschen werden echter vermist.
De namen werden Zaterdag door ons ver
meld. Inmiddels is het lijk van den 55-
jarigen donkeyman Van Maurik uit Rot
terdam, aangespoeld.
Over de omstandigheden van de aanva
ring wilde de kapitein zich liever nog niet
uitlaten, al staat vast, dat de „Ellersdale^'
met groote kracht tegen de „IJselmonde"
19 opgevaren.
Naar gemeld wordt van andere zijde voer
de „IJselmonde" langs den Noordwal, vlak
langs den daar liggende hopper „Nieuw-
poort". De „Ellersdale" zou steeds meer op
de „IJselmonde" zijn toegevaren, welke
niet meer naar stuurboord kon uitwijken,
daar anders de hopper zou zijn aange
varen. De „Ellersdale is daarna tegen het
schip opgestoomd.
ONTROUWE PENNINGMEESTER.
De voormalige penningmeester S. van de
woningbouwvereniging „Si. Joseph" te
Haarlem heeft zich schuldig gemaakt aan
verduistering van gelden ten nadeele van
de vereeniging.
S. spiegelde den leden voor, dat op coöpe
ratieven grondslag zou gebouwd worden en
dat zij daarom een aandeel, groot f 100
moeslen nemen. Ook moesten de menschen
f 10 z.g. oprichtingskosten betalen. S. liet de
menschen komen op dagen, waarop het be
stuur geen zitting had, zoodat dit niets af
wist van de practijken van S. Het totaal
bedrag der verduisterde gelden is ongeveer
f -1500.
Wat de verduistering van de bedragen van
f 100 betreft, oorspronkelijk lag het, volgens
de „N. H. Ct." in de bedoeling coöperatief te
bouwen, ïoch sinds 1924 was dit plan opge
geven. De gestorte gelden konden de deelne
mers toen terugkrijgen. Ook als men be
dankte als lid (voor 1924) kon men de ge
storte f 100 terug bekomen. Doch de men
schen kregen geen geld los van S. Zoo is
tenslotte uitgekomen, dal er geen geld meer
in kas was. Verschillende gestorte bedragen
van f 100 zijn, naar gebleken moet zijn, niet
verantwoord; S. boekte deze niet.
Tot gerechtelijke vervolging van S. zal
worden overgegaan.
BOTSING TUSCHEN TRAM EN AUTO.
Op den straatweg van Amsterdam naar
Haarlem heeft Zaterdagmiddag ongeveer 12
uur weer eens een botsing plaats gehad tus
schen een auto en een trein van de E. S. M.
Ter hoogte van de Israëlietische begraaf
plaats, waar de weg nu, door de vernieu-
wingswerken, zeer smal is, wilde een auto
uit de richting van Amsterdam komende een
andere passeeren toen op die hoogte ook
een trein van de E. S. M. voorbij reed. De
auto, die had willen passeeren, vloog tegen
de tram op en botste tegen alle drie de wa
gens van dezen trein. De tramwagens wer
den alle beschadigd, van de middelste werd
de treeplank afgerukt. De auto werd geheel
in elkaar gereden.
De bestuurder van de auto, de heer G. J.
Jansen, uit Rotterdam, kwam er met enkele
lichte verwondingen ar, veroorzaakt door
glasscherven.
De tram had door dit ongeval eenige ver
traging. De vernielde auto werd later weg
gesleept.
DE VONDST IN HET VONDELPARK
TE AMSTERDAM.
De politie te Amsterdam heeft Zaterdag
middag in het Vondelpark gedregd in den
vijver bij de plaats, waar het pakje met
f 14.000 werd gevonden. Het dreggen heeft
niets naders aan het licht gebracht. De
politie heeft voorts een onderzoek ingesteld
naar de koopers der twee portefeuilles en
de portemonnaie. Een van de twee porte
feuilles is in April hier ter stede verkocht.
Zij heeft gediend voor een loterij. Nu wordt
getracht den winnaar te vinden.
De tweede portefeuille en de portemon
naie zijn niet in Amsterdam verkocht,
maar buiten deze gemeente.
De eigenaar heeft zich nog steeds niet
aangemeld.
PLEIZIERJACHT GESTRAND.
In de nabijheid van Hoek van Holland is
een Duitsche jacht, genaamd Pappi, ge
strand. De opvarenden, twee dames en drie
heeren, zijn vanaf den pier gered door de
reddingsboot. Ze zijn in hotel America on
dergebracht.
DE MOORDZAAK 'Afi ÜAPELLE.
Naar de geestvermogens van den ver
dachte in de moordzaak te Capella a. d.
Ysel zal een psychiatrisch onderzoek wor
den ingesteld. Als deskundigen zijn benoemd
dr. D. M. van Londen en dr. K. Penon, bei
den zenuwarts te Rotterdam.
SCHIP GEZONKEN.
Zaterdagmorgen is het lichterschip van
de Heveafabrieken te Heelsum door onbe
kende oorzaak gezonken. Een waakhond
aan boord sloeg aan en wekte daardoor twee
werklieden, die op het schip sliepen en nog
tijd hadden, zich in veiligheid te bren
gen. Er waren verschillende partijen goede
ren op het dek opgeslagen, o.a. S0 kisten
rubber, deze zijn grootendeels in den Rijn
verdwenen.
EEN WINDHOOS.
Omstreeks vier uur heeft Zaterdagmiddag
te Kruiningen (Zeeland) een windhoos ge
woed, die betrekkelijk veel schade heeft ver
oorzaakt. Uit de kerk van de Hervormde
Gemeente is een groot raam gewaaid. Ook
de dakbedekking kreeg schade en de leien
vlogen verscheidene meters weg. Verschei
dene boomen op mansdikle zijn ontworteld
en wel 20 k 25 M. weggeslingerd. Aan het
gemeentehuis is ook betrekkelijk veel schade
aangericht; er zijn dakpannen afgewaaid
In do buurt van het gemeentehuis zijn vele
ramen stuk gewaaid door het wegslingeren
van de dakleien. In den tuin van de pastorie
van ds. Diederikx zijn boomen ontworteld.
Van een bijenstal, die in dien tuin stond,
zijn kasten weggeslingerd; deze zijn in de
boomen op 20 M. afstand blijven hangen.
VIER PERSONEN BEKNELD.
Bij het afbreken van de door den storm
geteisterde hoeve Baak bij Eibergen geraak
ten vier werklieden tusschen het vallende
bjntwerk bekneld. Een metselaar brak een
paar ribben, een opperman bezeerde een
hand en een timmerman werd in den rug
gekneusd.
DE LICHTEN NIET TIJDIG GEDOOFD.
Zaterdagavond omstreeks 10 uur had op
den Bossche weg ter hoogte van „Quatre
Bras" bij Tilburg een aanrijding plaats. Twee
auto's een uit de richting van den Bosch en
een uit de richting Tilburg wilden elkaar
passeeren- Doordat de eerste auto niet tijdig
de lichten doofde en de bestuurder van den
tweeden wagen daardoor was verblind, kon
hij niet voldoende uitwijken voor een hitte-
kar, dien hij achterop reed. Tengevolge hier
van kreeg de hittekar een zware slag op zij,
waardoor de boom van den wagen in het
lichaam van het trekdier drong. Het dier
sloeg» neer en wa3 bijna op slag dood. Per
soonlijke ongelukken hadden gelukkig niet
plaats. De auto was zwaar beschadigd en
moest met een tractor naar Tilburg terug
worden gebracht
BRANDEN.
Te Noordwolde (Fr.( is het huis van L».
Menger door onbekende oorzaak afgebrand
met den inventaris. Alles was verzekerd.
Zaterdagnamiddag is de bovenverdieping
van de modezaak in Govers Vos Rechte-
straat te Eindhoven uitgebrand. Er is veel
waterschade, ook in het belendende perceel
van H. Sinaling, waar een boekwinkel is ge
legen.
Te Wilp is gisteren tijdens een hevig
onweer de bliksem ingeslagen in de boeren
hofstede „De Mastboer".
De bewoners, de familie^ S., wisten zich
te redden, maar gebouwen en inboedel gin
gen verloren. De brandweer wist slechts
een groote vlasberg te behouden.
Het vee was nog in de weide, alleen een
viertal varkens liep brandwonden op.
De schade, welke men op circa f50 000.-
schat, wordt door verzekering gedekt
ONDER EEN AUTO GERAAKT.
Te Oudepekela is Vrijdag de weduwe
Stuut, die op een fiets reed, onder een auto
geraakt. Zij is Zaterdagmorgen overleden.
BEDRIEGELIJKE BANKBREUK.
Op verzoek van de Justitie te Almelo is
een winkelier te Enschede gearresteerd ver
dacht van bedriegelijke bankbreuk door ont
trekking van goederen aan een faillieten
boedel.
Ja de laatste van m'n dochters ia
gisteren gehuwd.
En wie was de gelukkige?
Ik.
RECLAME.
Naar ieders keuze
Naar ieders smaak
BROUWERIJ DOPANjeBOOM-ROTTEftDAW
6118
VOOR DINSDAG 13 SEPTEMBER.
Hilversum (1060 M,). 10^12 uur:
Jaarbeursconcert door een trio. 12 uur:
Politieber. 12.352 uur: Lunchmuzielc
door het trio D. Ooronel, viool; J. Drukker,
cello; L. Kapper, piano. 2^4 uur Jaar
beursconcert door een trio. 67.45;
Vooravondconcert door het ANRO-orkest.
Henk v. Wezel, cello. 7.45: Politieber.
10.30: Persber. 8.1010.30: „Tweede
Tilburgsche Avond"; uitzending van den
K. R. O. vanuit Tilburg. Medewerking wordt
verleend door de Harmonie „Capelle St.
Jan". Dir. Leo Heymans, viool; Henri van
Loon, bas-barilon; Symphonieorkest „Ad
Altiora" (dir. H. van Abeelen Pzn); Jan
Heerkens, piano, allen te Tilburg; het ca
rillon zal bespeeld worden door een der be
kwaamste leerlingen van Jet Denijn. Spre
ker: prof. dr. A. F. Weve O. P., hoogleeraar
aan de R.-K. Handelshoogeschool te Til
burg. Het accompagnement door Jan Heer
kens geschiedt op een welwillend door zijn
firma beschikbaar gestelde Döhnert-con-
cert-piano. De uitzending vindt plaats van
uit de concertzaal van rest. „De Linde
boom" (Cl. Devenyns), Heuvelplein te Til
burg. la. Marsch du progrès, Aug. Eenhaes,
b. Tempelweihe, /ouverture, Kéler Béla, c.
Schayz Walzer aus dem Zigeunerbaron,
Strauss. Harmonie „Capelle St. Jan". 2.
Rede van prof. dr. A. F. Weve O. P., onder
werp: „Herstel". 3a. The Star (A fragment
from Plato), James H. Rogers, b. Stftndchen
Op. 17 No. 1, R. Strauss; mevr. B. Fran
kenMannaerts, sopraan. 4. a. Sonate Op.
78, eerste gedeelte, J. Brahms, b. Walzer
A. dur, J. Brahms. Prof. Leo Heymans,
viool. Jan Heerkens, piano. 5. a. Aria uit
de Opera La Prise de Troie, H. Berlioz, b.
Mai, Gab. Fauré, c. Ter zege, J. P. J. Wierts
Henri van Loon, bas-bariton. 6. 5 minuten
causerie door den heer B. J. J. M. Dekker,
secr. der R.-K. Radio-Vereen. Tilburg. 7. a.
Ouverture der Opera Joseph, Mêhul, b. An
dante le Symphonie, L. van Beethoven.
Symph. orkest „Ad Altiora". 8.10
10.30: Bespeling van het Carillon der St.
Josefskerk (Heuvel) te Tilburg.
Daventry (1600 M.) en Londen (361 M.).
12.202.20: A. Brown's quintet en so
listen (contra-alt, bariton). 3.20: Da-
ventry-kwartet en solisten (sopraan, piano)
4.20: Orkeslconcert. 5.20: Lezing; Tn
the Souks of Tunis. 5.35: Kinderuurtje.
6.20; Dansmuziek. 6.50: Tijds., weer-
ber., nieuws. 7.05: D. Sharpinglon, ba
riton. 7.20: Lezing: 1927, A remarkable
British Railway year. 7.35: De suites
van Handel. 7 50: Kamermuziek. Brcfc-
6trijkkwartet en G. Johnson, sopraan.
8.35: Voorlezing door E. Soddons: „Mac
beth", 2e acte, 2e scène en 5e acle, le scène
9.20: Weerber., nieuws. 9.35: Lezing:
A commentary on modern drama. 9.50:
Nieuwsber. 9.55: Variété. 10.50
12,20: Dansmuziek.
Parijs „Radio-Paris" (1750 M.). 10.50
—11.20: Concert. 12.50—2.10: Orkest
concert. 5.05—5 55: Trioconcert (piano,
viool, cello). 8.50: Operafragmenten.
Orkest, koor en solisten.
Langenberg (469 M.), Mtinster (242 M.)
en Dortmund (283 M,). 1.302.50: Or
kestconcert. 5.50—6.50; Kamermuziek.
Ferry Rolh, kwartet. 7.50: „Orpheus in
der Unlerwelt", burlesque-nperette in 2 ac-
ten van Offenbach. 10.40: Sluiten.
Königswusferhausen (1260 M.) en Berlijn
(484 en 566 M.), 12.20—7.40: Lezingen
en lessen. 7.50: „Der Vampyr", rom.
opera in 2 acten van Marschner.
Hamburg (395 M.). 4 35' Orkestcon
cert. 8.20: „Liseloot von der Pfalz", spel
in 3 bedrijven van Presher en Slein. Daar
na lot 11.10 Dansmuziek i. h. Alsterpa-
viljoen.
Brussel (509 M). 5.20—6 20: Dans
muziek. 8.2010.20: Concert. Orkest en
solisten.
SCHEVENINGEN—HAVEN, 1950 M.
(Zakelijke omroep.)
.„aANDAG: 8.155 u.: Pers-, handels-
en financieele berichten 1.302 45:
Beursnoteeringen 3.353.50: Landbouw-
berichten 6 30—6.57 Stenografieles
77.18 Voordracht over Wilskracht, Zelt-
beheersching etc.
DINSDAG: 8-15—5 u.: Pers-, handels-
en financieele berichten. 1212 05: Zui-
velber. 1.30—2.45: Beursnoteeringen
3.52—3.57: Zuivelber. 5 30—5.35 Zui-
velber. 7 u.: Duitsche les.
WOENSDAG: 8.15—5 u.: Pers-, handels-
en financieele berichten 1212 05' Zui
velber. 1.302 46- Beursnoteeringen
3 35—3.60: Landbouwber, 3.523 57:
Zuivelber. 6 305.35: Zuivelber. 6 30
—6 57: Boekhoudies 7 u.: Engelsche les.
DONDERDAG: 8.15—5 u.: Pers-, han
dels- en financieele ber. 1212.05; Zui
velber. 1.302 45: Beursnoteeringen
3.52—3.57: Zuivelber. 5.30—5.35: Zui
velber. 7 u.: Fransche les.
VRiJDAG' 815—5 u.: Pers-, handels- en
financieele berichten. 121205' Zuivel
ber. 1.302 45: Beursnoteeringen
3 353.50: Landbouwber. 3.523 57:
Zuivelber. 5.305.35: Zuivelber. 6 30
6.55: Stenografieles 7 u.. Engelsche ie
STOOMVAART-MIJ. „NEDERLAND".
SIMALOER, thuisr., 10 Sept. te Suez.
ROTTERDAMSCHE LLOYD.
MENADO, uitr., 10 Sept. v. Port Said.
TOBA, thuisr., 12 Sept. te Liverpool verw.
KERTOSONO, thuisr., 13 Sept. te Londen
verwacht.
KEDOE, thuisr., 13 Sept. te Marseille verw.
TAMBORA, uitr., 13 Sept. te Tanger verw.
HOLLAND—AMERIKA-LIJN.
ROTTERDAM, 10 Sept. v. New-York n. Rott.
LEERDAM, 14 Sept. v. Rott te Havana
verwacht
WESTERDIJK, Pacific Kust n. Rott,, 9 Sept
v. Londen.
RECLAME.
8012
Inschrijving van leerlingen iederen Zaterdag van 2.30 tot 6 en van
7 tot 10 uur n.m. in Maison BRUYNS. Prospectus aldaar verkrijgbaar.
KINDERDIJK, S Sept. v. Vancouver te
Portland.
GROOTENDIJK, 8 Sept v. Rott, te San
Francisco.
NOORDERDLJK, Pacific Kust n. Rott., 8
Sept. v. St. Thomas.
STOOMV.-MAATSCH. „OCEAAN".
POLYPHEMUS, 9 Sept. v. Liverpool te Pe-
nang.
ROTTERDAM—ZUID-AMERIKA LIJN.
ALHENA, 1# Sept. v. Roti te Hamburg.
HOLLAND—BRITSCH-INDIË LIJN.
SCHIEKERK, 9 Sept. v. Calcutta te "Rott.
KOUDEKERK, 9 Sept. v. Bombay n. Rott.
BOVENKERK, 10 Sept. v. Rott te Calcutta.
MEERKERK, 10 Sept. v. Rott n. Hamburg.
BILDERDIJK, uitr., 8 Sept. v. Hurghada.
HOLLAND—OOST-AZIfi-LIJN.
ZOSMA, thuisr., 13 Sept. te Genua verw.
HOLLAND—AFRIKA-LIJN.
GIEKERK, thuisr., 9 Sept. te Port Soudan.
EON NED. STOOMBOOT-MIJ.
PERSEUS, 10 Sept. v. Amst. n. Kopenh.
STUYVESANT, 10 Sept. v. Amst. n. Hamb.
VENEZUELA, W.-Indië n. Amst, 13 Sept.
te Plymouth verwacht.
VAN RENSSELAER, vertrekt 14 Sept. v.
Earbados n. Amst.
PRINS FRED. HENDRIK, W.-Indië, naar
Amst., 12 Sept. te Havre verwacht
ULYSSES, Amst. n. W.-Indië, pass. 10 Sept.
Dungeness.
THESEUS, Amst. n. Middl. Zee, pass. 10
Sept. Dungeness.
BOSKOOP, 9 Sept. v. Amst. te Lima.
POSEIDON, 9 Sept. v. Bremen n. Hamb.
(verb.).
KON. HOLL. LLOYD.
FLANDRIA, 9 Sept. v. Amst te B. Aires,
DIVERSE STOOMVAARTBERICHTEN.
ALCOR, Leitb n. Montreal, pass. 9 Sept
Belle Isle.
AMSTERDAM, 9 Sept. v. New-York n. Amst
BELLATRIX, Rott. n. Archangel, pass. 9
Sept. Udsire.
BRUNSWIJK, 9 Sept. v. Lissabon te Bilbao.
CALLISTO, 9 Sept. v. Antw. te Montreal.
COSMOPOLIET, m. s„ arr. 8 Sept. te Hol-
tenau.
DE MARNE, m. s„ 8 Sept. v. Frederioia t»
Holtenau.
JONGE ANTHONY, 10 Sept. v. Valencia te
Londen.
JONGE JACOBUS, 9 Sept. v. Palermo te
Licata.
LEKHAVEN, 7 Sept, v. Rio Janeiro te
Santos.
FR0CYON, "Rott. n. Montreal, pass. 9
Sept. Belle Isle.
PRINSES JULIANA, m. s„ arr. 8 Sept. te
Holtenau.
ROZENBURG, Walkom n. Zaandam, pass,
10 Sept. Holtenau.
W1ELDRECHT, Houston n. Vigo, was 3
Sept. 30 mijlen N. v. Fayal.
IJSSEL, 9 Sept. v. Visby n. Skelleltea.
ZVIJNDRECHT, Londen n. Finland, pass.
9 Sept Brunsbuttel.
LARENBERG, 9 Sept. v. Antwerpen naar
Montreal.
III.
Duitschland is het land, waar de film het
eerst een „kunsf'-karakter gekregen heeft,
of beter, waar men het eerst aan film
cultuur heeft gedaan. Dit is begrijpelijk:
Duitschland is nu eenmaal het land van
de cultuur, zóó sterk, zóó overdreven zelfs,
dat het woord in zijn Duitschen vorm „Kul-
tur" voor ons vaak een opaangenamen bij
smaak heeft gekregen. Inderdaad ontwik
kelt zich in Duitschland rondom bijna
iedere zaak of richting, die op den voor
grond treedt, een zekere cultuur; er bestaat
evenzeer een cultuur van het tooneel als
een cultuur van de sport, een industriëele
cultuur, een wetenschappelijke cultuur en
zelfs een „Nacktkultur".
Intusschen voor de film heeft deze Duit
sche cultuurneiging de beteekenis, dat, zoo
ooit de film een nieuwe kunstvorm wordt,
dit aan de Duitsche filmcultuur zal te dan
ken zijn. Want hierdoor is uit louter amu-
sementswerk een sterk geestelijke arbeid*
gegroeid, dat zijn deel tracht te hebben aan
en zelfs invloed te hebben op de bescha
ving der menschheid. In Duitschland is
men eerst door 't persoonlijke spel en later
door de regie, van de oorspronkelijke sen
satieverhalen vol misdaad en verschrikking,
vol avonturen en bloed, en vol.... wan
smaak, langzamerhand gekomen tot werken
van levenshouding en geestelijke beteeke
nis, die iels moois willen geven, die willen
verheffen en veredelen, dje een diepere ge
dachte willen uiten of een beeld van
schoonheid brengen. En feitelijk zijn in dit
opzicht alle andere landen de navolgers
van Duitschland; wij hebben zelfs gezien,
dat Amerika, het land, dat het langst aan
den louteren sensatiefilm vasthoudt, toch
met „De Tien Geboden", „She", „Monsieur
Beaucaire", „Twee Weezen in den stroom
der tijden", „De Dief van Bagdad", „De
Groote Parade" en tallooze andere fjlms,
tenslotte ook den weg van Duitschland
opgaat.
De „cultuur van de film" is in Duitsch
land begonnen met het individueele spe'.
De oudere Duitsche films zijn de groote
spelfjlms; reeds op dit gebied heeft Duitsch
land in de eerste periode van den Mnscoop
veel van het belangrijkste geleverd, dat op
het witte doek verschenen is. En hier moet
wel boven alles en allen één naam ge
noemd worden: Asta Nielsen. Zij, het arme
Deensche fabriekskind, door een teval
zooals later bij vele filmkunstenaars het
geval zou zijn ontdekt, bleek weldra zóó
geweldige mimische eigenschappen te be
zitten, dat zij in korten tijd de groote film
actrice van de wereld werd. Zij had van
nature, wat vele filmspelers eerst na lange,
lange studie en anderen nooit krijgen, het
kino-mimische lichaam. Want zij was de
vrouw, die, zooals men gezegd heeft,
„werkte met iederen vierkanten centimeter
van haar lichaam", die niet alleen een on
uitputtelijke mimiek van gelaat bezat, maar
bij wie alles, letterlijk aljes medewerkte.
Als zij „angst" speelde, teekende niet haar
gezicht alleen dien angst, maar haar heele
lichaam leefde angst; als zij lachte, als zij
bad, als zij haatte, als zij hongerde, dan
lachte, dan bad, dan haatte, dan hongerde
haar geheele lichaamr~Zij had voor de film
hetzelfde, wat een groote danseres als Ger-
trud Leistikow in den dans heeft, wat iedere
groote danser moet hebben; de groote dan
ser danst niet alleen met de beenen, hij
danst met het heele lichaam. Zoo ook de
groote fijmspeler. Hij speelt niet alleen door
middel van de gelaatsmimiek, zijn heele
lichaam is mimiek, zooals het ook bij de
allergrootste tooneelspelers het geval is
(Josef Kainz, Paul Wegener, Eugen Klöpfer,
Tilla Durieux, Maria Orska), die echer ook
bet woord moeten beheerschen, al worden
zij aan den anderen kant ook weer gesteund
door den tekst van den dramadichter. Asia
Nielsen is trouwens, een goed jaar geleden»
ook tot het woord gekomen. Zij is overge
gaan naar het tooneel en heeft in Weenen
o.a. de voor haar als toonéelpersoonlijkheid
ongetwijfeld zeer geschikte rol van Lulu
in Wedekind's „Erdgeist" gespeeld. De cri-
tieken hebben zich gunsig over haar uitge
laten, hoewel haar stemtechniek nog lang
niet klaar scheen te zijn, Men hoort echter
njet veel van haar als actrice. Studeert zij
aan haar stem of voldoet zij niet op de
planken? Zeker is, dat zij op het witte doek
zóó enorm veel heeft gegeven, dat niemand
haar kwalijk zou mogen nemen, als haar,
stem voor het tooneel te kort schoot. Op de
planken trad zij overigens reeds vroeger»
tijdens haar filmleven; zij gaf dan mirno-
drama's. Zoo heb ik haar eens gezien in
het kleine mimospel „La M^in" van Bé-
rényi, een één-acter, waarin de speelster
vrijwel alleen den angst te spelen heeft,
veroorzaakt door het verschijnen van de
hand van een inbreker op het gordijn der
kamer. Asta Nielsen speelde dit alleen-
mimjsch zoo geweldig, zoo beklemmend,
zoo benauwend, dat de toeschouwer door
een toenemende spanning werd bekneld,
die opeens brak bij den eenen gil, dien zij
slaakte, als de inbreker op haar aanvloog.
Er ging zulk een machtige suggestie van
haar uit, dat een heele zaal trilde van
emotie.
Asta is ook de meest levende tegenstel*
ling met Amerikaansche schoonheids
idealen, ja met alle schoonheidsidealen
überhaupt; haar gezicht is, menschelijk
gesproken, eigenlijk leelijk. Maar het is van
een imposante leelijkheid, die veel mooier,
grooter en dieper is dan alle gewone vrou
welijke gelaatsschoonheid tezamen. Zij gaf
in haar spel aan dit leelijke gezicht de hoo-
gere idealere schoonheid van het ontroerde
gemoed, van het hartstochtendoorvlamde
hart, van het evengoed teere als wilde leven
der ziel. Dit ook was het geweldige aan
Asta Nielsen; zij speelde den geheelen
mensch, niet alleen, zooals Henny Porten
en Pola Negri, de geheele vrouw. Asta was
nog universeeler in haar creaties. De ge
heele menschheid met al haar idealen en
al haar hartstochten, met al haar grootheid
en al haar hartstochten, met al het lich«
tend-goddelijke en al het onverbeteriijk-
duivelsche dat in haar is, die heele mensch
heid leefde in de groote persoonsinbeel
dingen van Asta Nielsen.
Het lijkt mij overbodig naast haar nog
van de vele andere vertegenwoordigers van
de spel film te spreken, van Porten en
Negri, of van de mannen Schildkraut en
Wegener en Liedtke, e.m.
Een typisch verschijnsel over heel be
schaafd Europa is, dat het tooneel in de
laatste 30 a 40 jaren een ontwikkeling
heeft meegemaakt, waarbij de regisseur
meer en meor het middelpunt van het thea
ter is geworden. De film, die als spelfilm
misschien aanvankelijk nog het ventiel was
voor de oudere tooneelinrichting, ging in
het laatste decennium zeer begrijpelijker
wijze denzelfden weg op. Ln de Duitsche
filmwereld trad op den voorgrond de re-
giefilrn.
En, waar in de spelfilm door andere
landen (Frankrijk, Italië, Amerika) nog
wel gelijkwaardigs aan de Duitsche film
geleverd werd, is op het gebied van de
regiefilm Duitschland tot nu toe onover
troffen. Voor een deel ook het gevolg van
het feit, dat Duitschland naast de groote
regisseurs, zooals Ernst Lubitsch (thans in
Amerika), Fritz Lang, Karl Grune, Ludwig
Murnau, Wolfgang Hoffmann—Harnisch
e.a., ook tevens de groote spelers bezat, en
voor een groot deel nog heeft. De oorspron
kelijke spelfilm ging trouwens in Duitsch
land niet verloren (denken wij slechts aan
„Variété", „Tartüffe", ,,Dr Mabuse'',
„Eifersucht", ,,Die Brüder Schellenberg"
enz. enz.) maar kreeg toch ook een scher
per door de regie omlijnd karakter.
De Duitsche filmspeler blijft ook in de
regiefilm een sterk individueel speler. Na
tuurlijk is ook bij de Duitsche films de
photogènique kop noodig; maar hier gelden
2—2
