No. 20600
WOENSDAG 11 MEI
Anno 1927
STADSNIEUWS.
Het voornaamste nieuws
van heden.
LEIDSCH
DAGBLAD
PRIJS OCR ADVERTENTIEN:
80 Cts. per regeL Bi) regelabonnement belangrijk lageren prijs.
Kleine AdverteDtiên uitsluitend bit vooruitbetaling Woensdags en
Zaterdags 60 Cts bij o maximum aantal woorden van 80.
Incasso volgens po9trecht Voor eventueel? opzending van brieven
10 Cts porto te betalen Bewijsnummer 6 Cis
Bureau Noordeindspieln Telefoonnummers voor
01 rectie en Administratie 2500 Redactie 1507.
Postchèque- en Girodienst No. 57055 Postbus No. 54
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Leiden per 8 maanden f 2 35 per week
Buiten Leiden, waar agenten gevestigd rijn. per week
Franco per post 8 38 portokosten.
>018.
„0.18.
Dit nummer bestaat uit DRIE Bladen
EERSTE BLAD.
HET NIEUWE POLITIE-BUREAU
AAN DE ZONNEVELDSTRAAT.
Sedert vele jaren werd de behoefte aan
een grooter en beter ingerichte huisvesting
der politie in deze gemeente gevoeld. Het
tegenwoordig bureau ondergebracht in een
gedeelte van het Stadhuis leende zich echter
niet voor een verbouwing, gesteld dat men
met de beschikbare ruimte had kunnen vol-
jtaan. Het karakter van het Stadhuisgebouw
zou daarmede aangetast zijn geworden wat
ibsoluut ondenkbaar zou zijn geweest.
Een ander bestaand gemeentelijk gebouw
was er niet voor aan te wijzen en alzoo
moest naar een terrein worden omgezien
Toor een nieuw dienstgebouw tenzij de ge
meente zich het bezit kon verschaffen van
een groot pand in het centrum der stad dat
zich voor de inrichting van een politie
bureau leende. Panden daarvoor moesten
mei een lantarentje worden gezocht
Men heeft het groote heerenhuis aan de
Breestraat van wijlen notaris Coebergh ge
noemd. Waarschijnlijk was daar ruimte ge
noeg geweest. Men had dan het perceel ech
ter geheel moeten sloopen, waardoor ook de
gevel, op het behoud waarvan uit architec
tonisch oogpunt prijsgesteld wordt, had moe
ten verdwijnen. Men had dan een zeer duur
terrein en daardoor tevens een kostbaar
dienstgebouw.
Bovendien, al behoort een politiebureau
in het centrum, wordt het door vele, terzake
kundigen betwijfeld of een drukke hoofd
verkeersweg wel de meest aangewezen plaats
daarvoor is.
Het opbrengen van arrestanten, het in- en
uitrijden van een brancard en andere voor
komende politieaangelegenheden baren
veelal opzien en aan een druk verkeers
punt zou dit gereede aanleiding kunnen
geven tot een volksoploop met verkeerssto-
ring als gevolg.
Beter wordt geacht een stille stand nabij
een druk verkeerscentrum. Daarom viel het
oog onwillekeurig op de Zonneveldstraat,
vaar de gemeente enkele goedkoope panden
bezat en in de gelegenheid was voor niet te
hoogen prijs nog enkele perceelen aan te
koopen.
Nadat een en ander in zittingen met ge
sloten deuren door het gemeentebestuur in
kannen en kruiken was gebracht werd in de
gemeenteraadsvergadering van 12 April
1923 op voorstel van B. en W. besloten tot
den bouw van een politiebureau volgens
een plan door onzen bekwamen stadsarchi
tect den heer J. Neysingh ontworpen.
Eigenlijk waren er oorspronkelijk twee ont
werpen: één met een ambtswoning voor den
Commissaris van Politie en één waar de
ambtswoning ontbrak. De Raad vereenigde
zich met het laatste plan waarvan de totale
kosten werden geraamd op f 250.000, welk
bedrag daarvoor beschikbaar gesteld. Met de
uitvoering werd natuurlijk ook de heer Ney
singh belast.
Hoe het gebouw er uit- en
inwendig uitziet.
Zooals het een goed bouwmeester betaamt
beeft de heer N. zich bij het ontwerp aller
eerst afgevraagd wat de bestemming van
bet gebouw zou zijn. Daarin moest geves
tigd worden de dienst der Politie en haar ge-
beelen omvang, dus ook het commissariaat,
de administratie enz. Als zoodanig draagt
bet gebouw den naam van ..Bureau van Po
litie" aan welken naam het begrip uitoefe
ning van gezag verbonden is. Daaraan dien
de dus niet alleen de inrichting maar ook
het uiterlijk voorkomen te beantwoorden.
Dit begrip heeft de architect ook trachten
neer te leggen in den forschen monumen
talen gevel.
Verder moest het beantwoorden aan de
hooge eischen, die voor een behoorlijke uit
oefening van den politiedienst in den tegen-
woordigen tijd gesteld worden.
De tegenwoordige sterkte van het Leidsche
Politiecorps is 1 commissaris. 1 hoofdinspec
teur en 6 inspecteurs. 7 hoofdagenten en
106 agnten voor de gewone (surveillance)
diensten, 1 administratief ambtenaar. 4
klerken, 2 hoofdrechercheurs en 20 recher
cheurs.
De dienst der politie is in de navolgende
onderdeelen te splitsen:
1. Commissariaat met administratieven
dienst.
2. Gewone politiedienst.
3. Politiedienst tot toezicht en controle
op het automobiel- en vrachtwagen-verkeer
enz.
4. Idem op de uitvoering van bijzondere
wetten als Hinderwet, Veiligheidswet,
Drankwet enz.
5 Recherche- en Vreemdelingendienst.
Deze diensten zijn alle weder onder te
verdeelen in meer of minder belangrijke af-
deelingen.
Het gebouw nu is ingericht op een uiterst
gemakkelijke uitoefening van de bovenge
noemde diensten, waarbij bovendien reke
ning gehouden is met uitbreiding in de toe
komst zooals bij een nadere beschrijving zal
biijken.
De bedoeling van het terugspringend ge
deelte van den voorgevel dat aan het fraai
uitgevoerd front een nieuwe bekoring geeft
heeft ook een practische beteekenis Bij een
mogelijke samenscholing kan daardoor met
weinig personeel de hoofdtoegang vrij ge
houden worden terwijl zooals boven reeds
gezegd de idee is versterkt uitdrukking te
geven aan den aard en bestemming van het
gebouw dat in overeenstemming met de bo
vengenoemde onderverdeeling van den
dienst groepsgewijs ingedeeld in de navol
gende localen en ruimte.
1. Gewone dienst:
Groote agenten wacht gelegen op den be-
ganen grond met daaraangrenzende en dicht
bij den hoofdtoegang liggende bergplaats
voor dienstrijwielen, waaraan op zijn beurt
weder grenst een gymnastieklokaal met een
aparte afgesloten ruimte voor berging van
kleeren, idem voor hel drogen van natte
kleeren, een schrijflokaal en een lokaaltje
voor zeer tijdelijke bewaring van gearres
teerden.
De lokalen voor den inspecteur, ruim en
voorzien van de noodige comfort zonder
eenige luxe en staande aan het hoofd van
dezen dienst, bevinden zich links en rechts
van den hoofdingang, terwij! de kamer voor
de hoofdagenten is gelegen rechts achter in
dc hal.
2. Arrestanten:
Voor gearresteerde verdachten zijn, over
het gebouw verdeeld, ondergebracht zes lo
kalen, ingericht met slaapplaats. W.C.'s
enz. Voor beschonkenen en daarmede ge-
lijkstaanden bevinden zich in een afzonder
lijken vleugel zes cellen, allen ingericht
met W.C 's, terwijl ook in den kelder 6 ge
lijke cellen aanwezig zijn.
3. Nachtverblijvers:
Om aan de nachtverblijvers, meestal zwer
vers, nachtlogies te kunnen verstrekken zijn
in een vleugel twee lokalen en wel één lo
kaal voor twintig mannen en één lokaal
voor twaalf vrouwen met eenvoudige slaap
plaatsen ingericht. Bij deze lokalen zijn aan
gebracht vertrekken'met waschbakken en
andere gemakken.
4. Lokalen voor den Commissaris, den
Hoofdinspecteur en den administratieven
dienst.
De vertrekken zijn alle gelegen op de
eerste verdieping langs den voorgevel, ruim
en doelmatig ingericht evenwel zonder bui
tengewone luxe.
6. Lokalen voor den inspecteur en recher
cheurs, belast met de controle op de uitvoe
ring van bijzondere wetten.
Deze zijn gelegen achter in het voorge
bouw op de 1ste verdieping. Dit complex is
vergeleken met die der andere diensten iet
wat bekrompen.
6 Recherchedienst.
Ten behoeve van dezen diensttak bevin
den zich op de 1ste verdieping in het mid
dengebouw twee inspecteurskamers, één
kamer voor de hoofdagenten en een voor de
rechercheurs, waarbij een vertrekje voor de
berging van kleeren, alsmede vertrekje voor
een gearresteerde, die voor korten tijd voor
of na het verhoor daar zou moeten verblij
ven. Verder bevat deze afdeeling een ruim
administratielokaal, een laboratorium, en
photographisch atelier met donkere kamer
enz.
Buiten de zes genoemde groepen bevinden
zich in het gebouw nog allerlei vertrekken
en ruimten met afzonderlijke of aanvullende
bestemming.
Links achter in de groote voorhal is een
portierslokaal Om dit lokaal heen zijn ge
groepeerd eenige vertrekken, de eerste be
stemd voor berging van rijwielen voor be
zoekers, de tweede ingericht als wachtka
mer. een derde als vertrek voor bepaald pu
bliek.
Op de binnenplaats dicht bij "den hoofd
ingang is een groote bergplaats voor eigen
rijwielen der agenten, die zij gebruiken bij
het in hun dienst gaan.
Op een andere binnenplaats eenigszins
achteraan gelegen is een. lijkenhuis, dat is
ingericht voor berging van een achttal lij
ken. Tevens is daarin aangebracht een tafel
met aanrecht en spoelbak enz. te gebruiken
bij sectie-onderzoek op lijken.
Om de wonden van het personeel en van
opgenomen personen te kunnen verbinden
bevindt zich in het gebouw een verbandka-
mer, ingericht met spoelbak en kasten voor
berging van verbandartikelen.
Verder zijn aangebracht de noodige toilet
ten. drie stortbaden ten behoeve van het
personeel om hun na volbrachten dienst, in
dien zij warm. nat of stoffig zijn (bv. bij
arrestatie) gelegenheid te geven zich te ver-
frisschen.
Voor het onderricht aan de agenten te ver
strekken is een theorielokaal in het gebouw
opgenomen Voor berging van kleeren, wa
penen, archief, enz zijn ook de noodige lo
kalen en bergplaatsen in het gebouw opge
nomen.
In een grooten kelder bevinden zich buiten
de reeds genoemde keldercellen, die in af
zonderlijke afdeelingen zijn ondergebracht,
de centrale verwarmingsinstallatie.
De lokalen, gangen en ruimten worden
verwarmd door middel van een lage-druk-
stoomverwarmingsinstallatie.
Het gebouw is toegerust met electrische
verlichting, dito schelgeleidingen en een
huistelefooninstallatie; verder met gas en
waterleidingen etc., voor het meest uiteen
loopend gebruik.
Bij een eenigszins nauwkeurige bezich-
ting merkt men op dat de inrichting zooda
nig is gebouwd en uitgevoerd dat aan
strenge eischen van hygiëne is voldaan.
Het gebouw wordt uiteraard bezocht door
het meest uiteenloopend publiek en biedt
huisvesting aan personen, die door de om
standigheden niet altijd bepaald zindelijk
zijn te noemen.
Ook hiermede diende in allerlei op
zicht rekening te worden gehouden. Ook dat
is geschied.
Het gebouw is opgetrokken van Gewapend
Beton steenen muren en voorzien van sta
len ramen. Houtconstructies zijn tot een mi
nimum beperkt zoodat het gebouw heel wei
nig onderhoud zal" vragen en vrijwel on
brandbaar is.
Een vooraanzicht van h el nieuwe Politiebureau.
Aan de totstandkoming hebben o.m. mede
gewerkt: Voor de gewapend betonwerken de
Rijnlandsehe Betonbouwmaatschappij te
Leiden; voor den opbouw de aannemers
firma P. G. de Jong en H. v. d. Velden te
Oegstgeest; voor de electrische lichtgeleidin-
gen de firma Langezaal en Inniger te Lei
den; voor de centrale verwarming de firma
De Vries en Stevens te Leiden, voor schei-
installatie de N V Asto te 's-Gravenhage,
voor de huistelefoon de N V. Huistelefoon-
maatschappij te 's-Gravenhage; voor de verf-
werken de firma M Ziegelaar en Zn te Lei
den en voor de slucadoorwerken de N.V.
Stucadoorsbedrijf v.h. Joh. de Best te Lei
den.
Het meubelen, stoffeeren en inrichten
van het gebouw is o.m. opgedragen aan de
firma's Hasselman, Ten Gate, Raar. Van
Ewijk en Zn.. Doove, N.V. voorheen Splinter
en den heer Van Weeren, terwijl het bouw
werk zooals boven gezegd werd ontworpen
en uitgevoerd door den stadsarchitect de
heer Neysingh vanwege het Bureau van
Gemeentewerken.
Het is een mooi, een degelijk en tevens
een duurzaam bouwwerk, de inrichting
heeft vrijwel het menschelijke volmaakte
bereikt.
Moge het zijn dat het op het moment nog
wat groot en ruim is wij mogen niet verge
ten dat het voor bestemd is minstens een
halve eeuw dienst te doen en dat er reke
ning mee gehouden is dat de stad zich in de
toekomst zal uitbreiden.
Wij meenen de gemeente met dit dienst
gebouw te mogen gelukwenschen.
DE KONINGIN-MOEDER OP DE
VERSTER-TENTOONSTELLING.
Op het vastgestelde uur, hedenmorgen om
kwart over tien arriveerde ii. M. de konin
gin-Moeder per auto uit Den Haag voor het
aangekondigde bezoek aan de tentoonstelling
van werken van Hons V erster in het Stede
lijk Museum De Lakenhal.
H. M. werd ontvangen door de heeren
Aug. L. Reimeringer, voorzitter van de com
missie voor De Lakenhal, mr. dr. J. G. Over-
voorde, directeur en A. Coert, adjunct-direc
teur van De Lakenhal.
In het gevolg van H. M. kwamen mede de
Hofdames G. barones van lttersum en de
Kamerheer mr. S. B. W. graal van Limburg
Stirum.
Terstond na Haar aankomst begaf H. M.
die vergezeld werd door de heeren Reime
ringer en Uvervoorde, zich naar de zalen
waar het werk van Verster is tentoongesteld;
de heer Coert leidde hel gevolg rond.
Terwijl het gewone bezoek voortgang had
wandelde de Koningin-Moeder van doek tot
doek en bezichtigde met groote aandacht de
geheele tentoonstelling. Zoo bleef de Hooge
bezoekster eenigen tijd kijken naar de ver
schillende waskrijtteekeningen en naar het
jeugdwerk van den overleden Leidschen
meester. En ook het tafeltje waarop de stil-
leven-requisieten bijeengeschikt staan, ont
ging niet aan H.M.'s attentie. De Koningin-
Moeder scheen zeer veel bewondering te
koesteren voor al het tentoongestelde en toen
Zij na een toeven van ruim een uur werd
uitgenoodigd in de Papezaal een verver-
sching te gebruiken, vroeg H. M. eerst na
drukkelijk aan den heer Overvoorde of zij
alles wel gezien had.
In de Papezaal werden nog de echtgenoo-
ten van den directeur en van den adjunct-
directeur aan de Hooge Bezoekster voorge
steld en daarop vertrok de Koningin-Moeder
om ruim half twaalf via den Haagweg weer
naar de Residentie.
Prol. Di. A. J. WENSINCK.
Bij Kon. besluit is met 19 Sept. de hoog
leeraar in de faculteit van Letteren en
Wijsbegeerte aan de universiteit alhier dr.
A. J. Wensinck, belast met het geven van
onderwijs in het Arabisch, zulks als opvol
ger van prof. dr. C. Snoeck Hurgronje, met
gelijktijdige eervolle ontheffing van de op
dracht om onderwijs te geven in de He-
breeuwsche taal- en letterkunde en de Is
raëlitische oudheden.
Prof. Wensinck werd geboren den 7den
Augustus 1882 te Aarlanderveen. Na aan
vankelijk in Utrecht gestudeerd te hebben,
ging hij zijn studiën aan de Leidsche
Universiteit voortzetten, om op 18 Maart
1908 te promoveeren tot doctor in de Semi
tische taal en letterkunde op proefschrift,
getiteld „Mohammed en de Joden te Me
dina".
Na een tijdlang werkzaam te zijn ge
weest als privaat-docent aan de universi
teit te Utrecht, werd hij benoemd tot hoog
leeraar in de Hebreeuwsche taal en letter
kunde en Tsraëlietische Oudheden aan, de
Leidsche Alma Mater, welk ambt hij den
3dön Maart 1912 aanvaardde.
LEIDSCHE KWEEKSCHOOL VOOR
BEWAARSCHOOLHOUDERESSEN.
Wij moeten als wij vandaag nog iets
schrijven over den Bazaar in de kweek
school voor Bewaarschoolhouderessen, be
ginnen met een fout te herstellen, die de
zetter ons heeft laten maken. Niet mevrouw
Verhey van WijkRauws maar mevr. Ver-
hey van WijkRoem hield de inleidende
rede.
Merken vrij tegelijk nog op. dat onze burge
meester die. zooals wij gisteren nog konden
meedeelen de bazaar officieel opende, met
groote waardeering van de Stichting van
wijlen Haanslra sprak en er op wees dat de
BINNENLAND.
H. M. de Koningin-Moeder in de Laken
hal te Leiden (Stadsn le Blad).
Het nieuwe politiebureau te Leiden
(Stadsn. le Blad).
Zitting van Eerste en Tweede Kamer (Bin-i
nenl 2e Blad).
Verschenen is het verslag der Commissie
voor Voorbereiding uit de Tweede Kamer
over het wetsontwerp tot nadere regeling
van de collectieve arbeidsovereenkomst.
(Binnenl. 2e Blad).
Vragen van Kamerleden (Binnen! 2e
Blad).
Een adres van de gemeente Lisse aan de
Kroon inzake de kwestie „electrische tram
ol autobus" (3e Blad).
De loting voor de Studenten-roeiwedstriJ-
den (Sport, 3e Blad).
De lawntenniswedstrifd Nederland—-
Amerika; Diemer Kool wint, Timmer ver*
liest (Sport, 3e Blad).
BUITENLAND.
20 Juni te Genève de drie-mogendheden*
conferentie over de ontwapening ter tem
(Buitenl. le Blad).
Nog altijd geen nieuws over de Fransche
vliegers (Buitenl. le Blad).
Moties van het Centrum in Rijnland (Bui*
tenland le Blad).
denkbeelden op onderwijskundig gebied door
hem toen reeds in practijk gebracht, doch
achteloos voorbij gegaan, thans eerst baan
beginnen te breken wat zijn pioniersarbeid
eert.
Verder dat het initiatief in dien tijd door
particulieren genomen waardeering en aan
moediging verdiende wat thans niet zoo erg
meer noodig is nu er wel eens te veel initia
tief schijnt te worden getoond
Het was gistermiddag al dadelijk druk en
de verkoopsters maakten goede zaken, maar
drukker nog was het gisteravond.
Mej Harry van der Harst vergastte de
aanwezigen op declamatie, en door het koor
der school werden liederen gezongen, terwijl
andere jonge dames-kweekelingen eenige
dansen uitvoerden. Inmiddels werden de
stands niet voorbijgegaan. Het liep er zoo
druk dat sommige stands gevuld met werk
van de kweekelingen. zoo goed als uitver
kocht werden. Gelukkig dat het comité nog
meer van dit mooie werk achter de hand
heeft De recette heeft bii dit alles wel ge
varen Er werd veel ontvangen Laat het zoo
doorgaan. Men kent het goede doel.
Abusievelijk is gistermiddag vergeten mel
ding te maken, dat ook door den beeldhou
wer Zwollo uit Voorschoten een kunstvoor
werp werd beschikbaar gesteld.
VOORDRACHT
OVER HET BOEKDRUKKERSBEDRUP.
Voor de Vereeniging van den Handel-
drijvenden en Industrieelen Middenstand
voor Leiden en Omstreken hield gister
avond in de bovenzaal van café-restaurant
„De Harmonie" de heer N. de Bink. direc
teur der N.V Electr. Handelsdrukkerij C.
de Bink en Zoon. een populaire voordracht
over het drukkersbedrijf.
De spreker werd bij het niet zeer talrijke
gehoor ingeleid door den voorzitter, den heer
C Korteweg. die na allen welkom te hebbei,
geheeten er zijn voldoening over uitsprak,
dat het bestuur wederom een der loden be
reid had gevonden een voordracht te hou
den en den wensch te kennen gaf. dal dit
voorbeeld navolging zou mogen vinden.
De heer De Bink. hierna het woord ver
krijgende. begon met op te merken, dat de
kennis van het groote publiek ten aanzien
van het drukkersbedrijf zich bepaalt tot de
prijzen van het drukwerk, hetgeen temeer
verwondering moet wekken waar het druk
kersbedrijf zulk een belangrijke rol speelt
in de hedendaagsche samenleving.
Na nog eenige interessante bijzonder
heden te hebben medegedeeld over het ont
slaan en den ontwikkelingsgang van de
boekdrukkunst, gaf spr een duidelijke ui!-
eenzetting van den gang van zaken in bet
drukkersbedrijf. beginnende bij de letter
gieterij en achtereenvolgens hef hand- en
machinezei ten. de stereotypie en het druk
ken te behandelen.
Bij laatstgenoemden bedrijfstak onder
scheidt men drieërlei methodes- degeldruk
cylinderdruk en rotatiedruk, welke door spr
uitvoerig besproken werden
Waar het onderwerp te uitgebreid is om
het in een korf bestek weer te geven en wij
over hef dagbladbedrijf eenigen tijd geleden
een uitvoerige beschouwing gaven, meenen