20598
MAANDAG 9 .MEI
Anno 1927
STADSNIEUWS.
Het voornaamste nieuws
van heden. j
Ho.
EIDSCH
DAGBLAD
PRIJS OER &DVERTENTIEN:
I go CU. per regel. Bij regelabonnemeDt belangrijk lageren prijs.
Kleine Advertentiên uitsluitend bi) eooruitbetaling Woensdags en
hterdag» 50 Cts. bij -n maximum aantal woorden ran 30.
Incasso rolgent postrecbt Voor erentueele opzending van brieven
porto te betalen Bewijsnummer 5 Cts.
Bureau Noordelndspleln Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 2500 Redactie 1507.
Postchèque- en Girodienst No. 57055 Postbus No. 54
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Leiden per S maanden ƒ2 35. per weekƒ018.
Buiten Leiden, waar agenten gevestigd rijn, per week *0.18,
Franco per post 2 35 portokosten.
Dit anmrner bestaat uit DRIE Bladen
EERSTE BLAD.
ATSCHAFPU DER NEDERLANDSCHE
LETTERKUNDE.
i jaariijksche vergadering van de Maat-
Ichappij der Nederlandsche Letterkunde zal
i Woensdag 8 Juni alhier worden gehouden
fender voorzitterschap van den heer Frits
Hopman.
In deze vergadering zal het werk worden
lekend gemaakt, dat het bestuur der Maat
schappij, voor het vereenigingsjaar 1926
7, op advies van de Commissie voor
Ichoone Letteren, met den jaarlijks uitge-
ofden prijs van aanmoediging van f 1000
tekroond heeft
De maandelijksche vergadering stelt voor,
uit de rente van het Vaste Fonds een
lom van f 250 aan den heer J. Cornelissen
af te staan, als bijdrage voor zijn weldra te
irschijnen uitgave: „Nederlandsche Volks
humor op Stad en Dorp, Land en Volk".
Ter verkiezing van een bestuurslid in de
Jilaats van dr. H. T. Colenbrander, die aan
beurt van aftreden en niet herkiesbaar is,
lelt de maandelijksche vergadering het vol-
rende dubbeltal voor:
a. Dr. N. J. Krom, b. Mr. G. André de la
forte.
Verkiezing van leden der drie vaste com-
ïissiën:
Commissie voor Taal- en Letterkunde: ver
liezing van twee leden in de plaats der af-
dende leden Dr. J. te Winkel en dr. G. J.
loekenoogen. De commissie stelt voor de
Èubbeltallenr 1. a. dr. J. de Vries, b. dr. N.
[ran der Laan. 2. a. dr. G. J. Boekenoogen,
dr. C. R. van Haeringen.
Commissie voor Geschied- en Oudheid
kunde: verkiezing van twee leden in de
Elaats der aftredende leden Molhuysen en
lEekhof. De commissie stelt voor de dubbel
tallen1. a. dr. P. C. Molhuysen, b. J.
kleyntjens S.J. 2. a. dr. A. Eekhof, b. mr. D.
[tan Blom.
Commissie voor Schoone Letteren: verkie-
ng van een lid in de plaats van den heer
popman, die wenscht af te treden. De com-
aissie stelt voor het dubbeltal.' a. C. L.
ichepp, b. H. van Booven.
Na de pauze zal de folkloristische film
Neerland's Volksleven in den Oogsttijd"
gorden vertoond. De samensteller, de heer
J. van der Ven, zal de folkloristische toe
lichting geven en Prof. Julius Röntgen zal
laarbij zijne op oud-vad.erlandsche zang- en
Banswijzen gecomponeerde muziek ten ge-
moore brengen. De vertooning zal plaats heb
ben in den Casino-Bioscoop.
Na afloop der vergadering is er gemeen-
fchappelijke maaltijd.
De commissie voor geschied- en oudheid-
nde houdt aan den vooravond der verga
dering een voor alle leden der Maatschappij
legankelijke bijeenkomst. Hierin zal dr.
Henry Obreen uit Brussel spreken over: „De
heerschappijen van Putten en Strijen in de
middeleeuwen".
HULDIGING
|AN DEN HEER F. O. H. W. KESSELRING.
Zaterdagmiddag kwamen met de directie
fcn het Natuurkundig Laboratorium
Retenschappelgk en technisch
het
personeel,
het bestuur en leden van de Vereeniging
tot bevordering der opleiding tot Instnynent-
makers, leerlingen en oud-leerlingen dezei
opleiding en vele anderen in de collegezaal
van dit Laboratorium bgeen, om den heer
Kesselring, den vermaarden chef-glasblazer,
wiens leven en werken we Vrijdag in het
kort schetsten, te huldigen.
De collegezaal, die geheel gevuld was,
zag er feestelgk uit en op de werktafel
waren een aantal toestellen, uit glas ver
vaardigd, tentoongesteld, alle kunstvoorwer
pen op het gebied der glas blazers techniek
en door den jubilaris gemaakt
Onder de aanwezigen werd ook opgemerkt
de bekende Pargsche hoogleeraar Bequerel,
die thans in ons land vertoeft, benevens
mevr. de weduwe prof. Kamerlingh Onnes
en afgevaardigden van den Vereeniging van
Hooger Onderwijspersoneel, de heeren Bak
ker en Kasten.
Ook de 86-jarige oud-instrumentmaker de
heer Kouw, was overgekomen. Nadat de
heer K. met echtgenoote en kinderen was
binnengeleid door de heeren profs. De Haas,
Keesom en lector Crommelin en met luid
applaus door de talrijke aanwezigen was
begroet, werd de jubilaris het eerst toe
gesproken door prof. Keesom, namens de
directie. Deze zeide, dat zoovelen hier waren
bijeengekomen om te herdenken, dat de heer
Kesselring 25 jaar aan dit laboratorium is
verbonden geweest, om hier te getuigen
hoe hij al die jaren zgn groote bekwaamheid
ten dienste van het laboratorium en ^an
het wetenschappelijk onderzoek heeft gege
ven, en hem te danken voor de algeheele
toewijding, waarmede hij het gedaan heeft.
In een van groote waardeering getuigende
rede kweet de hoogleeraar zich van deze
taak. Zonder op volledigheid aanspraak te
maken trok spr. toch een resumé uit de
communications van het Laboratorium sedert
1902, om dan te toonen, welke belangrijke
kunstwerken op glasblazersgebied door den
heer K. zijn vervaardigd. Als eerste kunst
stuk noemde hij den vacuum mantel met in
den buitenwand ingesoldeerde veer, beschre
ven in 1903 door prof. Onnes en Heuse.
Daarmee was het soldeeren van metaal aan
glas, volgens de door Cailletet aangegeven
methode, hier voor goed geïntroduceerd
Verder noemde prof. K. nog het toestel,
beschreven door prof. Onnes en Zakrzewski,
de glazen van het toestel, waarmee prof.
Kamerimgh Onnes het helium vloeibaar
maakte en nog vele andere belangrijke toe
stellen.
Namens een aantal onderzoekers in binnen-
en buitenland, collega's, medewerkers aan
dit laboratorium, oud-leerlingen en leerlin
gen, alle vrienden van den jubilaris, bood
prof Keesom hem een bijzonder fraai gou
den horloge aan, een mooien stoel, om hem
daarnevens te overreiken een enveloppe.
(Daverend applaus).
Hierna sprak prof. De Haas een Uit
voerige geestige rede.
Uw werk is aldus prof. De Haas
voor de Instrumentmakers-school uitermater
vruchtbaar geweest. Veel uitstekende leer
lingen hebben uw werkplaats verlaten. Ik
noem de heer Gerritse, thans chef-glasblazer,
tovens leeraar van de 2de af deeling van
het laboratorium, de heer Jansen, chef-glas
blazer van de Technische Hoogeschool te
Bandoeng; de heeren Welbergen, Kuipers en
Pont zgn in Engeland geplaatst; de heer
Bol, die eerst te Princeton in Amerika ge
plaatst was, bekleedt thans een eervolle
positie bg Philips' Gloeilampenfabrieken; de
heer Teeuwen bevindt zich in Amerika, tal
van uw leerlingen zijn aan Mgn-instellingen
geplaatst.
Onze school is trotsch er op, een zoo
buitengewoon bekwame leeraar in het glas
blazen te bezitten. Wg waren in staat ons
land in den loop der tijden verschillende
goede blazers te leveren, en het langzamer
hand onafhankelijk te maken van het bui
tenland. Ik wil daarom vanaf deze plaats
gaarne u, geachte heer Kesselring, dank
zeggen als voorzitter van de Leidsche In-
strumentmakersschool voor alles wat gg voor
de school gedaan hebt. Uw groot kunnen
wordt ten hoogste gewaardeerd. Gg draagt
mede bij, evenals de geheele technische staf,
die met een toewgding zonder weerga werkt,
tot den roem van het Leidsche cryogene
laboratorium, alzoo besloot deze spreker zjjn
luid toegejuichte toespraak.
Op dr. Crommelin rustte de taak, den
heer K., namens het geheele wetenschap
pelijke personeel en de chefs der werk
plaatsen, geluk te wenschei. Hg beschouwde
dit als een voorrecht. „Immers, ik ben
zeide spr. met ons aller trouwen vnend
Flim, de eenige hier, die al de 25 jaar
onafgebroken met u heeft samengewerkt."
Spr. haalde uit die reeks van jaren een aan
tal voor aflen prettige herinneringen op,
waaruit tegelijk bleek de groote superiori
teit van den jubilaris op het gebied der
glasblazerskunst.
Hoe goed weet ik het nog, aldus
spr. dat prof. Onnes in uw werkplaats
een vluchtig potloodschetsje maakte van een
dubbel vacuumglas, dat noodig was voor
een magnetische proef met vloeibare zuur
stof en dat hg u opdroeg dat glas te
maken. „Maar dat is onmogelijk, dat kan
men niet van glas maken," was uw ant
woord. Prof. Onnes, die blijkbaar een beter
inzicht en een grooter vertrouwen had in
uw bekwaamheden dan ggzelf, antwoordde:
„Nu, probeer het maar eens", en verliet
de werkplaats. Gij toogt aan het werk en.....
een week later, na heel wat probeeren en
experimenteeren, was het werkstuk klaar
en wei volkomen naar den eisch. Het „on
mogelijke" was volbracht.
Hierna bood de ciseleur H. W. Stoxen
den jubilaris nog een plaquette aan met
de beeltenis van prof. Kamerlingh Onnes en
spraken nog uit naam van de leerlingen
ae heer L. Verschragen en voor de collega's
ieeraren de heer Wiesmerjer, waarna de
jubiiaris, mede namens zijn echtgenoote,
hartelijk dankte voor de hulde hem gebracht
en de mooie geschenken, benevens de be
dragen geld, hem aangeboden. (Daverend
applaus).
Na afloop der huldiging werden in de
practicumzaal, waar men nog eenigen Igd
toefde, ververschingen aangeboden.
HET GOUDEN JUBILEUM
VAN TIELEMAN EN DROS.
Met een enkel woord meldden wij reeds
iets van het feest, dat Zaterdag in het
fabrieksgebouw van de jubileerende firma
Tieleman Dros op zoo geslaagde wijze is
gevierd. Aan dat verslag, dat wegens den
Zaterdag eemgszins bekort verschijnen moest,
voegen wg nog het volgende toe.
En dan dient in de eerste plaats te worden
vermeld, hetgeen de president-commissaris
der vennootschap, de heer G. Hennus, heeft
heeft gezegd in de door hem uitgesproken
feestrede. Spr. zeide, dat de firma T. D.
haar reputatie over de geheele wereld be
reikt had ook door de toewgding van haar
personeel. Maar bovenal prees hg den ijver
Foto W. Blearé, Lefctat,
en de energie van de directie, die hg, sinds
hg tien jaar geleden als outsider in deze
familiezaak een commissarisplaats innam, had
leeren kennen en respecteeren. Spr. noemde
het een voorrecht deel uit te maken van een
college van commissarissen in een zaak
deze. Namens commissarissen bood spr. een
groot Delftsch bord aan, waarop de historie
van de firma in beeld werd gebracht, ter
versiering van het privé-kantoor, aan. Met
een driewerf hoera besloot de heer Hennus
zijn waardeerende rede.
De directie had trouwens nog meer ge
schenken in ontvangst te nemen; een zilveren
moten van een aantal tuinders, aangeboden
bg monde van den heer Van Staveren, een
monumentale klok van de firma Bink, twee
Deltsche borden van de firma Den Heyer,
een verzameling foto's vao het slachthuis
van de firma J. Owel Zonen, enz.
En dan waren er meer dan honderddertig
bloemstukken, waaronder vele uit Indië, van
agenten der firma en van bevriende huizen;
ml Leiden o. a. van het Openbaar Slacht
huis, van de firma Dros Gebrs. Tieleman,
van de K. v. K., van het Kinderhuis Jeruël,
van de „Bokkingvrouwen" en van den Con-
servenbond. Dan waren er naast talrijke
bloemstukken uit den handel, bloemen van
de Kon. Paketvaartmg., van de Stoomvaart-
mg. Nederland, van Van Nievelt Goudriaan
Co. en van de firma Ehrardt Dekkers,
te Rotterdam. De coop. Eendracht maakt
Macht, uit Utrecht, had bloemen gezonden
en zelfs de Chineesche firma Lauw Tjin,
uit Batavia, zond een bloemenhulde. Er wa
ren ook tientallen telegrammen uit binnen-
en buitenland gekomen, en vooral weer vele
geiukwenschen uit de Oost.
De heer Dros Sr. gewaagde in zgn rede
van de geschiedenis der oprichting der far
briek en van de aangename samenwerking
gedurende de veertig jaar met den tegen-
woordigen commissaris, den heer H. W.
Tieleman Sr. Hg noemde het schitterend
geslaagde werk van de feestcommissies geen
sinecure. Ook de prestaties van de Harmonie
T. en D. roemde spr. en hg zegde den
muzikalen inleggers ook in de toekomst steun
van de directie toe, terwijl spr. tevens zgn
personeel aanspoorde om een zangkoor op
te richten. Spr. dankte ten slotte alien,
vooral de gevers, voor de wijze waarop zij
dit jubileum onvergetelijk hadden gemaakt.
Het feest, waarop geen wanklanken werdon
gehoord, duurde tot omstreeks halfvier.
De receptie.
In het met een schat van bloemen ver
sierde kantoor aan de Middelstegracht heeft
gistermiddag van drie tot vijf uur de directie
van de vennootschap Tieleman en Dros,
autoriteiten, zakenvrienden en bekenden de
gelegenheid geboden huil gelukwenschen
aan te bieden.
Van die gelegenheid hebben meer dan
tweehonderd personen gebruik gemaakt.
Wij merkten o.a. op den burgemeester var»
Leiden, den dijkgraaf mr. A. Pijnacker
Hordijk, overste J. Boon namens den Gene-
raal-Majoor Hoofd-Intendant van het Neder
landsche leger; jhr. mr. dr. N. C. de Gijse-
laar, de wethouders Aug. L. Reimeringer
met de heeren dr. W. Stuurman en mr. Van
der Stok namens de commissie voor het
Slachthuis en J. F. X. Sanders, de voorz.
van de K. r. K. den heer D. ten Cate Brou
wer en den heer Molkenboer, de heeren N.
C. F. van Ginkel en mr. M. Vos namens het
Dept Leiden van de Mij. voor Nijverheid,
mr F. J. Trapman namens de Leidsche Ver
eeniging van Industrieelen en namens den
Conservenbond, de advocaten mr. Nord
Thomson en mr. Beets en vele confrères,
eenige notarissen en artsen en tal van ver
tegenwoordigers uit den handel en de in
dustrie. En dan waren er vertegenwoordigers
van andere conservenfabrieken, als die van
de firma's Wouterlood, Schoondergang
Speet en Nieuwenhuizen uit Leiden, van de
firma's W. Hoogstraten Co. uit Alkmaar
en van de Beverwijksche Conservenfabriek.
De drukbezochte receptie was om vijf
uur geëindigd.
In het onderschrift dat wij plaatsten bij
de foto van den wandplaats dien de directie
van de firma T en D is aangeboden hebben
wij ten onrechte den naam van Begeer te
Voorschoten genoemd als dien van den
maker. Het blijkt, en het is ons een ge
noegen dit te kunnen vermelden, dat de
plaat te Leiden is gegoten door de Leidsche
firma Growaseck en Stöxen, naar ontwerp en
model van den heer M. Zwollo.
BINNENLAND.
Huldiging van den heer Kesselring tfl
Leiden (Stadsn. Ie Blad).
Advies van den Middenstan dsraad over
de winkelsluitingswet en werktijdenbesluit
(Binnenl. 2e Blad).
Wijziging der Pensioenwet (Binnenl 2a
Blad).
Jnbilea der Staatsmijnen en van hef
Leger des Heils (Binnenl. 2de Blad).
De centrale commissie van bijstand voo*
de arbeidsbemiddeling (Binnenl. 2e Blad).
In de heden gehonden vergadering van
„Bloembollencultuur" is besloten tot het
hellen van een beurs-entrée gedurende ten
hoogste vijl jaar.
De heer H. van Boeyen zal vermoedelijk
worden benoemd tot burgemeester van
Katwijk. (Laatste Ber. Ie Blad).
BUITENLAND.
De verdere besprekingen te Genève ter
economische conlerentie (Buitenl. Ie Blad),
De Stahlhelmbetooging te Berlijn (Buitenl,
le Blad).
Gaat Mac Donald heen als leider van
Labour? (Buitend. le Blad).
Opening van het parlementsgebouw in
Australië's nieuwe hoofdstad. (Tel. le Blad),
Twee Fransche vliegeniers hebben den
tocht naai Amerika aanvaard en zijn heden
boven Amerikaansch grondgebied gezien.
(Tel., le blad).
Ging men op deze wijze te werk, dan was
dit een heele opluchting, een verfrissching
van ons tegenwoordig taalonderricht. Zoo
zouden kinderen en ook ouderen de huive-.
ring overwinnen, die ze nu nu na veel in-,
vuloefeningen uit de gewone taalboekjes
overvalt, wahneer ze iets moeten neer-,
schrijven.
De durf en daarmee het kunnen en ken-<
nen zou aanmerkelijk worden vergroot.
Aanvankelijk zullen de kinderen veel foui
ten maken. Door aanmoediging en de ge-,
leidefijk groeiende zelfcorrectie verdwijnen
deze echter steeds meer. Men wil dit werk
der kinderen misschien niet ernstig nemen?
Bedenk dat het de leerlingen met dezen
arbeid heilige ernst is!
De snelheid der vorderingen van de kin-,
deren is natuurlijk heel verschillend. Als
men ze maarden tijd laat, komt alles^terecht
yóór ze het leven ingaan.
Men vraagt zich af, of bij zoo'n opvatting
Tan het taalonderwijs nog boekjes noodig
zijn? De heer Jager meent van wel Zoo'n
boek kan lo. dienen voor aanvulling van
het taaimilieu, 2o. op exacte wijze de regels
•doen onderscheiden, die het kind bij zijn
schrijven en lezen reeds bemerkte.
Verschillende van de taalregels heeft het
kind zelf reeds gevonden zonder dat het
deze kan omschrijven. Het is vooral de
analogie die het hierbij leidt.
De kracht, die het drijft, om zijn taal ook
schriftelijk steeds meer te vervolmaken, is
dezelfde, die het aanzette tot het leeren
spreken. Deze kracht bij ons taalonderwijs
te benutten, is het geheim, dat voert tot zui-
ver schrijven. Zonder deze blijft het steeds
sukkelen.
Hierna besprak de heer Jager nog de be
doeling van verschillende oefeningen uit
het door hem geschreven taalboek.
Toen na een korte pauze gelegenheid be
stond tot het doen van vragen, werd door
de aanwezigen daarvan druk gebruik ge
maakt. Op duidelijke wijze beantwoordde de
heer Jager de verschillende opmerkingen.
Te ruim 10 uur sloop de voorzitter deze
zeer belangwekkende vergadering met dank
aan den inleider.
De directie van de jubileerende conservenfabriek Tieieman Dros. met lamilieleden en commissarissen, ge
fotografeerd tijdens het feest met het personeel, dat Zaterdag in de fabriek op luisterrijke wgze gevierd werd.
„DE PAEDAGOGISCHE BIBLIOTHEEK".
j Zaterdag vond de laatste lezing voor dit
I seizoen van bovengenoemde Vereeniging in
I het Nut plaats. De heer A. Jager van Heem-
I stede sprak over „Taalonderwijs".
Met groote belangstelling werd het zeer
gemotiveerde betoog voor een meer logisch
taalonderwijs aangehoord. De heer Jager
wenscht den weg der ware taalontwikkeling
op de school te zien gevolgd. Zooals het
kind leert spreken door oefening, gesteund
door aanmoediging van zijn omgeving, zoo
moet het taal onderwijs ook geschieden door
veel gelegenheid tot schrijven te geven; veel
gelegenheid tot het neerschrijven van ver
haaltjes en woorden, zooals die door het
kind zijn bedacht. Geleidelijk groeit dan het
kunnen Het illustreeren van de verhaaltjes
kan men aanmoedigen.
PROPAGANDA-FEESTAVOND VOOR DE
VROUWENZWEMSPORT.
Een „leuke dansavond" noemde men dit,
en voor ons was 't daarom eigenlijk journa-i
listieke contrabande. Een simpele beschouw
wing over de gebeurtenissen van dezen Za
terdagavond meenen wij echter niet achter
wege te mogen laten, niet alleen omdat de
„charleston-huivering" gepaard ging met
velerlei attracties, maar ook omdat het stre
ven der wakkere dames-afdeeling van de
Leidsche Zwemclub in ieder opzicht lof en
waardeering verdient. Zij beoogt immers-in.
algemeenen zin de zwemsport te propagee-
ren en meer in het bijzonder, die voor vrou-
wpn en meisjes populair te maken omdat
deze is: de mooiste, de nuttigste, de gezond
ste en dus do meest noodige sport, gelijk de
presidente van het uitvoerings-comilé mevr.
A. M van der LijkeSytsma. het zoo kern-^
achtig zeide in haar openingswoord. De be-