20545
ZATERDAG 5 MAART
Anno 1927
bFFICIEELE KENNISGEVING
STADSNIEUWS.
Het voornaamste nieuws 1
van heden. 1
Mo,
EIDSCH
DAGBLAD
PRIJS OER AD VERTE NTIEN:
180 Ct«. per regeL Bij regelabonnement belangrijk lageren prijs
I Kleine AdverteniiSn uitsluitend bi) vooruitbetaling Woensdags en
faterdag» 50 Cts bij en maximum aantal woorden van 30
I Incasso volgens postreoht Voor eventueele opzending van brieven
0 Cts porto te betalen Bewijsnummer 6 Cts.
Bureau Noordelndspleln Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 2500 Redactie 1507.
Postchèque- en Girodienst No. 57055 Postbus No. 54
PRUS DEZER COURANT: t
Voor Leiden per 3 maanden 2.85 per week#0.18.
Buiten Leiden, waar agenten gevestigd zijn. per week«0.18.
Franco per post 2 36 portokosten. I
I tammer bestaat alt VIER Bladen
EERSTE BLAD.
HINDERWET.
J Burgemeester en Wethouders van Leiden
|:engen ter algemeene kennis, dat door hen
beslissing op het verzoek van de N V
[eidsche Broodfabriek, om vergunning tot
uilbreiden van de brood- en besohuit-
Lkterij in het perceel Nieuwe-Mare No 1,
lïdastraal bekend gemeente Leiden, Sectie
No. 556, is verdaagd.
A. VAN DE SANDE BAKHUYZEN,
Burgemeester.
VAN STRIJEN, Secretaris.
Uden, 5 Maart 1927.
8997
I JUBILEUM Dr. H. J. M. BOONACKER.
J Konden we in ons nummer van gisleren
|>j melding maken van het uitreiken, bij
tonde van den heer A. L. van Beeck, van
huldeblijk van patiënten en vrienden,
b den verderen loop van den middag kwam
zeer groot aantal personen den jubilaris
I zijn familie, die als 't ware bedolven wa-
i onder een enormen schat van bloem-
hkken en cadeaux, gelukwenschen.
(Afzonderlijk mogen hierbij wel vermeld
porden de bloemstukken, ingezonden door
iafd. Leiden Ned. Mij. tot bevordering der
bneeskunde; Bestuur Ziekenfonds Boer-
nve. Bestuur Vereeniging Hulp in de Huis-
louding; Medisch Pharmaceutisch Zieken-
Jtadsscom missies; Algemeen Ziekenfonds
lwr Leiden; Ziekenfonds zorgt in den Tijd;
ziekenfonds Verplegingsfonds v. d. Coöp.
(Vooruit"; Zuid-Holl. Vereeniging het
Ijroene Kruis; Directeur Ziekenfonds tot
fulp der Menschheid.
Iet woord voerden o.a.: dr. J. A. Schreu-
namens de afd. Leiden van de Zuid-
1. Vereeniging „Het Groene Kruis", met
|ce volgende rede:
Namens het bestuur v. d. Afdeeling Lei-
Een van de Zuid Hollandsche Vereeniging
iHel Rroene Kruis" bied ik U de meest har-
rlijke" gelukwenschen aan bij gelegenheid
fan uw 40-jarig jubileum. Een groot deel
■an die veertig jaren zijt ge bestuurslid van
Inze afdeeling en wel van de oprichting af.
pnk bTengen we U voor alles wat ge in het
'lang der Vereeniging hebt gedaan, dank
oor Uwe belangelooze medewerking en voor
f goede adviezen. Steeds stondt ge op de
waar het Groene Kruis-belangen gold
aaltijd deedt ge dat met gronten ijver en
Nar enthousiasme. Ik zou willen vragen:
*aar waart ge niet met ijver en enlhou-
l'asme werkzaam! Ook als bestuurslid van
[e wijkverpleging van den Protestantenbond
febt ge uw sporen verdiend en breng ik. als
Foorzitter. namens het bestuur U gaarne
[buide en dank.
Als Collega héb ik U leeren kennen en
^aaideerenge zijt een eerlijk betrouwbaar
"-ollega, iemand van de oude garde, de
l'oede oude degelijke garde, die het kentee-
|*en van de echte, onvprvalschte collegiali-
'fil in zijn wapen draagt, die nobele opvat-
!%en en begrippen heeft omtrent de onder-
[urre verhouding die tusschen collega's moet
wslaan en die daarom bij zijne amb'genoo-
hoog staat aangeschreven Tk eindig met
- wensch dat we U nog lang in ons midden
toozen hebben in volle gezondheid en in
Mie werkkracht èn als collega èn als he-
l&tourslid van Groene Kruis en Wijkvernle-
f'ng. omringd door allen die U lief en dier
baar is.
br. M. D Horst, voorzitter der Afdeeling
ILeiden en Omstreken der Nederl^ndsche
IJJaa(schappij tot Bevordering der Genees-
Jsunde, sprak:
Hooggeachte Collega.
Het is mij een aangename taak. als voor
later der Afdeeling Leiden en Omstreken,
|u namens het Bestuur en de leden te mo-
|pn gelukwenschen met uwe 40-jarig jubi
leum.
Het is wel toevallig, dat ik juist die taak
l&l vervullen, want ik ben waarschijnlijk
|j*n van de weinige leden onzer afdeeling
I ie U reeds in Maassluis hebben gekend,
j °en ik destijds woonde op Rozenburg. Ik
I erinner mij nog levendig, hoe. ik U
I consult vroeg bij een patiënt met cholera
plek hulpsri
I ?°8iras- leerde U toen kennen als 'n voor-
l,e, lijk geneesheer en als een bij uitstek
ulpv aardig mensch En zoo hebben wij U
v allen hier in Leiden steeds gekend. Een
I J r<^eHjk geneesheer zijt gij steeds ge-
met een open oog voor den vooruit-
j3n? ^er wetenschap, met een levendige be-
I "Ip'elling, voor alles wat onze kunst be-
t, tnet een frischheid van geest die menig
?ere U mag benijden.
drukke werkzaamheden in de prak-
hebt gij nog gt^eds tijd kunnen vinden
Inaa,5chappelijke bemoeiingen, waarbij
°°ral denk aan uw werk op het gebied
4 eerste hulp bij ongevallen. Het feit dat
gij, met zijne Koninklijke Hoogheid den Prins
der Nederlanden de eeuwige dragers zijt van
de „de Ruyter medaille", als een herinnering
aan uw optreden bij de Berlin-ramp aan den
Hoek van Holland, mag hier nog wel eens
extra worden vermeld.
Van ons afdeelingsbestuur zijt gij vele ja
ren een der meest gewaardeerde leden. Op
het gebied der huisartsen-organisatie en van
het ziekenfondswezen een der vooraan
staande mannen.
Doch niet alleen daardoor hebben wij U
leeren achten. U hebt U ten allen tijde doen
kennen als een goed mensch in den waren
zin des woords Van Uwe vriendelijkheid,
uwe hulpvaardigheid jegens de collega's en
patiënten, hebben wij herhaaldelijk de be
wijzen gezien.
Moge het ons gégeven zijn U nog lange
jaren in ons midden te zien, in een geluk
kig samenleven met Uw gezin, als een sie-
Taad van onze afdeeling en een voorbeeld
voor ons allen.
Dr. Cath. Hovens Gréve, sprak namens de
^Doktoren den jubilaris aldus 'toe:
Hooggeachte Heer Boonacker.
Het zij ook mij vergund hedenmiddag
eenige woorden tot u te richten, en u na
mens alle collega's hartelijk geluk te wen-
schen met den schoonen feestdag, die gij
heden herdenkt.
Wij, uw collegas', zijn Irotsch op u. En
wij zijn blijde, dat wij op dezen dag gelegen
heid hebben gekregen van onzen trots en
dankbaarheid jegens u te mogen getuigen.
Want gij zijt voor ons een voorbeeld, hoe
men als arts, in het bijzonder als huisarts,
kan staan midden in de wereld en midden
in 't leven, en hoe men daarbij een d r i e-
voudige taak kan vervullen. Allereerst zijt
gij voor tallooze menschen de raadsman als
arts, en niet alleen in de particulier prak
tijk, maar bovendien in de vaak overstel
pend drukke fondspraktijk hebt gij steeds
gelegenheid geschonken zich tot u te wen
den om hulp en steun. Daarnaast is het u
mogen gelukken uw belangstelling te blijven
koesteren voor talrijke vraagstukken, zoo-
we). binnen hel terrein van uw praktijk, als
ook daarbuiten, waar het de maatschappij
en het sociale leven betrof; hoe vaak werd
ook daar niet een beroep gedaan op uw tijd,
uw werkkracht, uw groote welwillendheid.
Maar bovenal zijn wij trotsch op u, omdat
wij in u erkennen een van de allerbeste
collega's, die een medicus zich voor kan
stellen: altijd klaar om een ander te helpen,
onbaatzuchtig waar het uw eigen belang
geldt, vol belangstelling en vriendelijkheid,
waar het betreft een jong onervaren collega
weg-wijs te maken Mijzelf hebt gij in de
eerste jaren van mijn vestiging, toen ik mij
vaak zeer hulpeloos en onveilig voelde te
midden van mijn mannelijke ambtsbroeders,
menigmaal met uw raad en steun geholpen
en opgebeurd. Ziet u, deze groote vriende
lijkheid en onbaatzuchtige welwillendheid
is het, die wij, uwe collega's, algemeen op
prijs stellen. En toen dan ook het plan ge
vormd werd, om u op dezen dag een hulde
te brengen uit naam van alle collega's hier
ter stede, werd dit plan door allen van harte
toegejuicht. Het is mij een groote vreugde u
te* kunnen meedeelen, dat nagenoeg alle col
lega's, artsen zoowel als hoogleeraren, van
hun instemming hebben blijk gegeven. De
keuze van geschenk kostte ons eenig hoofd
breken. Het liefst hadden wij besloten u een
wandelstok aan te bieden, deels uit symbool,
deels als beschamend voorbeeld voor uwe
jongere collega's, daar gij de eenige onder
ons zijt, die zich per pedes voortspoedt, en
niet, zooals de meesten, per fiets, per Ford
of in een „echte" auto! Daarna hebben wij
gedacht aan een leuningstoel of serre-ameu
blement. maar ook dit leek ons een minder
geschikt geschenk, daar een otium cum dig-
nitate nog verre van u verwijderd moge zijn.
Ten slotte leek het ons 't beste „het verkeer
maar per lucht te regelen", daar wij meen
den, dat de radio u misschien welkom zou
zijn; evenwel werd dit keer geen „bindend
besluit" zooals dat onder medici heelen mag
genomen.
Mag ik u daarom voorloopig dit geschenk
aanbieden uit naam van 53 collegae, en hier
aan de wensch toevoegen, dat wij u nog vele
jaren in ons midden mogen behouden, als
voorbeeld van een trouw en hoogstaand
collega.
Ook van buiten de gemeente waren velen
gekomen om den jubilaris geluk te wen-
schen, o.a. dr.'Thiebaut uit Maassluis, na
mens het Groene Kruis aldaar en de afd.
Maassluis van de Vereeniging ter Bestrij
ding van Tuberculose.
De huldiging door de fondspatiënten heeft
hedenmiddag van 3 lot halfvijf plaats in
het Wijkgebouw in de Langestraat.
VERSTER-TENTOONSTELLING
IN „DE LAKENHAL".
De voorbereidingen voor deze tentoonstel
ling zijn in zoo verre gevorderd, dat nu
reeds vastgesteld kan worden, dat de op 2
April te openen tentoonstelling hoogst be
langrijk zal zijn. Uit de verschillende
periodes van den arbeid van- Verster werd
door de eigenaars het schoonste werk toege
zegd. zoo zal bij hooge uitzondering mevr.
H. KröllerMuller te 's-Gravenhage alle
werken van Verster uit hare verzameling
inzenden. Van het werk van den Leidschen
meester, die zoo zelden exposeerde, zal in de
Lakenhal een volledig overzicht kunnen
worden gegeven.
DE A.-R. PARTIJ EN DE GEMEENTERAAD.
In de gisteravond gehouden vergadering
der anti-revolutionaire kiesvereeniging „Ne
derland en Oranje" in het gebouw „Patri
monium" werd overgegaan tot definitieve
candidaatstelling voor het lidmaatschap van
den gemeenteraad. Men kwam in verband
met een nog al eenigszins ingewikkeld pun-
tenstelsel slechts lot de beslissing omtrent
de eerste vijf candidaten en wel als volgt:
lo« dr. J. G. van Es; 2o. F. E Eikerbout. 3o.
B J. Huurman: 4o. T. S Goslinga; 5o. D.
Parmentier. De staartlijst zal. nadat de bere
kening over de verkregen punten bekend is,
worden medegedeeld.
HET ONDERWIJS IN DE KENNIS DER
LEVENDE NATUUUR IN DE L.S.
Gisteravond hield prof. dr. F. J. J Buy-
tendijk, hoogleeraar in de physiologie aan
de Rijksuniversiteit te Groningen op uit-
noodiging van de vereen. „Paedagogische
Bibliotheek" alhier, in de kleine Stadszaal,
een voordracht over bovenstaand onder
werp. De vrij goed bezochte vergadering
werd geleid door den voorzitter der ver
eeniging, den heer Van Schalk, hoofd
eener openbare school alhier, die, voor hij
den spreker met een enkel woord inleidde,
een volgende bijeenkomst aankondigde,
waarin als spr een schoolhoofd, de heer
Jansen zal optreden en liet de vergade
ring over dag en uur zelf beshssen Hierna
gaf hij het woord aan prof Buytendijk.
Na een uitvoerige inleiding waarin spr.
er aan herinnerde dat tegen ons lager on
derwijs, dat met alle ander onderwijs één
keten vormt, vooral drie grieven worden
gemaakt, n.l. dat het lijdt aan overlading,
dat er onnoodige stof wordt gegeven en
dat het in vele opzichten te weinig prac-
tisch resultaat oplevert. Na de betrekke
lijke waarde van deze critiek te hebben
erkend merkte spr. op dat die echter ook
wel tegen het voorgezet en hooger onder
wijs kan worden gemaakt. Als eerste scha
kel in den keten tot wetenschappelijke ont
wikkeling, vorming en opvoeding tevens,
is het z.g. lager onderwijs van groote be-
teekenis. En deze wordt niet in hoofdzaak
bepaald door de meer of mindere nuttig
heid van de te geveq stof, veeleer door
de aan te kweeken ievenshouding. Lett-o
men op het practischë nut alleen dan zou
het onderwijs en de kennis der levende
natuur op de lagere school slechts een be
trekkelijke waarde hebben. Doch met be
trekking tot het bepalen van de levens
houding, wordt de waarde er van veel
grooter. Het kan er in hooge mate toe me
dewerken om te leeren waardeeren. De
taak der lagere school hoeft wel steeds
het intellect te vormen en te ontwikkelen,
maar daarbij heeft het ook te letten op
het geheele terrein van het menschelijk
bestaan. En daarbij komt nog iets anders
te pas, dan kennis der feiten alleen en het
practisch toepassen er van Eigens in de
ziel van den worden mensch ligt een
aanknoopingspunt door spr. dat der piëteit
en der eerbied genoemd. En nu is het voor
al bet ouderwijs in de natuurkennis, dat
zoo gegeven kan worden, dat het dit aan
knoopingspunt raakt en opwekt tot waar
deering, eerbied en bewondering, die in
verband met de kinderlijke naïviteit weer
tot een verbindende eenheid leidt.
En waar, zooals spr. reeds eerder deed
uitkomen, de school niet alleen tot taak
heeft den jongen mensch klaar" te ma
ken, maar ook om hera mede te helpen
vormen tot den waarachtigen, vcelzijdigen
mensch, is het onderwijs in de natuurken
nis volgens spr. van bijzondere waarde.
Het onderwijs in dit vak. zóó gegeven, als
spr. zich dit denkt, schept een sfeer van
wonder geestelijk goed: piëteit en naïvi
teit is in verbinding gekomen en geworden,
een schat des gemoeds. m
Na deze algemeene beschouwingen, waar
bij het allen aandacht vergde om den spr.
in zijn meermalen diepgaand betoog te
volgen, zette spr. nog in het kort uiteen
hoe dit onderwijs in de lagere school moet
worden gegeven. Is het practisch noodig
dat de leerlingen weten en kennen, cle
goede onderwijzer zal de stof zoo behan
delen, dat zijn lessen ook raken de 6traks
door hem genoemde sfeer. Hij zal daar
voor de stof moeten losmaken van het
strenge leerboek. De levende natuur is nog
meer dan een verzameling van beesten en
planten. Daar boven uit gaat de saam-
hoorigheid de levenseenheid, die het kind
reeds beseffen kan en uit die eenheid
spreekt weder harmonie. Alles in de natuur
wijst op doelmatigheid, maar er is nog
meer dat zij openbaart. Spr. noemde o.a.
de typologie, het karakteristieke, waar
aan hij ter zake het onderricht ook nog
eenige beschouwingen wijdde.
Hoofddoel blijft: voelen van de waarde
van, en liefdevolle eerbied koesteren vóór
de natuur.
Spr. besloot met enkele technische wen
ken met betrekking tot dit onderwijs, zijn
zeer interessante lezing.
Van de gelegenheid om over het onder
werp met den spr. van gedachten te wis
selen, werd een zuinig gebruik gemaakt.
Men had zeker nog wel veel te» vragen,
doch stond blijkbaaT te schuchter tegen
over de door den spr aangeroerde proble
men, om ze aan te raken.
De voorzitter sloot met een woord van
dank aan spr. en gehoor.
VEREENIGING TOT VERZORGING
VAN KLEINE KINDEREN.
Ten-huize van mevr. Pijnacker Hordijk
had gistermiddag vanwege bovengenoemde
vereeniging een algemeene ledenvergadering
plaats.
Aan het jaarverslag over 1926 ontleenen
wij het volgende:
In Februari van het jaar. mochten wij het
40-jarig bestaan van onze vereeniging her
denken. Die dag was voor mevr Van Wen
senStatz tevens een zeer gedenkwaardige,
daar zij al die 40 jaar onafgebroken zitting
had in ons bestuur en de functie altijd met
grooten ijver en belangstelling vervulde.
Dat de K. B. vele vrienden heeft, bleek
wel uit het groote aantal giften bij het
40-jarig bestaan ontvangen, waaronder van
mr. Eg. de V. f 100, mevr. Dr. f 100, mevr.
S. v. H. f 10, mej. H. f 25 mej. de Fr. f 10. de
heer D. H. f 40 en de heer G. G. I 25.
Met het 40-jarig bestaan herdachten wij
tevens het 12!/s-jarig jubileum van onze
directrice, mevr Schmidt. Bij monde van de
presidente werd haar met eenige zeer harte
lijke woorden een geschenk aangeboden en
tevens den wensch uitgesproken, dat zij nog
vele jaren met denzelfden ijver en toewijding
aan onze instelling verbonden zou blijven.
Bij een bezoek van den burgemeester, jhr,
mr. dr. N. C. de Gijselaar aan onze inrich
ting werd de niet gunstige finantiëele toe
stand van onze Vereeniging besproken en
kwam zoodoende het plan tol stand om ter
eere van het 40-jarig bestaan van de Ver
eeniging een bazaar te houden. Aan deze ba
zaar heeft de crèche haar voortbestaan te
danken.
Bij de opening van den bazaar mochten wij
behalve ons bestuurslid mevr. v. Wensen
nog twee oprichtsters der vereeniging in ons
midden zien n.l mevr. Krantzvan Dijk en
mej. Hartevelt. De netto-opbrengst van den
bazaar bedroeg f 2889.48.
Door de groote medewerking, die ons van
alle kanten werd verleend waren de onkos
ten slechts f 300. Een woord van dank aan
allen, die tot het welslagen hebben mede
gewerkt is hier zeker op zijn plaats.
In het personeel kwam alleen deze ver
andering, dat onze dienstbode. Catherine
Warmond, ons wegens huwelijk heeft verla
ten, nadat zij^ons met voorbeeldigen ijver
en hulpvaardigheid gediend had.
Met het St. Nicolaasfeest kregen '58 kin
deren een klèedingstuk en speelgoed. Door
vriendelijke medewerking van de meisjes
studenten kwamen St, Nicolaas en zwarte
Piet deze zelf uildeelen.
Wegens aftreden van jhr. mr. dr. N. C. de
Gijselaar als burgemeester van Leiden
meende mevrouw De GijselaarViruiy als
eere-presidente ontslag te vragen. Daar
mevr. De Gijselaar voorloopig de stad nog
niet gaat verlaten, hopen wij, dat zij op dit
besluit zal willen terugkomen en nog zit
ting blijft .houden in ons bestuur. Met haar
zouden wij anders een ijverig bestuurslid en
goede raadgeefster missen.
In den loop van het jaar waren wij ge
noodzaakt een kleine verandering in het
huishoudelijk reglement te brengen; hierop
neerkomende, dat het personeel bij ziekte
langer dan 3 weken in overleg met het be
stuur een nadere regeling van het salaris
getroffen zal worden of ontslag gegeven.
De vergadering in Rotterdam van den
Bond van Vereenigingen van de Informatie
bureau voor Kinderbewaarplaatsen werd
door de presidente en secretaresse bijge
woond. Met veel belangstelling werden de
verschillende bewaarplaatsen bezichtigd.
In 1926 werd de inrichting bezocht door
8015 kinderen, waarvan 1451 fl. kinderen.
Ontvangsten in 1926: f6425.13; uitgaven
iij 1926: f4285.34.
Het bestuur was als volgt samengesteld:
mevr. De GijselaarViruiy, eerepresidpnte;
mevr. HoogenboomThomas, presidente,
Zoelerwoudsche Singel 18; mej. Ch. van
Vollenhove, secretaresse. Rapenburg 106;
mevr. GoudsmitCohen. penningmeesle-
resse, Noordeinde 52; mevr. Le Poole
v. Beek, linnendame; mevr. Wernink
Van Nouhuys, huishouddame; mej. Hosse
ling, speelgoeddamemevr. Pijnacker Hor
dijkPijnacker Hordijk; mevr. Kluyver
Honigh; mevr. Egbert de VriesBaartz;
mevr. Van WensenStatz; mevr. Cosijn
Sanders, mevr. FrentzenZaalberg.
MAATSCHAPPIJ DER NEDERLANDSCHE
LETTERKUNDE.
Henrik Ibsen en de antieke tragedie.
In de gisteravond gehouden maandelijk-
sche vergadering van de Maatschappij der
Nederlandsche Letterkunde. - hield prof. dr.
W. B. Krïstensen. hoogleeraar alhier, een
voordracht over „Henrik Ibsen en de an
tieke tragedie".
Spr begon met enkele opmerkingen over
de Grieksche tragedie. De zoogenaamde oor
sprong der tragedie, waarover nog steeds
veel geschreven wordt, helpt ons weinig om
de tragediestructuur der 5de eeuw in Grie
kenland te begrijpen De literatuur moet op
zichzelve. afgescheiden van haar onderstel
den oorsprong, beschouwd worden. Wat wij
onder „idee der tragedie" verstaan, blijkt
dus het werk der Atheensche dichters niet
te hebben bepaald Daarentegen valt de ver
wantschap tusschen de tragedie en het epos
in het oog.
Toch wordt volgens spr. on9 „tragisch
genre" ook in de Attische literatuur aange
troffen. Agamemnon en Choëphorux van
Aischylos, beide Oedipus drama's en Au-
BINNENLAND.
Het 40-jarig jubileum van dr. Boonacker,
te Leiden.
Voorstel van B. en W. te Leiden om een
tijdelijken wethouder te benoemen.
Het ontwapeningsvoorstel der soc.-dem. in
de Tweede Kamer.
Een wetsontwerp tot wijziging der Provin
ciale Wetgeving.
Adres der Werkgevers inzake de regeling
van den Hoogen Raad van Arbeid.
BUITENLAND.
Een spoorwegconflict in Tsjecho-Slowakije
Geruchten over oneenigheid onder da
Kantonneezen.
Het Amerikaansche Congres is gesloten.
Aardbeving in Hongarije.
tigone van Sophokles. Herakles en Hyppo-
lytos van Euripides zijn voorbeelden van
tragedie, waarin de heroënlegende 'n breede
plaats inneemt, en de moderne tragedie is
een vergelijking mogelijk.
De heros werd, anders dan gewone afge
storvenen, wegens bepaalde uitnemende
eigenschappen of daden vereerd. Ree<ls vóór
zqn dood openbaarde zich z\jn goddelijk
wezen. Over het algemeen waren de Grieken
geneigd de schitterende gaven van groote
menschen als vermogens van goddeljjken a^rd
te beschouwen, den mensch met het god
delijke in aanraking brengend. Zeker een
groot voorrecht van den begenadigde, maar
ook een groot gevaar, gevaarlijk voor den
mensch als eindig wezen. De grootste men
schen, door goddelijken aandrift bezield,
streven feitelijk doeleinden na, die buiten
dit leven liggen. Dit is een der motieven
in de oude tragedie. De grootheid van den
mensch beteekent ook zijn ondergang.
Een treffend voorbeeld daarvan is de
tragedie van den grooten heros, het ideaal
van menschelijke hoogheid* en glorie.
Heracles. Euripides knoopt nog de mythe
aan en laat Hera den waanzin over Heracles
zenden. Maar de wraak van Hera is ook bij
Euripides, godsdienstig volkomen gemoti
veerd. Het wordt ons duidelijk gemaakt,
dat feitelijk de voorafgaande bovenmensche-
schelijke daden Heracles waanzinnig moeien
maken, d.w.z. zijn bestaan als eindig wezen
opheffen. Hij doodt zijn vrouw en zijn
kinderen in den waan het huis van zijn
vjjand Eurystheus uit te roeien en daardoor
zijn overwinningen te bekronen. De glorie
van den held keert zich dus ten slotte
tegen hem zelf en verplettert hem. Dat is
de tragedie van den typischen heros.
De tragedieën van Hippolylos en Aga
memnon en vooral van Prometheus getuigen
van dezelfde voorstelling.
De geest der oude tragedie leeft bij vele
latere dichters "voort. Daaronder ook bij
Ibsen, deze kunstenaar-asceet, die alles aan
zijn roeping als kunstenaar ondergeschikt
maakte.'Dat geeft aan zijn werk een bijzon
der persoonlijk karakter; de zware ernst
van den dichter deelt zich aan zijn werk
mede. Niet de ernst van den moralist en
tuchtmeester. Die is wel soms in zijn eerste
werken te vinden, zelden in de latere Het
gaat voor hem om grootere dingen dan ethi
sche normen, om inwendige tegenstellingen
en conflicten, die den mensch dieper raken,
dan welke normen ook.
Het onderwerp dat hem vooral aantrekt is
het lot van den niets ontzienden kunstenaar
en dén grooten mensch, die zijn hand naar
het eeuwige uitstrekt. Ibsen heeft misschien
even diep als de oude meesters de glorie en
den vloek van de menschelijke groothe'd be-»
grepen en gekend Wat hij daarover zegt
reikt vér; zijn gemeente zou men bijna uni
verseel kunnen noemen, maar de menigte
zal er nooit toe behooren. Zijn kunst is,
evenals die van den oude tragische dichiers
is een bij uitstek aristocratische kunst.
Als treffende illustratie van de tragedie
bij Ibsen, zijn te noemen,,Een volks
vijand", die toch vooral als de aanhef van
de tragedie beschouwd moet worden naar
spr. meent. Verder noemde spr. o.a.
„Bouwmeester Solness" en „Wanneer onzo
do oden ontwaken." In alle vinden wij
het motief terug dat ook bij de anderen
van groote betcekenis was: onder het na
jagen van de hoogste doeleinden, buiten
ille eindigheid liggend werkt de mensch
lijn eigen bestaan tegen. Een vloek
aldup besloot spr. rust op alle mensche
lijke grootheid
Deze zeer belangwekkende voordracht
werd met groote aandacht gevolgd en aan
het. slot warm toegejuicht.
De voorzitter bracht den hoogleeraar
jlank voor zijn schoon en waar betoog.
