1827 -1927
HET EEUWFEEST
FIRMA DROS
Gebrs.TIELEMAN
No. 2048S
VRIJDAG 24 DECEMBER
Anno 1926
BERICHT.
STADSNIEUWS.
Het voorn^riR nieuws
van heden.
L
PRIJS DER ADVERTENTIEN:
80 Cta per regel Bij regHabomiement belangrijk lageren prijs
Kleine Advertentièn uitsluitend bij vooruitbetaling Woensdags en
Zaterdags 60 Cta bij -en maximum aantal woorden van 30
Incasso volgens postrecht Voor eventueele opzending van brieven
10 Cta porto te betalen Bewijsnummer 6 Cts.
Bureau Noordeindspleln Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 2500 Redactie 1507.
Postchèque- en Girodienst No. 57055 Postbus No. 54
- PRIJS DEZER COURANT»
Voor Leiden per S maanden 2.36 per week ƒ0 18.
Buiten Leiden, waar agenten gevestigd zijn. per week„0.18.
Franco per post 2 35 portokosten.
Dit nummer bestaat uit VIER Blader
EERSTE BLAD.
Wegens het Kerstfeest zal het
„Leidsch Dagblad" morgen, isten
Kerstdag, niet verschijnen en ztin
onze Bureaux den geheelen dag ge
sloten.
DE DIRECTIE.
Dr. G. M. RUTTEN. f
Te Nijmegen is gisteravond na een lang
durige ongesteldheid op 54-jarigen leeftijd
overleden dr. G. M. Rutten. in kven leeraar
in de scheikunde aan de H B. S. met 5-ja-
rigen cursus alhier, waaraan hij nu
ruim 27 jaar verbonden was, na eerst een
jaar lijdelijk als zoodanig werkzaam te zijn
geweest. Hij werd aan deze bloeiende in
richting als een uitnemend leeraar gewaar
deerd, een vriend van de leerlingen en van
zijn collega's en bij de autoriteiten om zijn
kunde en bekwaamheid hoog geacht, wat
vooral tot uiting kwam toen hij ter gelegen
heid van zijn 25-jarig jubileum werd ge
huldigd.
Dr. G. M. Rutten.
De heer Rutten werd te 's-Gravenhagé
geboren den 29sten Februari 1872 en be
reikte dus den leeftijd van 54 jaar.
Na eerst het lager onderwijs in zijn ge
boortestad te hebben gevolgd, volgde hij al
daar het gymnasiaal onderwijs, waarna hij
na zijn welgeslaagd eindexamen in 1891 al?
student in de chemie aan de Universiteit
alhier werd ingeschreven, waar hij een der
beste leerlingen was van de hoogleeraren
Van Bemmelen en Franrhimont. twee man
nen. die op het gebied der scheikunde groote
verdiensten hadden. Hij koos voor zijn
Proefschrift een zeer moeilijk onderwerp,
dat door den beroemden Amsterdamschen
hoogleeraar Bakhuys Roozenboom indertijd
als zoodanig werd erkend, n.l. het .Onder
zoek omtrent de samenstelling der bismufh-
nilraten", op welke dissertatie hij in 1900
promoveerde. Oorspronkelijk lag het niet in
zijn voornemen leeraar te worden, veeleer
om aan een bui tenia ndsche Universiteit te
werken en daarna in de prncfiiV te gaan.
In het begin van het jaar 1900 wc-iu ech
ter de directeur van de Leidsche H. B. S.,
dr. De Loos, die zelf het onderwijs in de
scheikunde gaf. ernstig ongesteld en viel de
aandacht op den jongen doctor in de che
mie. ten einde een deel dier lessen op zich
te nemen. Daardoor werd hem de gelegen
heid geboden met het onderwijs kennis te
maken; het les geven vond hij aangenaam,
hij kon goed met de jongens omgaan en 7.00
kwam hij er toe zijn buitenlandsche pl-in
nen te laten varen en zich voor goed aan
het onderwijs te wijden. Aanvanl'eliik was
het aantal lesuren, hem aan de H. B. S. en
het Gymnasium opgedragen slechts elf. [Tij
had hier dus geen behoorlüVe positie, wat
hem noopte naar een betrekking aan de
H. B. S. te Breda te solliciteeren. waar hij
als no. 1 op de voordracht werd geplaatst
en zijn benoeming vrijwel vaststond. Men
wilde hem hier echter niet missen, en de
toenmalige burgemeester, mr. F. Was, ver
zocht hem te blijven; dan zou het salaris
op dezelfde hoogte worden gebracht door
een aanstelling als scheikundige aan de
Stedelijke Gasfabriek. Daar de heer Futten
in zijn studententijd T eiden had lief gekre
gen en daarom ook liever h'er bleef, trok
hii zich voor Breda terug. Intusschen werd
hij ook benoemd als leeraar in de schei
kunde aan het instituut Wullings te Voor
schoten, waaraan hij "twaalf jartn werk
zaam was. Hij zag dit groeien van een
kleine Vncfophool tot een bloeiende bijzon
dere FT. B. S.
Door het aftreden van dr. Andreae in
1914 als directeur, die werd vervangen door
ir. Massink, werd aan dr. Rutten het ge-
heele onderwijs in de scheikunde n^edra-
gen, waardoor hij genoodzaakt was van het
instituut Wullings te bedanken, terwijl hij
in 1919, na 19 dienstjaren, ook de functie
van gemeente-scheikundige aan de Gas
fabriek neerlegde.
In verband met de nieuwe regeling van
het Gymnasiaal onderwijs, nam het aantal
lesuren zeer toe. tengevolge van het vor
men van parallelklassen aan de H B S.,
zoodat hij voor het gymnasium moest be
danken.
Zoo kon hij zich toen geheel wijden aan
het onderwijs aan onze mooie H. B. S.
Doch ook buiten den eigenlijken kring
van het onderwijs was de heer Rutten geen
onbekende. Tal van jaren was hij bestuurs
lid en voorzitter van het Departement Lei
den der Maatschappij van Nijverheid en niet
minder dan achttien jaren Voorzitter van de
Commissie voor de Volksbijeenkomsten,
waardoor hij ook de kleine burgerij en de
arbeidersbevolking heeft Iperen kennen en
hij voor eenzijdigheid is behoed geworden.
Zijn heengaan nog m de krachl van het
leven is voor Je onze gemeente in hel alge
meen en voor de H. B. S. in het bijzonder
een groot verlies.
De heer Rutten zal in de kringen van h^t
onderwijs niel spoedig vergeten worden en
ook bij zijn talrijke vrienden builen hel on
derwijs zal zijn naiedachfenis in dankbare
herinnering blijven bewaard.
De begrafenis zal plaals hebben op Maan-
dagnam. te halfdrie op de begraafplaats
Rhiinhof.
JOSEPH HERMANN ZURLOH. t
Gisteravond is hier, na een langdurig*
ongesteldheid, die hem noopte zich een tijd
lang uit de zaak terug te trekken, hoewel
hij in den laatsten tijd weder in zijn woning
werd verpleegd, overlpden onze stadgenoot,
de heer J H Zurloh, eigenaar van het be
kende dames-modemagazijn „Maison Zur
loh", BreeslraatBotermarkt, welke zaak
hij tot een voor Leiden ongekende hoogte
heeft gebracht.
De heer Zurloh was eert selfmade man,
die zich door eigen vlijt, arbeidzaamheid en
energie heeft omhoog weten te werken.
Hij werd geboren in Neuenkirchen (West-
falen^ 11 Juni 1864 en bereikte dus den
leeftijd van 62 jaar. Eerst in 1914 werd hij
genaturaliseerd. Op jeugdigen leeftijd kwam
hij in Holland en na eerst in Noord Holland
als reiziger in een modezaak werkzaam te
zijn geweest, kwam hij te Leiden in betrek
king bij de toen zeer bekende firma Reijpke
doch begon spoedig zelf een zaak in dames
mode artikelen, die gestadig in bloei toe-
ram en ook thans nog tot een der meest
bloeiende van onze stad kan worden gere
kend.
In de laalste jaren moest de man veel
aan zijn zoon en m'ede directeur, den hper
Laurens Johann Herman Zurloh overlaten,
terwijl hij voorts den blijvenden steun ge
noot van zijn eerste modiste en leidster der
zaak mej. Smeets die door onze dame?
veelal als de ziel van ..Maison Zurloh"
wordt beschouwd en met haar medewerking
zal de jonge directeur de zaak geheel op
denzelfden voet voortzetten.
VIJF-EN-TWINTIG JAAR RENTMEEf^R.
Het jubileum van den heer C. Pellenburg
als rentmeester van hPl Loridan-Hofje waar
van wij gisteren nog de hoofdzaak konden
meedeelen is voor de inwonende vrouwen,
want op eene uitzondering na worden alle
/hofjeswoningen door vrouwen bewoond, een
evenement geweest. Behalve de oudste be
woonster, de 88-jarige mej Demmenie, die
aan. haar stoel is gebonden woonden allen de
plechtigheid bij Ook de Waalsche predikan
ten ds Cler en ds Bresson pn enkele andere
leden der Waalsche gemeente waren tegen
woordig.
Dr. Timmermans herinnerde er in zijn toe
spraak o.a aan, hoe onder hel beheer van
dpn heer Peltenburg de financieele toestand
van het Hofje, ondanks de vele uilgaven aan
reparalies enz. nog was verbeterd en hoe
hij evenredigheid wisl te brengen en te
houden tusschen inkomsten en uitgaven.
Het College van Regenten wenschle dan ook
niets inniger dan dat de heer P. nog vele ja
ren voor hel Hofje zou blijven gespaard.
De heer Pellenburg was mei het hem aan
geboden familiewapen zeer ingenomen.
Zijne familie behoort tol de oudsle Leidsche
geslachten, maar na zijn dood zal dit ge
slacht uitgestorven zijn en dan zal voor het
familiewapen in hel Hofje de- herinnering
aan dal geslachl bewaard blijven.
Zooals wij gisleren reeds melddpn schon
ken de inwonenden den jubileerende rent
meester een fraaie ets in lijst van ons Stad-
BINNENLAND.
Veroadering van de Eerste en de Tweede
Kamer. De oorlogsbegrooting aangenomen*
Bestuursbesluiten van den Alg. Neder*
landscben Znivelbond.
Een adres van het Chr. Nationaal Vak
verbond over de Invaliditeitswet.
BUITENLAND.
Weinig gnnstige stemmen over het Engel*
sche memorandnm in sake China.
De Fransche ambtenaren dreigen met
staking.
Het Amerikaansche Teapot-schandaal.
huis. Daarbij voerde de porlier, de heer A.
F. Bourgois het woord, terwijl tnej Marijt
die het langst in het Hofje wuunl de els aan
bood en ook een aardige toespraak hield.
Mevrouw de weduwe Lodensteyn, voeldo
behoefte haar dank te betuigen voor den
steun welke de heer Peltenburg haar gebo
den had. toen zij, na het grootste ged?elte
van haar vermogen te hebben verloren, vrij
wel hulpeloos stond. Hij wisl te bewerken
dat de Waalsche gemeente haar aannam
onder haar leden en haar een veilig tehuis
in dit Hofje werd verleend.
Ook mej Beek gevoelde behoefle mede
namens andere inwonenden hare hoogach
ting voor den persoon van den rentmeester
uil te spreken terwijl eindelijk mej Kok de
goede wenschen van de 88 jarige mej. Dem
menie, die hier niet tegenwoordig kon zijn
vertolkte. De ingelanden boden mevrouw
Peltenburg bloemen aan.
De heer Peltenburg was door hef geschpnk
en de vriendelijke altenlies van de ingelan
den zeer aangenaam verrast Zijnerzijds kon
Foto K. L. M.
VAN DE
EN
EEN AARDIG OVERZICHT VAN HET FABRIEKSTERREIN.
HET ANTIEKE UITHANGBORD, VAN OUDS
„DE GEKROONDE HAAN".
De Leidsche industrie is bijna even oud
als de stad zelve. Geschiedkundige kronie
ken van eeuwen her gewagen reeds van den
roem der Leidsche nijverheidspfoducten en
tot ver over de grenzen stond de Sleutelstad
bekend als een centrum van de wetenschap
niet alleen, doch lang voordien als een van
de belangrijkste industrieele middelpunten
van ons land
De tijden zijn sindsdien veel veranderd;
wat vroeger met de hand werd bewerkt of
geproduceerd, geschiedt thans langs machi-
nalen weg. maar nog heden ten dage genie
ten de producten van de Leidsche nijverheid
over de gansche wereld een uitstekende
reputatie.
Tot deze oude gerenommeerde bedrijven,
waaraan de stad onzer inwoning zoo bij uit
stek rijk is, behoort ongelwiifeld de stoom-
zeepfabriek „De Gekroonde Haan" van de
firma Dros en gebrs. Tieleman. aan den
Zoeter woud sc hp weg No 3 alhier, welke
Zaterdag 1 Januari a.s in den vorm, waarin
het'bedrijf momentpel geëxploiteerd wordt,
juist een eeuw zal hpbben beslaan
De lezer denke evenwel niet. dal op dezen
datum ook hpl honderdjarig bestaan der fa
briek zal worden herdacht o neen. de zeep
fabriek „De Gekroonde Haan" dateert
zooals blijkt uit een Ihans nog ten kantore
aanwezige oude teekening reeds van 1740
toen zij door een zekeren Bprnnrd Schermer
aan de Middplstegrachl werd opgericht.
Deze teekening is een plattegrond van de
fabriek, zooals deze gesticht werd en draagt
in den linkerbenedenhoek het volgende bij
schrift:
„Deese Zeepziederij is gesticht in het Jaar
MDCCXL door Bernard Schermer en
Johanna Catharina Delcourt, Echte Lieden
binnen Leijden.
De eerste Steen van dit Gebouw i9 ge-
legt door Boudewijn en Thomas Schartasz
Dclcourt Op den 28e Julij des Selven Jaars.
De eerst Zoö Zeep is gestookt op den 24e
Meij Ao M D C C X L I en affgelevert op den
le Junij des Selven Jaars."
Welke de overwegingen van mijnheer
Schermer zijn geweest om de fabriek nu
juist den naam van „De Gekroonde Haan"
te geven is ons niet bekend: wellicht heeft
hij in dien naam den wensch willen uit
spreken. dat zijn haan Koning zou kraaien I
En wanneer inderdaad bij de naamsbe-
paling volgens deze veronderstelling te werk
is gegaan, dan kunnen wij niet anders zeg
gen dan dat de doopnaam van de jonge
onderneming wèlgekozen is geweest en dal
de in dit symbool vervatte wensch in alle
opzichten in vervulling is gegaan. Daarvan
getuigt de tegenwoordige omvang van het
bedrijf.
Doch keeren wij tot de historie terug.
De stichter dan liet. zooals in dien tijd
algemeen te doen gebruikelijk, dpn pasge
kozen naam in beeld brengen en de teeke
ning vervolgens in ijzer nasmeden om ten
slotte de aldus verkregen voorstelling bij
wijze tfan uithangbord in den fabrieksmuur
f aan te brengen. Over de honderdvijftig jaar
heeft het daar gehangen, totdat het op een
goeden dag de aandacht aan een kunstken
ner trok, die op zijn beurt er den tegen-
woordigen firmant, den heer A, Tieleman
Il.Wzn. op wees.
Het gevolg was, dat de plaat verwijderd
werd en momenteel prijkt zij als een brok
antiek kunstsmeedwerk van hooge waarde
in den schouw van het directie kantoor
Omtrent den verderen groei en bloei der
fabriek weten wij weinig haar lotgevallen
tot aan 1827 interesseeren ons ook maar
matig, doch op 1 Januari van genoemd jaar.
duikt de naam „De Gekroonde Haan" weer
plotseling op, wanneer wij al in een oud
journaalboek onder dezen datum den vol
genden post aantreffen;
„Voor gekogt van G. A. M. van Bommel
en R. Varkevisser de zeepziederijën „De
Gekroonde Haan", „De 3 Kronen" en „De
Zon"
Op Nieuwjaarsdag van het jaar 1827
kwam tol stand de commanditaire vennoot
schap op aandeelen der firma C. Dros en
Gebroeders C en A. Tieleman. Hun opvol
Iers, als beheerende yennooten waren de
'eeren D. C. Dros, C. C. Tieleman. C. N.
tieleman, H W. Tieleman. A. Tieleman
C.Czn en A Tieleman H Wzn.
Laalstgénoemde thans alleenbeheerende
vennoot is sedert 1898 aan de zaak verbon
den.
In 1910 werd de fabriek aan de Middel
stegracht gedeeltelijk dear brand verwoest;
daar er evenwel reeds plannen tot verplaat
sing bestonden als gevolg van de voortdu
rende uitbreiding van het bedrijf, werd het
vernielde deel slechts tijdelijk opgetrokken
en reeds in het volgende jaar met den bouw
van een geheel nipuwe fabriek aan den
Zoeterwoudsche weg begonnen.
Deze vorderde goed, zoodat op 1 Mei 1912
het bedrijf in de nieuwe omgeving in wer
king kon worden gesteld. Dp oude fabriek
aan de Middelstegracht werd overgenomen
door de firma Tieleman en Dros ten be
hoeve van uitbreiding harer conservenfa
briek waarvan hier. nadat de oude gebou
wen door nieuwe waren vervangen, een
afdeeling werd gevestigd.
Dat de toenmalige vennooten bij den
bouw aan den Zoeterwoudsche-weg reed?
rekening hielden mei uitbreidingen, welke
het bedrijf in latere jaren zou ondergaan,
getuigt van hun vooruitzienden blik en za
kelijk inzicht.
Het geheele bedrijf werd gemoderniseerd
en dp nieuwste vindingen toepassing ge
bracht. Zoo was „De Gekroonde Haan" één
der eerstp zeepfabrieken in den lande, welke
er een scheikundig laboratorium op na
hield, waarin de practische resultaten aan
de hand van de ontwikkeling der zeep-
chemie werden getoetst en verbeterd.
Niemand voorzeker zal ons van overdrij
ving beschuldigen, wanneer wij zeggen, dat
„De Gekroonde Haan" wa9 en nog is de
meest-modern-ingerichte en best geoulileer-
de fabriek voor zachte zeepen hier te lande.
Want het is uitsluitend op het gebied der
zachte zeepen (gele, groene en glycerine-
zeep), dat deze firma naam gemaakt heeft.
Eerst in de laatste jaren produceert zij
ook hoogpercentige zeppen in den vorm van
haar bekende merken „Droso" voor de fijne
wollen wasch en „Dolien" voor de huis-
houdwasch.
Olschoon haar afzetgebied nog steeds
voornamelijk binnen de vaderlandsche gren
zen ligt. neemt in de laalste jaren de ex-
porlhandel, speciaal naar Nederlandsch-
Oost-lndië en Zuid Aniprika gestadig toe.
Zoo is in de afgeloopen eeuw dp zeepfa
briek „De Gekroonde Haan" uitgegroeid tot
een bedrijf, dat alom gunstig bekend staat
om de deugdelijkheid zijner producten en
welks handelsmerk tevens een waarborg is
voor goede kwaliteit.
Moge „De Gekroonde Haan" in hechte
combinatie met de firma Dros en gebrs Tie-
leman den gopden naam. welken zij zich
overal heeft verworven, tot in lengte van
dagen behouden 1
De officieele receptie zal plaats hebben
op Zondag 2 Januari des middags tusschen
3.en 5 uur, in Maison Bruyns, terwijl daar
voor des morgens te elf uur in het Nutsge-
bouw aan het personeel gelegenheid zal
worden geboden der directie zijn geluk-
wenschen aan te bieden.
Op een en ander komen wij te zijner tijd
nader terug.
•""Tf 2"•wpP?