DE WILDE HERTOGIN.
No. 20445
LEIOSCH DAGBLAD, Zaterdag 6 November
Zesde Blad Anno 1926.
FEUILLETON.
Natuurlijk streeft iedere krant ernaar het
aantal fouten tot zoo weinig mogelijk te
reduceeren, doch een krant, waarin nooit
een zetfout voorkomt, bestaat in de heels
wereld niet
Thans gaan wij eindelijk over tot het
samenstellen der pagina's. Dit ^geschiedt
door een zoogenaamden ..opmaker", volgens
aanwijzingen van den steen-redacteur, d. L
de redacteur, die telkenmale bij den op-
maaksteen tegenwoordig is
In de practijk blijkt zijn tegenwoordig
heid aldaar niet steeds een vereischte. daar
vele rubrieken als Stadsnieuws, beursno-
teeringen. feuilleton e. d. een vaste plaats
in de krant innemen.
Is een pagina vol, dan wordt, evenals
wij dat bij de advertentie-pagina's zagen,
de vorm „dichtgeslagen", „gedresseerd" (ge-
HjkgeklopO en met een borstel met terpen
tijn gereinigd om de inkt te verwijderen,
welke na het trekken van de drukproef nog
op de letters kleeft.
Tevoren wordt van de geheele pagina nog
een proefdruk gemaakt, welke hoofdredac
teur en redactie wordt getoond, die daarop
beslissen of de vorm al dan niet „weg"
kan. d.w.z. of de reeks bewerkingen kan
worden voortgezet.
De zelvorm, zooals deze daar thans ligt,
is n.l. nog niet geschikt voor rotatiedruk,
daar daarvoor eerst de vorm gewijzigd moet
worden, terwijl bovendien de letters, met
het oog op hun veelvuldig gebruik aan
groote slijtage onderhevig zouden zijn.
Te dien einde worden van den zetvorm
eenige papieren afdrukken of matrijzen ge
maakt. welke de gezette lettervormen ge
heel vervangen.
Men noemt dit het „prügen" der vormen.
Onder „pragen" verstaat men het ver
vaardigen van copieën van een of ander
zetsel, cliché's. enz. door middel van daar
voor geprepareerd papier.
Om deze matrijs te maken werd tot voor
korten tijd in ons bedrijf gebruik gemaakt
van een zgn. „kalanderpers".
De matrijs of „mater", zooals de vakman
zegt, is een vel hard, geprepareerd dik
papier, dat na vooraf vochtig gemaakt te
zijn op den lettervorm werd gelegd.
Dan werd de vorm met dezen matrijs
erop en toegedekt met viltdoek, onder de
electrische kalanderpers gelegd en een
zware wals er overheen gerold, waardoor
de litters in het papier werden afgedrukt.
Sedert kort echter is deze kalenderpers
vervangen door een zgn. PrSge-pers.
Voordat de zetvorm onder deze pers wordt
geschoven, wordt hij zorgvuldig afgedekt
met het matrijzenpapier, waarbovenop weer
viltdoek of een rubberplaat komt. Door een
voudig intrappen van een pedaal, ga t de
tafel, waarop de lettervorm ligt. naar boven
en drukt met een kracht van één millioen
kilo tegen het vaste kopstuk, waardoor de
letters van den zetvorm diep in het gepr§-
pareerde papier dringen.
Na eenige seconden gaat het kopstuk
weer omhoog en de matrijs is gereed Zij
ziet er uit als een vel Brailleschrift, dat de
blinden op het gevoel lezen. Elke letter, elk
leesteeken, alle afscheidingen zijn er in
geperst en men heeft op deze wijze dus In
papier een leesbare afdruk van den letter
vorm. De lettervorm heeft hiermede afge
daan en de papieren matrijs vervult het
verdere werk.
De matrijs wordt vervolgens gebracht
naar
de stereotypie-af deeling.
waar van den matrijs een halfronde metalen
plaat wordt gemaakt, welke juist op de
rotatiepers moet passen.
Ook in deze afdeeling is in de laatste
weken door aanschaffing van geheel nieuwe
machinerieën veel verbeterd en vooral ver
eenvoudigd. In de „styp" heerscht winter
en zomer door een tropische hitte, ver
oorzaakt door een smeltkroes,' die een 1500
Kilo lood inhoudt, hetwelk een temperatuur
van ongeveer 300 graden behoeft oip vloei
baar te worden.
Nadat de matrijs, die eerst in een elec
trische droogtrommel gedroogd is, in half-
DE TECHNIEK VAN HET
D AGBL AD-BEDRITF.
(Vervolg ID.
Uit de hierboven genoemde cijfer» blijkt
dus, dat theoretisch een bekwaam machi-
nezetter met een onberispelijk loopende
moderne machine, vie»' handzetters kan
vervangen. V an den machmezetter wordt
veel gevergd. Naast grondige kennis zijner
machine, zoodat eventueele storingen on
middellijk door hem kuj.nen worden her
steld, is eeD tweede vereischte voor hem
goed te kunnen Lezen, terwijl ook eenige
algemeene ontwikkeling en kennis der mo
derne talen hem bij zijn arbeid zeer te stade
komt Want het is doorgaans meer snel-
dan schoonschrift, wat hem als copie ter
hand wordt gesteld.
Het is soms ongelooflijk welke hiëro-
glyphen hij te ontcijferen krijgt en .in negen
vsd de tién gevallen brengt hij het er
goed af.
Vanzelfsprekend is slecht geschreven
copie van nadeeligen invloed op de produc
tie, doch daar staat tegenover, dat de
copie werkelijk al héél slecht moet zijn,
wil de zetter, die door zijn dagelijksche
taak een schriftkenner bij uitnemendheid
is geworden, haar als onleesbaar terzijde
leggen.
Alvorens echter uit het zetsel de krant
kan worden opgebouwd, moeten eerst nog
de fouten er zooveel mogelijk uitgehaald
worden.
Hiermede betreden wij derhalve het ar
beidsterrein van
de correctie.
Wanneer het zetsel door den daarmede
belasten persoon in een galei van de ma
chine is weggehaald, wordt daarvan aller
eerst een „proef getrokken", d.w.z. het
letteroppervlak wordt met een inktrol be
werkt, hierop wordt een stuk krantenpa
pier gelegd en vervolgens over het papier
een lichte wals gerold, waardoor het kran
tenpapier bedrukt wordt. Deze z.g.n. proef
gaat met de copie naar de correctie. Deze
leest alles na en vergelijkt het met de
copie. De verbeteringen of aanvullende
woorden worden in de marge bijgeschre
ven, waarbij steeds gezorgd wordt, dat niet
meer letter» worden doorgehaald dan
strikt noodzakelijk is.
Dit is noodig, daar ander» de zetter, die
straks de verbeteringen weer moet aan
brengen, ingeval er veel fouten in zouden
voorkomen, geen weg meer zou weten in
dien chaos vao lijnen, haakjes, verwijzings-
teeken» e.d., waardoor opnieuw fouten
zouden kunnen ontstaan. Begrijpelijker
wijze houdt het aantal door den zetter ge
maakte fouten rechtstreeks verband met
de hoedanigheid van de copie. Is deze
goed geschreven, dan gebeurt het bij onze
zetters menigmaal, dat in een kolom druaa
geen of sLchta enkele fouten zitten.
Zijn alle verbeteringen door de correctie
langebracht, dan wordt de proef, voorzien
ran de paraaf van den betrokken correc
tor of correctrice teruggestuurd naar den
letter, die voor iederen regel, waarin een
lout is gemaakt een nieuwe moet zetten.
Uit den aard der zaak is dit bij fouten,
gemaakt in met de hand gezette adver
tenties niet noodig, daar hierbij de fou
tieve letter gemakkelijk verwijderd en
door de goede vervangeD kan worden.
Aan het zetten van deze zgn. correctie
fegels moet alle aandacht besteed worden.
Immers het is duidelijk, dat men steeds de
kans loopt, dat de zetter in dien nieuwen
regel weer een foutje maakt; dan kan de-
geen, die straks de nieuwgegoten correctie-
regels in het zetsel moet voegen den ver
keerden regel er uithalen en daar de cor-
rectieregel voor in de plaats stellen. In
beide gevallen is het geneesmiddel erger
dan de kwaal. Ook kan een correctieregel
op zijn kop erin gezet worden, waardoor do
regel onderstboven in de krant komt.
Tegenover deze bezwaren staat, dat er
varen machinezetters in het algemeen wei
nig fouten zetten, omdat zij in tegenstelling
met de handzetters, die slechts in vakjes
tasten, de letters, die zij noodig hebben
Voor zich op het toetsenbord zien staan.
Een gezicht op een deel der handzetterij.
Een kiekje op onze zetmachine-afdeeling. Van de zeven ziet men er
maar eenige duidelijk. Voor een volledige foto beslaan ze te veel ruimte.
Dit het Duitsch door ERNST KLEIN
Geautoriseerde vertaling
van L. DITHMAR1NE
(Nadruk verboden.J
86)'
Gloria sloot wederom voor een oogenbiik
öe oogen.
„Hij houdt mij voor de schuldige," zeide
daarop, „veracht mij zeker. Oh het is
verschrikkelijk verschrikkelijk....!"
i.Ik zal hem de waarheid schrijven,
Glorial Ik kan het niet meer dulden, dat je
ook dat nog voor mij moet dragen!"
..Opdat de politie je brief leest? Neen
teen! daar is hel nu te laat voor! Eerst
het papier en je brieven terugheb-
Gloria je wilt je toch niet
..ik wil! Ik moet! Zou ik het toelaten, dat
iV^ku lerechtge9teld wordt? Neen, Grace,
Deb gescholen.ik moet daarvoor
bin 6 r01 QU en ze8 ^at niemand
_nenkomt vóór ik gebeld heb. Ik wil sia-
slapen en morgen opstaan."
oorzaarn ging Grace heen.
XXI.
uur°rn ,2iJ ^en vo^8onden morgen om fi*n
kwam i .r va^er aaD bet ontbijt zat
Ees'nrma .l*ng mop<fer Anne naar binnen
YIvi j vreugde en opwinding.
C rdr Mylord-.. bet kind....
.Glace «kad reeds in de deur.
„Zij is weer gezond 1" riep de oude.
De vader liet de koffie, de bara en de lok
kende toast staan en rende acbter Grace de
trappen op.
Zij vonden Gloria rechtop in haar bed
zitten, voor haar een reusachtig blad, waar
op een krachtig ontbijt stond. Juist beet zij
met veel smaak in een broodje.
„Nu, wat zeggen jullie er van, bange men-
schen?" riep zij hen triompheerend tege
moet, mijn paardekuur heeft geholpen 1 Over
een uur sta ik op!"
Een lichte blos lag op haar wangen. Don
kere schaduwen trokken nog onder haar
oogen. Maar haar oogen zelf waren frisch
en helder evenals haar stem. Zonder twij
fel Gloria Sainsbury had de koorts over
wonnen.
„Ik heb vanmorgen zelf mijn tempera
ment opgenomen 38 graden heb ik!"
Er ontbrandde een verbitterd strijd of zij
dadelijk op zou staan of eerst het advies van
de doktoren afwachten. Daar zij het er niet
over eens konden worden sloten zij een soort
wapenstilstand Lord Burnham en Grace
lieten hun ontbijt boven brengen.
„Als de doktoren het goed vinden zou je
dadelijk naar Burnham Tower terug kunnen
keeren, Gloria" opperde haar vader, „hel
weer is prachtig je jongen zou ook kun
nen komen en wij zouden een heerlijken
tijd kunnen hebben."
Er werd geklopt, en moeder Anne, die het
zich niet liet ontnemen bij dit gelukkig ont
bijt zelf te bedienen, ging naar de deur. Een
lakei bracht het kaartje van een heer, die
Ladv Grace zou willen spreken.
„Mij?"
Grace schrok, hij las het kaartje:
„Sir WALTER RYCE,
St, James Club, Londen,"
„Sir Walter.zeide zij terwijl zij ver
geefs poogde zich te herstellen, „ik geloof
dat dat een jeugdvriend van Harald is. Wat
zou hij van mij willen?"
„Ryce laat eens zien! Misschien heeft
hij berichten van Harald," riep Lord Burn-
hem verheugd. In stilte hoopte hij steed3
nog
Gloria en Grace zagen elkaar aan, Tot
nu toe was het hun gelukt den aankomst
van Lord Neville geheim te houden. Daar
er in de couranten ook geen woord over
hem gestaan had wist Lord Burnham met
eens, dat zijn schoonzoon in Londen was,
om er niet van te spreken, dat hij in voor
arrest zat! En nu Rycel
Gloria gaf haar zuster een wenk. Deze
verhief zich
„Halt," riep hun vader, „ik weet al
waarover Sir Walter je wil spreken. Hij is
immers in den geheimen dienst Waar
om kijken jullie zoo verbaasd, wist je dat
niet? Hij gaat door voor een van onze meest
geschikte beambten Een genie op zijn ge
bied. Ja ja, zoo is heten kin
deren nu moet ik jullie ook zeggen, waar
om hij hier komt Ik heb drie dagen ge
leden, in mijn club gehoord; wilde ^er
echter niet dver spreken, om Gloria niet
onnoodig te vermoeien. Denk eens, La»
Valdas is in zijn eigen huis vermoord ge
worden."
Het was een geluk, dat Grace op dit
oogenbiik achter den rug van Lord Burn
ham stond. Zij hield de eene hand kramp
achtig tegen haar borst en greep met de
andere de leuning van den stoel, waarop
haar vader zat.
Bijna onmerkbaar trilde het koffiekopje,
dat Gloria juist naar haar mond bracht.
Bijna onmerkbaar toch trilde het....
„Las Valdas vermoord? Dat is verschrik
kelijk!" zeide zij langzaam met een klank
van medelijden in haar stem. Zij verwon
derde zich over zichzelf, waar zij opeens
deze tooneelspeelkunst vandaan haalde.
Achter Lord Burnham hield Grace zich
met moeite rechtop de oogen vol schrik
op haar gevestigd, raad en hulp van haar
verwachtend.
„Ja ja ging Lord Burnham voort
„hij is nog op denzelfden dag, dat hij van
ons naar Londen terugkeerde, vermoord. Op
de club wordt vermoed, dat er jalousie
achter steekt."
„Hij maakte op mij dadelijk den indruk
van een man. die zonder aanzien9 des per-
soons de vrouwen het hof maakt. Heb ik
dat niet dadelijk gezegd Grace, toen je hem
aan mij voorgesteld had."
„Dat is zoo U bent altijd een goede men-
schenkenner geweest," kon Grace met
moeite kalm uitbrengen.
Daarbij gingen steeds hun blikken heen
en weer.
Hun vader stond op.
„Nu, ik zal Ryce ontvangen. Daar Las
Valdas tot het corps van de diplomatie be
hoorde, zal het onderzoek wel aan hem tos-
vertrouwd zijn en zal hij ons allerlei vra
gen willen stellen."
Gloria overzag bliksemsnel den toestand
en de daarin verborgen gevaren Noch de
niets vermoedende vader, noch ie geheel
weerlooz* Grace mochten met Ryce spreken,
die met hun beiden zeker zou kunnen doen,
wat hij wilde. Zij moest hem zelf zien. Zij
zelve
„Vadertje, één verzoek," zeide zij glim
lachend. „breng Sir Walter boven! Al mocht
ik Las Valdas niet lijden, toch interesseert
de heele geschiedenis mij zeer. Ik heb lang
genoeg stil moeten liggen en niets mogen
zien of hooren.
„Maar je kunt toch onmogelijk....!"
„Ik heb u al getoond, vader, dat ik het
onmogelijke kan. Moeder Anne, ga naar be
neden en verzoek Sir Walter een kwar
tiertje te wachten. Wij zullen hem dan in
mijn salon ontvangen. Vader, blijft u nu
eens braaf buiten mijn deur wachten om bij
de hand te zijn voor het geval, dat ik toch
nog niet sterk genoeg zou zijn om alleen te
loopenl En jij, Grace, moet mij helpen mij
aan te kleeden!"
Tegenspraak was onmogelijk. Moeder
Anne snelde op dit bevel heen, Lord Burn-
had stelde zich op wacht voor de deur.
Binnen fluisterde Grace terwijl zij Gloria
hielp uit hel bed op te staan:
„Hoe zal ik je bedanken!.Hoe kan tic
alles vergelden wat je voor me doet!"
Gloria was reeds lang niet meer boa» op
haar zuster.
Grace, die niet zooveel weerstand had, zoo
beheerscht was als zij zelve, leed zeer, zoo
als alle passieve naturen die zich tegenover
vreeselijke gebeurtenis weerloos zien Daar
bij pijnigde haar waarachtig berouw en
vrees voor Gloria, zij die eens met een licht
zinnige glimlach alle onaangename dingen
uit den weg ging Nu had zij dag en nacht
aan het bed gezeten en met fanatieke over
gave zich gewijd aan de zieke die met ds
koorts worstelde.
„Praat geen onzin", zeide Gloria, „wat wij
begonnen zijn, moeten wij ook ten einde
brengen. Aangezien ik hier geen kleeren heb
moet je mij pen paar japonnen en kimoDi s
brengen. Maar vooral degelijk Engelsch,
geen Parijsch goedl"
Sir Walter Rvce stelde zichzelf voor met
een groote bouquet rozen in de hand. Geen
