Ho. 20348.
LEIDSCH DAGBLAD, Donderdag 15 Juli
Derde Blad Anno 1926.
UIT DE RIJNSTREEK.
UIT DE OMSTREKEN.
LAND- EN TUINBOUW.
INDISCHE KRONIEK.
Alphen. Bij den lieden ten overstaan
T,n notaris B. van den Berg alhier in hotel
De Vergulde Wagen" gehouden openbare
afslag werd het pand Raadhuisstraat 217 in
bod op f3100 afgemijnd op f 150 door den
heer H. v. d. Horst alhier.
Haarlemmermeer. De karwïjoogst is
thans in den Haarlemmermeerpolder in vol
len gang- Kwaliteit en kwantiteit van dit
tewas zijn bevredigend. Tengevolge van het
«eaimc weder is ook het graan in de laatste
iaaen zoo rijp geworden, dat hier en daar
>£eds begonnen is met het maaien van de
;er3t De andere gewassen staan er ook
krachtig en ^veren een inderdaad
;hoonen aanblik op.
Een zoontje van den arbeider Cr. aan
en Aalsmeerdcrwe'g alhier had Dinsdag het
ongeluk van een met karwij beladen wagen
ie vallen. Met een gebroken arm werd het
knaapje opgenomen en onder geneeskundige
behandeling gesteld.
Het bestuur van den Haarlemmer-
meerpolder heeft het besluit genomen om de
bruggen over de wateren in dezen polder,
die in dcsolaten toestand verkeeren en ge
vaar voor het verkeer begonnen op te leve
ren, geheel of gedeeltelijk van een nieuw
dek te voorzien. Met dit werk is men reeds
druk bezig. Er worden goede maatregelen
genomen dat het verkeer zooveel mogelijk
ongehinderd kan plaats hebben.
Naar wij vernemen zal de loting voor
den Dienstplicht voor deze gemeente, lich
ting 1927 plaats hebben in hotel „De Land
bouw" te Hoofddorp op Vrijdag 20 Aug. a.s.
Katwijk a. <L Rijn. Het 13-jarig meisje,
Klaasje de V., uit Katwijk aan Zee kwam
uit Rijnsburg van het bollenpellen. Op den
Zeeweg reed de landbouwer v, d. Oever met
zijn brik waar het meisje wilde opspringen.
Het achterkrat van den wagen ging los en
Klaasje viel er af" waardoor zij haar been
boven den enkel brak. Dr. J. Hueting ver
leende de eerste geneeskundige hulp. Later
is zij verbonden door dr. Lodder, nadat zij
was binnengedragen bij den heer C. Freke.
We werden door de welwillendheid
van den inspecteur Van Politie in de gele
genheid gesteld kennis te nemen van de re
geling die getroffen zal worden voor een
goed en veilig verkeer in deze plaats, een
regeling die met hel drukke verkeer van den
tegenwoordigen lijd door allen zal worden
gerespecteerd. Bedoeling is voornamelijk het
eenrichting-systeem in te voeren. Voor de
Groote Steeg is dit niet van toepassing om
dat deze geheel voor alle verkeer, behalve
voetgangers, wordt afgesloten. Dus ook
zullen de fietsers bier geen gebruik meer
van mogen maken. Het verkeer vanaf den
Wassenaarschen weg wordt geleid over den
Molentuinweg door de Voorstraat. (Dit en
net volgende geldt alleen voor alle motor
rijtuigen). Vanaf den Noordwijkschen weg
naar Wassenaar rnoet worden gereden door
Achterweg-Karnemelksbuurt-Wassenaar-
schen weg. Van af Leiden moet gevolgd
worden naar Katwijk a. Zee de v. Egmond-
straat-Karnemelksbuurt-Commandeurslaan-
Nieuwen Commandeursweg. Vanaf Katwijk
aan Zee: ZeewegKerkstraat. Vanaf Lei
den naar Wassenaar moet gereden worden
door v. Egmondstraat-Karnemelksbuurt-
Wassenaarschen weg.
Deze regeling is reeds goedgekeurd en zal
over een paar weken als de borden, volgens
mod el door den Minister v. Waterstaat
goedgekeurd, gereed zullen zijn. Te Katwijk
aan Zee zal de Noordstraat worden afgeslo
ten voor alle motorrijtuigen en voertuigen
niet voor fietsers). Het Oostpad en het West
pad wordt voor alle motorrijtuigen evenzoo
gesloten. Deze regeling zal ongetwijfeld een
zeer goede blijken te zijn.
Katwijk-a an-Zee. Van de haring vis-
scherij kwam in de haringhaven aan de
logger KW 37 met 330 kantjes maatjes en
12 kantjes volle haring, welke naar Katwijk
verscheept worden.
Bij het gehouden examen voor
costumière zijn geslaagd de dames: J.
Ouwehand, L. Baalbergen en C. Vis. allen
van hier.
Gevonden voorwerpen, waarover aan
bet politiebureau inlichtingen te bekomen
zijn: een koperen 2 ons gewicht, een ratten-
ktem, een vlinder-rokophouder, een rijzweep.
Een paar hecrcn kwamen zich heden
morgen bij de politie beklagen, dat ze op
bet stille strand niet in een door hen opge
stelde tent mochten overnachten.
De politie kon er niets aan doen, wijl zij
geen bevoegdheid heeft, over het niet terri
toriale deel der gemeente te beschikken.
Ter vergemakkelijking van hen die daar-
yan gebruik willen maken kunnen wij, na
ingewonnen informaties aan het juiste adres
mededeelen, dat men op het stille strand
Wol overdag mag kampeeren maar het over
nachten daar is door de bevoegde Autoritei
ten ten strengste verboden.
Men houde er dus rekening mede.
De muziekvereniging U. N. I. gaf
gisteravond een uitvoering in de tent op den
boulevard. Er was eerst niet zoo veel pu-
bhek, doch toen het wat erg koel op het
strand werd, kwamen na de pauze zeer
velen luisteren.
Nooidwijk. De raad dezer gemeente
komt morgenavond te 8 uur in openbare ver
gadering bijeen.
^juten ter behandeling: 1. Ingekomen
stukken en mededeelingen; 2. Advies op
verzoek van de aanneemster van de restau
ratie van den toren te Noordwijk-Binnen,.
om schadevergoeding; 3. a. Wijziging be-
«wt geldleening, groot f230.000, b. Wijzi-
Rekeningcourant-overeenkomst4-
tnRoerstraat; 5. Verlenging
7* .m.e* ^en Staal en de Maatschappij
xSbad inzake het strand; 6. Verhuring
gemeenteland aan de Kraaierslaan7. Wij
ziging Gemeentebcgrooting 1926; 8. Wijzi
ging overeenkomst mr. J. G. A. Evcrweijn i.
z. Gooweg; 9. Afrekening over 1923 van de
vergoeding ex art. 101 L. O. Wet.
Noordwijk aan Zee. Toen gisteravond
de nachtportier van het Palace-Hotel van
den Ouden Zeeweg in de richting Hoofd
straat reed, kwam in de bocht achter het
Oranje-Hotel, uit de tegenovergestelde rich
ting een jongen rijden, die den verkeerden
kant van den weg hield. Om deze jongen
niet aan te rijden reed de portier recht door
en kwam tegen de aldaar staande schutting
terecht Hier kwam hij zoodanig te vallen,
dat hij een bloedende hoofdwonde en een
snede over de lip bekwam.
De heer Braun legde hem een noodver
band terwijl dr. Coenraadsnederveen voor
de verdere geneeskundige behandeling zorg
droeg.
Rijnsburg. De raad dezer gemeente zal
Vrijdagavond te halfacht in openbare ver
gadering bijeenkomen.
Punten van behandeling zijn:
1. Ingekomen stukken.
2. Aanbieding gemeente-verslag 1925.
3. Voorstel aankoop grond aan de Saadt-
laan v. d. Diaconie der Gereformeerde Kerk.
4 Voorstel controle gemeente-financiën.
f>. Voorstel bouwen muurtje bij postkan
toor.
6. Voorstel vaststelling verordening hef
fing recognitiën.
7. Vaststelling wijziging verordening
paardenmarkt.
8. Onderzoek geloofsbrieven van den heer
C D. v. d. Vijver.
9. Wijziging begrooting 1926.
Voorhout. In de ochtenddiensten j.l.
Zondag in de St. Bartholomeuskerk alhier
gehouden, werd door den heer Van den
Pavoord, pastoor te Schoten, vroeger sub
regent van het klein seminarie „Ilageveld",
gecollecteerd ten bate van zijn arme pa
rochie. Deze collecte bracht ruim f 400 op.
De door het bestuur der vereeniging
..Herwonnen Levenskracht" uitgeschreven
bloemendag is een week uitgesteld en zal
nu a.s. Zondag plaats hebben.
Warmond- Tot ons genoegen kunnen
wij mededeelen, dat de collecte ten bate
van „Herwonnen Levenskracht" een schit
terend resultaat heeft gehad, daar niet
minder is gecollecteerd dan f 105.881/»-
Een woord van hartelijken dank tot de
dames-propagandisten is hier zeker op zijn
plaats.
Wassenaar. Op den Katwijksche-weg
is gisteravond een duorijdster van een motor
gevallen, doordat de motor door een kuil
naast den weg reed. Het meisje kwam op het
hoofd terecht en werd hevig bloedend uit
gapende wonden aan voor- en achterhoofd
opgenomen. Dr. Van Praag legde het eerste
verband en oordeelde overbrenging naar een
ziekenhuis noodig. Met de ziekenauto werd
zij naar Den Haag overgebracht.
Ten overstaan van Notaris Vermeulen
van Kruiningen werd gistermorgen verkocht
een heerenhuiB met tuin aan de Kerkstraat.
Het huis werd ingezet door G. J. Knijnenburg
alhier op f 11.900 en de tuin door denzelfde
op f1500.
Vereeniging Het Neder!andsch Rundvee-
Stamboek.
De vereeniging Het Nederlandseh Rund
vee-Stamboek heeft gisteren te Deventer
haar 55ste algemeene vergadering gehou
den onder leiding van den heer H. W.
Kuhn te Naaiden.
De vergadering weid bijgewoond door den
rijksveeleelt-consulent voor Overijsel. den
heer J. Dommerhold, en dr. R. Anema,
leeraar aan de middelbare landbouwschool
te Groningen.
In zijn openingswoord herdacht de voor
zitter de drie in het afgeloopen jaar over
leden leden van verdienste.
Vervolgens zegt spr., dat de jaarlijksche
vergaderingen steeds in het centrum van
cms land zijn gehouden. Deze vergaderingen
werden in hoofdzaak slechts bezocht door
verschillende bestuursleden. Ir. Wibbens
heeft echter voorgesteld bij afwisseling de
vergaderingen in een der bekende fok-
cenlra van ons land te houden, zoodat men
na de vergadering door een excursie kennis
kan maken met de fokkers en hun vee, in
de streek waar wordt vergaderd. Dit denk
beeld is door spr. zeer toegejuicht, zoodat
reeds dit jaar door Deventer voor de alge
meene vergadering uit te kiezen, uitvoering
er aan is gegeven. Spr. hoopt, dat de erva
ring zal leeren, dat deze maatregel alge
meen in den smaak zal vallen, en dat men
het op prijs zal stellen met de verschil
lende fokcentra kennis te kunnen maken.
Wat den uitvoer betreft, deelt de voor
zitter mede, dat het jaar 1925 eenigen op
bloei vertoonde. Vooral Zuid-Amerika heeft
zeer behoorlijk afgenomen. De Export-,
Vereeniging heeft daarvan de vruchten ge
plukt. zoodat zij den moeilijken eersten tijd
te boven is gekomen.
Op het departement van binneniandsche
zaken en landbouw is een samenkomst go-
houden. waar de mogelijkheid van uitvoer
van fokvee naar Frankrijk in ruil voor
Fransch slachtvee is besproken. Uit de uit
voerige discussies onder leiding van dr.
Berger gehouden, is gebleken, dat men al
gemeen weinig heil in dezen ruil zag.
Tot heden is het gedrukte stamboek ver
kocht f 2.50 per exemplaar. De mogelijk
heid is onder oogen gezien of het niet mo
gelijk was allen leden het stamboek voor
f 0.50 per stuk te verstrekken. Op de dis
trictsvergaderingen bleek echter, dat men
voor het verplicht stellen van aanschaffen
van het stamboek" niet al te veel voelde,
zoodat het dagelijksch bestuur van dien
maatregel heeft afgezien. Bij wijze van
proef zal echter het stamboek worden ver
kocht voor f 1. Hierdoor hoopt men të we
ten te komen, hoeveel leden prijs stellen op
het bezit van een stamboek.
Vervolgens brengt ir. II. Wibbens. hoofd
inspecteur van hot N. R. S., het jaarver
slag uit.
De contributie voor 1927 wordt vastge
steld op f 4 per lid.
Hierna is aan de orde de rekening over
1925, waaraan de volgehde cijfers zijn ont
leend: De noteeringen van verlies en winst
wijzen in totaal een bedrag aan van
f 133.160.07, met een saldo ad f268.33,
hetwelk bij het kapitaal is gevoegd. Dit be
droeg per 31 December f 279 683.84 en het
rescrvckapitaal f 126.921.66. Op de effecten
van het kapitaal, welke een balanswaarde
hebben van f 264.861.07 op 31 December
1925 is een winst gemaakt van f 15.935.31.
De effecten van het reserve-kapitaal verte
genwoordigden op dien datum een waarde
van f 78.478.39. Hierop is 'n winst gemaakt
van f 6235.62. Van de rente is f 10.000
overgeboekt op het tentoonstellingsfonds,
dat thans f 20.000 bedraagt De balans-
waarde van de vaste goederen was op den
laatsten dag van 1925 f 43.000; afgeschre
ven is f5000.
Ontvangen is aan entrees f 2905. De re
gistratie van jongvee heeft een saldo gele
verd van f 17.632. De totale netto-inkom
sten van de inschrijvingskosten hebben
f 41.627 bedragen. Hot saldo mutaties be
draagt f6925.
Op het gedrukte stamboek is f 2757.95
verloren. Het technisch beheer heeft
f 38.242.33 gekost; het administratief beheer
f38.516.70; de kalvercontrole f 13.072.01;
terwijl op het orgaan f 1626.51 is verloren.
Stationeering dekstieren heeft een verlies
gegeven van f 1048.74.
De financieele commissie, bestaande uit
de heeren D. Huizinga Bruins, E.Dzn. Go-
vers en M. Poels, stelt mede op grond van
het accounlanlsrapport voor het gevoerde
geldelijk beheer goed te keuren.
Zonder eenige opmerking wordt de reke
ning over 1925 goedgekeurd.
De bcgrooling over 1927 sluit in baten en
kosten op f 114.150 met een geraamd tekort
van f 350. Onder de baten komen voor:
contributie (7500 leden f4) f30.000; in
schrijvingskosten koeien f25.000; idem
stieren f 17.000 registratie "jong vee f 18.000
mutaties f 6200; certificaten f 1300; interest
kapitaal en reservekapitaal f 15.000. De
kosten van den technischen dienst worden
geraamd op f37.800, voor den adminislra-
tieven dienst op f 36.900; voor de kalver
controle op f 13.000; voor het gedrukte
stamboek op f3000, voor het orgaan op
f 1700 en voor verzekeringen op f 9600.
De begrooting wordt onveranderd vast
gesteld.
De heer E. Dz. G-overs, te Alkmaar,
vraagt, welke plannen het N. R. S. heeft
met betrekking tot het bestrijden van de
tuberculose onder het rundvee. In verband
hiermede wijst spr. op hetgeen is gespro
ken daarover op de algemeene vergadering
van den Bond van Veehandelaren. Spr. acht
het gewenscht, dat het Stamboek op eeni-
gerlei wijze aangeeft, welke leden de be
strijding van de tuberculose op rationeele
wijze hebben aangevat.
De voorzitter merkt op, dat hier wel nog
moeilijkheden zullen zijn te overwinnen.
Gaat men deze personen afzonderlijk noe
men, dan zal men nog meer leekens in het
stamboek moeten invoeren. Er zal nl. een
onderscheiding moeten zijn tusschen fok
kers, die aan rationeele bestrijding doen,
doch nog den geheelen stal niet t.b.c.-vrij
hebben, en hen, die een reactie-vrijen stal
hebben. Dit is echter niet gewenscht, daar
dan de eerste categorip eenigszins wordt
gesignaleerd.
Ir. Anema zou voorloopig alleen de
reactie-vrije stallen willen aangeven.
Ir. Wibbens wijst op de verschillende
methoden van bestrijding. In Noord-HoLIand
verplicht men zich reaclie-dieren niet te
verkoopen als fokvee. Het Friesche systeem
stelt zich echter tevreden de reacliedieren
uit den veestapel te verwijderen.
De heer Govers merkt op. dat op-de ver
gadering van den Bond van Veehandelaren
door dr. Berger is medegedeeld, dat het
Friesche systeem niet de sympathie geniet
van de regeering. In die richting zal het
N. R. S. dus nooit mogen gaan. Men was
het op die vergadering n.l. eens, dat de
Friesche methode geen rationeele bestrij
ding beleekent.
Inlichtingen werden gevraagd, aldus de
N. R. Crt. over het verplicht stellen van
arbitrage in den veehandel voor de leden
van het N. R. S.
Uit het antwoord van den voorzitter blijkt
dat van verplichte arbitrage wel niet veel
zal komen, ook omdat de Nederlandsche
rechterlijke macht niet veel voor arbitrale
rechtspraak voelt.
De heer Jansen (Venray) brengt in her
innering, dat in Limburg tegenwoordig veel
vee wordt ingevoerd uit België. Ook in an
dere provincies neemt die frauduleuse in
voer sterk toe. Op de Rotterdamsche markt
wordt zeer veel Belgisch vee aangevoerd.
Spr. zag gaarne, dat het N. R. S. aandrong
op strenge maatregelen.
De voorzitter meent, dat dit niet zoo zeer
een fokkersbelang is, doch meer een vee-
houdersbelang betreft. Daarom ligt het niet
in de eerste plaats op den weg van het
stamboek, wel kan men er eens in Den
Haag over spreken. Spr. meent echter, dat
de landbouworganisaties de aangewezen
lichamen zijn om hier te handelen.
De heer Jansen meent echter, dat men
nooit voldoende op dit euvel kan wijzen,
zoodat het wenschelijk is dat het N. R. S.
als groote vereeniging, aandrang uitoefent
op de regeering.
De voorzitter zegt toe gaarne eens na
mens het N. R. S. deze kwesrtie met de
directie van dan landbouw te wRlen be
spreken.
Hierna sluit de voorzitter de vergadering.
De valsche meeldauw bq koolplanten.
In het „Tijdschrift over Plantenziekten"
publiceert ir. T. EL Thung zijn onderzoekin-
Een met betrekking tot een door de zwam
Peronospora parasitica veroorzaakte ziekte
bij kool. Deze ziekte treedt vooral op bij
Savoyekool en kenmerkt zich door zwarte
slippen en sterretjes op de bladeren. De voor
de praktijk belangrijkste conclusies, waartoe
de onderzoeker komt, zijn o.m.:
De zwam, in de praktijk bekend onder
den naam van „de valsche meeldauw" der
koolplanten, veroorzaakt ook schade aan
volwassen kroppen, speciaal van Savoye
kool, en breidt zich ook in den bewaartijd
uit.
De zwam is het geheele jaar door aan
wezig en woekert in den zomer voornamelijk
in de onderste bladeren der te velde staande
koolplanten.
Als bestrijdingsmiddel bij de bewaarkoolen
is het verwijderen of wegsnijden van aange
taste bladeren of plekken tijdens het om
leggen afdoende, voorzoover het betreft uit
wendige aantastingen. Als bestrijdingsmid
del bij de koolplantjes in broeibakken en bij
grootere plannen in kassen verdient het be
sproeien met Bordeausche pap en het ver
wijderen of diep onderwerken der aange
taste bladeren te worden aanbevolen.
XVI.
Indische vruchten en Indische
visch Ik inviteer den lezer op
een rijsttafel in het hotel Voet
angels en klemmen voor den on
ervarene Een binnenbrandje
Een Ohineesch diner Haaien-
vinnen en tienjarige eieren
Dé Chinees als kok.
Heb ik in mijn vorige kroniek den lezer
trachten in te wijden in de geheimen der
Europeesche kookkunst in Indië, vandaag
zal ik trachten hem te doen waterlanden
naar de Indische en Ghinecsche tafel.
Doch laat ik alvorens lot de lyrische be
schrijving van gerechten over te gaan, eerst
iets vertellen van de Indische vruchten,
waarvan de roem en van sommige zelfs de
specimina tot hier zijn doorgedrongen.
Wat wij banaan noemen heet in Indië pi
sang. De banaan, die wij iiicr eten, is de
West-Indische, niet de Oost-Indische. Men
heeft in Oost-lndië ontelbare soorten van pi
sang, waarvan de bekendste zijn, de pisang
radjah, de reusachtige 'goudgele, de pisang
Ambon, de pisang socsoeh. Er zijn bijna
driehonderd soorten. Vandaar dat de pisang
een volksvoeding is, niet alleen als rauwe
vrucht wordt gegeten, doch ook gebakken
en in dien toestand nimmer bij de rijsttafel
ontbreekt. De jonge inlandsche baby s wor
den al heel spoedig met rauwe pisang gevoed
die de moeder de ongelukkige schepsels met
den duim tot achter in het keelgat duwt, zoo
ongeveer als bij ons de boeren de worst stop
pen. De baby heeft de keuze tusschen door
slikken of slikken. Af cn toe prefereert hij
het laatste. liet volksvoodsel bij uitnemend
heid is de rijst. Padi is de naam als zij op
de rijstvelden groeit, bras heet' ze in gepel-
den toestand, nassi gekookt op den disch.
Rijst en nog eens rijst is het hoofdvoedsel
van den inlander, geef hem een paar han
denvol per dag en een gedroogd vischje en
Kromo is tevreden en voldaan.
Het is ondoenlijk en het ligt ook niet in
mijn bedoeling om een opsomming te geven
van alle Indische vruchten. Ik zal slechts
die noemen, welke ook bij den Europeaan
in den smaak vallen. De allersmakelijkste
zijn de mangistan, een vrucht met een don
kerbruine, verbazend harde schil, die een
heerlijk wit vruchtenvleesch omsluit, de
ramboetan, wier schil met haarvormige
sprieten bedekt is, de sau manilla, een geel
bruine peervormige vrucht met zeer sappig
zoet vleesch, de papaja, de zuurzak, de ad
vocaat, de pompelmoes, de gedongdong, aau
wier zeer aparte Indische smaakjes wij in
den beginnen even moeten wennen, maar
waarvan wij later leeren smullen, de doe
rian. die riekt naar Limburgsche kaas en
ongeveer zoo smaakt en die daarom op de
meeste Europeesche erven onverbiddelijk
wordt geweeixi, en tenslotte de djeroek of
mandarijn, een heerlijke vrucht, die den si
naasappel vervangt en in tal van soorten
voorkomt. Indische vruchten zijn niet gecul
tiveerd en daarom hebben de pitvruchten
meestal een zeer dikke pit.
Even afwijkend als de vruchten van de
Europeesche zijn de Indische visclisoorlen.
Ik noem eenige der voornaamste: cacab en
gorami, die onze kabeljauw en onze tong
met succes vervangen. De Indische garna
len zijn vier of vijf maal zoo groot als bij
ons, en er zijn verrukkelijke garnalen-soor
ten, die de grootte hebben van een lobster.
In moerassen en in de zee maar ook in de
sloot voor ons erf kruipt in den modder de
kepiting, een onooglijk zwartgrijs dier met
veie pootcn, dat echter gekookt zachtrose
vieesch vertoont en in smaak veel overeen
komst heeft met kreeft.
De zoogenaamde Indische tafel voor den
Europeaan bestaat gewoonlijk uit nassi go-
reng, letterlijk gebakken rijst, is een rijst
schotel met gehakte ham of spek en zwaar
gekruid, gebakken in den oven. Over rijst
tafel zou ik een gedicht kunnen schrijven
en epicuristisch aangelegde menschen be
schouwen later in Holland teruggekeerd de
rijsttafel als een der schoonste Indische her
inneringen.
De rijsttafel is de Indische tafel bij uit
nemendheid en elke huisvrouw stelt er een
eer in om hare rijsttafel zoodanig op te
dienen, dat haar gemaal en haar gasten
haar daarvoor ongebreidelden lof toezwaai
en en hare vernuftige combinaties of die ha
rer kokki prefereeren boven de beroemde
rijsttafel in sommige hotels. Het is eigenlijk
zonderling, dat de rijsttafel in Indië het na
tionale eten is, want men voelt zich bij
matige en niet-prikkelende voeding in de
tropen het gezondst, terwijl de rijsttafel een
overdaad van de allerscherpste spijzen
brengt, die met ijskoud bier worden genoten
zoodat de reeds overmatige Indische trans
piratie onder het eten nog verdriedubbelt en
de genieter na afloop zeer opgeblazen, zeer
vocblig en knikkebollend van den slaap
naar zijn slaapkamer schuifelt. Daarom be
palen verstandige lieden zich tot éénmaal
rijsttafel in de week, het liefst op Zaterdag
of Zondag, wanneer de vrije middag een
onbelemmerde digestie waarborgt. Dit alios
klinkt den Hollandschen lezer wellicht alles
een beetje cru materialistisch in de ooren,
maar hij bedenke, dat in Indië een aange
name tafel het gemis van vele andere genie
tingen moet goedmaken en dat rijsttafel on
gelooflijk lekker is, voor wie ze heeft leeren
eten.
Want rijsttafel eten moet geleerd worden.
Couperus heeft er, toen hij voor de Haagsche
Post door Indië reisde, in een zijner brieven
aan dat blad een lyrische verhandeling over
opgezet en het eten van rijsttafel vergele
ken met een palet, waarop de schilder al-
ierlei kleuren door elkaar mengt om daar
van tenslotte in kunstige samenvoegingen
te genieten. De werkelijkheid is natuurlijk
lang niet zoo poëtisch.
Daarom neem ik den leezr en natuurlijk
ook mijn beminnelijke lezeres in gedachten
mee naar 'n rijsttafel in 't hotel des Indes te
Batavia, beide rijsttafels èn hotel even be
roemd om hun voortreffelijkheid door heel
het verre Oosten. De rijsttafel in dit hotel
(van 1 tot 2 des middags) is niet slechts een
culinarisclie plechtigheid maar ook een mon
daine uitgang, opgeluisterd door lichte en
ernstige muziek van het uitstekende Rus
sische strijkje.
Nadat wij een tafel hebben uilgekozen
in de reusachtige eetzaal en den inlandschen
oberkellner, die den titel van mandoer voert
do noodige bevelen hebben gegeven, die lot
onmiddellijk resultaat hadden, dat eenige
dikbuikige flesschen met ijskoud bier voor
ons zijn neergezet, zien wij na eenige mi
nuten een vreemden stoet langzaam nade
ren. Het zijn de hotel-djongos, die de rijst
tafel serveeren. Voorop loopt de djongos met
de schaal, waarop een enorme hoeveelheid
dampende glanzend witte rijst, het funda
ment' van de rijsttafel. Men hoopt daarvan
een naar Europeesche begrippen fantasti
sche hoeveelheid in een soepbord. Hij wordt
gevolgd door wel twintig tol vijf en twin
tig collega's, die als kippen achter elkander
langs onze tafel schuiven en ons ieder op
hun beurt een ander gerecht of ingrediënt
presentceren als daar zijn twee of drie ver
schillende soorten sajoer oftewel een 9oort
van dunne groentensoep, die over de rijst
wordt geplengd en dient om het geheel vol
doende vochtig en smeuïg te houden, kip in
wel drie verschillende gedaanten, gebraden,
geroosterd en gekookt, vleesch in verschil
lende vormen als haché, als goulasch, ge-
slomd in een pisangblad, geraspt en ge
roosterd, saté, oftewel vleesch van het
schaap of van het varken in kleine blikjes
geroosterd aan een houtje of aan een ijzeren
staafje en dat men met de tanden van de
slaafjes trekt, frikkadel in enorme schijven,
gekookte en gebakken visch en garnalen zoo
dik als een kinderarm. Maar ik zie mijn gast
in gedachten radeloos blikken naar het
soepbord, dat zij al hooger en hooger hebben
opgestapeld en naar den stoet van djongos
die nog met nieuwe lekkernijen staan te
wachten. Geen noodl Bij de rijsttafel be
hoort een tweede bord en zonder dat iemand
u voor een onbehoorlijk gulzigaard verslijt,
begint gij nu dat tweede bord te garneeren.
Daar komen de eieren, harde en spiegel
eieren, van de kip en van de eend, de mais-
en garnalenkoekjes, de gebakken pisang en
de geraspte klapper oftewel kokosnoot, de
sausen van keijap en van terassi, de schij
ven komkommer en de gebrande katjang, en
de kroepoek in kleine en in groote stukken,
en last not least de sambals oftewel de spe
cerijen. Maar nu heeft de leerling deskundi
ge hulp noodig. want wee hem die met vol
le lepels voor het eerst uit de sambals pul.
Gij zoudt denken, dat ik u in een valstrik
had gelokt en uw oogenblikkelijke dood mijn
bedoeling was geweest. Daarom voorzichtig
met dal roode goedje, dat eenigszin3 lijkt op
roode kool. Het is fijngehakte Spaansche
peper. Daarom opgepast voor dat onschul
dig uitziende groene pitje, het isljabé rawit.
Als ge het onvoorbereid en ongetraind in
den mond zoudt steken, zoudt ge onmiddel
lijk geluidloos naar het plafond springen.
Daarom u slechts matig bediend van de in
kleine dobbelsteentjes gesneden lever, van
de schijfjes harde eieren, van de kleine gar
naaltjes. want zij zwemmen alle in een
zeer smakelijk uitziend rose sausje, dat als
vuur brandt op de tong.
En nu wij onze borden hebben volgepropt
met al deze heerlijkheden, maken wij er al
naar onze resp. smaken een hutpot van of
wij voegen door ervaring geleerd, de diverse
ingrediënten lot de smakelijkste combina
tie-happen te samen. We doen het echter
met een lepel, een vork bij de rijsttafel is een
profanatie. Al spoedig zullen nu mijn ge
ëerde gasten, die voor het eerst zich aan
het rijsttafel-avontuur waagden, hoe langer
hoe veelvuldiger naar hun glas bier grijpen
en ten slotte zullen zij met een hoogrood ge
laat karaffen water laten aanrukken en
met wonderbaarlijke snelheid uitdrinken.
Maar niets zal den. binnenbrand kunnen
blusschen, die zij in hun maag en keel voelen
laaien, zij na het dessert naar hun kamer
verdwijnen, met een gevoel alsof vlammen
uit hun mond slaan.
Wij oudere Indisch-gasten daarentegen
hebben genoten en met een onverstoorbaar
gezicht bedienen wij ons nog eens van den
biefstuk met gebakken aardappelen, die
naar oude traditie n& de rijsttafel worden
geserveerd1
Tot de culinarische uitspattingen, die de
Europeaan zich verder veroorlooft, behoort
zeer zeker ook 't dineeren in een Glüneesch
eethuis. Onder de Chineesche eethuizen zijn
er, zooals dat ook in Europa het geval is,
van allerhande slag en standing. In Batavia
vindt men groote, royaal opgezette eetpa-
leizen van drie en vier verdiepingen, met
electrische fan9, bloemen op de tafels en
dansmeiden. Deze laatste moeten dan zor
gen, dat de smullende Chineezen onder bun
culinarische genietingen de Kunst niet ver
geten, althans wat een Chinees daaronder
verslaat. Want voor onze Europeesche ooren
klinkt het gekrijsch dier dansmeiden, dat
zingen voorstelt, meer dan afschuwelijk#
