LAND- EN TUfNBÖUW.
In en om de Hoofdstad.
Ondertrouwd: J. van der Groep 2G j. en
A. M. den Dekker 21 j. J. C. Hilgersom
27 j. en G. Th. Huijsmans 23 j. E. Wee
dorp 27 j. en W. de Vries 22 j. H. G. A.
van der Laan 23 j. en M. Brouwer 22 j.
Gehuwd: H. W. Broers 24 j. en A. M. Ver
sluis 25 j. A. J. M. Bruining 25 j. en A.
M. de Block 22 j. A. Elenbaas 26 j. en
G. Pot 20 j. J. de Koleer 24 j. en A. van
der Linden 24 j. A. P. Vogelaar 29 j. en
H. Biesheuvel. W. Timmer 22 j. en K.
Keessen 20 j.
Overleden: Cornelia Jansje Schalk 41 j.
gehuwd met F. Cuvelier Geertje Oltje
17 j., D. van G. Verweij en G. Struik.
Pietertje Verschoor 74 j., weduwe van J.
Smits. Bernardus Hendricus Jacobus
Schenkel 79 j., wedi. van T. Schalkwijk.
De animo voor de wolmarkten is in de
laatste jaren in Haarlemmermeer wel erg
verminderd. Ook Donderdag bestond de
aanvoer weer uit..nihil. De oorzaak hier
van zal wellicht aan de drukke landbouw-
werkzaamheden moeten worden toege
schreven.
Coöperatieve Boerenleenbank. In de
in het hotel van den heer De Groot te
Hoofddorp gehouden algemecne vergadering
van de coöperatieve Boerenleenbank Haar
lemmermeer, werden tot leden van het be-
sluur herbenoemd de heeren G. A. A. Knaap,
directeur en D. van Wieringen. Goedgekeurd
werd een voorstel tot uitbreiding van l;et
bestuur met twee leden en benoemd wer
den als zoodanig de heeren W. van der Peet
en O. de Kok. Tot lid-van den Raad v. Toe
zicht werd herbenoemd de heer A. C. Pruis-
sen, terwijl als zoodanig in de plaats van
den heer Q. I. Kramer, die de gemeente heett
verlaten, werd gekozen de heer P. A. Stok
man.
Besloten werd den heer Kramer, die van
April 1912 tot Mei 1926 zijn beste krachten
aan de Bank heeft gegeven, een telegram
te zenden met een hartelijk woord van dank
voor al hetgeen door hem in het belang
van de steeds in bloei toenemende Boeren
leenbank Haarlemmermeer werd gedaan.
Hierna bracht de directeur, de heer Knaap
zijn jaarverslag over 1925 uit, waaraan de
volgende belangrijke mededeelingen werden
ontleend.
Bet ledental bedroeg op 1 Januari 1925
414; vermeerderde met 20 en verminderde
met 10, zoodat het ledental op 31 December
1925 bedroeg 424.
Op 1 Januari 1925 was het bedrag der
spaargelden f 943354.05ingelegd gedurende
het jaar f685129.29; samen f 1628483.34.
Gedurende het jaar 1925 werd terugbe
taald f 678315.36. Totaal-bedrag der spaar
gelden op 31 December f 950167.78.
Op 1 Januari 1925 waren 948 spaar
boekjes in omloop. In 1925 uitgegeven 96 en
ingetrokken 67 boekjes, zoodat op 31 Decem
ber in omloop waren 977 boekjes.
Aan interest werd bij hel kapitaal bijge
schreven f39408 08; uitbetaald f 1071.72?
totaal-interest van de spaargelden f 40479.60
Op 1 Januari 1925 stdnd luit aan voor
schotten en hypotheken f 436048 87. Gedu
rende het jaar werd aan nieuwe voorschot
ten verstrekt f41450; samen f477498.87; in
1925 werd terugbetaald 175682.47, zoodat op
31 December aan voorschotten uitstond
f401816 40.
Op 1 Januari 1925 bedroeg het aantal
voorschotten 135 en op 31 December 129.
Op 31 Dec. stonden 135 personen en instel
lingen met de Bank in rek.-courant.
Op het einde van 1925 bedroeg de schuld
van de gezamenlijke rekening-couranthou
ders f 452929.82, overeenstemmende met het
saldo der balans, welke op 31 December '25
bedroeg D f526565 09, C f73645.27. per
saldo D f452919.82.
Op 1 Januari had de Bank van de Cen
trale Bank te'Utrecht te vorderen f 16419.68,
in den loop van 1925 werd aan de Centrale
Bank verzonden f 866466.88, samen
f882886.56; van do Centrale Bank werd
ontvangen f 846737.91, zoodat de Bank op
31 December van de Centrale Bank te
Utrecht te Vorderen had een bedrag van
136148.65
In het afgeloopen jaar is een winst ge
maakt van f 3584.38.
In 1925 bedroeg de omzet: ontvangsten
f2855715.10; uitgaven (2843669.68; totaal
f 5699384.78.
De 'omzet heeft in de laatste 5 jaren be
dragen: 1920 f G434026.59\ winst f 3881.79,
1921 114596731 18, winst 13969.96; 1922
14600839.89''. winst f 2763.07; 1923
f4631471.995, winst [2339: 1924
f4789091.445, winst (3567.49; 1925 zie bo
ven.
Bijzondere aandacht mag worden geves
tigd op het zeer verblijdend verschijnsel.dat
het totaal van de spaargelden, die bij de
Bank werden ingelegd, aan 't einde van
1925 belangrijk meer bedroeg dan in 't be
gin van 't jaar en bovendien het aantal ver
leende voorschollcn zeer is verminderd.
Hillegom. Donderdagmiddag brak er
brand uit in een oude houten bollenschuur
van den heer J. Goemans Jz., aan de
Wecrestcinslra.nl hoek Weerlaan. De brand
weer gaf met slangen op de waterleiding
en met de molorbrandspuil water. Omdat
de slang op de brandkraan over de straal
en de trambaan lag, was het verkeer ge
stremd, totdat er beschermende planken
over de slang waren gelegd.
In de schuur stond op de eerste verdie
ping een brandende kachel; daar moet de
brand ontslaan zijn. Een partijtje bollen
zijn verbrand. De brandweer wist het vuur
fe bepalen tot een gedeelte van den zolder.
De eigenaar verkoos geen inlichtingen te
geven op de vraag of de bollen' waren
verzekerd.
De openbare aanbesteding van een
gebouwtje voor waterzuivering op hot
terrein der waterleiding had tot uitslag:
Van Amstel Jansen, Rotterdam f 16 800,
Renzen Beyker, Haarlem, f 17.875; N. V.
Rijnlandsche Beton Mij., Leiden, f17.700
F. W. Zonneveld, Rotterdam, f13 828; J.
Splinter, Leiden, f 17.190, Over de gunning
wowH later beslist,
In de dagblad-pers is met groole arlL
Kelen, waarvan enkele geïllustreerd waren
Welding gemaakt van het hygiënisch melk-
Bednjl Noord-Holland te Landsmeer, Het
Beet, (Jat dit beidrijf een model-inrichting
is, welke ten voorbeeld kan gesteld werden.
Wij kunnen dit geenszins bestrijden, maar
het eerste rnodel-bedrill voor melkwinning
is het niet. Hier te Hillegom werkt al lan
ger dan een jaar het Hygiënisch Melkbedrijf
„Weerestein", hetwelk voor de Noord-Ilol-
landsche college niet onderdoet, en, naar de
beschrijving te oordeelen, zells op dezelfde
hoogte slaat. Verleden jaar gaven wij van
deze Hillegomsche inrichting een be
schrijving.
Katwijk aan den Rijn. Hel zoontje van
C Pr. was bij den landbouwer G. V. in het
Overrijn aan het spelen en geraakte m den
gierpui. Hij werd er door de anderen uit
gered, doch zag er onooglijk uit. Toen hij
eenmaal gered was, gaf dit aanzien veel
vermaak voor de andere jongens. Hij werd
in ,,geur en kleur" thuisgebracht en heelt
beloofd voorlaan voorzichtiger te doenll
Katwijk rfhn Zee. Van de trawlvis-
scherij kwam Donderdag te IJmuiden aan
de markt de logger KW. 166 met f 114 be
somming.
Noordwijb. De aandacht wordt geves
tigd op het feil, dat de wegwijzer aan den
Picltéweg bij de Beeklaan, vanaf Noordwijk
aan Zee niet zichtbaar is, maar juist achter
een eenigszins krom gegroeiden boom staat,
die hel uitzicht belemmert. Misschien is het
een kleine moeite om dien wegwijzer te
verplaatsen.
Gevonden voorwerpen; 1 reticule met
nikkelen ringen, 1 kaatsbal, 1 zilveren gul
den, 1 postduif, 1 bril, 1 speldje mei steen,
1 kinderjasje, 1 portemonnaie met inhoud,
1 bruine hond, 1 rijwielbolastingmcrk en 1
zilveren horlogeketting.
Inlichtingen over bovenstaande voorwer
pen worden aan het politiebureau te Noord-
wijk-Binnen verstrekt, uitsluitend iederen
Zaterdag van 121 uur.
Burgerl. Stand. Geboren: Haye,
Zoon van W. S. van der Meer en S. G. van
der Werf Hendricus, Zoon van H. Heems
kerk en A. Waasdorp Elisabeth Anna Jo
hanna, Dochter van J. G. Nijkamp en E.
Dijkhuizen Izaac, Z. van J. Ammeraal
en S. L, van der Leek.
Overleden: Jeannctte Hermance Hulshoff
Pol 52 j., geil. met W. Massink, te Enschedé,
tijdelijk alhier Hans Geering, 6 jaar. Zoon
van G. Geering en S. J. de Rooij, te R'dam.
Noordwijk aan Zee. Donderdagavond
sloeg in de Hoofdslraat een paard van J. P.,
alhier, op hol. Het beest was gespannen
voor een melkwagen, waarop twee zoons
van P. waren gezeten. Het voertuig slin
gerde zóó hevig, dat even de Herv. Paslprie
werd geraakt, vervolgens de aldaar slaande
lantaarnpaal, waarlegen juist een fiets
stond, welke wat schade opliep'. Door den
schok viel voor den winkel van Schild het
voertuig om, maar gelukkig konden de beide
inzittenden nog bijtijds op den grond sprin
gen.. De materieele sehadp wa$ ook niet
groot, maar de belangstelling op dat drukke
punt wel.
Voorhout. Het mond- en klauwzeer
in deze gemeenle breidt zich langzaam maar
zeker uit. Thans zijn er, weder drie koeien
en een slier van den veehouder N. van
Leeuwen in den Boekhorstpolder aangetast.
Het wettelijk kenmerk is ook daar aange
bracht.
Voorscheten. Maandagavond 8 uur
komt de raad in openbare zilting bijeen ter
behandeling van:
1. Ingekomen stukken;'2. Besluiten comp-
labilileit; 3. aangaan geldlecning; 4. op
heffing onbewoonbaarverklaring; 5. Verkoop
O L. School en onderwijzerswoning; b.
fnrichliBg terrein Raadhuis.
Warmond. Gisleren werd door de
Oranje-Commissie een vergadering gehou
den tot vaststelling van de rekening en ver
antwoording over het afgeloopen jaar en
lot bespreking van de aanslaande feeste
lijkheden De voorzitter, de heer Alb. Ouds
hoorn, opende de vergadering met een har-
lelijk welkom aan de aanwezigen, terwijl
hij tevens zijn voldoening uitsprak over
de prettige en aangename wijze, waarop de
Koninginnefeeslen het vorig jaar gevierd
werden. De rekening en verantwoording
door den penningmeester, den heer Lange-
laar uitgebracht, wordt op advies van de
heeren Burcksen en Haverkort, die de reke
ning hadden nagezien, door de vergadering
goedgekeurd en de penningmeester onder
dankzegging gedéchargeerd voor zijn accu
raat en zuinig beheer. De heer Schuilenga
vraagt of hij door zijn vertrek naar Den
Haag zich nog wel als lid van de Commissie
kan blijven beschouwen. Met de vaststel
ling van de rekening en verantwoording is
hei.oudejaar afgesloten en alvorens aan het
nieuwe te beginnen, zou hij gaarne die
vraag beantwoord zien. De heer Van Stijn
antwoordt hierop, dat hoewel hierin niet
door een reglement wordt voorzien, men aan
de oude traditie, alleen inwoners van War
mond in de commissie op (e nemen, trouw
moet blijven en dat men dus met vertrek
naar een andere gemeente ophoudt lid van
de commissie te zijn.
Eenparig is de vergadering hel hiermede
eens, waarop door den heer Van, Stijn worov
voorgesteld de heer Schuilenga als eere-lid
Ie benoemen. Dit voorstel, door den voorzit
ter ondersleund, wordt in stemming ge
bracht en onder applaus met algem. stem
men aangenomen.
Besloten wordt de aanstaande feeslen te
houden op Dinsdag 31 Augustus en Woens
dag 1 September. Het inzamelen der bijdra
gen komt nu ter sprake, wat aanleiding geelt
tot een langdurige discussie. Om verschil
lende redenen kunnen zich hiervoor slechts
enkele heeren disponibel stellen en men be
sluit daarom het loopen met de lijsten aan
meisjes op te dragen, terwijl van te voren
bij circulaire aan de ingezetenen hiervan
mededeeling zal gedaan worden. Nadat be
sloten is op de agenda voor de volgende
vergadering de verkiezing van een nieuw
lid aan de orde te stellen, wordt de verga
dering gesloten,
E
PLUIMVEE.
Kropgebieken voorkomen oi genezen.
De gebreken aan den krop onzer hoen
ders en duiven kunnen van verschillenden
aard zijn en daarom is ook dc behandeling
niet altijd gelijk.
Een veel voorkomend geval is dc over
lading met moeilijk te verteren stoffen,
bijv. lang en düs niet voldoende kort ge
sneden gras( niet langer dan twee centi
meter) of ook de worteldeeltjes van raap
stelen (die altijd weggeknipt moeten wor
den). Het dier tracht zich zelf door het
eten van zand, steentjes enz. te helpen en
overlaadt dan den krop nog meer en zelfs
zóó, dat er moet worden ingegrepen langa
operatieven weg. Als men nu overtuigd is,
dat de fout hieraan te wijten id, kan men
tot operatie overgaan. Met een scherp
mesje wordt een verticale insnijding ge
maakt, zoo wijd, dat een kleine lepel in
gevoerd kan worden. De zeer onaangenaam
riekende inhoud wordt er nu voorzichtig uit
geschept en daarna onderzoekt men met
den vinger of soms de monding naar de
maag verstopt is. Zoo ja, dan tracht men
die verstopping op te heffen. Soms is een
stukje touw de oorzaak, bijv. zooiete als
van een gekookte worst wordt afgesneden,
waaraan nog een stukje vloesch was blijven
zitten, door roekelooze menschen aan de
kippen toegeworpen. De maagmond is dan
afgesloten en ondanks de overvulde krop
moet het dier van honger sterven.
Daarna moet de wond dichtgenaaid wor
den en wel het eerst het kropvel apart met
een wit zijden draad. Daarna pas wordt
het buitenvel afzonderlijk dicht gemaakt
en met een laagje collodion gedekt. Do
hechtdxaden kunnen blijven zitten.
Om de kropovervulling te voorkomen,
zorge men voor regelmatige voedering in
juiste porties. Heeft bijv. een dier een
lange reis gemaakt en komt het hongerig
aan, dan geeft me^i alleen geweekt brood
of ander zacht'voer. Vojstöppen met graan,
bijv. mais, zou bij het zwellen der korrels
zeer ernstige, ja zelfs doodelijkc gevolgen
kunnen hebben, omdat het kropvlies zoo
sterk gespannen wordt, dat het moet
scheuren.
Een ander geval is een gevolg van ver-
ólapping der kropwanden, waarvan meer
overmatig drinken en overmatige vloeibare
spijzen de oorzaak zijn. Vooral bij kuikens
van zwaarder ras kan de dagelijksche over-
vulling ;de kropwanden zóó uitzetten, uit
dunnen, dat er een zoogenaamde hang- of
zakkrop ontstaat. In die zakvormige ruim
te blijft het voer onverteerd zitten, omdat
nu de uitmonding naar de maag te hoog
ligt. De massa kan niet weg, gaat gisten en
bederven, waardoor een vieze stof uit snar
vel en heüsgaten komt. Het dier zit luste
loos en ineengedoken ter'neer.
Om nu dit kropgebrek te voorkomen,
heeft raèii nauwkeurig tc waken tegen veel
eten opeens, dits geen groote porties, voor
al niet d>ij jong goed, maar evenmin bij
volwassen dieren.
Is de krop dus vol en waterig, dan zal
mea goed doen die voorzichtig te kneden
en de overtollige stoffen uit den bek te
doen wegloopeh. Een andere methode is het
dier juist mot den kop omhoog zoo lood
recht mogelijk te houden, wat geschikt ge
beuren kan, door het in te bakeren, te om
wikkelen met een lango niet breed gevou
wen lap, waarbij de kop vrij blijft de bee-
nen gestrekt. Door deze houding wordt de
de verzakking van do krop opgeheven en
nu kan de inhoud Langzamerhand weer in
den maagmond aankomen. Een duif kan
men in dat geval in een wollen kous stop
pen en op^een veilige plaats aan een spij
ker ophangen gedurende minstens een hal
ven dag. Een ingewikkelde kip of haan
behandele men eveneens gedurende vele
uren op dezelfde wijze.
f
Lofwaardige medewerking van patroons.
Het zal mortfgoen bekend zijn, dal de ge
neeskundige behandeling van ongevalstel-
sels in de laatste jaren belangrijk verbeterd
is. Eertijds meende men, dat rust.houdcn
voor een goede genezing altijd noodzakelijk
was. Tegenwoordig weet men dat rust bij
inwendige ziekten genezing kan brengen,
doch dat zij bij ongcvalslelscls meestal
schadelijk, werkt.
Een licliaamsdcel dat gekneusd is en ge
zwollen door zucht en bloeduitstortingen
moet zachtaan bewog«>n worden, wil de
stijfheid geheel verdwijnen. Veel hangt er
in zulke gevallen van den goeden wil van
den patiënt af, maar dikwijls is ook de hulp
van den patroon bijzonder gewenseht om de
goede genezing te bespoedigen.
Dit was in bijzondere mate het geval bij
een ongeval in de Haarlemmermeer. In
Maart 1925 greep een arbeider in een kron
kel van een halster, toen hij een paard van
stal wüde halen. Het dier schrok en trok
zijn kop met een ruk terug, haalde hierdoor
den kronkel aan en de rechterhand van den
man kwam deerlijk in de knel. De geheele
hand bleek zeer ernstig gekneusd te zijn, de
pink hing er bij en moest terstond worden
afgezet. Ook later viel het* leisel niet mee;
de hand bleef zeer dik en pijnlijk. Zonder
de flinkheid van den arbeider en zonder de
gezonde medewerking van zijn patroon, zou
dit geval stellig slecht zijn afgeloopen en
zou de hand geheel verstijfd zijn.
De patroon bleek terstond bereid te zijn
om le voldoen "aan het verzoek van den
dokter om den verminkte eenigerlei bezige
heid te verschalden. Zoodoende was de ge
troffene den geHeelen dag in de weer. En al
had aanvankelijk zijn Werk nog niet veel
om 't lijf, dat werk groeide met den dag en
met den dag wbrd het beter. De vingers
werden léniger, na enkele weken kon hij
een volle vuist maken, de zucht verdween
en de hand werd volwaardig als te voren.
Hoeveel menschenleed is hier gespaard door
gezond inzicht en samenwerking. Hoeveel
nuttige arbeidskracht is er niet verloren ge
gaan doo rde kortzichtige uitspraak: ,,Ik heb
ervoor betaald, de man kan terugkomen
wanneer bij weer heclemaal beter is".
CLXXXVIII.
Rijksverzekeringsbank. Gebouw voor
jongelieden. De Jcröaan.
Er is een en ander tc doen over de Rijks
verzekeringsbank. De nog niet gehéél
van de baan zijnde mogelijkheid, dat
deze instelling naar Delft zou worden over
gebracht, is natuurlijk wel een aangelegen
heid, waarover men zich ten stadhuize warm
moet maken,want aan het behoud er van
voor de hoofdstad moet ontegenzeggelijk
waarde worden gehecht. We hebben, nog
zooveel jaj*en is >t niet geleden, den groo-
ten aiittocht van honderden spoorwegamb
tenaren naar Utrecht gehad en nu weder
een dergelijken uittocht van ongeveer 600
ambtenaren, waarvan, naar ik hoorde
schatten, een 7CO gezinshoofden, is geen
kwestie, die het gemeentebestuur koud
kan lateD. Dc burgemeester zelf en de wet
houder van Publieke Werken geven zich-
dan ook alle moeite om de instelling voor
Amsterdam te behouden en er zijn wel re
denen om aan te nemen, dat zij daarin zul
len slagen. We kunnen hier een grooten.-Staf
van ambtenaren, die tezamen toch geen
onbeteekenend bedrag aan belastingen
hebben op te brengen, niet zoo gemakke
lijk missen, te meer daar Amsterdam toch
al niet zoo héél rijk is aan het bezit van
belangrijke rijks-instellingen.
Aan don anderen kant is het ook begrij-
pelijk, dat men te Den Haag in overweging
heeft genomen of men de Bank maar niet
liever, zoo al niet naar de residentie zelve,
dan toch naar de onmiddellijke nabijheid
van den zetel der Regeering verplaatsen
zal, nu het alle aanbeveling verdient, dat
al de departementen van een 300 omvang
rijk geworden rijksinstelling ip één groot
gebouw verecnigd zullen zijn, hétgeen op
dit oogenblik niet het geval is.
Toen indertijd de Rijkspostspaarbank
behoefte kreeg aan een flink gebouw ter
vervanging der perceelen, waarin die in
stelling aan de Ruysdaelkade slecht be
huisd was, heeft er ook vrees bestaan, dat
men alles naar Den Haag zou overbren
gen. Dat plan is toen gelukkig afgewend,
omdat door overleg tusschen rijk en ge
meente een behoorlijk stuk grond kon wor
den afgestaan om een nieuw gebouw te
doen verrijzen op het museum-terrein aan
de Van Baerlestraat. Maar wé leefden
toen in andere tijden. De stadsuitbreiding
giiig nog lang zóó hard niet als thans en
de prijzen der gronden en de bouwkosten
waren heel wat .lager. Als het rijk nu een
Rijksverzekeringsbankgebouw zou moeten
opzetten, zouden er eenige millioenen mede
gemoeid zijn en die millioenen liggen niet
voor het grijpen, nóch in de Rijks-, nóch
bij de gemeentelijke schatkist. We moeten
maar afwachten wat uit de besprekingen
groeien zal en er het beste van hopen. Vol
gens een bericht in het „Handelsblad" lj^kt
heb niet onmogelijk, dat ter sprake zal .ko
men de vraag of het Tesselschade-zieken-
huis aan de Stadhouderskade bij het Leid-
sche Plein, hetwelk allengs aan zijn be
stemming als gasthuis kan worden onttrok
ken, niet op voor beidé partijen aanneme
lijke voorwaarden tot Rijksverzekerings
bank zou kunnen worden ingelicht. Ware
zulk 'n oplossing mogelijk, dan zou men de
instelling zeker veel béter' gesitueerd krij
gen dan nu het geval is; thans is een ge
deelte er van gevestigd in perceelen aan
de Piet-er de Hoochstraat echter het Con
certgebouw, terwijl een ander gedeelte
zich bevindt in de Lutmastraafc, eeu straat
belioorende tot heb nieuwe stadsgedeelte
achter de van Wouslraat, niet ver van de
Amstellaan een toestand van gedecen
traliseerd zijn, die zeker niet lang meel
bestaanbaar kan heeten. De ambtenaren
der Bank zijn ook in spanning over de
vraa,g „wat er met hen gebeuren zal";
voor velen hunner zou gedwongen verhui
zen lang geen vreugde heteekenen, want
er zijn er zelfs, die als forensen buiten
Amsterdam gevestigd zijn en er in hun
forensen-woonplaats „vast zitten" aan hun
woning, die zij in deze dagen niet zoo ge-
gemakkelijk zonder ernstige Verliezen van
dc hand zouden kunnen doem En wat
nieuw-bouw van een dergelijke reusachtige
instelling voor. de schatkist lees dc be
lastingbetalers van Nede\;land tc betee-
kenen. zou hebben, kan men hier het best
beseffen,- -wanneer- men, den- V001 burgwal
achter het Paleis bezoekende, eens kijkt
naar het optrekken van 'het -gebouw voor
den Rijksgiro-dienst, enz., waar men nu
reeds een jaar mede bezig is. Dé onteige
ningen daar ter plaatse hebben reeds dui-
zcnde.n en duizenden gekost en het gewel
dige betonwerk, dat nu geleidelijk bezig is
zich te vormen, zal, met hetgeen daarna
"aan de „afwerking" van dit geweldige ge
raamte ten koste moet worden gelegd, ton
nen kosten. Indien de Staat dus aan een
tweede gevaarte van dien aard ten behoeve
'der Rijksverzekeringsbank poogt te ontko
men, lijkt zulks onder de huidige omstan
digheden begrijpelijk, tenzij de gemeente
Amsterdam voor het behoud dezer instelling
in deze stad zóóveel mocht over hebben,
dat nieuw-bouw beter zou zijn dan dure
verhuizing naar Delft-, of waarheen dan
ook. Maar, gelijk ik zeide, we moeten af
wachten en er voor Amsterdam het beste
van hopen, zonder dab van de gemeente al
te hoogo financieele offers zullen worden
gevraagd, want we staan in de toekomst
nog voor andere héél groot, noodzakelijke
uitgaven.
Dat de gemeenteraad dezer dagen met de
„Amsterdamsche Maatschappij voor Jonge
Mannen" de overeenkomst heeft gesloten
om voor haar te garandeeren de rente en
aflossing van negen ton, waarvoor de ge
meente verkrijgt een eerste hypothecaire
inschrijving op den grond en het daarop
door die Maatschappij te stichten gebouw,
is zoo erg niet. Dat zaakje zal best terecht
komen en onze fetad nog vóór 1928 verrij
ken met een nieuwe stichting, die "groot
nut kan afwerpen. 'Het geldt het oprichten
van een grootsche inrichting, geheel in den
trant van het te Londen staande gebouw
der „Young Men's Christian Association"
-LU
cn zal verrijzen op het destijds voor het -
mislukte— „Atlanta Hotel" bestemde ter
rein. De aanstaande verwezenlijking vaa
difc plan is voor deze stad allereerst en
voor het geheele land een gglukwenscfr
waard cn de financieele verantwoordelijk,
heid, die de gemeente zich door het gé.
nomen besluit op de schouders heeft gela-i
den, zal best te dragen zijn. Als we op
zoo'n manier ook een Rijksverzekeringbank
gebouw konden behouden, zou 't ook wel
te wagen zijn
Doch er zil meer in de lucht. Het heefj
er, volgens de openbaar geworden berichten
alles van, dat de gemeente groote Yerbete-!
ringen in den Jordaan wil gaan aanbrengen
straten verbreeden; nieuwe verkeerswe
gen dwars door dit kwartier aanieggen}
oude rommel, die er al lang niet meer be-,
hoorde le wezen, onbewoonbaar verklaren,
onteigenen, afbreken. Uitnemend, maar 't
zal geld kosten. Naar het heet zeven mil-
lioen gulden. Eerlang worden ons meer
bijzonderheden beloofd in een openbaar te
maken rapport van een ambtelijke com*
missie, die voor B. en W. het Jordaani
vraagstuk bestudeerd heeft. We weten er
overigens al een boel van, t.w. het verslag
van een technisch woning-onderzoek en
systematische perceels-beschrijving. helwelK
in 1920 werd ingesteld door de ambtenaren
van dén directeur van het Woningtoezicht,
den ingenieur A. Keppler. Dat'dit verslag
•niet erg vleiend voor den Jordaan en fei
telijk nog minder voor het gemeentebestuur
van Amsterdam is ik wensch hiermede'
niet speciaal aan (e duiden het huidige
gemeentebestuur/ maar dat van de laatste
halve eeuw *"*13 zeker begrijpelijk voor
een ieder, die den Amsterdamsehen Jordaan
kent.
Querido moge er nóg zulke lezenswaar
dige literatuur over hebben gemaakt, hef
feit blijft beslaan, dat dit gedeelte van Am-"
sterdam, althahs een heel groot stuk ervan,
al lang, heel lang te voren met den grond
gelijk had gemaakt moeten 'zijn, want-die
stegen cn sloppen en bovttial dié schande*
lijke huizen voor menschen al's 't U
belieft 1 welke men daar nog vindt, be-
hooren niet meer in onzen tijd.
Eigenlijk is die Jordaan van zijn schep
ping af een misdeeld stadskwartier geweest
al heette dat deel van Amsterdam toen nog
geen Jordaan. ITet kwartier dagleekeirf nota-
bene uit denzelfden uitbreidingslijd van he(
Amsterdam der 17e eeuw, toen men di$
mooie bouwwerken aan 'Heeren- en Kei*
zersgrachlen neerzette; waarom men toen
in dAt deel der wereld, dat het „NicuWd*
werk" heette, zooveel smalle grachten en:
nauwe straten* cn stegen geschapen heeff,
waardoor daar in der eeuwen loop een
slecht ingerichte volkswijk ontstond, is niet
duidelijk,
Hoe het zij, hel ..Nieuwe werk-' werd een.'
stadsdeel met veel industrie van allerlei
aard, die er .deels gebleven, deels uil ver-:
jdwenen is. Op- de- -kaart van> Ams(crdart\
l.igf de jordaan begrensd tussc lien Leidsehé-/
Lijn-baans-, Brouwers-» en Prinsengrachten
en wordt hij of beter werd hij vaiïi
Prinsen- naar Lijnbaansgrachf doorsneden
door elf grachten, waarvan er in onzen lijd
reedy zes gedempt zijn. n.l. de Passeerde?.
Elands-, Rozen-, Linden-, en Palmgrachfcn
en dc gracht, die thans Weslerstraat heef.
Van al die gedempte en nog'niel-gedcmplé
grachten is de Rozengracht wel de'belang
rijkste, omdat dit de hoofdverkeersweg gé-»
worden is, die het Jacob van Lennep-kwar-
tier, zelfs het vroegere Sloten en feilelijB
ook Haarlem, want de elcclrische tram naau
Haarlem gaal er-door. met het hart van Am
sterdam verbindt. Er zijn tijden geweest,
dat enkele der Jordaan-grachten ook de
woonplaats waren van zeer geziene Am*
sterdamsche burgers, die er woonden ia
dergelijke huizen, maar die lijden zijn toch
al een dertig jaren voorbij.
Hoe het stadsdeel aan den naam Jordaan
kwam? De geleerden zijn het "er niet ovef
eens. De vroegere stadsarchivaris, ntf»
Veder, vermeldde, er drie lezingen overj'
de cene was, dat de Franschen dat stuk
Amsterdam, .omdat alle straten en grachle?
er bloemennamen hadden, Le Jardin noem
den en dat verhaspeld is tot Jordaan; dl
tweede is ,dat het vroegere „Nieuwe wcrk'J
behoorde lot de jurisdictie van Amsterdam,
welk woord jurisdictie verkrabbeld ri tol
jordiclie en jordaan; de derde lezing einde*
lijk is, dat men, in dit stadskwartier aan*
geland, was gekomen over de uiterste
hoofdgracht, Je Prinsengracht,' dus
„Jordaan" was overgestoken. Laten we onJ1
maar bij de eerste lezing houden, die ah
thans het meest aannemelijke klinkt.
In elk geval, die Jordaan is als woon4
kwartier danig achteruitgegaande inge4
nieur Keppler noemt het in de inleiding lol
bovengenoemd rapport een „Slecht woon*
kwartier" en hij. bewijst zulks duidelijk ajS'
glas door sprekende statistieken over gemtfj
aan voldoende woongelegenheid; aan voh
doende afvoef van huis- en hemelwater»,
aan goede privaten: licht en lucht, en Ww
al niet.
Particuliere verèenigingen hebben hieT ea
daar, met en zonder gemeentelijke» steuD»
in de woningtoestanden van den Jordaaa
at ingegrepen en verbeterd, doch men zo®
dat toch maar. bekeken over dal hce.e
stadsdeel, lapwerk moeten noemen; hel
gemeentebestuur had al lang. hee! lang
leden radicaal moeten optreden; het heetti
er veel woningen onbewoonbaar verklaard
en meer goed werk gedaan, doch oog niet
genoeg. Daar dienen van oost -naar wei»
cn van zuid naar noord eenige degelijs*
brc-ede verkeerswegen door den Jordaa®
gelegd, maar dat kost natuurlijk vcd
geld, ik noemde boven al, op gezag
heigeen uit het ambtelijk rapport verluiüJ?-
zeven millioen gulden, 'k Wil het bes!
loovcn, er zal heel wat duur gekocht e!j
onteigend moeten worden, maar het
moéten gebeuren, want als we in on»
dagen zien hoeveel degelijke arbeider?
wijken er in hel nieuwe deel van Amsvj
dam verrezen zijn ,en terecht, dan is
eigenlijk onbegrijpelijk, dat er nog ^0€S^
den als die van den Jordaan, althans v
gedeelten ervan, kunnen geduld worden.J
rapport der Jordaan-commissie mag dus w
met belangstelling worder verbeid.
S1N1 SANA,
2-3
