WATERSNOOD.
Het water blijft vallen. De verantwoordelijkheid voor den toestand der dijken. Venl o herademt. Het gevaar bij Driel geweken,
De Brummensche Bandijk doorgebroken. Een tweede doorbraak bij Deventer. De dijk der Overijselsche Vecht
bij Dalfsen bezweken. Dalfsen gedeeltelijk ondergeloopen.
Overstrooming in ons land. Dorpsgezicht te Boxtel, alwaar
de bewoners alleen per bootje bun woningen kunnen bereiken
Uil tal van plaatsen wordt vtij sterke val
geseind, uit Arnhem gisteren aelts 34 cM.
Maar intusschen heeft die val te Arnhem
ook een schaduwzijde, omdat zjj mede een
gevolg is van de reeds vermelde doorbraak
bil Pannerden, waardoor het water eigenlijk
slechts is verplaatst en nu Pannerden,
Herwen en Aerdt in nood zijn gekomen.
De bewoners dezer dorpen zjjn voor een
deel ondergebracht in perceelen op de dijken.
'Veel veo is verdronken. Daarentegen is brj
Driel verbetering ingetreden en men meent,
dat de breuk nu wel definitief voorkomen
zal worden. Niet minder dan 5000 zakken
.zand z|jn daartoe noodlg geweest.
Dat de toestand werkelijk iets gunstiger
gaat worden blijkt overigens niet alleen te
Maastricht, maar ook te Venlo. Gisteravond
was het water daar 20 cM. gevallen, waar
door de Klaasstraat en de Vleeschstraat tot
het Viaduct weer vrij van water zijn. Overal
wordt op de vrij gekomen gedeelten groote
schoonmaak gehouden en is mi_n bezig het
water uit de kelders te pompen. Aan den
directeur der electrische centrale is het mo
gen gelukken de straatverl.chöng in gang
te zetten.
Naar aanleiding van do woekerprijzen,
die door sommige leveranciers van eetwaren
aan de overstroomden gevraagd worden, is
door den burgemeester een proclamatie tot
do bevolking gericht, waarin ve.zoent wordt
alle voorkomende gevallen van overvragng
te zyner kennis te brengen. De winkels van
allen, die zich aan deze uitbuiting schuld.g
maken, zullen gesloten en hunne goederen
met. beslag gelegd worden.
Reeds gisteren gingen auto's en piaarden
met karren met vrachtgoederen naar het
spoor, weliswaar, door het water, maar de
gocuerenloodsen zijn toch gemakkelijk te
bereiken. Ook brood-, melk- en slagerswagens
waagden zich door hot water, zoodat «ernstig
gevaar voor do voedselvoorziening op het
oogenblik uitgesloten is; op dit gebied is
veel ellende geleden. Verscheidene families
hebben gebrek aan het noodige voedsel gehad.
Ook de zieken waren er medelijden-wekk^nd
juin toe. Hun vervoer naar het gasthuis was
niet mogelijk. Voor zooverre na te gaan is,
lijn er geen persoonlijke eng..-lukken te be
treuren. De schade, die door duizenden ge
leden wordt en werd, is ontzaglijk. De ramp,
die Venlo getroffen heeft, is ontzettend en
het zal heel wat voeten in de aarde hebben
de vorige toestanden te herstellen.
Veel slechter is de situatie te Blerik. Een
huis is ingevallen en meer woningen slaan
wankel en vol scheuren en van alle zijn
Of de gangen of de plafonds bezweken.
Omtrent het noodlottig ongeval met de
roeiboot bij 's-Heerenberg vernemen wij
nader dat' het getal slachtoffers niet vier
maar drie bedroeg. De inzittende Pater Je-
zuiet bleef in de boot en dreef naar Neder-
landsch gebied, waar hij bij het kasteel
Voorlhuizen werd opgepikt. De drie anderen
vielen door den schok over boord en ver
dwenen terstond in de diepte: hel zijn de
22-jarige hotelknecht Erensen van het Kur-
haus te Ellen, de heer Schenning en dien9
zuster, beiden te Ellen wonende Nederlan
ders.
De kwestie van de verantwoordelijkheid
dor dijken, ter sprake gebracht door een
ingenieur-Kamerlid, heeft thans van be
voegde zijde een verklaring uitgelokt, welke
wij gisteravond in het Handelsblad vonden.
Aan een redacteur van dat Blad toch werd
gezegd dat de Staat geenerlei verantwoor
delijkheid heeft voor den toestand der dij
ken, die nu op verschillende punten be
zweken zijn.
De Slaat heeft alleen den eigendom der
rivieren Dientengevolge komt de zorg voor
de zomerbedding voor zijn rekening. De
Stoat maakt, dat de rivierbedding in goeden
toestand is, dat de normale hoeveelheid wa
ter, die des zomeTs wordt aangevoerd, zon
der bezwaar kan afvloeien. De uiterwaar
den en de dijken langs de rivieren zijn ech
ter eigendom der naast gelegen polders. En
de verantwoordelijkheid voor den toestand
der diiken rust dientengevolge uilsluitend
op de polderbesturen. Dat is sedert eeuwen
zoo geweest. De sterke onafhankelijkheids
zin, die ons volk kenmerkt, is oorzaak, dat
onder de regeering dos lando niet alleen de
provinciën en gemeenten, maar ook de wa
terschappen en veenschappen een volkomen
zelfstandig autonoom bestuur vormen.
En sedert eeuwen is ons waterschaps
recht ook gegrondvest op den regel:
Wien het water deert,
Die het water keert.
Deze grondregel, v/elke de verantwoor
delijkheid der polderbesturen, voor den
toestand der dijken vastlegt, is een uitvloei
sel, een gevolg van de bijna absolute auto
nomie der waterschappen. Deze hebben, in
staatsrechtelijken zin, een wel haast onbe
perkte vrijheid van handelen. Maar die
brengt dan ook mede, dat de poldcrB de
lasten der bedijkingen dragen.
Hoe die waterschappen de waterkeering
willen regelen, moeten zij dus zelf weten.
In het algemeen nemen zij echter, gelijk
de practijk aanwijst, e.u minimum risico
op zich, zooals dat in vaktermen schijnt
te luiden. Onder dit minimum risico wordt
het volgende verstaan. De dijken worden
niet zoo hoog gemaakt, dat zij den hoogst
denkbaren waterstand (iD relatieven zin
natuurlijk) kunnen keeren, maar slechts
zoo hoog, dat zij den waterstand keeren,
die normaal-abnormaal voorkomt. Dit lijkt
een contradictio in terminis, maar is hei.
toch niet. Onder een een normaal-abnorma.
len stand moet men namelijk verstaan een
waterstand, die eenmaal in een groot aan
tal jaren de polders met overstrooming of
doorbraak bedreigt.
Op abnormale standen wordt nu bij den
bouw der dijken in het algemeen door pol
derbesturen blijkbaar niet gerekend Dat
is nu, wat wij in dit geval onder het mini
mum-risico dienen te verstaan, dat polder
besturen slechts willen nemen. Zij loopen
liever het risico eenmaal in een bepaald
aantal jaren overstroomingsschade te lij
den, dan telken jare een zooveel hooger
bedrag aan rente en aflossing voor hoogere
bedijkingen te moeten opbrengen. De pol
derbesturen leggen in dit opzicht dus een
zuiver cconomischen maatstaf aan.
Terugkomende op de ramp zelf 'zij hier
gemeld, dat de overstfooming in het .Zui
den iets beter doch in het Oosten ernstigei
is geworden. Geheel Overijsel wordt lang
zamerhand overstroomd, als gevolg van
nieuwe doorbraken bij Bruinmen, Deventer
en Dalfsen
De Brummensche bandijk langs den lin
ker LJseloever moest reeds gistermorgen
bezwijken. Het water overstroomde de om
liggende buurtschappen en naderde SDel
het dorp Brummen. Even voorbij Dieren,
ten Zuiden van den rijksweg bevindt zien
nu een onafzienbare watervlakte, welke
zich nog voortdurend uitbreidt.
Bij dc „Geldersche Toren" heeft de
overstrooming groote afmetingen aangeno
men. De eiken langsde oprijlanen naar het
kasteel worden toe anderhalf a twee Meter
hoogte door het water omspeeld. Slechts
langs één weg, die ten declc is overstroomd
valt het kasteel te bereiken.
De rijksweg was gistermiddag nog vrij
maar het water kabbelde reeds, langs den
kant van den weg. In de kom van het dorp
Brummen viel toen ook nog weinig van den
opkomenden watervloed le bespeuren, doch
het water naderde langzaam maar zeker.
En nauwelijks kwam men aan den buiten
kant van het dorp in de straten, welke naar
de IJseloevers leiden, of het looneel ver
anderde. Daar stond men plots voor een on
toegankelijk watergebied.
Daar liggen de talrijke hofsteden, waar
van de meeste reeds door de bewoners wer
den ontruimd bij de nadering van het af
vloeiende IJselwaler.
Gistermiddag omstreeks drie uur was het
water, dat bij de doorbraak bij Cortenoever
over de lage landen ten weslen van den
IJsel werd uitgestort reeds een gebied over
stroomd, dat zich lot op vier kilometer ai-
stand van de plaats van de doorbraak uit
strekte.
De IJseldijk, bekend onder den naam van
Brummensche bandijk, heeft verschillende
zwakke plaatsen, die een voortdurende zorg
waren voor de dijkwachlen. Hel eigenaar
dige is, dat de dijk niet is doorgebroken op
het meest door het water bedreigde punt,
maar op een geheel andere plaats, waar
niemand gevaar verwachtte. Dat was bij
Cortenoevèr (usschen de boerderijen van J.
A. Jansen en Hoebink. Daar ontstond 's mor
gens omstreeks halfvier een gat in den aan
den bovenkant zeer smallen. alleen met
gras begroeiden rivierdijk, dat door het op
stuwende water spoedig al grooter en groo-
ler werd. In betrekkelijk korten tijd was de
dijk over een lengte van 70 meter totaal
weggespoeld.
De plaals van de doorbraak is alleen per
boot nog bereikbaar In de nabijheid van
den dijk gelegen woningen zullen nog door
de bewoners moeten worden ontruimd, an
dere zullen slechts betrekkelijk weinig van
het water te lijden krijgen, omdat zij op
dijkhoogle werden gebouwd.
Het Ockensche wordt langzaam over
stroomd, terwijl eveneens de buurtschap
Voorstonden is ondergeloopen.
Bij Deventer is ook de dam bij de Nieuwe
Haven bezweken, evenals de tweede voor-
loopige dijk, die meer naar den kant van de
gasfabriek was opgericht. Het water liep nu
de Nieuwe Haven in.
Zoodra de Nieuwe Haven het niveau van
den IJsel bereikt heeft wat spoedig zal
gebeuren loopt het geheele Knuppeldorp
vol Dit wordt thans in allerijl ontruimd.
Men ziet de bewoners met kinderwagens
en beddegoed stadswaarts spoeden waar
schuilplaatsen zijn gereedgebracht.
Aan het Stationsplein wordt m allerijl,
een dam van zand met zandzakken er bo
venop opgeworpen, daar anders het geheele
plein zou overstroomen en de toegang tot
hel slation onmogelijk zou worden.
En intusschen wordt de toestand in en
om Deventer nog verergerd, doordat nu ook
een Noordelijke buitenwijk met" groote hee
renhuizen en kleinere, burgerwoningen en
lal van winkels werd bedreigd, door het van
den Zwolsclien Weg opdringende water
Deze wijk ..Buiten den Noordenberg" ge
naamd, wordt beschermd door een zomer
dijk, van den Zwolschen Weg tot bij den
IJsel, direct voor Ankersmit's Katoenfabrie-
ken. Dit dijkje is in allerijl versterkt met
zakken zand en rijswerk en hield het gis
termiddag nog uit. Aan den kant der ka
toen fabrieken ontstonden scheuren, die ge
dicht werden. Men was er op voorbereid
dat de wijk onder water komt te staan en
houdt er alles gereed, kistdammen zijn ge
legd voor de laaggelegen spoorviaducten
die toegang verbenen tot de voorstad.
Aan de zijde van Diepenveen in de reeds
ondergeloopen wijken De Hoven en de Stee-
nenkamer. worden de daar nog gebleven
bewoners met bootjes van het noodige en
van postbestelling voorzien. De telefonische
verbinding is met deze buurten verbroken
het water stroomt er deuren en ramen
binnen
Het Knutteldorp en de daarna eveneens
ondergeloopen wijk Het Hoornwerk, hebben
het kwaad le verantwoorden nu ook daar
het water in de huizen staat. Voor hen die
nogjn de huizen bleven, bezorgt men le
vensmiddelen per roeiboot; 28 bewoners van
het hier slaand Jonggezellenhuis zijn ge
huisvest in de kazerne der cavalerie. In de
straten staan nog ontredderde luxe- en
vrachtauto's, waarmede men door het water
de huizen wilde bereiken en die terecht
kwamen in de kuilen, door het water in de
straten geslagen.
De meelfabriek der firma Noury en Van
der Lande werkt niet meer en levert ook
niets af, evenals de Overiisselsche Ijzergie
terij en machinefabriek, die geheel door het
water is ingesloten. De gasfabriek staat
rondom in het water; men heeft de stokerij
met kistingen beveiligd en hoewel de rook-
Uverstrooming- in Amerika. Een door het water voortgedreven brug
bij Baltimore, waarop zich juist een goederentrein bevond. De eene helft
der brug zonk met de waggons direct in de diepte
weg,
kanalen vol water slaan, werkt de fabriek
nog Het Roode Kruis is gemobiliseerd en
verstrekt nachtleger voor dc in scholen ge
huisveste vluchtelingen. In de stadsgedeel
ten aan den IJselkant dringt het water al
verder de straten in.
De houthandel van de f.rma Stoffel tracht
zijn voorraden nog in veiligheid te brengen.
Pothcif, Zaagmolenstraat en Ravenstraat staan
blank, do bewoners zijn verdreven.
Men trachtte gisteravond weer een nieuwen
dam to leggen in de Lange Zandstraat. In
deze buurt bevindt zich ook het onderstation
van het electriciteitsbedrijf, dat men door
kistdammen heeft beveiligd.
Men pompt met een motorpomp en uen
motorbrandspuit het water uit de grachten
om zoo te voorkomen, dat het spoorstation
onderloopt.
In de omgeving van do stad wordt de
toestand al zorgelijker, wel houdt de kist
dam op den rijksstraatweg tus=chen Zutphen
en Voorst het nog uit, zoodat de hoofdcom
municatie tusschen Deventer en Zutphen over
den Linker-IJseloever nog gehand.laafJ kan
blijven, aldus werd gisteravond gameid, m~ar
nu is de Bandek bft Kortenoever onder
Brummen doorgebroken, waai door het water
van achteraf op Voorst kan b.nnendriogen.
Te Voorst brengt men de vluchtel ngen in
de openbare school. Burgemeester Van der
Feltz doet de geisoleerd liggende hoeven
in den polder de Voorster Klei geregeld
van het noodige voorzien.
Het kasteel het Nijenbeek l'gt met eenige
boerderijen geheel geïsoleerd.
Onder Wilp loopen de door het water
ondermijnde huizen gevaar voor instorten.
Te Borculo staat het water tusschen de
reeds door den storm van Augustus zoo zwaai
geteisterde huizen.
De stoomtram DeventerLoc hemBor
culo moest den dienst nu ook tusschcu Laren
en Epse staken.
Te Bathmen wordt de communicatie met
Gorssel nog over een lange noodbrug onder
houden, hoewel het Schipbeekwater deze brug
herhaaldelijk overstroomt ter lengte van 60
meter.
De communicatie op Zutphen kan nog
slechts worden onderhouden via Holten.
Tc Markelo is het grootst gevaar gelegen
in het toeötroomende water uit een doop
braak van de Bolksbeek.
Te Holten is de toestand in de buurtschop
Beuseberg hachelijk; vele landbouwerswonin-
gen werden ontruimd, het vee is naar Holten
gebracht, men moest den boeren beletten
de wegen door te steken, die het water
verhinderen verder door te dringen.
En langzaam maar zeker sluipt ook het
water naar het Noorden. Bij Dalfsen moest
gisteravond de dijk van de Overijselsche
Vecht het begeven. Drie autobussen met
militairen zijn direct uit Kampen vertrok
ken met materiaal.
Nader blijkt ons, dat dé doorbraak gister
avond te 11 uur plaals had op anderhalve
minuut van het dorp Dalfsen.
Aanvankelijk heeft men getracht het gat
te stoppen. Door den krachtigen stroom ge
lukte dit niet en hedenmorgen was het gat
reeds grooter dan 10 Meter.
De buurtschappen Ankum, Geroer ea
Eclsum zijn geheel en 't dorp Dalfsen ge
deeltelijk onder water geloopen. Het water
stond hedenmorgen le 9 u. 30 reeds 1 Meter
hoog.
Van alle kanten wordt hulp aangevoerd,
De weg naar Ommen is gestremd.
Voor zoover bekend hebben geen per*
soonlijke^ ongevallen plaals gehad.
Intusschen zijn bij Zwolle reeds alle wer
ken, waarbij de werkloozen van Zwolle te
werk gesteld zijn in het Staphorsterveld,
Noordervechtdijken, Ommerveld en den
Berkummerbrinkhoek, stop gezet. Allei
staat onder water.
De landerijen ten oosten van den Rijks-
straatweg MeppelZwolle staan blank. Gis*
ternacht hebben de boeren den betonnen
duiker, die dezen zomer onder den rijks
straatweg en het Lichtmiskanaal door ge
legd is, in verband met de werken van de
N. Vechtdijken, open gestoken, teneinde
het overtollige water, dat hun ten oosten
van genoemden straatweg bedreigt, te doen
wegvloeien Gistermorgen is de duiker og
gezag van den Waterstaat weder gedicht*
Gewapende politie bewaakte de plek. Po
gingen om den oostelijk van deze plaatl
gelegen dam, in den weg van Lichtmis naai
Nieuwleuzen, door te steken, zijn bijtijds
door den burgemeester van Nieuwleuzen
verhinderd Ook deze plaats staat ondet
politiebewaking.
Bij Kampen was de stand van den IJssel
vanmorgen te 8 uur 2.40 M. tegen ,2.30 M<
gisteren en 50 a 70 c.M. normaal
Uit Winschoten wordt gemeld, dat giste'
ren de dijk van deD Hooilandpolder ondel
Slochteren is bezweken; een aantal lani
derijen is hierdoor onder water geloopen.
Uit Den Bosch wordt hedenmorgen ge'
meld: Het Ned. D.-K. Huisvestingscomité
deelt mede, dat de R.-K. Bakkerspatroons-
bond zich bereid heeft verklaard op de
meest economische wijze de bevolking uit
de diverse gemeenten van brood te voor
zien. De burgemeesters, die van bovenge
noemde hulp gebruik wenschen te makeH|
gelieven zich in» verbinding te stellen met
het secretariaat van dien Bond, gevestigd
Schapenmarkt 10.
Uit Uden is bericht ontvangen, dat in
het missiehuis aldaar 100 plaatsen voor
vluchtelingen worden beschilifbaar gehou
den.
De tweede boot met vluchtelingen, diflj
gisteren uit Alphen aan de Maas te 's-Ffer-
togenbosch zou aankomen, is te Engelen]
achtergebleven, omdat men door de duis
ternis niet verder durfde varen. Er warenJ
100 personen aan boord; de vrouwen en
kinderen werden opgenomen in het pension-]
naat der eerw. zusters, terwijl de mannen
bii de burgers werden ondergebracht.
Zieken bleven aan boord van het schip?
heden zijn de vluchtelingen van Engelen
naar Den Bosch verder gereisd.
Het. comité ontving bericht, dat vandaag
weer een boot met 130 personen uit het
land van Maas en Waal verwacht kas
worden.
Uit Dreumel werd gisteren bericht onl<
