Van het jaar dat
voorbijgegaan is.
S. G. J. DE GROOT
No. 20185.
lEIDSCH DAGBLAD, Donderdag 31 December
Derde Blad. Anno 1925.
Noordeinde 11 - Leiden - Telef. 706,
DAMES-TASSCHEN
Onze Stad.
„Uren, dagen, maanden, jaren, vliegen
els een schaduw heen", ziedaar het Oude
jaarsavondlied bij uitnemendheid, dat in
honderden gewijde bijeenkomsten heden
avond zal worden aangeheven. En het oude
lied past vooral op onzen drukken, gejaag-
den modernen tijd. Wij leven zoo wonder
snel, veel sneller dan de geslachten, die ons
voorgingen. De dagen rijgen zich tot we
ken, die o, zoo spoedig een maand vormen
enwat zijn de twaalf maanden die te
zamen het jaar volmaken, ras voorbij I Wij
smachtten naar de lente en zij ontglipte
ons voor we 't wisten, de zomer waarvan
we hoopten te genieten, ontvlood ons voor
dat zijn heerlijkheden ons ten volle had
den bevredigd, de herfst met zijn tot mij
meren noodende schemeravonden, gunde
ons die zoete mijmeringen niet, doch voer
de ons als langs een kaleidoscoop van wis"-
selende gebeurtenis naar den winter, die
het oude jaar in storm en regen doet on
dergaan.
Maar aan den eindpaal van het jaar 1925
gekomen, houden we even halt. Dat is het
goede van den 'Oudejaarsavond, dat hij
ons dwingt nog eens terug te zien op het
geen, dikwijls als in een roes, aan ons is
voorbijgegaan en er over na te denken.
Ieder moge dit doen voor zich zelf en in
i, den kring der zijnen, of in gemeenschap
van anderen, om, als het kan, uit de her-
innering van het voorbijgegane kracht te
putten om te aanvaarden hetgeen de toe
komst straks geven zal.
Aan ons de taak met onze lezers nog eens
in herinnering te brengen de voornaamste
feiten en gebeurtenissen uit het openbare
leven van stad en land, om tevens want
wij zijn toch ook een deel van het groote
geheel in vogelvlucht na te gaan wat er
zich afspeelde op het groote wereldtooneel.
Voor Leiden was 1925 een belangwekkend
jaar. Leiden is nog altijd do eerste Uni
versiteitsstad van ^>ns land. En in dit jaai
hebben wij op waarlijk grootsche wijze
herdacht het 350-jarig bestaan van onze
Hoogeschool, door Prins Willem van Oranje
aan de stad geschonken wegens haox moe
dig gedrag en taai verzet tegen Spanje. Dc
plechtige bijeenkomst in de Pieterskerk,
- tar gelegenheid waarvan aan H. M. de Eo
ningin het eeredoctoraat in de rechten
werd verleend, is een gebeurtenis ge
weest, die in de geschiedenis onzer stad
.zal blijven voortleven. De luisterrijke lus
trumfeesten van het L S. C. in Juni vau
dit jaar stonden ook in het teeken van de
viering van het 350-jarig bestaan der Leid-
sche Universiteit. Het is een der mooiste
lustrumvieringen geweest, welke ooit in
Lolden werd gehouden. In verband met
do geschiedenis der Universiteit over 1925
dient ook te worden herinnert aan het
vijfde lustrum der Vereeniging van Vrou»
welijke Studenten in het laatst van Ja*
.nuari, aan het Vierde Oostersch Congres
dat hier den öen Januari werd geopend,
aan het bezoek van een aantal physiologen
en pharmacologen, aan onze wetenschap-
.pelijke instellingen, aan de opening van
het instituut Kern en aan het Groot-Ne-
i; dcrlandsoh Congres in de maand April, aan
de aanbieding van een oorkonde en onder
scheidingen aan prof. dr. Einthoven, we
gens zijn wetenschappelijke verdiensten
op 2 Februari en 27 Juli, aan de huldiging
fvan prof. dr. lP?JJ. Blok, ter gelegenheid
van zijn 70sten geboortedag op 28 April,
waarbij de verdiensten van dezen vader-
laudschen historicus nog eens in het licht
werden gesteld. De grootsche en welver
diende huldiging van prof. Lorentz, de
Leidsche hoogleeraar, wiens roem verre
'gaat buiten de grenzen van onze stad en
ons land op 11 en 12 December, liggen nog
to versch in het geheugen om er veel van
te zeggen, maar moeten zeker hier genoemd
^worden.
Het in Februari gepubliceerd verweer van
de bij de opleiding van Indische Ambte
naren, betrokken Leidsche hoogleeraren
tegen den Indischen ondernemers in ver
kband met de stichting van een bijzondere
faculteit voor deze opleiding te Utrecht,
heeft zoo van zich doen spreken, dat wij er
'ook hier aan moeten herinneren.
Aan jubilea heeft het in het afgeloopen
jaar in onze stad niet ontbroken. Als wij
daarvan de voornaamste aanstippen, be
ginnen wij met de viering van den GOsten
geboortedag van het hoofd der gemeente
jhr. de Gijselaar op 20 October. Uit de ai-
gemeene en geheel spontane huldiging, on
zen burgemeester gebracht, is ondubbel
zinnig gebleken dat de.deun in den volks
mond bestorven, waarbij hij den „besten
Lcidenaar" genoemd wordt, geen ijdelc
klank ia.
't Noemen wij verder in chronologische
tijdsorde: het 50-jarige bestaan van het
gebouw van de Chr. Wijkvereen. aan het
Levendaal, de feestelijke herdenking van
de 40-jarige evangeliebediening van dr. A.
jj. KouwcDhoven, Geref. predikant alhier
op 3 Februari, ter gelegenheid waarvan
den jubilaris een Koninklijke onderschei
ding te beurt viel; het zilveren ambtsfeest
van ds. Punselie, predikant bij de Ned.-
Herv. gemeente op 25 Februari, het 25-jarig
bestaan van den Leidschen Bestuurders-
bond, van den oudsten dienstdoenden ge
neesheer hier ter stede dr. J. G. van der
Sluya op 19 Maart, de feestelijke heiden
king van het 25-jarig bestaan der Leidsche
Kellners- en Oppassersvereen. „Ons Be
lang" op 16 April, het 25-jarig bestaan van
de afd. Leiden van den Algemeenen Bond
van politiepersoneel in Nederland dat den
16en September luisterrijk werd herdacht,
de 40-jarige herdenking van de ambtsbe
diening van den godsdienstleeraar, den
beer Joh. Kok op 17 September, het 140-
'Jaric beat a an von het Genootschap M. S.
G. op 23 September, het 10-jarig bestaan
der Bouwvereen. Tuinstadwijk op 23 Octo
ber, de huldiging van den heer Witte, we
gens diens 25-jarig voorzitterschap van de
afd. Leiden van de Ned. Mij. voor Tuin
bouw en Plantkunde op 16 Dec. en de her
denking van het 25-jarig bestaan van de
Vereeniging van Gem.werkl. „Recht en
PlicHt" op 19 December.
Den 2en Juli had de feestelijke opening
plaats van de electrische tram Den Haag
WassenaarLeiden, nadat zij reeds sedert
5 Mei v. Den Haag tot 't Haagsche Schouw
liep, den 23en September had op officieele
wijze do opening plaats van een complex
nieuwe woningen van de Woningbouwver-
eeniging „Ons Doel" terwijl den 21sten
October het instituut voor Arbeidersont
wikkeling alhier werd geopend.
Op den 3den Maart had de officieele ope
ning van een nieüwe Ohr. Bewaarschool
aan de Middelstegracht plaats, en dien
23sten Sept. de eerste-stecnleging van een
Oud-Katholieke Kerk aan den Zoetenvoud-
schen Singel.
Voorts werden er een aantal nieuwe za
ken geopend, waarvan wij hier geen opsom
ming kunnen geven, doch waaruit blijkt dat
de Leidsche neringdoende middenstand
wakker blijft. Dit wordt ook gedemonstreerd
door de welgeslaagde Leidsche Algemeene
Wink el-etalage-tentoonstelling van 11 tot
21 September en van de Winkelweek van
winkeliers aan de Breeslraat. Maarsmans-
steeg, Nieuwe-Rijn, Visohmarkt en Boter
markt, georganiseerd door de Vereen. ,,Het
Centrumbelang", welke vereeniging voor ge
noemde straten meerdere propaganda voert,
en zal blijven voeren.
Tegenover deze teekenen van opleving
zouden ook gevallen te memoreeren zijn
van achteruitgang. Wij noemen hier aan
vankelijk debacle van dê Hanze-bank, ook
hier vertegenwoordigd en hel Spaarfonds
voor Bodemcultuur, door welke laatste ver
eeniging speciaal ingezetenen van Leiden
en omgeving het slachtoffer zijn geworden.
Wanneer wij dit overzicht, dat zeker geen
aanspraak kan maken op algehccle volle
digheid, met eendge personalia besluiten
dan vermelden wij hot afscheid van den
heer E. Bounra Nieuwenihuis den verdien
stelijken referendaris ter gemeente-secreta
rie, afdeeling Rekenkamer op 1 April en
van mej. Funke, als directrice van het Leid
sche Volkshuis, waaraan zij tal van jaren
zich met toewijding heeft gegeven, terwijl
we bevens aanstippen het vertrek van twee
bekende predikanten ds. Van der Wissel,
voorganger van de Vrijz. Hervormden en d®.
Wuite, predikant der Doopsgezinde gemeen
te, die beiden hier vele jaren met zegen
werkten.
Zoo rest ons nog de droeve lijst van stad-
genoóten te noemen, bekende en verdienste
lijke personen aan hun nabestaanden, hun
werkkring en aan de gemeenschap ontvallen.
Het zijn prof. dr. D. A. de Jong, hoogleeraar
van de medische faculteit der Leidsche
Universiteit, dr. P. J. Montagne, conservator
aan het Chemisch Laboratorium, W. Haan
stra, directeur van de Kweekschool voor
Bewaarschoolhouderessen, de bekende groot
industrieel W. A. baron Leembruggen, die,
hoewel in Scheveningen overleden toch hier
genoemd dient te worden en" de even een
voudige als geleerdie en diep betreurde'theo
logische hoogleeraar prof. dr. K. H. Roes-
singh, om ten slotte nog te noemen den
veteraan op het gebied der arbeidersbewe
ging C. H. Kouw, die nog in de laatste week
des jaars ten grave werd gebracht
Binnenland
Bij het terugblikken op de gebeurtenis
sen van ons vaderland is men in verband
met den jongste regeeringscrisis, wier op
lossing nog niet te voorzien schijnt, allicht
geneigd allereerst zijn aandacht aan den
polilieken toestand te schenken.
Er is in den zomer van dit jaar een
spannenden verkiezingsstrijd gestredon, die
lol resultaat had dat de vereenigde recht-
sche partijen hoewel eenigszins verzwakt
toch als overwinnaar uit hel politiek strijd
perk te voorschijn kwamenw met het gevolg
dat een rechtsche regeering aan het be
wind kwam met als kabinetsformateur mi
nister Colijn, wiens persoonlijkheid bij de
verkiezingen het middelpunt van den strijd
vormde. Aan den oenen kant werd het
nieuwe ministerie bestookt en zijn optreden
betreurt. Het waren vooral de ambtenaren,
die van hel bewind van Colijn die een slui
tende begrooting wensehte en daarvoor
vooral op de salarissen wilde bezuinigen
het ergste vreesden. Van de andere zijde
juichte men het streven naar bezuiniging
van harte toe en hoopte op een langdurig
aanblijven van het ministerie Colijn,- wat
algemeen ook verwacht werd.
En nu is het gevallen. Niel door de oppo
sitie van luiks alleen, ma3r door een ont
branden van strijd in eigen boezem ten
gevolge waarvan voorshands de coalitie der
rechtsche partijen is verbroken en de kans
op een herstel althans op hechten grond
slag door de leiders van verschillende par
tijen gering wordt geacht.
Hoe men daarover moge oordeelen of men
het verbreken der Coalitie inoge toejuichen
of zou wenschen te betreuren, hierover zijn
allen het eens dat de tegenwoordige toe
stand hoogst verward is en dat die verwar
ring allerminst in het belang van het land
moet worden geacht.
Te wenschen is het daarom dat de oplos
sing van de crisis niet lang meer zal duren.
Gelukkig dat de politiek niet alles be-
heerscht en er ook andere krachten zijn die
op het wel en wee. van een land hun in
vloed laten gelden.
En met voldoening mag geconstateerd
worden dat de economische toestand van on*
land'in het algemeen in het afgeloopen jaar
is verbeterd. Nijverheid en handel, land
bouw en veeteelt, nog altijd de voornaam-:
ste bronnen van ons bestaan komen geleide
lijk den oorlogstoestand te boven en geluk
kig behoeft er naast een politieke crisis niet
meer van oen economische crisis sprake te
zijn. Dat in 1924 de exploitatierekening van
de Post- en Telegrafie voor de eerste maal na
1916 een voordeelig saldo blijkt opgeleverd
te hebben mag ook als een zeer verblijdend
feit worden genoemd.
Het werkloozen-vraagstuk bleef in het af
geloopen jaar echter nog veel zorg baren. Al
ler streven moet gericht blijven op verrui
ming van werkgelegenheid.. Ondanks de
plaag der werloosheid hadden evenwel in
1925 nog tal van grootere of kleinere wcric-
stakingen plaats. In April staakten in d«
Drentsche venen de veenarbeiders, waarbij
de regeering tusschenbeiden kwam, zich
echter op het standpunt stellend, geen over
leg te willen plegen vóór de stakers het werk
hadden hervat. Ook in de steenindustrie
kwamen eenige conflicten voor evenals in de
metaalindustrie. Al deze slakingen zijn ge
lukkig door onderlinge besprekingen van
werkgevers eri wernemers langs minnelijken-
weg geëindigd.
In één opzicht is 1925 voor ons land een
zeer bijzonder jaar geweest, n.l., doordal' het
zich heeft gekenmerkt door talrijke over
stroomingen. die reeds in Januari werden ge
constateerd toen in verschillende deelen des
lands het water zeldzaam hoog was. In Mei
kwamen in een gedeelte van Limburg wolk
breuken voor, die aan de te veld staande ge
wassen groote schade aanrichtten. In de
zelfde maand werd Drente geteisterd door
veenbranden, waardoor veel turf verloren
ging en die amoede onder de bevolking ten
gevolge had.
'Den 25sten van deze maand verongelukte
een vliegtuig van Luchtv. Mij. BelgiëRot
terdam, waarbij 4 inzittenden omkwamen.
Den 8en Juli had een hevige ontploffing
plaats te Rotterdam, den 7en Augustus een
ernstig ongeval te Ede, waarbij drie perso
nen het leven verloren drie zwaargewond
werden en velen gekwetst. En dan komt als
het hoogtepunt en de climax van rampen en
ongevallen in de eerste helft van Augustus
zich in verschillende streken in het Oosten
van het land een noodweer zich ontlasten,
zooals bij menschenheugenis er in ons lana
niet heeft gewoed, die het stadje Borculo to
taal verwoestte en ook andere streken, met
name in Z.W.-Noord-Brabant geducht teis
terden. Een gelukkig wonder mag het haast
genoemd worden, dat er geen menscheqlcvcn
bij te betreuren is geweest. En met trots mo
gen wij aan het einde van het jaar er van
getuigen, dat de Nederlandsche offervaar
digheid zoo groot is geweest, dat de schade
geheel hersteld zal kunnen worden. Dat onze.
koningin in het beluigen van deelneming on
ze natie is voorgegaan en het verslagen Bor
culo één dag na den ramp persoonlijk op
beurde, mag hier nog wel eens worden her
innerd. Noemen wij tevens hier het vorste
lijk bezoek aan Friesland in de maand Oc
tober, dat voor II.M. een ware zegetocht
werd. Dat wij ook in slaat waren een waar
borgfonds van een mili'io?n voor de in 1928
alhier te houim Olympische spelen bijeen
te brengen, bewijst ?veneens dat ori3 volk
ook wanneer Oet de waardigheid van hot
land geldt en de beurs durft te tasten.
Besluiten wij onze opsomming van de
voorgevallen rampen met de vermelding van
de ontploffing te Vlaardingen op 30 October
waardoor een, millioen schade werd veroor
zaakt en van een groote fabrieksbrand te
Helmond van het stranden van een loodskot-
ter bij Terschelling, waardoor tal van ge
zinnen van dit eiland in rouw gedompeld
werden. Inderdaad het jaar 1925 laat in meer
dan één opzicht diepe sporen na.
Gelukkig kunnen we ook aan andere ge
beurtenissen herinneren. Den 3en Februari
werd te Amsterdam het gouden feest van
de Deli-Batavia-Maatschappij gevierd, den
16en van deze maand huldigde de S.D.A.P.
haren afgetreden leider mr. Troelstra, die
de partij heeft groot gemaakt en weee tot
opvolger aan Ir. Albarda. De huldiging van
den leider werd den 20en April herhaald,
bij welke gelegenheid een groot stuk grond
werd afgestaan bij Beekbergen voor de
etïchting van een Troelstraroord, den 19en
Februari werd de nagedachtenis van een
andere groote politieke figuur gehuldigd,
wijlen mr. De Savornin Lobman, voor wien
een gedenksteen werd onthuld, 8 Juli vier
de de Volksbond tegen drankmisbruik zijn
50-jarig bestaan, den 13en van deze maand
werd op feestelijke wijze de luchtvaartlijn
RotterdamDortmund geopend, den 28en
Augustus had de Grotiusherdenking te
Delft plaats en den 18en November vierde
de Rijkspolitievereeniging hvir 25-jarig
bestaan.
•Als een feit van beteekenis mag ook ge
noemd worden de oprichting van den Indi
schen Ondernemersraad, vooral in ver
band met de vestiging van de door dien
Raad met goedkeuring van do Regeering
ingestelde Indische leerstoelen te Utrecht,
waartegen, zooals wij boven aanstipten
Leidsche hoogleeraren hebben geprotes
teerd.
Als zeer bijzondere jubilea mogen nog
worden genoemd de 060-jarige herdenking
van het ontstaan van Amsterdam en het
300-jarig bestaan van de gemeente Hooge
veen.
Besluiten wij dit uit den aard zeer on
volledig overzicht met de vermelding van
het overlijden van eenige der voornaamste
overledenen in tijdsvolgordedr. J. van
der Valk, rector van het Marnix-gymna-
sium te Rotterdam; Jan Veth. de bekende
portretschilder; H. van Kol, lid der Eerste
Kamer een der vroegere voormannen in de
8.D.A.P.prof. mr. W. Zevenbergen, te
Amsterdam; mr. R. del Campo, advocaat-
generaal aan het Haageche Gerechtshof;
prof. N. J. der Kinderen, te Amsterdam;
den tooneelspeler Louis Bouwmeester; mr.
D. Josephus Jitta, lid v. d. Raad van State,
te 's-Gravenhage; prof. dr. J. G. de Jong,
te Rotterdam; dr. N. van Schouwenburg
te Amsterdam en den oud-minister van
Oorlog, hiit.-generaal O. D. H. Schneider
te 'a-Gravenhage.
e e
Buitenland.
Moge 1925 blijvend ten goede keeren,
wat 1924 aanvankelijk scheen to zullen
doen. Aldus ongeveer eindigden we vo
rig jaar onze beschouwing over 't voorbij
gesnelde jaar. Nog altijd geldt immers:
tempus ruit, de tijd vliegt snell
Heeft 1925 aan die verwachting voldaan t
Ten deele ja, want in West-Europa is op
luchting gekomen. Bracht 1924 do Dawes-
rapporten, 1925 bracht Locarno. Na de ont
spanning in de financieele aangelegenhe
den tuaschen overwinnaars en overwonnene
uit den werefdkrijg, waardoor de rampza
lige periode van Poincaré voor goed schijnt
afgesloten, kwam een oplossing in het vei
ligheidsprobleem. Hoeveel ia er niet afge-
coniereerd, onderling in onder-onsjes, op
groote conferenties, wat niet al, maar cr*i9
tenslotte overeenstemming verkregen. Aan
Duitschland en met name aan Stresemann,
dc eer, den eersten 6tap daartoe te heb
ben gezet. Maar daarnevens alle hulde aan
Chamberlain en Briand, die zoozeer heb
ben meegeholpen, om tot een resultaat te
komen. Het komende jaar zal door het toe
treden van Duitschland tot den Volken
bond de gesloten verdragen tot werkelijk
heid brengen. 1926 bergt in zich dus reeds
waardevol werk. Voor Duitschland weer
spiegelt zich de vrucht van zijn aanbod
reeds in ontruiming van den rechter Rijn
oever, van de drie sanctie-steden en van
de Keulsche zone, welker laatste ontrui
ming druk bezig is. De eerste schreden naar
de Duitsche vrijheid zijn daarmee gezet.
Hoezeer men overtuigd is van ingetreden
ontspanning, dat blijkt ook wel uit het feit,
dat de eerste, zij het zeer bescheiden stap
pen zijn gedaan in de richting van wat nu
komen moest: ontwapening. Een ontwape
ningsconferentie is in voorbereiding, waar
aan ook Amerika, dat zijn eigen planned
daaromtrent nu maar opborg, zal meedoen.
Wederom kan gezegd: 1926 kan groote
dingen brengen.
Te betreuren is, dat Amerika nog altijd
zoo ver staat van een toetreden tot den
Volkenbond, waarvan het gezag bijkans ge
regeld is gestegen. Op den Balkan werd
door het vredesinstituut inderdaad door
snel optreden in een gevaarlijk conflict tus-
schen Griekenland cn Bulgarije de vrede
gehandhaafd, waaruit zonder zoo'n lichaam
anders ongetwijfeld een oorlog zou zijn
voortgekomen. Des te jammer is het daar
om, dat de laatste beslissing van den Vol
kenbond een scherpe tegenstelling schijnt
te vormen tusschen West en Oost: de
rampzalige beslissing inzake Mosoel, een
petroleum-gcschiedenis.
Door die beslissing is Turkije, evenmin
nog lid van den Volkenbond, daarvan ver
der dan ooit verwijderd en dit niet alleen,
liet verloop van zaken heeft sovjet-Rusland,
de eenige Europeesche staat, die lijnrecht
tegenover den Volkenbond staat, alle gele
genheid gegeven, om zich scherper dan
ooit tegenstander te toonen. Het heeft vlug
met Turkije een apart verdrag gesloten,
waarvan de waarde nog niet geheel is te
bepalen en het lijdt geen twijfel, dat het in
het Oosten naar verdere uitbreiding van
verbonden ernstig zal streven en daar vindt
het bolsjewisme, in tegenstelling met het
Westen, een gretige voedingsbodem. Aan
1926 de taak in dit opzicht ontspanning te
brengen evenals een regeling in dc laatste
kwestie, die we, in algemeen verband nog
willen aanroerende intergeallieerde schul
den. Weliswaar heeft België het met Ame
rika tot een accoord kunnen brengen cn
nadien ook Italië en eenige kleinere landen,
doch Frankrijk, dat Caillaux zond naar
het land van den dollar, zag zijn poging
mislukken cn met Engeland moeten de
Europeesche ex-geallieerden grootendeels
ook nog tot overeenstemming zien te ko
men. In dit opzicht moet nog heel wat ge
schieden
Laten we na dit algemeene de voornaam
ste landen eens de revue passeeren
Duitschland beleefde een paar gevaarlijke
crises. Door den dood van rijkspresident
Ebert, den eenvoudigen „zadelmaker", ver
loor het een leider, zooals het in de gege
ven omstandigheden niet beter scheen te
kunnen verlangen. Tot groote vrees werd
tot zijn opvolger gekozen maarschalk Hin
denburg, maar deze oude ijzervreter past
zich geheel aan bij zijn waardigen voor
ganger, zich losmakend van zijn verleden.
Zelfs zoo, dat hij bijkans gehaat wordt door
de kringen, die hem op den presidentsstocl
brachten.
Daarnevens viel als gevolg van het feit,
dat de Duit-sch-nationalen Locarno verloo
chenden werd zelf3 niet tegeD Strese
mann een moord-Hetze ingezet 1 de re-
geering-Luther. Deze crisis is men nog niet
te boven. De oplossing is het eerste, wat
1926 zal moeten brengen. De groote coa
litie t
Een paar groot opgezette z.g. financieele
schandalen, de befaamde zaken van Kutis-
ker en Barmat, dreigden de politiek scherp
te zullen beïnvloeden, doch zijn langzamer
hand afgezakt. Ex-minister Hoefle heeft
het het leven gekost.
Belgifl zag door de verkiezingen het ka-
binet-Theunis verdwijnen. Na lange be
sprekingen bleek daar de „uiterste nood
zakelijkheid" te zijn aangebroken en Bel
gië heeft een socialistisch-R-K. ministerie
onder R.-K. leiding van Poullet, dat heel
wat heeft op te knappen. Als b.v. de taal
strijd eens zou worden beslecht, zou het
voor België al genoeg hebben gedaan!
Engeland ziet het aanzien der regeering
afnemen, gelijk zoo vaak, wanneer in het
parlement een regeering over zoo'n meer
derheid beschikt. Inwendige kwesties en
oplossing daarvan ondermijnen Baldwin's
gezag, als b.v. de oplossing in het mijncon-
flict, waardoor alle mooie plannen tot be
lastingverlaging in rook dreigen op te gaan,
het blijven van groote werkloosheid etc.
Op Ierland is opnieuw ontstaan gevaar
afgewend, doch wederom ten koste van
den Engelschen belastingbetaler, die reik-
RECLAME.
VOORRADIG 8737
halzend uitziet naar rente-betaling der
geallieerden, die zich laat wachten. De aan
genomen houding inzake Mosoel met de
daaraan verbonden gevaren vindt maai
heel weinig sympathie en dit te meer,
waar zoo de toenemende communistische
actie wordt in de hand gewerkt. Met Rus
land is de verhouding trouwens zeer slecht.
De ontwikkeling der dingen in vele domi
nions en koloniën baart daarnevens zorgen.
Het felle optreden in Egypte heeft weinig
geholpen. Zagloel pasja is feitelijk meester;
Canada, Zuid-Afrika, Australië en .zelfr
Britsch-Indië maken zich losser, trots ge
slaagde bezoeken van Engeland's eerstee
reiziger in met Engeland bindende hecht
sels, den prins van Wales.
Een paar zeer betreurde dooden dienen
voor Engeland vermeldkoningin-moeder
Alexandra, den bekenden staatsman lord
Curzon en voorts lord Mitner en lord
French, de eerste aanvoerder uit den oor
log.
Frankrijk zucht onder de nalatenschap
van Poincaré c.s. De franc is geducht ge
zakt en wie brengt beterschap 7 Reeds heeft
Marianne in één jaar tijds zijn 4e regecring
eerst Herriot, dan tweë ministeries Pain-
levé en dan Briand en zijn 6en minister
van financiën en nog is geen uitweg uit de
financieele ellende daar. Clemente], do
Monzie, Caillaux, Painlevé, Loucheur, Dou-
mer. Bijkans kan men zelfs zeggenwie
volgtIs het wonder, dat men den roep
hoort naar een „sterken man" 1 En in die
financieele misère moest zwaar gevochten
worden in Marokko en Syrië, waar nog geen
beslissing is bevochten, al zijn de Fran-
schen in het voordeel gekomen. Beide gou
verneurs, Lyautey en Sarrail zijn als zon
debokken gevallen en resp. opgevolgd door
Steeg en de Jouvenel.
Overleden zijn hier oud-minister Viviani
on de vredesvriend Léon Bourgeois.
Italië ziet Mussolini bijkans op het top
punt van zijn fascistische maent. Steeds
feller wordt de dictatuur, steeds meer wordt
alle tegenstand gebroken. Toch heeft el
duce daarvoor blijkbaar schijnvertooningea
noodig, gelijk de aanslag op zijn leven,
waarover men niets meer hoort. Eerlijk
heidshalve zij echter erkend, dat het Italië
niet slecht gaat. Zijn imperialistische nei
gingen, zooals die zich afteckenen in het
Oosten der Middellandsche Zee, zijn beden
kelijk.
Spanje heeft officieel de dictatuur afge
schaft, maar de dictator Primo de Rivera
is even machtig gebleven als hoofd van een
normale regeering. die echter alle grond
wettelijke bevoegdheden opschortte etc. In
Marokko is, dank zij den Franschen steun,
succes behaald Misschien blijvend. Overi
gens het gewone beeld van een mislukten
aanslag op den koning, relletjes te Barce
lona, enz. Het verloor een van zijn laatste
overgebleven leiders van vroegere tijden,
den conservatief Maura.
Portugal maakt ieder jaar eenige kleine
revoluties door en 1925 was niet anders.
Scandinavië onderscheidde zich door
tweeërleiernstig streven naar ontwape
ning en groote arbeidsconflicten, die nog
niet geheel zijn geëindigd. In den Zwced-
schen premier Branting verloor het een
van zijn grootste zonen van deze tijden.
Polen beleeft evenals zijn grooten be
schermer financieel zorgelijke tijden. Een
gevolg van een tc groot leven. Deswege
een paar i'egeeringscrises etc.
Tsjecho-Slowakije behield, trots verkiezin
gen, zijn regeering, zij het geducht ver
zwakt. Het consolideert langzaam maar
zeker het jonge rijk.
Oostenrijk is bijkans de voogdij van den
Volkenbond ontwassen. ,Het droomt nog
altijd van aansluiting bij Duitschland, doch
vooreerst blijft het een droom. Door wer
keloosheid cn felle politiek botsingen is het
er niet altijd even rustig.
Hongarije gaf weinig slof tot groote be
schouwingen. De rijksregeerder Horthy
bezet nog altijd ad interim den troon. Voor
een Habsburger. Maar voor wie
Volgt de Balkan met al zijn roeright id.
Het grootst was deze in Bulgarije, waar uc
communisten een poging déden, zich van
de regeering meester te maken, w.o een
aanslag op koning Boris, doch hun aanslag
mislukte. En dan in Griekenland, waar een
soort dictatuur van een kabinet-Pangalos
bestaat. Zuid-Slavië en Roemenie bleven
vrij rustig. Oude moeilijkheden als Macedo
nische kwestie etc. bestaan nog vrij ongc
wijzigd.
Sovjet-Rusland doet zijn uiterste best, al
knabbelt de noodzakelijkheid dc communis
tische leer van alle zijden af, het commu
nisme naar buiten even krachtig als altijd
voor te stellen. Mede door voortzetting van
een waren Lenin-cultus. In de partij wer
den nu en dan groote twisten uitgevochten.
Voor de wereldrevolutie wordt o«'g altijd
alle kracht bijgezet. Aan handige diplo
maten ontbreekt het ook dit Rusland niet.
Zie Tsjitsjerin, Krassin, Rakofsky enz. .Spe
ciaal de eerste heeft op zijn reizen succes
gehad.
BuiteD Europa treft ons de rcgecrings-
wisseling in Peizië, die het land vermoede
lijk ten goede zal komen. Tnrkije versterkt
zich onder Kemal pasja sinds de laatste op
standen, w.o. de gevaarlijke Koerdenop
stand, bloedig zijn onderdrukt. Verder de
burgerstrijd in China tusschen de goneraalsL
die telkens onderliggen om 't volgend
oogenblik weer boven te drijven. In hoofd-
zaak schijnt na strijd, die duizenden levens
kostte, thans tusschen Feng en Tsjang-teo-
