No. 20163. DONDERDAG 3 DECEMBER Anno 1925. Officieele Kennisgevingen. STADSNIEUWS. Het Yoor^mste nieuws van heden. BUITENLAND. LEIDSCH DAGBLAD PRIJS DER AD VERTENTIEN 30 Gts. per regel. Bij regelabonneraent belangrijk lageren prijs. Kleine 'Advertentiën, uitsluitend bi] vooruitbetaling, Woensdag9 en Zaterdags 60 Cta. bij een maximum aantal woorden van 30. Incasso volgens postrecht Voor eventueele opzending van brieven 10 Cta. porto te betalen. Bewijsnummer 6 Cis. Bureau Noordeindspleio Telefoonnummers voor Oirectie en Administratie 2500 Redactie 1507 Postcheque- en Girodienst No. 57055 Postbus No. 54 PRIJS DEZER COURANT: Voor Leiden per 8 maanden 2.35. per week 0.18. Buiten Leiden, waar agenten gevestigd zijn, per week,0.18. Franco per post J 2.35 portokosten. 0H nummer bestaat uit DRIE Bladen EERSTE BtAD. GEMEENTELIJKE VISCHVERKOOP. Aan den gemeentelijken vischwinkei, Vischmarkt 18. tel. 1225 is VRIJDAG ver krijgbaar: SCHELV1SCH a f 0.18—f 0.32 en GEH. KABELJAUW a f 0.28 per pond. 7590 N. C DE GIJSELAAR, Burgemeester. Ledden, 3 December 1925. AFSLUITING SCHEEPVAARTVERKEER SINGELBRUG. Burgemeester en Wethouders van Leiden brengen ter kennis van belanghebbenden, dat de Singelbing, (gelegen over den Nieu wen Rijn) vanal heden lot nadere aankon diging voor die schepen, ten behoeve waar van de brug moet worden geopend, in ver band mei het verrichten van herstellings werken, zal zijn cioesloien. 75S9 N. C. DE GIJSELAAR, Burgemeester. VAN STRYEN. Secretaris. Leiden, 3 December 1925. MARKTEN. Burgemeester en Wethouders van Leiden brengen ter kennis van belanghebbenden, dat, aangezien de 2e Kerstdag valt op Za terdag, do algemeens dag- cn avondmarkten, de botermarkt, de poelierswarenmarkt en de bloemmarkt van 26 December a.e. zul len worden gehouden op 21 December t.v. N C. DE GIJSELAAR. Burgemeester. VAN STRYEN. Secretaris. Leiden, 3 December 1925 7583 VEE- en KAASMARKT. Burgemeester en Weihouders van Leiden jrengen ter kennis van belanghebbenden, Jat aangezien de le Kerstdag en de Nieuw jaarsdag vallen op Vrijdag, de Vee- en Kaasmarkten van 25 December en 1 Januari a.s. zullen worden gehouden op Woensdag 23 en 30 December t.v. 75S7 N. C DE GIJSELAAR. Burgemeester. VAN STRYEN. Secretaris. Ledden, 3 December 1925. VEEMARKT. Burgemeester en Wethouders van Leiden herinneren belanghebbenden er aan, dat ge durende de maanden December en Januari de Veemarkt aanvangt des v.m. 81/2 uur. N. C DE GIJSELAAR. Burgemeester. VAN STRYEN. Secretaris. Leiden, den 3en December 1^23. 7580 s VERGADERING van den GEMEENTERAAD VAN LEIDEN, op MAANDAG 7 DECEMBER 1925, des namiddags te één nur. De vergadering zal, zoo noodig, worden voortgezet: op Maandag 7 December, des avonds te 8'/« nnr, op Dinsdag 8 December, des namiddags te twee nm en des avonds te 8'/« nnr, op Woensdag 9 December, des namiddags te twee nnr en des avonds te 8'/» uur, op Donderdag 10 December, des namid dags te twee nnr. Te behandelen onderwerpen: lo. Voorstel lot het vestigen van het za kelijk recht van opstal op het Woonwagen kamp aan den Lagen Morschweg, ten be hoeve van de aldcelin? Leiden van de Ne- derlandsche Vereeniging tot Bescherming van Dieren, in verband met het door die afdeeling ingediend adres. (282) 2o. Voorstel: a. tot overname in eigendom en onder houd bij de gemeente van een slrock grond en water aan de Driftstra-fl, Sectie K no. 582 god.; b. tot aankoop van een strook grond cn water aan de Driltslraat, Sectie K No. 583 ged. (283) 3o. Begrooting van inkomsten en uitga ven der gemeente voor den dienst 1920. (2 li) Legatum Visseriannm. Gistermiddag heeft Generaal Tonnet in het academiegebouw te Leiden in de reeks voordrachten vanwege het Legatum Visse- rianum over Nederland en het internatio nale vraagstuk gesproken over de Mil i- taireproblomen. De bewapeningswedstrijd en de oorlogspïotesten. Spreker ving aan met op te merken, dat de super-wapening de onmiddellijke oor zaak is gew orden van den oorlog. Hij schet ste den druk er van op do bevolking, de spanning, die zij wekte in de politiek, in de stafbureelen. Mobilisatie beduidde te vens oorlog. Een volkomen logisch gevolg van een overigens volkomen onlogischen toestand. Toch is Nederland door zijn wa pening, door de goed begrepen doelstelling -van de weermacht en een vertrouwenwek kende staatkunde voor oorlogsellende be hoed gebleven. Na den wereldoorlog met zijn geweldigs verliezen, klonk overalzulk een ramp nooit meer. Het bestaansrecht van den oorlog kan ontkend worden, wanneer met het oude historische regiem van strijd om de wereld hegemonie zal zijn afgedaan. Bc beperking van bewapening. Het Volkenbondsverdrag wil met super- wapening afrekenen. Art. 8 stelt feitelijk twee grenzen voor de bewapening^ Een bovenste door dc nationale veiligheid; een onderste dooi de medewerking aan internationale actie gesteld. Spreker behandelt de samenstelling der commissie van advies (C.P.C.-commission permanente consultative), uitsluitend uit militaire leden; de voort-durende pogingen der opeenvolgende Assemblée6 om de sar menstelling en de werkwijze der Commissie to verruimen. Het vraagstuk werd erkend of herkend als van ,,ordre politique, óco- nomique et social". Door medewerking van Lange, Fock, Br anting, Lou don, O u d e g e e s t ontstond eerst do gemengde commissie (C.T.A.-rommis- sion temporairo armements)toen de coördinatie-commissie en ein delijk de studiecommissie voor beperking van bewapening. De militaire (5e) sectie van het secreta riaat, die de bouwstoffen verzamelt, werd uitgebreid. De s t u d i ec o m m i s s i e, en haar voorgangsters, deden goed voorbereidend werk, doch konden niet aan serieuze voor stellen denken „tenzij eerst afdoende ga rantie wordt- gegeven voor de veiligheid van den Staat." (Cecil). Vruchtbaar in elkaar grijpen van alge- meene bonds- en van speciale Statenconfe- rentie„a préparé Patmosphère". Doch blij vende vrede vraagt blijvende, gevestigde so lidariteit. Er zal een economische conferentie ko men, om te beletten, dat de économische krachten zich blijven ontketenen „dans leur bmtalité". (P a i n 1 e v Energiek to leven, zijn krachten ten volle te ontplooien, de volkskracht naar alle zijdo te doen werken cn nimmer oorlog met zijn buurman te maken, noemt spr. het probleem voor dc toekomst. Het oogenblikkelijke standpunt van wapening; de ideëele eind toestand en hoe wij verder komen. Het door het secretariaat uitgegeven „An- nuaire militaire" (Sept. 1924) leest, dat Bel gië, Italië, Polen, Roemenië cn Tjecho Slo wakije te zamen 1,5 millioen vredessoldalen hebben. Dit geeft phantastische cijfers voor ocrlogstijd. Nederland zou naar dezen maat staf een vredesleger kunnen hebben van 5070.000 man met 5000 officieren en heeft nog niet 1/3 van dit bedrag. Dan nog de maritieme machtsontwikke ling, de Fransche luchtvloot van 1500 vlieg tuigen enz. liet pact voorziet een geleide lijke herziening der bewapening, telkens na hoogstens tien jaren. Het idëele eindpunt is het kleine leger van internationale politie. De weerbaarheidsgedachlc moet voor ge val van oorlog blijven. De ontwapening beduidt geleidelijk ver minderende deelname van liet volk aan den legerdienst in vredestijd, met behoud van den weerpliclit voor geval van oorlog, over gang van parate lot sluimerende weerkracht. Om uit de superwapening los te komen I moet, naar Spr.'s mecning, speciale Staten- conferentie aan de bondsconfcrentie vooraf- I gaan. De goecle gezindheid van Rusland I moet blijken; Frankrijk moei dan zijn ap piccialie van den toestand geven door de bovenste bewapenïngsgrens te bepalen; Engeland moet de bovenste tonnenmaat aangeven. Eerst dan kan de conferentie aan den arbeid gaan. Het positieve resultaat zal een eerste, vermoedelijk bescheiden stap zijn. Doch de conferentie moet in studie nemen het uiteindelijk deel der ontwapening en in welke etappen de weg daarheen ware lo doorloopen. Staat dit ten slotte duidelijk voor oogen, dan zullen nieuwe bezwaren in de toekomst gemakkelijker kunnen worden overwonnen. De oogenblikkelijke militaire positie van Nederland en Nederlandsch-Indië. Spr. schorst hoe de discussiën over het Geneefsche protocol licht hebben gegeven in de al of niet verplichting om aan mili taire sancties deel te nemen. De neutraliteitspolitiek heeft, van bonds- standpunt bezien, afgedaan; doch met het voeren van een zelfstandigheidspoliliek meet rekening worden gehouden. De grond slagen van ons verdedigingsstelsel veld leger met ruggesteun in de vesfing Holland blijven dan van kracht. Zij gelden ook voor bondspolitiek Dit zal naar spr.'s meening blijken, als na de eer ste ontwapeningsconferentie, een bonds- strategie zal worden geschreven. Met het onverdedigd laten van deze veelal begeerde streken kan de Bond evenmin gediend zijn. De sterkte van ons veldleger zal afhan kelijk zijn van het meer of minder waar schijnlijke van oorlogsgevaar Het ware practisch te wachten totdat Frankrijk zijn appreciatie van den locstand zal hebben gegeven. Dit is niet geschied. Nederland is met zijn militaire eisclien reeds nu zoover terugge gaan, als maar eenigszins toelaatbaar scheen. De eerste stap in de ricb ing van het eindpunt zal dan ook vermoedelijk een toelaatbaar maximum stellen, dat dcor ons reeds mg in de richting van het mindere is overschreden. Of uit den eersten gemeenschappelijken slap ter beperking van bewapening niette min gevolgen kunnen worden getrokken, zal moeten blijken. Wij hebben nimmer blinde lings de meeningen uit hel buitenland aan vaard; wij beoordeelen eiken toestand zelf standig en de Nèderlandsche militaire poli tiek heeft te dezen opzichte een navolgens waardig voorbeeld gesteld. Voor I n d i geldt dezelfde politiek, doch overigens zijn, in deD geest van de bewoor dingen van het pact, de eischen door „de geografische ligging in de bijzondere om standigheden van eiken staat" gesteld, ge heel andere. Aziatische expansiegeest wordt in dit aantrekkelijke gebied voelbaar. De ligging tusschen twee deelen van het Brit se he wereldrijk en tusschen twee wereld zeeën leekent het strategische gewicht van de militaire positie voor derden, onze ver plichting tot bescherming en de waarschijn- j lijkheid van daarbij te zullen worden ge steund. Ruggesteun van de zijde der bevolking is daarbij onzeker, althans niet vast. De weer macht is, ook ómdat zij in hel eilandenrijk maritiem moet worden georganiseerd, voor een goed deel afhankelijk van hetgeen in vredestijd reeds aanwezig is. Het onmiddellijk gevolg moet zijn, dat na,ar verhouding in Nederland met een klei ner maximum zal kunnen worden volstaan dan in Indië noodig is. De leuze: „hier het leger en ginds de vloot" is een gevolg van het i overal genoegen nemen met het v o lu strekt onmisbare. Zoo is een richting gekomen, die een j sterke maritieme organisatie in Indiö geheel J scheiden wil van een onbeduidend zwakke hier. Doch Indië wordt toch in de eerste plaats verdedigd om onzcntwil. Vandaar de juiste gedachte, waarmede deze Regeering breken wilde, om Indiö te doen verdedigen door een Staatsmarine. Deze los le laten is een fout. De onzijdige ontwapening. I Er is een slrooming, die den oorlog, en deelname daarvan, onzedelijk noemt. Doch 'door berustend toezien wordt toch het kwaad niet gekeerd. Er is een slappe, bange strooming, die de verdediging onmogelijk noemt, het daaraan bestede geld weggeworpen. De overdrijving, die hier voelbaar wordt, nog daarlatende, moet het toch een verraad van de mensch- heid en van het solidariteitsgevoel, dat^den Bond moet doen leven, worden genoemd, j wanneer door onttrekken aan strijd zwaar dere lasten op andere schouders worden ge legd. Onze volksgeest moet den geweldigen keer kunnen begrijpen, die ons van stel selmatige onthouding bracht tot verplichte deelname aan komen de conflicten. Is het bondsgevoel er niet dan I dreigt voor onze politiek het gevaar om achter een zelfstandigheidspoliliek te willen schuilgaan. De drang naar eenzijdige ont wapening belemmert den groei dier böndsactie in ons volk. Een staat die door eenzijdige ontwapening zou toonen de Bpndsïdee niet te willen steu- nen. die het „we never give up" niet in zijn i devies zou voeren, zou beter doen den Bond te verlaten. Dó actie voor eenzijdige ontwapening wekt alleen reactie en belemmert de beperking van bewapening. Het leger is daarbij geen doelloos, schade lijk werktuig. Het leger is een school voor volkskracht. Het heeft groote opvoedkundige waarde. Van militaire zijde wordt het mogelijke gedaan om. de moreele waarde op te voeren. Een moreel krachtige weermacht is eerder geschikt om in getalsterkte te worden be perkt. De drang naar eenzijdige ontwapening ziet de voordeelen van de leger-opleiding voorbij en werkt verlammend op den legergeest. Daartegen te waken blijft nationale plicht. Men moge het leger in getal verzwak ken, doch men mag het nimmer ontze nuwen. Want hoe klein het leger ook worden moge, het moet s t e e d s blijven een spiegel van de volkskracht en den volkswil. Juist in het leger, waarop staat en interna tionale gemeenschap in de moeilijkste uren van hun geschiedenis moeten kunnen reke nen, moet zich de kracht manifesteeren, waarmede het volk de hem opgelegde plich- j ten „quand mëme" zal weten te vervullen. Schildersbedrijf en Werkverruiming. Alhier vergaderde de Commissie tot Re* gularisatie van he* SchiHersbedryf, be staande uit werkgevers- en werknemers bonden. De voorzitter, do hoer J. Meyer Jr., bracht by vernieuwing deze zaak ter sprake, en kon constatecren, dat door het werken der Commissie resultaten bereikt waren, tot vol doening der Commissie. Dit was een reden om op den ingeslagen weg voort te gaan. Toch meende do voorzitter, dat nog niet alles bereikt was, en er nog meer gedaan kan worden. Het is daarom noodig, dat by herhaling bij Rijks- en Gemeentebesturen ei de aandacht op gevestigd wordt, dat het schilderwerk aan Rijks- en Gemeentegehou- wen en ook Woningbouwvereen.ging;-n nog vaak in den zomer wordt gedaan, on dai, gezien den aard van het werk, dit even goed in den winter zou kunnen worde* uitgevoerd Ook heeft prol dr. Nolens in de vergadering van den Ned. Werkloosheids- raad ea- op gewezen, om juist in het schil dersbedrijf do werkverruiming zooveel mo gelijk in de hand te werken. De Commissie besloot in deze richting haar arbeid voort te zetten, hopende, dat vele ingezetenen aan het verzoek gehoor 0 zullengeven, om de groote werkloosheid in den nazomer en winter te helpen bestrijden. Heden is de prijs van dc melk alhier met 1 cent per L. verlaagd en gebracht op 18 cents. De firma „De Bazar" eig. E. Loeb heeft, zooals uit een advertentie in ons Blad van gisteren blijkt, een boekje uitgegeven onder den titel „Noten om te kraken", dat tegen inlevering der desbetreffende adver tentie gratis bij genoemde firma verkrijg baar is. Het aardige boekske bevat een honderd- lal raadsels aan de oplossing waaivan een aantal prijzen ter waarde van I 200 ver bonden is. Werkelijk een aardige bezigheid om de lange winteravonden op aangename wijze door te brengen. DE ALGEMEENE TOESTAND. Na de Locarno-onderteekening. Briand is gistermorgen uit Londen ver- j trokken. Zijn vroeg vertrek was noodzake lijk door de ministerieele verklaring, wcifce hij 'a avonds in de Fransche Kamer moest afleggen. Hem werd uitgeleide gedaan doer oen vertegenwoordiger van het Britsche mi nisterie van buitenlandsche zaken en door lord Crewe, den Britschen gezant te Parijs, die zich naar Londen had begeven tot tee- kening der Locarno-verdragen. Van Chamberlain had Briand een fraaie zilveren beker ten geschenke gekregen, waarin do volgende woorden staan gegra veerd: „A mon ami Aristide Briand, Sou venir de Locarno. Austen Chamberlain." De andere gedelegeerden hebben nog heel wat onder elkaar beraadslaagd. 's Middags bezochten Luther en Strese- mann het Lagerhuis. Alle gedelegeerden dronken thee bij McDonald en waren gasb aan een diner van Baldwin. Terwijl Luther en Stresemann in het La gerhuis waren, vroeg Arthur Henderson na mens McDonald, aan sir Austen Chamber lain, of hij eenige verklaring kon afleggen aangaande de zoogenaamde „Kadaverver- wertung". (Tijdens den oorlog was toch gezegd, dat de Duitschers de lijken der gesneuvelden verbrandden om vet voor mu- mitie-aanmaak etc. te verkrijgen). Chamberlain zeide daarop:.,,De kanse lier van het Duitsche Rijk heeft mij ge machtigd op gezag van de Duitsche regee ring te verklaren, dat er nooit eenige grond voor ia geweest. Ik verlang er namens de regeering van Z. M. bij te voegen, dat ik deze ontkenning aanvaard, en dat ik ver trouw,* dat dergelijke onware berichten niet weder zullen opduiken." (Applaus). Do geest van Locarno! Welke ook daar uit blijkt, dat de geallieerde controle-com missies te Breslau, Frankfurt a.M. en Ham burg zijn opgeheven. De overigen volgen spoedig. Briand heeft de regeeringsverklaring af gelegd in het Fransche parlement. Men zie onder Frankrijk. Deze i3 vrij koel ontvan gen, gelijk niet anders te verwachten was, doch direct gevaar voor zijn kabinet schijnt er toch niet te zijn. DUITSCHLAND. Uit den Rijksdag. In den Rijksdag kwam het tot een heftig incident. De Volksche afgevaardigde Hen- ning, die was aangevallen wegens het schrij ven van een heftig persoonlijk artikel tegen ex-kanselier dr. Wirth, verklaarde dat hij het artikel op dit oogenblik precies even zoo zou schrijven, omdat de eer vap het Duitsche volk in handen van Wirth even slecht bewaard geweest is als in handen van den „Jood Rathenau". '(Rumoer links en centrum). Wirth, zoo gaat Hcnning voort, heeft het woord gesproken. „De vijand staat rechts", tengevolge waarvan rechtsstaande personen bij dozij nen vermoord zijn. Wirth is een ziekelijk* maniak en een volkomen onbeheerseht po liticus. Als het rumoer, dat na deze woorden ont- BINNENLAND. De Kabinetscrisis. Rede van mr. Mar* chant. De nieuwe rijwielbelastingplaatjes eerst op 1 Januari a.s. beschikbaar. Dr. J. Th. de Visser, oud-Minister, heeff zich heden naar Het Loo begeven, frnstig spoorwegongeluk bij Zalt-BommeL BUITENLAND. 1 Na de onderieekening van het Locarno* verdrag. Briand heeft de regeeringsverklaring af- gelegd. De Fransche Kamer neemt Louchenr'ft financieele voorstellen aan. Uit den Puitschen Rijksdag en het En« gelsche Lagerhuis. Een nieuw kabinet in Spanje. T staat, eindelijk bedaard is, zegt J^ocbe, dat hij deze persoonlijke feiten heeft toegela ten, omdat Henning ook talrijke toeroepen heeft moeten slikken, die een ander pre sident als hij ze gehoord had, ook zou heb ben onderdrukt. Nu dit niet geschied was, had hij Henning laten spreken, maar nu was het voldoende. Daarop werd het handelsverdrag met Italië in eindlezing aangenomen. Tegen de Volkischen, communisten cn een deel der Duitsch-nationalen. Ook de diverse overeenkomst met Zwit serland en Oostenrijk werd aanvaard. Vervolgens begon men aan de regeling met de gewezen keizerlijke familie, waar bij het tob hevige botsingen kwam. De communisten wilden confiscatie zonder ver goeding. BELGIE. Tschoffen thans heengegaan. De katholieke senator Tschoffen, de mi nister van justitie, wiens heengaan reeds lang was aangekondigd, heeft gisteren zyn verzoek om ontslag by den koning inge diend. Men bevestigt, dat Poullet van oecu- nomische zaken naar justitie zal overgaan. Poullet zal aan oecoDomische zaken worden opgevolgd 'door graaf de Liederkerke, het katholieke kamerlid voor Hoey-Waremme% FRANKRIJK. De regeeringsverklaring -a Dn Testa f Gisteren heeft Briand de regeeringsver'. .klaring afgelegd. Deze betoogt, dat de hul-* dige toestand, ofschoon blijkbaar ernstig, geen onherstelbare gevolgen zal hebben, indien de regeering kan steunen op het vertrouwen van het land en de samenwer king der twee kamers. Het tijdperk der twis-. 'tén is voorbij. De regeering acht, om de schulden te dekken, die de oorlog, en zijn gevolgen ons hebben nagelaten, het oogen blik gekomen om de verantwoordelijkheid op zich te nemen van onmiddellijke maat regelen. die de geregelde werking der open-< bare diensten moeten verzekeren, de nor male ontwikkeling van de nationale eco nomie verzekeren en heeft daarom beslo ten de consolidecring te vermijden van eenig deel der openbare schuld. Om de overgangsperiode door le komen, zonder dc; aangelegenheden van den staat en de par ticulieren in de war le sturen, zal zij aan het parlement voorloopige facilitei ten vragen. Deze faciliteiten zullen streng beperkt blijven tot de onmisbare behoefte der schatkist. De regeering zal daarom van a» heden'in haar geheel het voorstel indienen, dat aan de autonome amortisatiekas een definitieve dotatie zal geven, ontleend aan alle vormen van den verworven rijkdom, volgens een stelsel, dat den nationolen ar beid niet belemmert. De sanecring der Fransche financiën zal niet mogelijk zijn zonder dat wij lot een eerlijke overeenkomst komen met de groote naties, die onze oorlogsschuldeischers zijn en met welke wij onverdroten verder zullen onderhandelen, in de overtuiging, dat zij rekening zullen houden met den toestand van Frankrijk en dc noodzakelijkheid om mee le werken aan het herstel van dco frank ten einde de uilvoering zelf der over eenkomsten mógelijk te maken. De verklaring herinnert vervolgens aan hel sluiten der overeenkomst van Locarno. De regeering, door denzeifden geestbc-i zield, wenscht binnenkort aan de aange-. legenheden van Marokko cn Syrië een einde te maken, zoodra de aanvallen op' Frankrijk afgeloopen zijn. Zij zal een beperking der militarie^ lash ten overwegen, zal de sociale verzekerings\ wetten in stemming brengen, het arron*

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1925 | | pagina 1