WOENSDAG 4 NOVEMBER
Anno 1925.
Officieele Kennisgeving.
STADSNIEUWS.
BUITENLAND.
Het voornaamste nieuws
van heden.
Ho. 20138.
LEIDSCH
DAGBLAD
PRIJS DER ADVERTENTIES:
SO CU. per regel. Bij regelabonnement belangrijk lageren prijs
Kleine AdvertenliSn, uitsluitend bij vooruitbetaling, Woensdags en
Zaterdags 50 Cts., bij een maximum aantal woorden van 30.
Incasso volgens postrecht. Voor eventueele opzending van brieven
10 CU. porto te betalen. Bewijsnummer 5 Cts.
Bureau Noordeindspleie Telefoonnummer* voor
Oirectie en Administratie 2500 Redactie 1507.
Postcheque- en Girodienst No. 57055 Postbus No. 54
PRUS DEZER COURANT:
Voor Leiden per 8 maanden 2.35, per week rTriZ 0.18.
Buiten Leiden, waar agenten gevestigd zijn, per week *0.16.
Franco per post 2.35 -f" portokosten.
at nummer bestaat uit DRIE Bladen
EERSTE BLAD.
GEMEENTELIJKE VISCHVERKOOP.
Aan den gemeentelijken vischwinkel,
■Tischmarkt 18, tel. 1225 i3 DONDERDAG
Verkrijgbaar: VERSCHE HARING a 1 0.11.
èOHÊLVISCH a f 0.16f 0 32, SCHOL a
J 0.17—f 0.10, GEH. KABELJAUW a f 0.21
rr pond, en ZEEUWSCHE MOSSELEN a
0.05 per K.G. 5981
N. C. DE GIJSELAAR, Burgemeester
Leiden, 1 November 1925.
Indische economie.
tn zijn tweede voordracht, gisteren alhier
igehouden, heeft mr. J. Gerritzen de voor
naamste export-bedrijven, welke de rugge-
graat van Indië's' huishouding vormen, be
handeld.
In de eerste plaats de suikercultuur, die
öp Java den grootsten invloed uitoefent op
de maatschappij en de staathuishouding.
Van de 41.000 Europeesche mannelijke
inwoners, tusschen de 20 en 50 jaar, welke
Java in 1920 telde, hebben er ongeveer 5000,
flus 12 pet. aan de suiker-industrie hun
broodwinning te danken.
Aan loonen, leveringen en grondhuur aan
de Inlandsche bevolking, betaalde die in
dustrie in 1920 ruim 101 millioen, in 1921
ruim 127 millioen, in 1922 ruim 121 millioen
*.en in 1923 ruim 111 millioen gulden.
De aanplant 1923-1924 bedroeg rond
242.000 bouws, zoodat over dat jaar de be
volking in de suikerstreken voor eiken door
ja aar verhuurden bouw pl.m. f 460 van de
suikercultuur ontving, dat is ruim vier maal
Zooveel als zij ontvangen zou hebben als zij
~)elve haar gronden met het nationaal gewas,
/ijst, had beplant.
Spreker zet vervolgens uiteen voor welk
een belangrijk deel deze culluür rechtstreeks
bijdraagt in de inkomsten van den Staat en
toont tevens haar invloed aan op de inheem-
1 sche machine-industrie en de inlandsche nij-
i yérheid.
Eindelijk is de suiker-industrie van over
wegend belang voor de spoor- en tramlijnen
jn Oost- en Midden-Java.
Vervolgens behandelt spr. de positie der
suikerindustrie in de wereldmarkt. Java en
Cuba zijn de twee groote suiker-exportee-
rende landen Daarbij is Cuba in het voor
deel, zoowel wat klimaat als wat vruchtbaar
heid van den bodem betreft. Bovendien heb
ben de Cubaansche suikerfabrieken te be
schikken over veel grootere aanplantingen
dan de faibrieken op Java. Dat de suiker-in
dustrie op Java tot nog toe kan concurreeren
Is te danken aan de weienschap. De proef
stations kweekten zaadrietsoorten die het
mogelijk maken, dat op Java 130 pikol sui
ker per bouw verkregen wordt, tegen nog niet
60 pikol op Cuba. Toch is Cuba's kostprijs
concurreerend, omdat de suikerriet-cultuur
op Java eigenlijk een kunstmatige is, die al
leen, goede resultaten afwerpt bij zeer strenge
selectie van het riet en zeer intensieve grond
bewerking.
Spreker behandelt dan de houding der
Begeering tegenover de industrie. Naar
spr.'s meening blijkt uit de gezamenlijke
Wettelijke maatregelen, die de Regeering
to haren aanzien trof, dat zij niet voldoen
de beseft, dat de positie der Java-suiker op.
de wereldmarkt geen sterke i9, en evenmin
.voldoende doordrongen is van de groote
economische beteekenis der suikercultuur
yoor Java.
Uitvoerig behandelt spr. de drie ordon
nanties, door welke de suikerindustrie be-
heerscht wordt, namelijk de fabrieken-ordon-
nantie, de grondhuur-ordonnantie en de
ordonnantie, waarbij het' opkoopen van riet
door Inlanders geteeld, verboden is.
De fabrieks-ordonnantie schrijft voor, dat
voor het oprichten en uitbreiden eener sui
keronderneming een vergunning noodig is.
Bij die vergunning wordt de maximum hoe
grootheid van den aanplant vastgesteld. De
oorzaak dier ordonnantie ligt in* het gebrek
aan grond op Java, daarom heeft de Re
geering in het belang der bevolking en ter
verzekering van een voldoende rijstcultuur
den verhuur van sawahgrond van Inlanders
aan Europeanen beperkt. Spr. twijfelt er aan
of het standpunt, waarop de Regeering zich
bij de uitvaardiging dezer ordonnantie stel
de, wel juist is. Grootere bezwaren heeft
bij evenwel tegen de grondhuur-ordonnan
tie; z. i. is de maatstaf, die aangelegd wordt
yoor de bepaling van de minimum-grond-
huqrprijzen een absoluut willekeurige Een
dergelijke regeling kan op den duur niet
blijven beslaan en de suikerindustrie heeft
reeds met kracht aangedrongen op de her
ziening ervan.
Met hel oog op den algemeenen toestand
der Java-suiker-industrie ten opzichte van
de wereldmarkt, acht spr. het hoogst on
verstandig van de Regeering een regeling
m net leven te roepen, die zonder eenige
noodzaak den kostprijs van het product
sterk verhoogt.
Eindelijk behandelt spr. de kwestie van
bet opkoopnet en toont daarbij tevens aan
dat een suikerindustrie op Java, berustende
op de verwerking van door de bevolking
geteeld riet, onmogelijk is.
Java mist het voorkeursrecht, waarvan
Cuba in de Vereenigde Staten geniet, het
mist ook het voorkeursrecht, waarvan de
Engelsche dominions en koloniën in hel
Vereenigd Koninkrijk kunnen profiteeren.
Wil Java zijn plaats op de wereldmarkt
behouden, dan blijft slechts één middel
over: scherpe concurrentie in verband met
lagen kostprijs.
Vervolgens deelt spr. verschillende we
tenswaardigheden mede uit enkele andere
landbouwbedrijven, n.l. uit de kinaculluur
en de rubbercultuur. De uitvoerwaarde van
rubber uit Indië over het loopende jaar
schat hij op minstens f 418 millioen, welk
bedrag de waarde van den suikeruitvoer
ver overtreft. Min of meer uitvoerig be
spreekt hij daarbij de bevolkingsrubber-
culluur, maar hij is van oordeel dat voorals
nog voor de inheemsche bevolking de cul
tuur van handelsgewassen, waarvoor ook
in eigen land afzet te vinden is, verre de
voorkeur verdient boven de cultuur van
I handelsgewassen, waarvoor in het eigen
j land geen afzet bestaat.
i Voordrachtavond Felix Timmermans.
I Er gaat van de voordrachtavonden, ge-
organiseerd door tbs afdeeling Leiden "van
I het Dietsch Studentenverbond, steeds een
eigenaardige bekoring uit en zoo langza-
merhand schijnt dit ook in breedere kringen
der studentenwereld door te dringen. Was
het vorige jaar het klein-auditorium van
de Universiteit te klein om al de toehoor
I ders te bevatten, toen de bekende Vlaam-
sche schrijver Felix Timmeiynans een lezing
hield over zijn nieuwe roman ,,Pieter
Breughel", gisteravond was zelfs het groot-
j auditorium niet bij machte om den enor-
men toeloop van studenten binnen zijn mu
ren op te nemen en moesten velen zich
j met een sfcaanplaatsje vergenoegen. Maar
men heeft het er voor over; men weet een
avond van Felix Timmermans, beteekent
een avond van intens genot, dien men niet
gaarne zou willen ifiissen.
De waarnemend-voorzitter, de heer C. J.
H. Verhoef opende den avond met een
j woord van welkom tot alle aanwezigen, in
het bijzonder tot de afgevaardigden der
zustervereenigingen.
Waar deze avond een propagandistisch
karakter draagt, wil spr., alvorens het
woord te geven aan den heer Timmermans,
.eerst een korte uiteenzetting geven van
het doel en wezen van het Dietsch Studen
tenverbond om vervolgens over te gaan tot-
een bespreking van de Vlaamsche beweging
en haar verdrukking.
Hierna betrad de heer Timmermans het
spreekgestoelte, die met applaus begroet
werd. Als eerste onderwerp sprak de auteur
over zijn reis naar Rome. Van den aanvang
af wist de spreker zijn gehoor weer te
boeien; hij verstaat de kunst om de toe
hoorders de dingen te laten zien, zooals
hij ze zelf ziet; in de leutige Vlaamsche
taal, doorspekt van kernachtige gezegden,
afgewisseld met gedeelten die ontroeren
door hun kinderlijken eenvoud, voerde spr.
ons in gedachten mede op zijn rondreis
door Italië, of zooals hij dat noemde door
,,Macaronië."
In een vlotte toespraak, tintelend van
Vlaamsche humor, schilderde hij ons op
een wijze, zooals alleen een Timmermans
dat vermag te dóen, de Italiaansche toe
standen.
Eénig was zijn beschrijving van den Mi-
laanschen Dom, dien hij een orgie van
torentjes noemde. Via de Riviera 4eiddc
hij ons weer terug naar zijn huis, waar
hij ons vertelde van zijn groote liefde voor
het Vlaandcrenland en vobr alles wat
Vlaamsch is en denkt.
t Een geweldig applaus, dat bijna aan
groeide tot een ovatie, was de spontane
uiting van het dankbaar auditorium.
Na de pauze liet spreker ons een voor
stelling van het bekende Vlaamsche werk
,,De Leeuw van Vlaanderen" van Hendrik
Conscience bijwonen, zooals dit opgevoerd
wordt in den Poesjenellenkelder te Antwer
pen, een geestige satire op het oorspron
kelijke thema. Tot groote hilariteit toeken
de d«"heer Timmermans de verschillende
hoofdpersonen uit genoemd werk met en
kele krijtlijnen op het zwarte bord.
Tot besluit van dezen mooien avond ver
telde spr. nog eenige anecdotes uit het le
ven van pastoor Van Haecken, dien de
meesten uit sprekers vorige lezing zich nog
wel zullen herinneren, doch waarvan ons de
fijne humor, juist door het Vlaamsche taal
eigen, eerlijk gezegd, eenigszins ontging.
Uit het matig gelach, dat er opging, leid
den wij af, dat wij in dit opzicht niet de
eenigen waren.
De heer Verhoef dankte den spreker voor
zijn mooie voordrachten en sprak de hoop
uit, den heer Timmermans nog eens in Lei
den terug te mogen zien, een wensch, waar
bij wij ons gaarne aansluiten.
Schenking aan het Rijks Ethnografisch
Museum.
Mevrouw de wed. prof. mr. J. C. G. Jon
ker, alhier, heeft aan het Rijks Ethnogra
fisch Museum geschonken een gramophoon
met 61 rollek, bevattende opnamen van tek
sten of gezangen in de talen van Amaras,
Endeh, Koepang, Rolti, Sawoe, Soemba,
Soembawa en Timor, tijdens een verblijf op
die eilanden van 18991902 opgenomen.
De Minister van Onderwijs, Kunsten en
Wetenschappen heeft aan de schenkster zijn
dank betuigd voor dit blijk van belangstel
ling in 's Rijks verzamelingen.
Een belangrijke zerk.
Bij het graafwerk voor de school aan de
v.m. Brandewijn9tceg alhier werd een fraai
gebeeldhouwde zerk blootgelegd, welke in
het midden in een ruit het priesterlijk sym
bool vertoont, gevormd door oen altaar-
kerk- tusschen twee ampullen. Langs de
randen, welke op de hoeken versierd zijn
met de emblemen der vier Evangelisten, is
in reliëf met GolHische letter het opschrift
geplaatst, waaruit blijkt, dat de zerk het
graf heeft gedekt van heer Pieler Cornelisz.,
pries ter-vicaris van de kapittelkerk van
Sint-Panc|RS, overleden 8 September 1540.
Uit de regesten Nos. 2364 en 2366 van
den inventaris der Leidsche Kerkarchieven
blijkt, dat deze priester in 1539 op voor
dracht van Clara van Berendrecht was be
noemd tot vicaris eener vicarie op het H.
Kruisaltaar in de Sint-Pancras-kerk. In de
open vakken boven en onder de ruit \Vordt
vermeld, dat in heizelfde graf ook de ouders
van den priester, Mach telt Pietersdr., over
leden 24 September 1522, en Gornelds
Jaeobsz., bakker, overleden 16 Juli 1538,
hun laatste rustplaats vonden.
De zerk is naar het Stedelijk Museum
„de Lakenhal" overgebracht.
25 jaar brugwachter.
Heden herdacht onze stadgenoot de brug
wachter le klasse W. Voorzaat den dag,
waarop hij 25 jaar geleden aangesteld werd
tot brugwachter 2e klasse, eerst tijdelijk
doch na een halfjaar in vasten dienst, ter-
.wijl hij in 1912 bevorderd werd tot le klasse
brugwachter, welke betrekking hij nog al-
lijd met opgewektheid vervult, al ging zijn
levenspad niet altijd langs rozen.
Nadat hij hedenmorgen was ontvangen
in de kamer van den wethouder, belast met
de zorg van den Markt- en Havendienst, j
den heer A. L. Reimeringer, die hem met
een gelukwensch een gratificatie ter hand
stelde, werd de jubilaris te ongeveer elf uur
in het Waaggebouw gehuldigd, en hem een j
cadeau aangeboden, waartoe het geheele
personeel had bijgedragen en waarvoor zich
een commissie had gevormd, bestaande uit j
de collega's H. Ka paan, F. van Dissel en j
A, Eduard. Al het personeel was, voor zoo- j
ver de dienst het toeliet, aanwezig. Te elf
uur kwam de jubilaris met zijn oudste doch
ter (V. is weduwnaar) de Waag binnen en
namen vader en dochter aan een tafel
plaats, waarop een bouquet was geplaatst.
Nameiis de Commissie was het tweetal per j
auto van de woning uit de Rijndijkslraat
gehaald.
Allereerst nam het woord de directeur
van den Markt- en Havendienst, de heer
L. A. Mennes, die namens het superieur
personeel V. gelukwenschte en diens dienst
tijd in het kort releveerde. Erkennende dat
de jubilaris plichtgetrouw was, mocht hij
ochter niet verzwijgen een ongeluk, dat bij
een door hem bediende brug had plaats ge
grepen. Hij mocht echter verklaren, dat de
jubilaris na dien tijd zijn dienst op uitne
mende wijze heeft vervuld en zijn colle
ga's tot een voortdurend voorbeeld is ge
weest. 4
De heer B. Broers feliciteerde hem ver
volgens namens de havenrechercheur9 en
deed daarbij uitkomen, dat deze steeds over
het door V. gepresteerde werk tevreden
waren.
De voorzitter der huldigingscommissie, de
heer H. Kapaan, bood onder hartelijke be
woordingen, getuigend van kameraadschap
en sympathie, namens de chefs en het ge-
zamelijk personeel zijn ouderen kameraad
een fraai gouden horloge met inscriptie aan,
vergezeld van een mooi gecalligrafeerde
oorkonde, vermeldende de namen van de
deelnemers.
Hierna drukten de aanwezigen den jubi
laris de hand, waarna deze dankbaar ge
stemd het prachtig geschenk aanvaardde en
allen, die daaraan adden bijgedragen, dank
bracht.
Hiermede was de korte plechtigheid af-
geloopen.
Voor het apothekers-assistenl-examen
zijn alhier geslaagd de dames A. G. Visser,
geb. te Rotterdam, M. Kapteyn, geb. te Maas
land, en C. M. v. Veen, geb. te Hoogwoud.
De Raad van Sneek heeft met al ge
in eene stemmen benoemd tot rector van het
gymnasium den heer J. Hondius, doctor in
de klassieke letteren alhier.
In de plaats van dr. E. de Vries, die
naar China vertrok, is als geneesheer op
„Endegeest" in functie getreden dr. Munk,
uit Heemstede.
De schietoefeningen der Leidsche Bur
gerwacht met raarga en met buks zullen
worden hervat op den 17en November a.s.
in de zaal Pieterskerkgr. 7. Des Dinsdags
avonds met Marga. Tevens voortzetting der
scherm- en gymnastiek-avonden. Des Vrij
dagsavonds buksschieten en marga-schieten
Er zal dit jaar een competitie-wedstrijd
georganiseerd worden, waarvan de regeling
op 17 en 20 Nov. a.s. zal worden medege
deeld.
De prijsuitreiking van de Kringwedstrii-
den zal plaats hebben op den 17den Nov-
in dc zaal Pieterskerkgr. 7.
De groote schietwedstrijden door de bur-
gèrwacht georganiseerd, zullen plaats heb
ben in „l'Union", Steenslraat, op 8, 9, 10,
11 en 12 December.
MUZIEK.
Haarlemsche Orkest-Vereeniging.
Dc heer Gerharz heeft zijn getrouwen
van het vorig jaar weder teruggevonden.
Dat beteekent, dat toch nog in alle kringen
van onze samenleving behoefte wordt ge
voeld aan goede muziek. Als de begeerte
maar gewekt isl De uitstekende opkomst bij
den eersten avond schept verwachtingen
voor de volgende.
We hebben in de krant kunnen lezen, dat
het orkest in den afgeloapen zomer voor
zekere moeilijkheden is komen te staan.
Administratief is men die le boven geko
men. We meenen ook zekere mutaties in de
bezetting der violente hebben opgemerkt.
Houden die wellicht verhand met de strub
belingen? Zoo ja, dan zeggen we, dat geen
zaak zoo slecht is of er is nog wel wat
goeds aan. Want het strijkkwartet, dat dc
ruggegTaat is van het orkest, klonk veel
heter dan het vorig jaar.
Met zijn bekende toewijding en ambitie
beeft Gerharz den avond ingezet met Lis2ts
feestelijke Préludes. Men mag het dan hier
en daar wat zoetelijk vinden, het mooi
geinstramentcerde symphonisch gedicht
„doel" het voor de zaal nog onverzwakt.
En hel is toch altijd nog een lust voor 't
oor: die glanzende koperstemmen. Het sloeg
dan ook danig in"
Mevrouw Caroline Lankhout speelde ver
volgens het lsle pianoconcert (in es) van
den zelfden meester. Het wordt'nog overal
en door eiken pianist gespeeld. Teeken dus,
dat men het allerwege nog graag hoort.
Wat echter voor d-e Préludes .valt op te
merken, geldt in nog sterker mate voor dit
concert, waarin de klaviervirtuoos, die
Liszt wa$, den componist, die Liszt ook
was denk maar eens aan zijn fijne
„Aunées de prélerinage" lichtelijk heeft
verdrongen. Men vatte dit pianoconcert in
de eerste plaats op als een virluosen-con-
cert. En dat heeft immers ook zijn bekoring.
We hebben in mevrouw Lankhout een
degelijke pianiste kunnen waardeeren, die
niet alleen de, uit technisch oogpunt, zeer
veel eischende pianopartij uiterst verzorgd
heeft voorgedragen, doch bovendien de hier
en daar wat uiterlijke muziek (bijv. hel
speeldoosachlige Allegro vivace) toch nog
leven wist in te blazen. Als pianiste in den
beperkten zin van 't woord, heelt zij ge
loond wat zij kan: en dat is zeer veel.
De pianiste in ruimeren, en beleren zin
die vast en zeker in haar schuilt
hopen we een anderen keer eens te ont
moeten.
Na de pauze de symphonic van Dvorak
(spreek uit: dwoorsjaak) in e klein, geschre
ven tijdens zijn verblijf in Amerika. Het
werk is vooral rijk aan sprekende, vooral
rythmische frappante themas, die gemak
kelijk in 't geheugen blijven liggen. Men
zegt, dat dit negermelodieën zijn. Is dat zoo,
dan pleit dat zeer voor het rast De titel van
het werk „Aus der neuen Welt" vindt er
zijn verklaring in. Dvorak heeft die prach
tige melodieën uitgebouwd en doorgevoerd
lot een heerlijk frissche symphonie, waarin
een gezond leven een gezonden geest ademt.
Met zijn vele rythmische wendingen, zijn
kleur- en tempolegenstellingen eischt 't werk
zeer veel. Blijkbaar was er hard aan ge
werkt. De uitvoering was dan ook een zeer
loffelijke. De deelen I, III en IV zijn al heel
mooi tot hun recht gekomen en van II
zouden we hetzelfde zeggen als de En-
gelsch-hoorn wat beter in den toon ge
blazen had bij dat verrukkelijke herdrrs-
liedje, waar het Largo mee begint dadelijk
na den gevaarlijken blazersinzet, die zeer
mooi gelukte. Gerharz zal dit vlekje er wel
uit wasschen
Pianisle, dirigent en orkest zijn luide
toegejuicht. De pianiste kreeg mooie
bloemen.
DE ALGEMEENE TOESTAND.
De crisis in Frankrijk en
DuitschlancL
Painlevé's regeenngsverklaring voor zoo
ver bekend, heeft na al betgeen daarom
trent reeds was medegedeeld, geen nieuws
meer gebracht. In de Kamer, heeft de nieu
we regeering de eerste vuurproef doorstaan,
al stemden de socialisten blanco. Maar ste
vig staat het 2e kabinet Painlevé daardoor
allerminst. Wanneer dit ministerie Locarno
in veiligheid brengt, zal het al heel wat
presteeren 1
Intusschen zijn de socialisten het onder
elkaar 'niet eens. De gematigden hadden
Painlevé willen steunen, om straks niet
buiten de regeeringspartijen te komen te
staan. Verschil van taktiek dus Waar
toe dit geschil nog leiden kan, is vooreerst
nog moeilijk te overzien.
In Duitschland mag van het romp-kabinet
Luther in geen geval meer worden ver
wacht, dan veilig-stellen van het Locarno-
verdrag. Luther wil dat persoonlijk doen,
alvorens hij wil heengadn. waartoe het ver-
BINNENLAND.
Prof. A. R. Welschen aanvaardt zijn ambt
als hoogleeraar aan de Leidsche Universi
teit.
Voorloopige Verslagen omtrent de P.T.T.-
begrooiing, de befjiooting van Oorlog en die
van Waterstaat
Het Nederlandsch-Belgische Verdrag: cei
afvaardiging tot onderzoek van de Neder-
1 and sche bezwaren.
BUITENLAND.
Ce Dnitsche regeeringspartijen zijn door
Lnther gehoord.
Painlevé's regeeringsverklaring wordt
goedgekeurd. De socialisten stemmen blanco
Deswege onderling geschil in deze kringen.
De Oostenrijksche ambtenaren besluiten
morgen de staking te proclameeren.
In Canada blijft dc liberale regeering aan.
moedelijk zal moeten komen, zoo de regee-
ring weer voltallig wordt gemaakt. Al is
nu zeer scherp verklaard, dat met de
Duitsch-nationalcn het tafelkleed is door
gesneden, vertrouwen doen democraten en
socialisten dat nog maar half, zoolang Lu
ther in functie blijft.
DUITSCHLAND.
De regeering beraadslaagt
met de regeeringspartijen
Motie der Democraten
Stresemann voor de
draadlooze.
De beraadslaging van den rijkskanselier
en Stresemann met de leiders der regee
ringspartijen duurde gisteren tot laat in den
middag. Volgend communiqué is uitgege
ven
Onder voorzitterschap van den rijkskan
selier en in tegenwoordigheid van de rijks
ministers Brauns, Stingl en Streseman,
heeft een bespreking plaats gehad met de
vertegenwoordigers van de in de regeering
door hun vertrouwenslieden vertegenwoor
digde partijen. Aan de discussie namen deel
de afgevaardigden Fehrenbach. Marx en
Stegerwald van het centrum, dr. Scholz, dr.
Ourtius en Kempkes van de Duitsche volks
partij en dr. Leicht van de Beiersche volks
partij.
Uit de zeer uitvoerige gcdachtenwisse-
ling bleek, dat men bet algemeen eens was
in de beoordeeliDg van den politieken toe
stand. De vertegenwoordigers der partijen
waren het er met de regeering over eens,
dat het voornaamste doel van de politiek
thans moet* zijn het leggen van de grond
slagen voor de definitieve beslissing inzake
het werk van Locarno. Alle andere kwes
ties dienen voor dit doel op den achtergrond
te treden* De vertegenwoordigers van de
regeeringspartijen keuren de maatregelen
goed, die de regeering met het oog op de
verdere regeling der werkzaamheden heeft,
getroffen na het ontslag van de Duitsch-
nationale ministers. Algemeen was men
het er over eens, dat de Duitsch-nationale
partij, wier overijld optreden in het belang
van het lot van geheel Duitschland uitdruk
kelijk werd afgekeurd, zich hierdoor zelf
van verdere deelneming aan de regeering
heeft uitgeschakeld. De vertegenwoordigers
van de partijen zijn voort# van meening,
dat de Rijksdag slechts in de maand No
vember kan worden bijeengeroepen, ale er
voldoende materiaal betreffende het werk
van Locarno en zijn gevolgen aan de wet
gevende lichamen kan worden voorgelegd"..
Luther wil blijkbaar in ieder geval zelf
te Londen het Locarno-verdrag ondertee
kenen, vandaar dat hij geen pogingen doet,
tot uitbreiding der regeering naar links.
Daar.schijnt men n.l. wel te voelen voor
de z.g. groote coalitie, doch niet in zeé te
willen met Luther als rijkskanselier. Voor
al de soc^-dem. zouden heftig bezwaar te
gen hem hebben.
Het hoofdbestuur der democraten heeft
de volgende motie aangenomenHet partij
bestuur keurt de houding van den partij
voorzitter tegenover de buiten- en binnen-
landsche politieke ontwikkeling goed en
kan zich slechts eens verklaren met een
oplossing van de crisis door de regeering,
welke de aanvaarding van het verdrag van
Locarno afhankelijk maakt van een bevre
digende oplossing der terugwerkingen eD
welke naar toenadering der Europeesche
Staten streeft, de republiek bevestigt, en
steunt op de partijen, welke deze buiten
en binnenlandsche politiek beslist voor
staan.
Stresemann heeft nog eens in een rede
voor de draadlooze zijn resultaat van Lo
carno verdedigd. Hij besloot als volgt: Daar
de andere mogendheden zelf onderteeke-
ning wenschen op 1 Dec., is daardoor te
vens de termijn gegeven, waarop de beloof-