No. 20128.
VRIJDAG 23 OCTOBER
Anno 1925,
Officieele Kennisnevinq.
STADSNIEUWS.
Het voornaamste nieuws
van heden.
LEIDSCH
DAGBLAD
PRIJS DER AD VERTE NTIEN:
30 Cts. per regel. Bij regelabonnement belangrijk lageren prijs.
Kleine Advertentiên, uitsluitend bij vooruitbetaling, Woensdags en
Zaterdags 50 Cts., bij een maximum aantal woorden van 30.
Incasso volgens postrecht Voor eventueele opzending van brieven
10 Cts. porto te betalen. Bewijsnummer 5 Cis.
-J?H._:
Nt nummer bestaat uit DRIE Bladen
EERSTE BLAD.
Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 2500 Redactie 1507
Postchèque- en Girodienst No. 57055 Postbus No. 54
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Leiden per 8 maanden 2.35. per week ƒ0.18.
Buiten Leiden, waar agenten gevestigd zijn, per week „0.18.
Franco per post 2.35 -f- portokosten.
GEMEENTELIJKE VISCHVERKOOP.
Aan den gemeentelijken vischwinkel,
Vischmarkt 18. tel. 1225 is ZATERDAG en
yoorzoover voorradig ook ZATERDAG
AVOND verkrijgbaar SCHELVISCH a f 0 14,
SCHOL a f 0.16—f 0.42, GEIL KABELJAUW
q f 0.25 per pond en VOLLE- en INMAAK-
HARING a f 0.06 per stuk. 5451
N. Cr DE GIJSELAAR, Burgemeester
Leiden, 23 October 1925.
W. A. Leembruggen f
Te Kreuzlingen (Zwitserland) is in den
ouderdom van 53 jaren overleden de heer
Willem Adriaan Leembruggen, vroeger hier
tsr stede woonachtig cn gedelegeerd commis
saris der N.V. Sajetfabrieken P. Clos en
Leembruggen.
Ofschoon zijn gezondheid de laatste jaren
reeds veel te wenschen overliet, komt het
bericht van zijn dood betrekkelijk toch nog
onverwacht.
Met den heer Leembruggen is een in in-
dustrieele kringen welbekende figuur heen
gegaan.
Hij was één van die menschen, die men
wel eens een .gesloten boek" pleegt te noe
men. In zijn werk ging hij geheel op; rustig,
zich zelden naar buiten uitend, ging hij zijn
gang.
Bij zijn personeel was hij zeer geliefd;
zijn verhouding lol het personeel was dan
ook wel van een zeer bijzonderen aard.
Eigenlijk was hij voor zijn ondergeschik
ten meer een vader dan een patroop.
In alles leefde hij met hen mee, niet al
leen op de fabriek, maar ook in hun parti
culier leven
En wie, waar en wanneer hij ook hielp,
steeds deed hij dit op een buitengewoon be
scheiden en kiesche wijze zonder zich ooit
op den voorgrond te plaatsen.
In de eerste mobilisatiejarcn heeft hij zich
bijzonder verdienstelijk gemaakt als secre
taris van de Wolcommissie, toen hij al zijn
tijd en groole gaven als zakenman ter be
schikking van de regeering stelde.
De naam Leembruggen, die sedert de op
richting in 1766 onafgebroken aan de zaak
verbonden is geweest vond in hem een
waardig vertegenwoordiger van dit geslacht.
Vanaf 1895 toen hij als firmant in de zaak
trad tot aan 1 Januari 1921, toen de firma
werd omgezet in een naamlooze vennoot
schap en hij als gedelegeerd commissaris
aan de zaak verbonden bleef, heeft hij
steeds zijn beste krachten aan den bloei
der fabriek gewijd.
Zijn verscheiden wordt in zakenkringen
dan ook diep betreurd.
De ter-aarde-bestelling van het stoffelijk
overschot zal plaats hebben op Maandag a.s.
's middags te twaalf uur op de begraafplaats
aan de Groenesleeg.
De lijkstoet vertrekt vanaf de kantoor
gebouwen aan de Langegracht.
Adres aan B. en W.
Door den Chr. Besturenbond is onder
staand adres aan B. en W. gezonden:
.Geven met verschuldigden eerbied te
kennen; ondergeteekenden, J. B. H. Gro
tenhuis en J. Sleglenhorst. resp. Voorzitter
en Secretaris van den Chr. Besturenbond te
Leiden; dat zij vernomen hebben, dat, als
gevolg van de door Duilsehland ingevoerde
verhoogde invoerrechten op landbouwpro
ducten, er in het land- en tuinbouwbedrijf
niet onbelangrijke werkloosheid dreigtdat
hun reeds bekend is, dal meerderen land
en, luinbouwarbeiders ontslag is aangezegd.
Redenen, waarom zij verzoeken de crisis-
steunregeling weder voor dc land- cn luin
bouwarbeiders open te stellen, opdat de
werkloozen, behoorer.de tol deze categorie,
weder steun kan worden verstrekt."
„Tuin stadwijk".
Zaterdag 31 October a.s zal het tien jaar
geleden zijn, dat dc- Woningbouwvereeni-
ging „Tuinstadwijk" werd opgericht
Deze bouwvereeniging heeft volkomen
haar taak begrepen en een prachtig stuk
werk geleverd.
De entree bij het binnenkomen der stad
aan de Hecrenslraat geeft een preltigen in
druk, wanneer men het Tuin stad kwartier
ziet.
Leidenaars, die zich de oorlogsjaren met
al hun ellende in het geheugen terugroepen,
denken ook aan de „barakken". In 1916 en
1917 en ook later nog werd het oog van den
wandelaar, die onze stad langs de Heeren
straat verliet, even voorbij de Magdalena-
Moonsstraat, getroffen door onooglijke hou
ten hulpgebouwen aan de linkerzijde van
den weg, ingericht voor het tijdelijk onder
dak-brengen van militairen.
Toen de vrede geteekend was en de sol
daten naar huis konden gaan, kreeg de
bouwvereeniging „Tuinstadwijk" van het ge
meentebestuur toeslemming op dit terrein
le gaan bouwen. Deze bouwerij is niet voor
spoedig geweest Vaak schoot de zaak maar
niet op, meermalen was er volkomen stagna-
Hei schilderij van Louis Hartz, dat onzen burgemeester
De Gijselaar bij zijn 60sten verjaardag is aangeboden, j
lie. Maar sedert een paar jaar zijn de 208
woningen, waar het om ging, toch in exploi
tatie en is „Tuinstadwijk" verrezen, waar
eens de barakken stonden.
Welk een verschil!
Vriendelijke eensgezinswoningen staan er.
Alle hebben een flinken achtertuin, vele
ook een voortuintje. De straten-aanleg is
royaal geweest. Overal vindt men breede
trottoirs. De Koninginnelaan met haar ga
zons, haar wielerpaden en dubbele boombe
planting mag zeker als model van straten
aanleg worden getoond. De goed onderhou
den plantsoenen in Acaciastraat en Mei-
doornstraat zijn eveneens een lust om te
zien.
Op 30 October 1915 kwamen in het Nuts-
gebouw op uitnoodiging van den beer P.
Kuiper, van Heemstede, een aantal personen
bijeen. Zijn denkbeeld, om lot de oprichting
van een bouwvereeniging le komen, vond in
stemming. Er was groote overeenstemming
van gedachten en willen: allen gaven zich
als lid op, maar over de voorgestelde statu
ten wilde men liever nog niet direct beslis
sen. Na een voorloopig bestuur te hebben ge
kozen, bestaande uit de heeren F. Kooislra,
H. R. Martens, A. Segaar, A P. Houps en
H C. de Jong Jr., ging men blijkbaar vol
daan huiswaarts.
Den 20slen November kwam men weer
bijeen en werden de voorgestelde statuten
aangenomen.
Lezing van de notulen der ledenvergade
ring, welke op 18 Mei 1916 werd gehouden,
geeft een kijk op de gedachten en den opzet
van de pioniers. De voorzitter verklaarde n.l.
in deze vergadering: „In ieder geval zal
worden vastgehouden aan het idee eensge-
zinswoningen in de prijzen van f 2.50 tot 4
gulden." Hoe hebben ze later noodgedwon
gen, veel hoogere huren moeten vaststellen 1
Dit heeft een sterk verloop van leden ten
gevolge gehad. Arbeiders, die lid waren ge
worden, in de verwachting een heel huisje
te zullen krijgen voor 3 H gulden in de
week, gingen teleurgesteld loopen en beter
gesitueerden namen hun plaatsen in. Dat
het zoo ging is te betreuren, maar bet toen
malige bestuur treft geen verwijt.
Dat het bestuur het geld niet over den
balk gooide en niet veeleischcnd was, moge
blijken uit het voorstel, dat op 1 Maart 1917
aan de leden werd voorgelegd. Het betrof de
vergoedingen aan enkele bestuursleden uit
te keeren. Voorgesteld werd voor secretaris
en penningmeester respectievelijk f5.en
f 7.50 per jaar. Dc vergadering verdubbelde
de bedragen.
In het laatst van 1917 stond het er slecht
voor. Er was geen kijk op bouwen ten ge
volge van den oorlogstoestand.
Toen de vrede geteekend was, begon
„Tuinstadwijk" weer le leven. De plannen
om te bouwen aan de Ileerenslraat en
niet zooals aanvankelijk in het voornemen
lag aan de Haarlemmervaart kregen
vasten vorm en bij Raadsbesluit van 2 Aug.
1920 werd toestemming gegeven en mede
werking toegezegd voor den bouw van 209
woningen en een badhuis. In den loop van
1923 kwamen deze huizen klaar. Naar het
badhuis wordt nog steeds verlangend uitge
zien.
In 1923 is besloten tot den bouw van 71
beneden- en bovenhuizen en daarvoor mede
werking van bet gemeentebestuur verkre
gen. Het denkbeeld enkel eensgezinswonin
gen te bouwen werd losgelaten, daar anders
op medewerking van Rijk en gemeente niet
gerekend behoefde te worden.
Ook deze bouwerij ging niet van een leien
dakje. Gedurende de zomermaanden van
dit jaar lag het werk groolendeels stil we
gens financieele moeilijkheden. Nu is het
werk hervat en flink opgeschoten, zoodat
mag worden verwacht, dat binnen enkele
maanden „Tuinstadwijk" 142 gezinnen wo
ningen kan aanbieden.
Het bestuur was van meening, evenals de
commissarissen, dat het feit van het tien
jarig beslaan cenigszins feestelijk herdacht
diende te worden. Een Commissie werd be
noemd, welke plannen maakte tot het hou
den van een fceslvergadejring. Deze plannen
werden goedgekeurd.
Het feit, dat „Tuinstadwijk" tien jaar be
staat zal herdacht worden in een feestver-
gadering in „Zomerzorg" op Zaterdag 24
October, des avonds.
De voorzitter zal de herdenking bespreken
cn verder zal dc avond gpwijd zijn aan mu
ziek, tooneel en dans
Alliance franpaise.
Comment retrouver la joie de vivre?
Als een onderWerp actueel genoemd mag
worden, dan is het zeker het bovengenoem
de, dat gisteravond behandeld werd door
M. B. Valollon.
Hoeveel reden lot onvoldaanheid schijnt
er voor velen le be9taan.
Professor Sylvadn Lévy, uit Straatsburg,
die tweemaal een rci3 om de wereld heeft
gemaakt, constateert dat menschen zich vijf
en twintig jaar geleden gelukkiger voelden
dan nu.
Men schijnt te verkeeren in een slaat van
innerlijke crisis.
Hetzelfde heeft de conférencier kunnen
waarnemen m Turkije, waar het volk uiter
lijk en innerlijk anders is, vergeleken met
twintig jaar geleden.
Toen hij te Belgrado le midden van
eenige sludenten was, zei een tot hem: U
zult nooit weten, hoe ongelukkig wij eigen
lijk zijnl Waarom bestaan wij?
Hoe dat gevoel van onrust en onbehaag
lijkheid te verklaren?
Zestig eeuwen lang heeft de menschheid
geleefd in een betrekkelijke onbeweeglijk
heid.
Napoleon bewoog zich 'op dezelfde ma
nier als de Farao's in Egypte, wanneer zij
zich haastien naar het slagveld.
De moderne lijd heeft als eenige vooruit
gang gebracht: de snelheid.
De snelheid, waarmee wij leven, be
neemt ons de gelegenheid om in le keeren
tot ons zelf; de menschheid heeft zich aan
den nieuwen toestand niet aangepasrt, men
gunt zich niet den tijd, om rustig eenige
uren op dezelfde plaats te genieten van het
verglijdend oogenblik.
Wij moeten leeren beseffen dat de rijk
dom ligt in onszelf. Wij moeten weer leeren
bewonderen, wij moeten jong, naief en frisch
leeren zijn.
Waardeert men het schoone, dat onze zin
tuigen ons geven?
Welk een rijkdom zijn onze oogen? Toen
de conférencier gelden inzamelde voor de
oorlogsblinden in Frankrijk zijn er vijf
duizend, een regiment stelde hij aan een
voudige menschen de vraag of zij hun oogen
voor twee millioen wilden missen.
Niemand meldde zich aan. Allen waren
dus tweemaal millionair.
Welk een wonder is het licht.
Laat men de kinderen leeren, dat er naast
snelheid, nog iets anders in het leven be
staat; zij moeten weten dat er een rijke bron
van geluk in henzelf ligt.
Die vreugde van te leven ligt niet in het
vroolijke, eer in het tragische. Niets is ver
velender dan het leven van ben, die mee-
nen te genieten bij hun vermaken.
De conferencier, die zoo van zijn blinden
houdt, ze heeft bezocht, met ze heeft geleefd,
vertelde op ontroerende wijze hoe een
blinde, die ook nog beide armen verloren
had, weer thuis kwam, na als genezen ont
slagen te zijn uit het hospitaal. Zijn vrouw,
een naaiste^ verruilde haar moderne naai
machine voor een ouderwetsche trapmachine
Haar man was onmisbaar, hij moest de
machine in beweging brengen. Op deze wijze
slaagde deze eenvoudige vrouw, wonder van
leederheid, er in, haar man het besef le ge
ven dat zijn leven niet doelloos was. Het
was nog waard geleefd te worden.
Die oorlogsblinden, die in hun tragisch lot
zooveel blijheid betoonden, moeten ons den
weg wijzen.
Wij moeien het licht weer leeren zien
waar het is: dat is in onszelf.
Een hartelijk applaus van het voor Lei
den vrij talrijk opgekomen publiek getuigde
van de belangstelling, waarmee allen deze
conférence hadden aangehoord.
Verain'n Groningen.
In Zomerzorg vergaderde gisteravond de
afdeeling Leiden van bovenstaande ver-
eeniging. De voorzitter, de heer II. A.
Vriend opende met een kort welkomst
woord, waarna de notulen der vorige ver
gadering ongewijzigd worden vastgesteld.
In de kascommissie, die de rekening en
verantwoording van den penningmeester
zal nagaan en die ook de rekening van het
komende verccnigingsjaar le zijner lijd zal
bestudeeren werden gekozen de heeren De
Vries, Klunder en Dekens. Over 1924/25
sluit de rekening met een voordeelig saldo
van f20.47.
Het jaarverslag van den secretaris, de
heer J. Bakker kon een optimislischen toon
doen hooren. Het afgeloopen jaar is oneer
vol geweest. Uitvoerig werd nagegaan, wal
de vereeniging aan lief en leed had meege
maakt, gelukkig vooral aan het eerste.
Het ledental is geslegen van 66 tot 84,
het aantal buitengewone van 4 tot 6. Hel
aan lal donateurs bedraagt 3.
Onder dankzegging voor de keurige wijze
van bewerking werd hel jaarverslag goed
gekeurd.
Door den voorzitter werd verslag gedaan
van de algeaieene vergadering te Haarlem,
waarna tot afgevaardigden voor den vol
gend jaar te.Leiden le houden Landdag
werden gekozen de heeren H. A. Vriend, B.
W. Menkhorst eD J Bakker.
Enkele reglementswijzigingen werden
door de vergadering aanvaard.
Als bestuursleden werden herkozen de
heer H. A. Vriend en mevr. Ten DijkBos.
Na rondvraag, die o. a. tot gevolg had. dal
besloten werd weer een St. Nicolaasavond
le organiseeren werd de vergadering onder
dankzegging gesloten.
Hifdebrand-avond.
Op veelvuldig verzoek zal op Woensdag
11 November a.s. alhier een tweede opvoe
ring worden gegeven door de Hildebrand-
club van „De Familie Kegge", looneelspel
in vier bedrijven en een naspel door een
der leden dier club, vrij bewerkt naar de
„Camera Obscura".
Medegedeeld kan worden, dat „De ver
guldpartij bij Bakker de Groot" thans ook
in het stuk is verwerkt, zoodat het geheele
verhaal nu zoo volledig mogelijk voor het
voetlicht zal komen. Het batig saldo zal dit
maal ten goede komen aan de Vereeniging
voor School- en Werkluinen.
Gezien het succes der eerste opvoering
vermoeden wij, dat de Hildebrandclub ook
ditmaal wel weer een volle zaal zal trek
ken.
Vakschool voor Meisjes.
In de jl. Dinsdag gehouden ledenvergade
ring der Vereeniging Vakschool voor Meis
jes voor Leiden en Omstreken (Huishoud
en Industrieschool) Rapenburg 23 werden
de aan de beurt van aftreding zijnde be
stuursleden, mevrouw O vervoordeGor
don, mevrouw BoonackerVan Gogh, me
vrouw De KosterSijthoff en mevrouw
EekhofBos allen herkozen.
Tot de secretaresse, mevrouw Kluyver
Iloningh, die bijna van af de oprichting der
Vereeniging zich zoo vol toewijding aan de
belangen der School heeft gewijd, maar die
den wensch te kennen had gegeven van
I haar taak ontheven te worden, had de Voor-
zilster in de voorafgaande bestuursvergade
ring reeds woorden van hartelij ken dank en
groote waardeering voor de wijze, waarop
zij haar functie had bekleed, gericht, en
haar namens alle bestuursleden een sou
venir aangeboden.
Ook de directrice, administratie en de
leeraressen brachten haar hulde door de
aanbieding van geschenken, welke voor
mevrouw Kluyver te meer waarde moeten
hebben gehad, nu zij waren ontworpen en
uitgevoerd op de Vakschool zelve. Als
secretaresse, werd benoemd mevr. Blok
Aberson. Nadat nog twee leden en twee
plaatsvervangende leden werden aangewe
zen voor de Commissie lot het nazien der
boeken, enz. over 1925, werd besloten om
de herziening van het huishoudelijk Tegle-
ment aan te houden lot de volgende leden
vergadering. Daarop werd de vergadering,
na rondvraag, gesloten.
Jaarverslag der Vereeniging „Armenzorg".
Vijf en veertig gezinnen van alle gezind
ten waren in behandeling, meest ouden van
dagen en weduwen met jonge kinderen, die
hulp en voorlichting bij de opvoeding be
hoeven.
Aan jaarlijksche bijdragen werd f 977
aan giften f 250.50 ontvangen, circa f 100
minder dan in het vorige jaar. De uilgaven
voor onderstand bedroegen f 790.94; voor
melk en eieren aan zieken en zwakken
werd f 413.18 uitgegeven, waarvan een klein
deel door particulieren werd bijgedragen.
Aan ieder gezin werd met Kerstmis een
mud cokes verstrekt, terwijl, mede door de
BINNENLAND.
Het tienjarig bC3taan van „Tuinstadwijk"
te Leiden.
De werkstakingen te Rotterdam.
Eet requisitoir in de zaak-Muylwijk is
uitgesteld.
BUITENLAND.
De Duitsch-nalioualeu en hel verdrag van
Locarno.
Het conflict op den Balkan tnsschen Grie
kenland en Bulgarije.
In Pruisen handhaaft minister Severing
zich.
hulp der Leidsche Katoenmaatschappij en
van de Leidsche Naai vereeniging, terzelf
der lijd een kleerenuitdeeling kon plaats
hebben.
De ijverige en accurate penningmeesle-
resse, mevr. J. M. DrosVan Rhijn, moest
tot aller leedwezen volgens rooster aftreden
en werd vervangen door mcj. R. Driesscn;
mej. M. C. do Bruijn nam weer de openge
vallen plaats in het Bestuur in.
Ook dit jaar kon met de naai- en brei
werkverschaffing doorgegaan worden en
werden in opdracht van de Vereeniging
„Schoolkindcrvoeding" tot wederzijdsche te
vredenheid kinderklceren en kousen ver
vaardigd; een 20-tal vrouwen was hier
mede ten zeerste gebaat.
Zoo gaarne zou de vereeniging nog haar
werk uitbreiden en meer afdoende hulp ge
ven de toestand der geldmiddelen maakt
dit helaas onmogelijk. Zij beveelt zich daar
om nogmaals in de belangstelling harer
sladgenooten aan, met het vriendelijk ver
zoek de pcnningmeesleresse, Brcestraat 125,
le verblijden met de toezegging van een gift
of een" jaarlijksche bijdrage.
Verzorging van kamerplanten en kweeken
van bolgewassen.
Op uitnoodiging van de afdeeling Leiden
vain de Vereen, van Nederlandsche Huis-,
vrouwen hield de heer E. Th. Witte, horlu-
lanus alhier, gisteravond een nfiet lichtbeel
den verduidelijkte voordracht over Kamer
planten en hare verzorging. Op de bestuurs
tafel waren een aantal bloemen en planten
tentoongesteld die in de pauze werden be
zichtigd.
De voorzitster, mevrouw Schots opende
de zeer druk bezochte vergadering met een
hartelijk welkom lot de aanwezigen en zette
daarna in het kort het doel van den avond
uileen.
De heer Witte ving aan met een aanha
ling van den Duilschen dichter Göthe, dde
in dichterlijke taal opmerkte dat daar, waar
men de bloemen goed verzorgt ook de orde
en reine zeden heerschen. Spr. noemt dit
een waar woord. Zijn eigen ervaring heeft
deze uitspraak bevestigd, ook dit jaar weer
toen hij de volkstuinen in de stad bezich
tigde.
Spr. wilde nu iels mededeelen over he<
leven en de verzorging der planten.
Een eerste vereischte ook voor de planten
evenals bij alle levende wezens is, daA de
plant gevoed moet worden. Deze voeding
geschiedt op tweeërlei wijze nl. van uit de
lucht en uit den bodem. Ook ademhaling is
bij de plant even noodwendig als bij
mensch en dier Een tweede proces ten be
hoeve van de plant is de assinulatie, welke
werking, door spr. nader werd verduidelijkt
De voeding van uit den bodem geschiedt
door middel van de wortels, met name van
de haarwortels. De planten hebben dus noo-
dig lucht, licht en verder organische 9toffen,
opgelost in water, daarom heeft de plant
ook water noodig. Kamerplanten hebben
dus in de eerste plaats frissche lucht noo
dig doch daarbij behoort men de planten te
hoeden voor tocht. Ook moet men er voor
waken dat de plant niet bloot gesteld wordt
aan een koude luchtstroom. Men kan met
raamhorren die koude luchtstroom tegen
houden.
De planten hebben ook warmte noodig.
Een bezwaar voor de planten is dat de
kachels veel zuurstof aan «de lucht ontne
men. Centrale verwarming zou voor de
planten het best zijn. Daarop volgt de eiec-
trische verwarming. Een goede vulkachel
gaal ook nog. Gaskachels zijn voor kamer
planten 9lecht.
Voor een behoorlijke verzorging der plan-»
ten is het wenschelijk dat men er 's avonds
een vochtige poreuse doek over heen legt.
Zooals spr. reeds had opgemerkt heeft de
plant licht noodig. Men ze tze bij voorkeur
op het zuiden. Kan dat niet dan plaatst
men ze op het oosten of westen. Wil men
ze in ramen op hel noorden hebben, dan
neme men planten die daar tegen kunnen.
Men plaatse de planten zóó dat het licht
niet valt op den pot aJleen maar ook op de
planten zelf. Tegen felle zonnestralen be
ware men de planten. Al le warme zon
geeft brand vlekken. De planten hebben in
de wintermaanden veel minder licht en
lucht noodig dan in den zomer. In den win-
