PHILIPS ARQENTA
sGeldersche Rookworst
RAADSVELD's Kaashuis
ZEEP
55<
75'
1
GERZON
DROSTE'5
76 Cent
I Roomboter f 1.23 per pond
GRATIS
INGEZONDEN.
VRAGENRUBRIEK.
De valling van de
en ARGALAMPEN
met EDEL GAS
uoorkomt verstuiVirag
ipan de ^efspi'raaï
en daarmede kei
fipart unorder* der
oaflons, dat onnoo'
dig licht verlies
veroorzaakt. Koopt
daarom aftelen tend
edel ges geualde Pkflijoslamp
»per» I
Rundvei (Liebsg)
45 Geut per pond.
Jj Haarlemmerstr. 33 - Tel. 2019
DIENSTBODE,
I. VAN ENGEL, Haarl.strast 24
SURFIN"
„GERZON"
„FLEUR!"
Het geheim van het succes van
VERPLEEGSTER-CACAO
i ééne kwaliteit de beste
Leerling-Winkeljuffrouw
Goudrenetten en
Bellefleuren
P. DIRKSE, Mare No. 46.
Schol - Schelvisch 1
Kabeljauw
HET GOUDEN NET,
P. Kerkkoorsteeg 4, Telef. 267
Dagelijks voorhanden:
D. WARRING,
ERFENIS DE HAAS.
drukkend dat ze zooals in Engeland
handel en bedrgf zouden fnuiken. Engeland
aou zijn werkloozci» niet bij millioenen hebben
geteld. Het gevaar voor toekomstige oorlogen
zou zeker zrjn blijven bestaan; maar het
sou niet zoo groot zijn geweest als thans.
Het onverkwikkelijke en gevaarlijke gerede
twist over de oorlogsschulden zouden wg
niet hebben gekend. En naar alle waar
schijnlijkheid zou noch Rusland noch Italië
in handen van extremistische tyrannieën zijn
gevallen. Waarheen men ook kijkt, de we
reld zou minder behoeftig, minder Jam-
geslagen, minder vernederd cn minder ont
goocheld zijn geweest Het heeft misschien
geen zin dit nog weer eens in het licht
te stellen. Gedane zakon nemen geen keer.
Maar de vraag is gewettigd: Waarom miste
men de kans? Op die vraag geelt het boek
van Lord Grey Ebgelands minister van
Buitenlandsche Zaken gedurende de eerste
jaren van den oorlog een leerzaam, een
openhartig, een waarschuwend antwoord. Het
was niet omdat eeo of andere persoonlijk
heid of groep, aan de eeo of andere zgde,
kwaadaardig of schuw of langzaam was, of
geen vrede wilde. Alle leidende mannen in
alle betrokken landen verlangden mar den
vrede. Na anderhalf jaar oorlog waren zij
zich allen bewust van het spook der neder
laag en der nationale verwoesting, dat
achter hen stond. Hoe meer men kennis
neemt van de persoonlijke herinneringen uit
dien tjj-J, hoe duidelijker het wordt, dat
de staatslieden diep ontsteld waren over
de mogelijke gevolgen van een voor tg entten
oorlog. Dien schrik kan men uitgedrukt
vinden in Lora Grey's verhaal van de
Wilson-episode, uitgedirukt met de duidelijk
heid van een man, die te trotsch en te
moedig is om bekenteoissen uit den weg
te gaan. Maar alle staatslieden zaten vast
geklemd in de machten, die zjj hadden
ontketend, toen zij den oorlog hadden laten
beginnen. Zij konden niet redelijk meer zij»,
zelfs niet indien zij - wilden. In Duitsche
herinneringen van dezen aard heeft moi
kunnen lezen, dat de leidende mannen in
Duitschland, toen hun leger den slag aan
de Maine had verloren, wisten dat een
grootsche overwinning van dat oogenblik
af onmogelijk zou zijn. Zij konden alleen
nog hopen, dat Duitschland er met niet
al te veel kleerscheuren af zou komen. Wil
son's voorwaarde*» waren en in hun
harten moeten zij het hebben geweten de
beste, die Duitschland kon verwachten. Maar
de Duitsche leiders durfden de veiligheid
niet kiezen. Zij traden Wilson's ouvertures
tegemoet met eischen, die elke conferentie
hopeloos maakten, niet omdat zij verwachten,
dat ze ooit voor inwilliging vatbaar zouden
zijn, maar omdat zij zulk een monsterachtige
zeepbel van Duitsch populair gejubel en
zelfvertrouwen hadden geblazen, dat ze haar
zelfs niet voor Duitschlsnds redding durfden
laten springen. Dezelfde moreele verlam
ming had de leiders der geallieerden ge
troffen; zij waren als kurken op de woeste
naren van de oorlogszee. Lord Grey's be
wonderenswaardige openhartigheid toont met
vrecselijke duidelijkheid hoe moeilijk het was
zelfs van de mogelijkheid van vrede te
gewagen tegenover een bondgenoot. Indien
hjj Wilson's voorstel bij Frankrijk zou heb
ben aanbevolen, zouden Fransche politici
het woord „défaitist" naar hun lippen
hebben voelen komen en hebben ver
moed, dat Engeland aan den oorlog
een einde wou maken om zgn lang-
zaam-groeiend leger de smartelijke plagen
to sparen, die het Fransche militi^legar
reeds had ontvangen en juist beizig was
te ontvangen. Aan den anderen kant kon
hij het bij Frankrijk niet geheel onvermeld
laten, indien hg later het verwet wilde
ontgaan indien de zaken slechter en
slechter liepen dat hg een redmiddel
had gehad, maar het voor Frankrijk geheim
had gehouden tot het te laat was. Én wat
Frankrijk zelf betreft, dat land wankelde
juist in den trjd van Wilson's voorsteilen
onder de verschrikkelijke slagen, die Duitsch
land op Verdun deed neerkomen. Al het
vermogen van Frankrijk stond strak van
inspanning in een hartstochtelijke poging
stand te houden tegen een overweldigeude
macht Op zulk een oogenblik zou geen
Fransch staatsman Wilson's uitnoodiging heb
ben durven aannemen, omdat de aanneming
terstond door het Fransche zoowel als het
Duitsche volk zou zijn uitgelegd 3ls een
tef ken van zwakheid. Maar daarmee ismiet
gezegd, dat het vredesvoorstel in een psycho
logisch ongelegen oogenblik kwam. Want
oogenblikkec als dat van de succesrijke
verdediging ven Verdun zijn legio in olken
oorlog; en geen vredesbamiddelaar kan ze
ontgaan. Er komt nimmer een moment,
waarin de balans van de tegenstrijdige
machten evenwichtig Is; die balans gaat
voortdurend op en neer; en de partg, die
er op een oogenblik het beste voorstaat,
zal aan dat vergankelijke feit de overtuiging
ontleenen, dat de vijand nu neergeslagen
zal worden; dat is de krankzinnige redeloos
heid van deo oorlog. Beide zijden winden
steeds de burgerlijke bevolking op tot zulk
een staat van domme, koortsige begooche
ling, d3t ee*» redelijke vredespoging wordt
uitgelegd of als een slap prijsgeven tan
een winnende ppsitie of als een onwaardige
erkenning, dat men heeft gefaald. Uit Grey's
boek blijkt zoo helder, dat elke oorlog
voerende mogendheid steeds in die fatale
betrekking tot den bondgenoot staat, die
rekening moet houden met zijn geestesge
steldheid, die lafhartig vindt, wat voorzichtig
is, die ontrouw zoekt achter wat beleid is.
Strijdmakkers, die samen tegen anderen
vechten op leven en dood, zrjn geen „mak
kers"; zg zijn jaloersch op elkaar, op
eikaars moed en vechtlust, op eikaars ver
liezen en "wonden. In omgekeerden zin zijn
zij als twee hongerige*», die een enkel bord
boonen moeten deelen; de boon meer van
den eene aou de hartstochtelijke verwijten
van hebzucht en onmenschslijkheid b\j den
andere in het leven roepan. Een nuchter
en wijsgeerig mensch voelt de neiging in
zich opkomen een Franschen, Duitschen of
Engelscheo staatsman te verwijten, dat hij
niet heeft, 'gehandeld in een episode als
die, door Wilson geschapen. Maar in den
brand van den oorlog kunnen er geen koele
wijsgeeren zijn. Dc fouten dier staatslieden
zijn slechts geringe bijdragen tot- den enor-
men warboel. Hoe groot hun moreele kracht
ook mag zrjn, zij worden volledig meegevoerd
in de kolken der nationale hartstochten,
die zij hebben ontketend. Dat is oorlog.
Indien de oorlog niet was wat hij Is, zou
men vinden, dat alle staatslieden, die Wil
son's poging tot vruchteloosheid doemden,
de galg verdienden. Maar de armen konden
niet anders. Zij leidden niet meer, maar
werden geleid door machten, die zich niet
lieten temmen. En de episode van het
Wilson-voorstel is slechts een karakteristiek
oorlogsincident, een gewoon voorbeeld van
oorlogsmoraal en~"-gtest;sgesteldheid. Hoe
was de toestand in 1916? De twee groepen
van op elkaar jaloersche, elkaar wantrou
wende bondgenooten; de vorsten voor de
keuze van overwinning met de glorie van
den troon of nederlaag met den smaad van
onttroning; de volken bedrogen met dwazes
absurde hoop en opgezweept tot fantastischen
haat. Brj zulk een toestand moest de krank
zinnige brand uitwoeden tot het einde.
Grey's boek, dat dit alles met groote
oprechtheid eri mefischelrjkheid in net licht
stelt, is als een indrukwekkend waarschu
wend gebaar, bedoeld om het ontketenen
van machten, als die van den grooten
oorlog voor de toekomst te verhoeden.
Londen, 13 October 1925.
(Buiten verantwoordelijkheid der Redactie).
Copie van al of niet geplaatste stukken
wordt niet teruggegeven.
De Rijnsburgerweg en zijn boomen.
Voor hen, die langs dien weg wonen oi
er eiken dag meermalen te voet of per
fiets langs gaan, zal het zeker zoowel als
voor mij een raadsel zijn waarom men al
niet een jaar geleden heeft kunnen beslui
ten krachtig en afdoende in te grijpen, ten
einde een beplanting te verkrijgen, passenu
bij den toestand zooals die weldra zal zijn.
Immers de bestaande, boomen blijken
haast alle, ook voor hen die geen vakmeo-
schen zijn is het thans op te merken, in
een staat van achteruitgang te verkeeren.
Voorheen viel dit minder op, omdat men
alleen de voorzijde zag, maar thans, nu
het fietspad in gebruik is genomen, wordt
dit meer en meer zichtbaar, cn bovendieD
ook, dat die boomen door hun overhangen
(soms meerdere centimeters) het uitzicht
belemmeren voor de fietsers, wat vooral in
de bochten in sterke mate het geval is.
Bij het huis ,,De Keet" wordt het begin
van dit pad er dermate door versmald, dat
ongelukken niet kunnen uitblijven.
Steeds erger zal /dit overhangen wor
den, nu door het vele graven door allerlei
takken van dienst groote schade is toege
bracht aan hun wortelgestellen, die daar
door belangrijk minder houvast biedon,
zoodat het gevaar geenszins denkbeeldig
is, dat zij bij een flinken storm, al is het
dan geen Borculosche, omgeworpen zullen
worden, daar zij goede verankering hebben
verloren, terwijl zij te oud zijn om aan de
zijde van het gedempte slootje nog worteis
te maken van eenige beteekenis in het kale
duinzand.
Zulks heeft men te Oegstgeest wel de
gelijk ingezien en daarom terecht radicaal
ingegrepen, waardoor een werkelijk af
doende en gezonde toestand zal worden
geschapen. Dc wankelijke gezondheidstoe
stand, waarin die iepen bij de rooiing ble
ken te verkeeren, bevestigde die opvatting
ten volle en zeker zullen zij, die op het
Leidsche gebied staan, waaT bodemge
steldheid en ruimte nog minder waren, verre
daar beneden blijken te zijn, om van de
iepziekte nog maar niet te gewagen.
Voor schaduw op den weg zelf beteekenen
zij evenmin iets, omdat zij juist aan den
verkeerden kant staan.
Komt men nu ten stadhuize tot hetzelfde
inzicht-, dan handele men evenzoo vóór
het te laat is. Is de weg eenmaal in
orde, dan zal het zooveel moeilijker zijn
om de toch onvermijdelijke opruiming tot
stand te brengen.
Ook de bres, die reeds in de rij is ge
slagen tegenover „Nieuweroord", zou toch
met jonge boomen moeten worden aange
vuld, wat te allen tijde zichtbaar blijft
door de ongelijke grootte.
Beter dus ten halve gekeerd dan ten
heele gedwaald; ook in dit geval, zal on
afwendbaar blijken, dat de zachte .-reel-
meester onprettige wonden veroorzaakt,
Wat de eventueele uitvoering van dit
werk betreft, heeft onzen plantsoenendienst
mijn volste vertrouwen.
Ten slotte, waar nu de gelegenheid, zich
voordoet om aan Leiden een ruimen en
door zaakkundige beplanting aanlokkenden
toegangsweg to verschaffen, dient doortas
tend te worden gehandeld. Leiden als woon
stad biedt schier niets in dezen geest, men
grijpe nu de gelegenheid aan om naast
een nieuw en grooter Leiden ook een
mooier Leiden te scheppen.
R, B. WEGGER.
SCHEEPSTIJDINGEN.
STOOMVAART-MIJ. „NEDERLAND".
JOH AN DE WITT 21 Oef. van Batavia naar
Amsterdam.
GROTIUS, uilr., 21 Oct. van Genua.
VONDEL, thuisr 22 Oct. bij Perim verw
RONDO, thuisr., 20 Oct. van Sabang.
ROTTERDAMSCHE LLOYD.
F ATRIA, Thuisr., 22 Oct. te Colombo venv.
MED AN, uitr., pass 20 OcL Perim.
HOLLANDA 5R1KA LIJN.
LOCH MONAR 17 Oct. v. San Francisco n.
Rotterdam.
LOCH GOIL 17 Oct. v. Tacoma naar R'dam,
MOERDIJK 20 Oct. v. Londen n. Hamburg.
DRECHTD1JK, R'daru naar Pacific Kust, 19
Oct. tc Cristobal.
ANDIJK 19 Oct. van New-York naar R'dam.
STOOMV.-MAATSCH. „OCEAAN".
RIIESUS, Japan n. R'dam, 17 Oct. te Singa
pore.
KON. HOLLANDSCHE LLOYD.
ZEELANDIA vertrekt 22 Oct. van B.-Aires
naar Amsterdam.
HOLLAND—OOST-AZIE LIJN.
WESTERDIJK, uitr., 20 Oct. van Suez.
KON. NED. STOOMBOOTMIJ.
FAUNA 20 Oct. van Valencia naar Genua.
VESTA arr. 21 Oct te Melilla.
ZEUS arr. 21 Oct. te Trapani.
NEPTUNUS arr. 21 Oct. te Triest.
HEBE 20 Oct van Alicante n. Carthagena,
KON. WEST-INDISCHE MAILDIENST.
VENEZUELA wordt 22 Oct. van W.-lndiö
te Amst. verw.
RHEA. thuisr., 21 Oct. van Havre.
BREDA 21 Oct. van Amst naar Chili.
HOLLAND—AFRIKA LIJN.
PALEMBANG 21 Oct. van Amst. n. O.-Afrika
NEDERL. F.N VREEMDE SCHEPEN.
HAULERWIJK 21 Oct. van Grangemouth tfl
Port Alfred.
KATENDRECHT, Cette naar Baloum, pass.
20 Oct. Zea.
1JSSEL 21 Oct. van R'dam te Koningsbergen.
JONGE ANTHHONY 20 Oct van Torrevieja
te Malaga.
PROCYON, Napels naar Montreal, was 20
Oct. 90 mijlen Z. van Lissabon.
v. Z., Ie R. De Leidsche Damvereeni-
ging houdt wekelijks haar bijeenkomsten in
lunchroom „Bernsen", aan de Breeslraat, en
wel des Woensdagavonds van 8 tol 12 uur.
Do lielhebbers van hel damspel zijn daar
steeds wclkonr.
A. K., te L. Wanneer de bewoordingen
voor kweefrlei uillegging vatbaar zijn, moet
de overeenkomst volgens de bedoeling der
partijen ten uitvoer gebracht worden.
Uej. C. B., te L. Bij den bode kunt u
dienaangaande inlichlingen bekomen.
J. R.^ te A. Het verschil in de
belasting kunnen wjj zonder meer gegevens
niet oplossen. Hadt u in 1923 en 1924
hetzelfde inkomen? Was u steeds gehuwd
mot hetzelfde aantal kinderen of was n
steeds ongehuwd? Indien voor beide jaren
alles hetzelfde is, moet- n reclamecren.
8. 0. S„ te K Uw aanslag is goed
J. v. M., te li. U noodt f58.67
belasting moeten betalen.
5349
PER POND.
Mevr. KOOPMAN, Nieuwe
Laan 13 Wassenaar, Halte
Zgdeweg, vraagt zoo spoedig
mogelijk een flinke 5366
als Meid-Alleen, P.G.
3 fiesschen Samos voor 2 Gld.
4 flesschen Wijn naar keuze
voor 3 Gld.
Boerenjongens f 1.25 p. Liter.
ESfp Nergens beter engoed-
kooper dan bij 7884a
Telef. 1743 - LEIDEN.
Bij de bekende Kruidkundige.
Maag-, Zenuw-, Rheumatiek-,
Bloedzuiverende en verster
kende Kruiden. Onovertroffen
Likdoomtinctuui, eigen fabri
kaat. Hoofddepöt Klitwortel op
Brandewijn, voor 't haar.
Drogisterij ..HARTEBRUG"
Haarl.str. 117. Telefoon 2481.
Recht over de Hartebrugkerk.
5348
89
TOILETZEEP
PARFUMS ASSORTIS iJAi
PER STUK 80 ORAM I V
FER DOOS A 6 STUKKEN
E2ADZ&EP
STUKKEN VAN 125 ORAM
PARFUMS ASSORTIS,
PER DOOS A STUKKEN
TOILETZEEP
PARFUMS ASSORTIS <f #|i
PER STUK ±80ORAM I
LUXE DOOS A 12 STUKKEN
MïïllllillHIhlulmiiftiliffiillilmililU
EEN PROEFSTUKJE
HUISHOUDZEEP
BIJ EEN AANKOOP IN ONZE
PARFUM ER IE-AFDELINO
5'163
rVoeg hierbij den nimmer
afwijkenden fijnen cacao-
smaak en ge vindt het
genot verklaard, dat een
kop Droste's Verpleeg-
ster-cacao U verschaft.'
Gevraagd nette
(1416 jaar). Aanmelding:
Haarlemmerstraat 82. 7863a
10 pond 80 cent.
7878a
180 - 5338
Steeda minstens 2 cent
per pond goedkooper dan
de Gcm. Vischverkoop.
5364
Braad- en Soepkippen.
Tamme en Wilde Eend
vogels, Patrijzen,
Fazanten, Dninkonijnen,
Bazen, b\j 7881a
Haarlemmerweg 8, Tel. 622
CBUYDEitlDBVPFELS
DE HAAS heffen zenuwstooj-
nissen en bloediwakte op,
f 0.00 per 40 gram.
BROER8E, ELZINGA, REYST
KRAK, CHR1STJAANSE.
H. W. KRUISINGA. 5330
