No. 20093*
VRIJDAG II SEPTEMBER
Anno 1925
Officieele Kennisgevingen.
STADSNIEUWS.
BUITENLAND.
Het voornaamste nieuws
van herten.
-
LEIDSCH
DAGBLAD
prijs der advertenties:
30 Cts. per regel. Bij regelabonnement belangrijk lageren prijs.
Kleine AdvertenliSn, uitsluitend bij vooruitbetaling, Woensdags en
Zaterdags 60 Cts., bij een maximum aantal woordeij van 80.
Incasso volgens postrecht Voor eventueele opzending van brieven
10 Cts. porto te betalen. Bewijsnummer 6 Cts.
Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor
Olrectle en Administratie 2500 Redactie 1507
Postchèque- en Girodienst No. 57055 Postbus No. 54
prijs dezer courant:
Voor Leiden per 3 maanden 12.36, per week
Buiten Leiden, waar agenten gevestigd zijn, per week
Franco per post 2.35 portokosten.
o.ie.
0.18.
Dit nummer besiaat uit ViER Bladen
EERSTE BLAD.
gemeentelijke vischverkoop.
Aan den gemeentelijken vischwinkel,
Vischmarkt 18, tel. 1225 is ZATERDAG en
voor zoover voorradig ook ZATERDAG
AVOND verkrijgbaar: SCHELVISCH a f 0.17
f0.24 en SCHOL a f 0.18 per pond.
N. C. DE GIJSELAAR. Burgem.
Leiden, 11 September 1925. 3303
drankwet.
Burgemeester en Wethouders van Leiden
brengen ter algemeene kennis, dat S. Nijdam
een verzoek heeft ingediend ter bekoming
yan verlof voor den verkoop van alcohol
vrijen drank voor gebruik ter plaatse van
verkoop in het perceel Nieuwe Rijn No. 8.
N. G. DE GIJSELAAR. Burgem.
VAN STRÏTEN Secretaris.
Leiden, 11 September 1925. 3302
Tentoonstelling van gekweekte bloemen en
sierplanten.
De Leidsche Tuiniers- en Bloemistenver-
^eniging „Door Eendracht Verbonden" is
eon Vereeniging, die het door de leden uit
geoefende vak eer aandoet. Elk jaar weer
bedenkt zij iets, waarmede zij de liefde voor
bloemen en planten kan opwekken en ver-
I levendigen en den lust om deze te kweeken
te bevorderen. Dit voorjaar schreef het be
stuur een kweekwedstrijd van bloemen en
sierplanten uit, waaraan de deelneming be
vredigend was. Half Mei meldden zich 68
deelnemers aan wie stekken werden uitge
reikt. met het doel deze te planten, te ver
zorgen en te kweeken. Onder deze 68 deel
nemers bevonden zich 8 scholen en van
deze een grooter of kleiner getal leerlingen,
zoodat een zeer groot aantal stekken werd
uitgegeven.
Deze kweekwedstrijd werd, len einde niet
'onbillijk te zijn, in drie afdeelingen gehou
den. De eerste groep werd gevormd door
Vakmenschen, aan wie bijzondere eischen
werden gesteld; de tweede groep bestond uit
particulieren in het bezit van een tuintje,
terwijl er eindelijk een groot aantal deelne
mers waren, die uitsluitend vensterplanten
kweekten. Daartoe behoorden vooral de
scholieren.
Ieder deelnemer(sler) werd op het hart
gedrukt goed voor de aan hen toevertrouwde
kleine plantjes te zorgen, ten einde er iets
mpois van te maken. In een bijeenkomst,
door het bestuur met de diverse deelne-
rners(sters) in het laatst van April gehou
den, werd door den heer A. Galjaard een
voordracht gehouden, waarin hij uiteenzette
welke verzorging de stekken noodig hebben
om zich tot een goede plant te ontwikkelen.
Het resultaat van dezen kweekwedstrijd
kan men in het Leidsche Volkshuis aan den
Apothekersdijk zien. Daar worden de ge
kweekte bloemen tentoongesteld: azalea's,
fuchsia's, begonia's, enz., enz. Het is een
mooie verzameling en de planten doen het
goed. Ter vergelijking, ook voor den leek,
kan men de nietige stekjes, waaruit de
bloeiende planten zijn opgekweekt, er ook
aantreffen.
Al heeft het weer dezen zomer meege-
werkt, er is van hen, die niet in gunstige
positie verkeeren, wat de ligging van hun
woning of tuintje betreft, heel wat zorg en
toewijding noodig geweest er zooveel van te
maken en dat kweekt ook weder liefde yoor
de natuur.
Waar g'in 't huis van arme lieden
Bloemen ziet voor 't venster staan,
Woont 't gevoel voor 't sehoone en goede
En ge kunt vrij binnengaan",
zong immers de dichter.
Het bestuur koos tot jury de heeren E. Th.
Witte, hortulanus, A. Kriest, bloemist en
Jonker, opzichter der Plantsoenen, alhier,
die vandaag de bloemen zal beoordeelen,
terwijl vanavond bij de opening der tentoon
stelling de bekroningen zullen worden uit
gereikt. waarbij belangstellenden ook tegen
woordig kunnen zijn.
Vermelden wij nog, dat de Vereeniging
ook een wedstrijd in het aanleggen en on
derhouden van tuintjes heeft uitgeschreven,
waarmede zij succes had. Onder de deelne
mers bevindt zich ook een bewoner van de
Bou wel ouwen steeg, die van een klein, vrij
hoekje grond heel wat moois heeft gemaakt.
Voor de ramp in het Oosten van ons land.
De bekende Leidsche H.B.S.-Ver. „Emté-
géës4' heeft het plan opgevat een uitvoering
.te geven ten bate van de slachtoffers van de
.stormramp van 10 Aug. j.l.
De uitvoering zal plaats vinden in dep
Schouwburg, welke voor deze gelegenheid
bereidwillig door het bestuur der Leidsche
Schouwburgvereeniging tegen sterke huur
prijsverlaging ter beschikking der Vereeni-
feing is gesteld, op Zaterdag 26 September a.s.
do? avonds te acht uur.
Hoofdzakelijk zal de uitvoering bestaan in
de opvoering van eenige looneelstukjes, solo
nummers muziek en waarschijnlijk een bal
let. De afd. gymnastiek zal, met het oog op
de korte voorbereiding, ditmaal niets ten
beste kunnen geven. Alles zal uitgevoerd
worden door de leden van „Emtégéës" zei
ven.
Financieele steun wordt de Vereeniging ip
den vorm van levering gratis of tegen ver
laagde prijzen verleend o.a. door: De Leid
sche Uitgevers-Maatschappij, door de heeren
H. J .Bik, P. van der Pijl en J. Kriest, Te
vens is vrijdom van stedelijke belasting toe
gezegd.
De prijzen voor toegang zullen laag ge
steld worden.
Door het Provinciaal Kerkbestuur van
Zeeland is de heer P. van der Staaij, can-
didaat aan de Rijksuniversiteit le Leiden,
na afgelegd examen als Candida at tot den
Heilige Dienst, toegelaten.
Gistermorgen 12 uur is op den hoek
Stationsweg-Rijnsburgersingei een hand
wagen, beladen met kalk, cement en gips,
oudere te boven gereden door een achteruit
rijdende vrachtauto, waarvan de bestuur
der geen teekens of signalen had gegeven j
teneinde de bedoeling om achteruit te rij
den kenbaar te maken.
De handwagen werd nogal wat bescha
digd, terwijl een juist passeerend heer een
gedeelte van de kalk over zijn kleeren
kreeg. De naam vam den bestuurder is niet
bekend.
Gistermiddag omstreeks hailfvijf kwam
een luxe-auto, bestuurd door den heer Van
S. uit Rotterdam, uit de Koornbrugsleeg rij
den en wilde juist de Breesfcraat opzwenken,
toen uit de richting Hoogewoerd de tram
uit Den Haag kwam aanrijden. Een botsing
was het gevolg. Of wellicht de trambestuur
der geen signalen heeft gegeven of dat de
chauffeur van de auto zulks verzuimde is
j een zaak, die de politie nader zal uitma
ken. Persoonlijke ongelukken hadden niet j
j plaats; van de auto werden een spatborden j
de kap beschadigd.
Hedenmorgen circa zes uur was de
werkman H. de W. alhier woonachlig,
bezig uit eon wagon nabij de nieuw te
j plaatsen spoorbrug aan den Haarlemmer-
weg dwarsliggers te lossen.
Door onbekende oorzaak kwam hij daar-
bij te vallen en kwam terecht op een onder i
die brug liggende zolderschuit.
Daar de man over pijn in borst en
i knieën klaagde, werd hij per auto van den
Eerste-Hulpdienst naar het Elizabeths-
gesticht Ier observatie overgebracht, waar
bleek, dat de bekomen verwondingen niet
j van ernstigen aard waren.
Het aantal werkzoekenden, ingeschre-
ven bij de Arbeidsbeurs alhier op 10 Sep-
tember bedraagt totaal 569 tegen op 10 Sep- 1
i tember '25 totaal 685.
DE ALGEMEENE TOESTAND.
De Volkenbondsvergadering.
Het veiligheidspact. De Fran-
sche schulden aan Amerika.
Gisteren heeft Chamberlain op de door
Dandurand voorgezeten vergadering van den
Volkenbond een rede gehouden.
DANDURAND.
Chamberlain zette uiteen, dat het geen
geschillen over de doeleinden, maar over de
methoden zijn, welke over het protocol van
Genève zijn ontslaan, en, bij het aangeven
van eenige der Britsche bezwaren tegen dat
document, in den vorm waarin het was in
gediend, gewaagde hij inzonderheid van de
sancties.
De straf voor een misdaad is minder be
langrijk dan het voorkomen daarvan, en,
ofschoon hij de waarde en de noodzakelijk
heid van sancties niet wil verkleinen, is
Chamberlain toch van oordeel, dat zij, wan
neer zij worden toegepast op staten, die het
verdrag schenden, veeleer van moreelen dan
van militairen aard moeten zijn.
Aangaande de inhoud van het protocol i9
het Britsche standpunt nog steed9, dat dit
niet op alle gevallen zou kunnen worden
aangewend, die zich kunnen voordoen. Een
protocol, dat van het bijzondere naar het
algemeene overgaat, is te verkiezen boven
een, dat overgaat van het algemeene tot het
bijzondere. Hij is voorstander van een meer
bescheiden begin, daar hij meent, dat men,
minder beproevende, eventueel meer zal
kunnen bereiken. De beste weg om den
vrede te handhaven i3 te vinden in plaatse
lijke overeenkomsten tusschen de naties, die
deze het meest behoeven.
Hij zetten ten slotte duidelijk uiteen, dat
geen nieuw bondgenootschap, gericht legen
een andere mogendheid of mogendheden
wordt overwogen. „Ons eenige verlangen,
zeide hij, is de vrede der wereld, en wij ho
pen, dat ons werk in deze richting de sym
pathie en den steun van den bond zal ver
werven."
Na Chamberlain nam Unden, de Zweed-
sche minister van Buitenlandsche Zaken,
het woord. Hij betreurt, dat de poging der
vergadering van 1924 om het protocol van
Genève tot stand te brengen, niet met succes
is bekroond. De openbare meening in de
Skandinavische landen blijft gehecht aan de
groote beginselen van dit protocol. Wij
wachten met ongeduld den uitslag af der on
derhandelingen tusschen zekere landen over
het veiligheidsverdrag.
Na den wensch te hebben uitgedrukt, dat
Duitschland tot den Volkenbond zal toetre
den, dient spr. een motie in, die, wegens het
belang dat er gelegen is in de aanvaarding
door alle mogendheden van het beginsel van
gedwongen arbitrage voor de regeling van
internationale geschillen, den raad verzoekt,
ten einde de verwezenlijking van het oog
merk te bevorderen, om de bepalingen die
het bedoelde protocol over dit onderwerp be
vatte, aan een nieuw onderzoek door de
commissie van deskundigen te onderwerpen.
Di Volkenbondsraad heeft op voorstel
van de Volkeobondscommiseie voor intellec
tuele samenwerking onzen landgenoot prof.
Lorentz benoemd tot lid van den internatio-
DaJer* raad van bestuur over het nieuwe
volkenboodsinstituut voor intellectueel© sa
menwerking. te Parijs. De andere leden van
den raad zrjh: Destróe (België), Gilbert
Mui ray (Engeland), De Reynold (Zwitser
land;, Ruffini (Italië).
Zooals men weet, ïs de Franschman Lu-
chaire directeur van het instituut.
In aansluiting bg de besprekingen over
Hongerge in de tweede commissie van de
Volkenbondsvergadering heeft Loucheur,
uit naam van 3e Fransche regeering, aan-
gekondigd, dat er nog in deze zitting van j
Frankrijk een voorstel te wachten 18 om 1
den Volkenbond aan het werk te zetten
voor de bestudeering van Ren economisch en,
monetairen en financieelen toestand van de
geheele wereld. Het schijnt in de bedoeling
te liggen om te komen tot een algemeene
conferentie in den geest van de Brusael-
sche conferentie in 1920.
Bevestigd is, dat binnenkort aan de
Duitsche regeering een gemeenschappelijke
mededeeling der geallieerden zal gezonden
worden met het oog'de bgeecroeping
eener conferentie van geallieerde ministers
betreffende het veiligheids verdrag. In de
fcnededeeling; die niet het karakter heeft
eener formeele uitnoodiging, doen de ge
allieerden opmerken, dat de besprekingen
ovvr het pact een stadium bereikt hebben,
waarin slechts een direkte gedachtenwisse-
ling met de Duitsche regeering nuttige
resultaten zal kunnen opleveren. "Het blijft
Datuurlgk aan de Duitsche regeering over
gelaten om de voorstellen der geallieerde
regeeringeo te aanvaarden of af te slaan.
De mededeeling aan Duitschland stelt geen
datum of plaats van vergadering vaat. Men
toeent enkel te weten, dat aan de Duitsche
regeering aangekondigd wordt^ dat de Itar
liaansche regeering voornemens is deel te
nemen aan de a.s. conferentie. Betreffende
de deelneming van Polen en Tsjecho-Slowa-
kjjë blgft vast staan, dat deze staten, fconder
partg te zgn bij het Rgnlandverdrag', uit-
gienoodigd zullen worden om zich in de
buurt van de conferentie op te houden, die
hun vertegenwoordigers zal kunnen hooren
over alle zaken waar zg belang bg kunnen
hebben.
Woods, voorzitter der Amerikaansche
schuldfundeeringscommissie, heeft in een
rede verklaart, dat Frankrgik niet moet
hopen, dat het gunstiger voorwaarden voor
die fundeering zgner sohuld z!al verkrggen
den Engeland.
Amerika, zeide Woods verder, wenschf
betaling van de sommen waarmede Frank
rijk zijn vrijheid en onafhankelijkheid heeft
behouden en deze ideëele goederen z$i nooit
te duur gekocht en ook niet voor afdingen
vatbaar. 5Vat de overeenkomst tusschen
Churhill en Caillaux betrof, daarmee heb
ben de Ver. Staten niets te maken, zoolang
er geen onmiddellijke Amerikaansche be
lingen door iu het gedrang komen.
DUITSCHLAND.
De handelsverhonding tot Polen.
De Pruisische mijnindustrie.
De chemische industrie in
Saksen.
De Duitsch-Poolsche onderhandelingen
over een handelsverdrag worden midden
September inderdaad weder hervat.
Naar uit Genève bericht wordt, had al
daar de Duitsche staatssecretaris Lewald
een onderhoud met den Poolschen minister
van Buitenl. Zaken Skrzynslri, waarin Le
wald te kennen gaf, dat de Rij&sregeeriug
bereid was een verdrag te sluiten.
Worden beide partijen eindelijk verstan
dig!
De Pruisische minister van Handel heeft
in de hoofdcommissie van den Pruisischen
Landdag een reeks statistische opgaven
betreffende den toestand in de mijnindu
strie van de Roer medegedeeld. Tot eina
Augstus waren geheel stilgelegd 27 mijnen
zes cokesfabrieken, en 57 mijnen moesten
haar bedrijf aanzienlijk inkrimpen. In to
taal werden ontslagen 46.800 mijnwerkers
en 14.000 bedienden, waarvan echter het
grootste deel elders kon worden geplaatst.
Volgens officieele mededeelingen rijn
thans nog ongeveer 25.000 tot 27.000 perso
nen, die in den mijnbouw werkzaam war
ren, werkloos.
De commissie van onderzoek komt tot de
conclusie, dat wanneer niet een grondige
ommekeer plaats vindt in de binnen- en
buitenlandsche economische verhouding,
men er bezwaarlijk op kan rekenen, dat ae
Duitsche kolenafzet uit vredestijd binnen
afzienbaren tijd weer zal worden bereikt,
Iaat staan overschreden. Tot oplossing van
het werkloosheidsvraagstuk wordt voorge
steld, zioh aan de exporttoestanden aan
te passen en voor de door de stopzetting
en bedrijfsinkrimping getroffen on werke
loos blijvende mijnwerkers genoegzame
werkverschaffing in het leven te roepon,
vooral met het oog op den komenden herfst
en winter.
De regoering is bereid een proefmijn in
to richten.
liet loonconflict in de chemische industrie
in Saksen is geëindigd door het bindend
worden der arbitrale uitspraak. De loonen
worden met 7 pf. per uur verhoogd.
FRANKRIJK.
De strijd In Marokko
Een schoolklacht.
Uit Marokko is het officieele nieuws
schaarsch. Bij Alhucemas heet de toestand
bevredigend, zonder meer, terwijl wordt
erkend, dat Abdel Krim bij Tetouan den
aanval voortzet.
De correspondenten der Engelsche bladen
gaan voort met het seinen van berichten,
welke een geheel andere voorstelling geven
van de Spaansche landing bij Alhucemas
dan de officieele Spaansche berichten. Vol
gens deze telegrammen heeft Adel Krim
opzettelijk nagelaten tegenstand bij de
landing te bieden, daar zijn eerste verde
digingslinie, welke goed van artillerie is
voorzien, verder landwaarts ligt. Eerst
wanneer de Spaansche troepen tot daar
zijn opgerukt, zou moeten blijken of zij een
overwinning kunnen behalen.
Volgens deze berichten had de landing
ten doel een wig te drijven tusschen de
beide vleugels van AbdelKrims leger, het
geen niet is gelukt.
Abdel Krims broeder "rukt op naar Te-
t-oean en de val van Beni-Karrisj wordt
ieder oogenblik verwacht. Primo de Riviera
heeft dan ook een telegrafische noodkreet
tot Pétain gericht, waarin hij dezen ver
zoekt onmiddelijk tot het offensief over te
gaan.
De Monzie, de minister van onderwijs,
heeft onlangs een circulaire tot de onderwij
zers gericht, waarin hij opkomt tegen den
onvaderlandschen geeet, waarin soms het
onderwijs gegeven wordt. De Temps"
maakt naar aanleiding hiervan enkele op
merkingen. Zij zegt o.m.
Men kent het kwaadhet is ernstig. Vele
onderwijzers van de lagere school, voor ccn
deel aangesloten bij het syndicalisme, dat
hun een hooger denkbeeld van hun rechten
dan van hun plichten geeft; voor een deel
bij het communisme, dat hun het vaderland
afschildert als de bron van alle rampen der
menschheid, zijn niet bang van hun macht
over jonge, onbeschermde geesten gebruik
te maken, om hun, niet slechts de leerstel
lingen van het internationalisme, maar die
van het anti-patriotisme en het anti-militai-
risme, die daar trouwens aan vast zitten, in
te prenten. Alles wat in de oogen der kleine
Franschen de vaderlandsliefde belachelijk,
het leger gehaat kan maken, wordt in het
werk gesteld door die slechte herders, wier
bewuste doel het is de generaties, die de
natie aan hun zorg toevertrouwt, voor de
sociale revolutie klaar te maken. Men kan
zich geen duidelijker voorbeeld van machts
misbruik voorstellen,
ENGELAND.
Churchill tegen credieten aan
r - 1 Rusland. Het Vakvereeni-
gingscongres. Zeelieden ver
oordeeld. Australië schaft
de doodstraf af.
Volgens de „Daily Herald" wenschten
verscheidene Engelsche industrieën, nadat de
Russen voor eeo bedrag van 1 millioen p. fit
textielmachines in Lancashire hadden be-
BINNENLAND.
Heden is de „L.a.w.e.t" (Leidsche Alge
meene Winkel-Etalage-Tentoonstelling) ge
opend.
Bezoek van leden van het Congres voor
Ongevallengeneeskunde aan Leiden.
De toestand van den voornaamsten ver
keersweg. (Haarlem—Rotterdam) in Ne
derland.
Algemeene vergaderingen van de Vereeni
ging van Ned. Werkgevers en van de Nat.
Christen-Geheelonthoudersvereenlging.
Het plan tot verlaging van den accijns op
gedistilleerd opgegeven.
BUITENLAND.
Chamberlain en Unden aan het woord ter
Volkenbondsvergadering.
Frankrijk zal het voorstel doen tot een
economische conferentie.
Heden begint het Fransche offensief in
Marokko.
De doodstraf in Australië is aigeschait
eteld, eveneens aan de Russen crediet te
geven. De banken waren bereid, Russische
wissels te verdisconteeren. Zr) vroegen ech
ter vooraf Churchill om zijn meening. Dese
raadde de transaotiea af, waarop de onder
handelingen werden afgebroken.
Op het vakvereenigingscongres te Scar
borough is gisteren eeo voorstel ingediend
om het Esperanto in te voeren 69 de inter
nationale beraadslagingen van het algemeen
bestuur, liet voorstel vond veel bijval en
is naar een commissie verwezen.
StiUwell deelde namens de transportarbei
ders mee, dat het aantal ongevallen, waarbij
Engelsche arbeiders zga gedood of gewond
gedurende de laatste vijf jaar 200.000 meer
heelt bedragen dan tijdens den oorlog.
De Amerikaansche gedelegeerde Adim=ki
deelde mee, dat de toestanden voor de
arbeiders in de Vereenigde Staten gunstig
Zijn, omdat de loonen hoog zjjn en de
productie eveneens. Hg zeide, dat dit mo-
gelrk was door het verbeteren van de
technische verrichtingen, waardoor, ondanks
de hooge loonen, de productiekosten gering
zijn. Verder wees hg op het groote gebruik
van electrische drijfkracht in de Vereen.
Staten.
Een ander Amerikaansch gedelegeerde zag
in het feit, dat in verschillende steden in
Amerika en Canada de winsten van de ge
meente-exploitatie het betalen van belasting
or.noodig maken, het bewijs voor de wen-
schelijk van staatsexploitatie. Zjjn rede werd
zeer toegejuicht.
Een vertegenwoordiger uit Canada ver
zekerde, dat het C'anadeesche Vakverbond
do immigratie niet wil tegenhouden. Wel
is er een klein percentage werkloozec in
Canada, doch dit aantal wordt in het buiten
land zeer overdreven. De moeilijkheid is
echter, dat velon naar Canada gaan in de
meening daar een gemakkelijk leventje te
kunnen leiden.
.Vervolgens hield Tomski een rede in
het Russisch, welke zin voor zin werd ver
taald. Hij verklaarde te spreken namens 6.5
millioen georganiseerde Russische arbeiders
eu sprak de hoop uit, dat het Vakverbond
I de goede verstandhouding tusschen de Brit-
j sche en de Russische arbeiders, waarvoor
sedert een jaar zooveel wordt gedaan, zal
helpen bevorderen. Tomski dreef den spot
I met de kritiek, welke op het rapport van
de Engelsche vakvereenigingsgedelegeerdem
1 over hun bezoek aan Rusland is uitgeoefend
I en vergeleek bet gebeurde met het geval
van iemand, die, als hjj in een diergaarde
een pauw heeft gezien, waarvan anderen
beweren, dat het een kameel is, zjjn eigen
oogen niet durft gelooven.
Vervolgens liet hjj zich zeer ironisch uit
j over de oorrespondentie tusschen het Rus-
i sische vakverbond en het I.V.V.
Ten slotte verklaarde Tomski, dat hg
1 niet over Britsche aangelegenheden wilde
spreken om niet van deloyaliteit te worden
j beschuldigd door do Britsche regeering, 'die
hem had vergund 14 dagen in Engeland te
j vertoeven.
Na deze toespraken werden aan de bui-
tenlandsche gasten geschenken overhandigd.
I Tomski kreeg een gouden horloge en zijn
vrouw een paarlenoollier.
I Te Melbourne zijn honderd stakers van
1 verschillende schepen veroordeeld tot ge
vangenisstraffen van één tot drie weken en
verbeurdverklaring van verschillende looa-
I bedragen. 1
