No. 20063.
VRIJDAG 7 AUGUSTUS
Anno 1925.
Officieele Kenmsaevlnnen.
STADSNIEUWS.
GEMENGD NIEUWS.
van heden.
LEIDSCH
DAGBLAD
PRIJS DER ADVERTENTIEN:
30 Gts. per regel. Bij regelabonnement belangrijk lageren prijs
Kleine Advertenftén. uitsluitend bij vooruitbetaling, Woensdags en
Zaterdags 60 Cts bij een maximum aantal woorden van 30.
Incasso volgens postrecht Voor eventueele opzending van brieven
10 Cts. porto te betalen. Bewijsnummer 6 Cts.
Bureau Noordelndsplein Telefoonnummers voor
Oirectle en Administratie 2500 Redactie 1507.
Postchèque- en Girodienst No. 57055 Postbus No. 54
PRIJS DEZER COURANTi
Voor Leiden per 3 maanden ƒ2.35, per week ..ïrrvnwi, Z0.18,
Buiten Leiden, waar agenten gevestigd zijn, per week" ..Tïts~ „0,18,
Franco per post 2.35 portokosten.
Dit nummer bestaat uit DRIE Bladen
EERSTE BLAD.
GEMEENTELIJKE VISCHVERKOOP.
Aan den gemeentelijken vischwinkeJ,
IVischmarkt 18, tel. 1225, is Zaterdag en
voor zoover voorradig ook Zaterdagavond
verkrijgbaar: SCHELVISCH a 10.11 en
SCHOL a t 0.14 per pond.
AUG. L REIMERINGER,
Welh. lo. Burgemeester.
Leiden, 7'Augustus 1925. 1832
GEMEENTEREKENING.
Burgemeester en Wethouders van Leiden
brengen ter algemeens kennis, dat de reke
ning en verantwoording van de ontvang
sten en uitgaven dezer gemeente over het
jaar 1924. mol al de daarbij behoorende be-
Bcheiden, aan den Gemeenteraad is over
gelegd, Iegelijk voor een ieder, gedurende
veertien dagen ter Secretarie dezer gemeen-
,1e ter lezing is neergelegd, en in afschrift,
tegen betaling der kosten, algemeen ver
krijgbaar zal worden gesteld.
AUG. L. REIMERINGER,
Welh. lo.Burgemeester.
VAN STRIJEN, Secretaris.
Leiden, Augustus 1925.
1831
De Gemeenterekening over 19*24.
De cijfers dor gemeenterekening over
1024 luiden
Ontvangsten van den. gewonen dienst
1 7.586.811 93.
Uilgaven van den gewonen dienst
f, 6.965.260.197*-
Batig slot vam den gewonen dieiist
f621.551.731/*.
Ontvangsten van dein kapi taaldienst
14.283.065.70.
Uitgaven van den kapi taaldienst
•f 7.644.943557*.
Nadeelig slot van den kapitaa l dienst
f 7.644.943.557*.
Waar men, gedijk bekend, den kapitaal-
dienst gerust kan uitschakelen, blijkt uit
deze cijfers, dat onze stad het in 1924 niet
Biecht heeft gedaan I
Zangersfeest van den Ring Leiden en
Omstreken van Christelijke
Zangvereènigingen,
Met een enkel woord konden wij gisteren
Itog melding maken van het in restaurant
„Oud-Iiortuszicht" gehouden Zangersfeest,
dat bij hel afdrukken van ons blad juist
aanving. Zooais wij reeds meedeelden sprak
de voorzitter va a den Ring, de heer Goed
hart uit Zoeterwoude, voor de zang een aan
vang nam, een kort openingswoord. God
heeft ons de gave vam den zang gegeven om
haar tot Zijn cere te gebruiken, zeide hij,
maar wij weten, hoe dikwijls dit niet het
geval. is. Hier hoopte hij zou dit wel het ge
val wezen, waar al de vereenigingen den
naam Christelijk dragen.
Hij sprak daarom den wensch uit, dat
zoowel de avond als de middag een rustig
en waardig verloop zou hebben en .dat men
het woord Christelijk niet tot een aanflui-
terij zou makenIa de teekenen van, in
stemming die op deze woorden volgde, lag
de erkenning vam het voornemen om déze
bijeenkomst tol een echt Christelijke samen
komst te stempelen
Hierna opende de Chr. Gemengde Zang-
'wareeniging „Halleluja" te Oegstgeest, onder
leiding van den heer J. Smit den middag
met „Zondag" van Ferd. van Hillen, ge
volgd door „Weer is het Heerendag" van
Kreulzer, welke nummers zoo bevielen dat
de vele aanwezigen niet ophielden of de
tvere enig i-ng moest een toegift geven.
De heer en mevrouw Smit speelden
daarna een tweetai duo's voor piano en
Orgel waarmede zij veel bijval oogstten.
Achtereenvolgens zongen vervolgens
.Zingt den Heer", te Zoelerwoude, „Excel
sior" (je Leimuiden, „Advendo" te Noord-
■wijk-Binnen, „Soii Deo Gloria" te Noórd-
wijk-aan-Zee, waarna de twee laatstge
noemde gezelschappen gemeenschappelijk
nog „Avondvrede" van W. van Thionen
ten beste gaven. Eindelijk zong voor de
pauze „Excelsior" te Leiderdorp..
Bij wijze vam afwisseling speelde daarna
ue in Leiden bekende Muziekvereenigirig
IWilheimina te Rijnsburg het Bondslied, dat
door de aanwezigen werd meegezongen,
waarop het „Lof zij den Heer" van J. S.
Bach volgde, welk nummer op uitnemende
.wijze gespeeld, diepen indruk maakte.
Intusschen was het aantal belangstellen
den gestadig aangegroeid zoodat de tuin nu
yrijwel geheel bezet was.
In de pauze werd in den tuin gewandeld
jjf geprofiteerd van de verschillende attrac
ties daar aanwezig ende inwendige
mensch versterkt
Het tweede gedeelte van dezen mooien
dag werd ingezet met een marsch van „Wil-
helrnina" gevolgd door de Fantasie „La
Dame au Goeur d'Or" van Gadenne, waar
na de welbekende Leidsche Zangvereém
M^ang zij onze Leus", onder leiding van
en ^ieer Teljeur op voortreffelijke wijze
„Herders Zondagsbed" en „Des Morgen®"
zong. De toejuichingen aan het slot waren
zóó groot, dat de directeur moest beloven
aan het slot van den dag dit nog eens te
herhalen.
Hierop volgden nog de vereenigingen
„Zingt den Heer" en „Halleluja" beide van
hier, welke laatste wordt gedirigeerd door
een dame, mej. Tilly Leening, „Excelsior"
te Warmond, „Zang en Vriendschap" te
Hazerswoude, en het „Koudekerksch Ge
mengd Koorafgewisseld door de muziek
van „Wilhelmina'terwijl onder stille aan
dacht van des thans goheol vollen tuin
„Zang zij onze Leus" hare belofte om „Des
Morgens" te herhalen inlaste.
De lange dag werd besloten met eenige
muzieknummers.
Het zou ons te ver hebben gevoerd iedere
vereeniging afzonderlijk te bespreken en
wij zouden dan allicht dezen onrecht heb
ben gedaan.
Dit zelfde geldt van de leiders der ver-
eenig-ingen. Hel doel is toch ook niet de
I zang als hooge kunst te beoefenen, maar
meer in het bijzonder, om aan de gezellig
heid,- waaraan jonge menschen vooral in
dorpen behoefte hebben, te verbinden stich
ting en wijding.
En deze welgeslaagde dag heeft op schit
terende wijze gedemonstreerd dat dit mo
gelijk is.
De zangers en zangeressen en niet min
der de leiders zullen met voldoening op
dezen zangersdag kunnen terug zien en
tevens gaarne hun tevredenheid betuigen
over de wijze waarop zij in Oud-HorluszicJil
zijn ontvangen.
De dames M. F. van den Broek en
J. Meyer alhier zijn te Rotterdam geslaagd
voor het examen acte nuttige handwerken.
De Minister van Onderwijs, Kunsten
en Wetenschappen heeft in de commissiën,
in 1925 belast met het afnemen der exa-
i mens ter verkrijging vam de akte van be-
j kwaamheid in de vrije- en ordeoefehongen
der gymnastiek, te 's-Gravenhage, benoemd
tot lid en voorzitter: J. Baak Jzn., inspec
teur vam hel lager onderwijs in de in-spectie
Leiden.
„Handelsbelangen" No. 1851 beval de
crediteurenüjst in het faillissement, nala
tenschap P. van der Most Yan Speyk, Lei
den. Zij lelt 13 namen met een totaal pas
sief vam f2545 97. De baten zijn nog niet
volledig bekend.
Het aan lal werkzoekenden ingeschre
ven bij de Arbeidsbeurs op 6 Augustus be
droeg 589 tegen op 6 Augustus '24 623.
Zaterdag a.s. zal „Werkmans Wils
kracht ter gelegenheid der opening van het
Dorus Rijkers Feeslpark een marsch door
de stad maken. Aangetreden wordt om drie
uur op die Lammeren markt, waarna de
stoet de volgende route zal narpen: Turf
markt, Haarlemmerstraat, Heerengracht,
Nieuwe-Rijn, Kraaierslraat, Hoogewocrd,
i Steenschuur, Rapenburg, Breestraat Water-
steeg, Hooigracht, Haarlemmerstraat, Rijns-
burgorsingel naar het feestterrein, waar
een. concert zal worden gegeven.
Door de poiitie is bij een winkelier een
valscho gulden in beslag genomen.
Ten nadeele vam. T. O. is een belasting-
plaatje ontvreemd, toen. hij zijn rijwiel aan
den. Slatioiiswég èveii had nóérgeaet. 1
Ma a n d a g a.s. zal in de duinen
onder Katwijk door de Infanterie en de
Mitrailleurs gcvechtschicten beoefend wor
den op de schietbanen, waardoor het ge-
heele duin onveilig zal zijn.
Te Scheveningen hebben een
drietal ongelukken plaats gehad.
Gistermiddag heeft de 21-jarige J. L., ge
woond hebbende in de Doedij nafcraat te
's-Gravenhage zich bij het baden te ver in
zee gewaagd. Hij werd door den stroom
meegetrokken en is verdronken.
Eenigen tijd later spoelde het lijk aan.
Het werd naar het politie bureau aan den
Gevers Deijnootweg overgebracht.
Het 14-jarige meisje P. F. uit de Lisse-
8traat te 's-Gravenhage heeft zich even
eens bij het baden te ver in zeo gewaagd
en werd door den stroom meegevoerd. Zij
werd door omstanders gered. De Gem. Ge-
neesk. Dienst vervoerde het kind na&r den
Centralen Post ter observatie.
Gistermiddag is de 4-jarige jongen P. K.
uit de Joubertstraat te 's-Gravenhage van
den golfbreker bij paal 100, waar hij aan
het spelen was, in tee gevallen. De agent
J. H .Osterop, die het ongeval zag, sprong
hoewel hij zelf niet kon zwemmen, den
jongen, die reeds onder water was geraakt
na, en mocht het genoegen smaken, den
knaap te redden en aan wal te brengen.
Daarbij geraakte hij evenwel zelf in levens
gevaar. doch hij werd spoedig door een
pleizicrvaartuigjc opgepikt. De jongen kon
met zijn moeder naar huis terugkeeren.
Op de B u it ö*n watersloot te
Delft werden twee vrouwen met minder
goede bedoelingen aangerand door eenige
beschonken lotelingen uit Naaldwijk. De
hoofddaders 8 en Van der B. zijn te Naald-
wijk gearresteerd cn te Delft in arrest ge
steld.
Gistermiddag1 heeft de 4-jarige
HL D., uit de Delfgouwstraat, te Rotterdam,
m die straat van een paard zoodanig een
trap gekregen tegen het hoofd, dat het
meisje in het ziekenhuis aan den Bergweg
aldaar, waarheen het vervoerd was, aan dc
gevolgen is overleden.
Gistermiddag is op den Sin-
gel bij den Heiligcnweg te Amsterdam een
vierjarig kind door een auto overreden.
Het werd in het politiebureau binnenge
dragen. Eenige oogenblikken later gaf het
den geest. De moeder was bij het ongeluk
tegenwoordig. Zij had het juist aan het be-
volkingsbureau laten inschrijven voor het
voorbereidend onderwijs. Ze keek bij het
verlaten van dit gebouw even een papier
in, dat ze had ontvangen. Op dat oogen-
blik ontsnapte het kind aan haar oplet
tendheid en gebeurde het ongeluk.
Een Duitscner had te Amster
dam zijn intrek genomen in een - pension
in de HeJmersbuurt, vertelt „De Stand.",
Toon hij daar eenigen tijd gewoond had,
bemerkte de pension houder, die in verband
met zijn werkzaamheden, altijd laat op is,
op een avond, dat rijn pensiongast erg on
rustig was en lang na het middernachtelijk
uur nog niet ter ruste was gegaan. Dit
wekte bij hem wel eenigen argwaan, doch
alhoewel hij zich voornam, oen oog in 't
zeil te houden, viel hij toch in slaap.
Doch 's nachts te ongeveer halfvier werd
hij wakker, doordat hg iets zwaars hoorde
vallen en dadelijk daarop hulpgeroep vernam.
Even later werd er aan de huisbel gebeld
en toen de pensionhouder de huisdeur opende
stond daar oen politieagent, die, wijizendc
op een persoon op het trottoir, vroeg ol
hij dezen herkende. Da de pensionhouder
bemerkte toen* dat het zijn Duitsche pension
gast was, die met zijn koffers op de stoep
stond.
Wat was göscliied1? De pensiongast bad
blikbaar een plan gesmaakt, om, zonder zijn
rekening te betalen, uit het pension te-
verdwijtnen. Aan een touw had hij zijn
koffers uit het raam op het trottoir laten
zakken, doch blijkbaar het evenwicht ver
loren had en was uit het raam op straat
gevallen, waarbij hij terecht kwam op een
glasscherm, waarvan hg twee ruiten ver-
bi ijzelde. Daardoor was de aandacht van
den agent op den Duitscher gevestigd en
bad hg dezen voorzichtigheidshalve maar
vastgehouden, tot hjj de bewoners had
gewekt
De agent nam de pensiongast-uitbreker
met zijn koffer3 mede naar het politie
bureau en den volgenden morgen werden
daar, in tegenwoordigheid van den pension
houder, de koffers uitgepakt, om te con-
stateeren of de Duitscher zich misschien
ook goederen van den pensionhouder had
toegeëigend. Bit bleek niet het geval te
zijn en er was dus geen grond voor een
strafrechtelijke vervolging. Wat de niet-
betaalde pension-gelden betreft, die moest
de pensionhouder natuurlijk volgens civiei-
rechtelgken weg trachten te krijgen. Dus
werd de Duitscher weer op vrijie voeten
gesteld, doch de pensionhouder, die blijk
baar niet veel zin in een civielrechtelijke
actie had, wachtte hein met zgn koffers bui
ten het bureau op en toen zijn pensiongast
verscheen, zeide hij, dat deze met hem naar
het pension moest gaan. Wat de Duitsche»
deed.
Toen zij thuis waren gekomen en de
Duitscher zgfc koffers had neergezet in al-
wachting van wat nu verder zou gebeuren,
zeide de pensionhouder, dat hg nu hoe eerder
hoe liever het huis verlaten kan, zonder
0ijn koffers en dat hg deze terug kon krijgen
wanneer de achterstallige pensiongelden en
die schadevergoeding voor de gebroken ruitzn
zouden zg»n betaald.
's Middags kwam reeds de Duitscher zijn
schuld voldoen en vertrok toen niet zijn
koffers.
Gisteren overleed te Zaan
dam op 102-jarigen leeftijd mevr. wed. M.
KnerfRot, de oudste inwoonster der ge
meente.
Door den gemeenteveldw ach
ter te Lange Ruige Weide is procesverbaal
opgemaakt tegen W. T., te Waarder we
gens het onbevoegd uitoefenen der vee
artsenijkunde. Eenige werktuigen werden in
beslag genomen.
Naar het „Utr. Dagblad" meldt,
heeft de ontvanger der Registratie en Do
meinen btj inschrijving het oude Postkantoor,
Achter den Dom te Utrecht, verkocht. In
gekomen waren twee biljetten, een van do
Coöp. Vereeniging Onderlinge Pharmaceu-
tisclie Groothandel te Utrecht, voor de somma
van f 33.000 en een van den heer A. Roele-
veld, eveneens teUtfecht, voor f33.400. De
toewijzing heeft nog niet plaats gehad1, daar
de heer RoeleveM nog geen borgen gesteld
hee&L
Te Amersfoort heeft onder
groote belangstelling de begrafenis plaats
gehad van de beide slachtoffers van het
auto-ongeval van Zondag, te Wageningen.
Op de AJgemeene begraafplaats was een
groote menigte toegestroomd. De Bond van
Boekdra kkerspatrootfi was vertegenwoordigd
door de beeren Kc*. lid van het hoofd
bestuur en S. Wv Melchior, districtsvej>
tegenwoordiger van do Sociëteit-Vereen.
Aan het graf mocht niet worden gesproken
De gemeenteraad van Den Hel
der heeft een voorstel tot verbouw van het
tegenwoordige buiten gebruik zgnde
weeshuis tot raadhuis behandeld. Het raad
huis vraagstuk is al vele jaren urgent en
de verscliillende diensten heeft men in allerlei
hulp- en bijgebouwen ondergebracht De
hier bedoelde verbouwing wordt begroot
op f 77.000, doch het gebouw in kwestie
is uiteriyk ver van fraai en absoluut niet
representatief als raadhuis. Hoewel het voor
stel heftig bestreden werd door een der
wethouders en d. burgemeester, besloot
do raad met 12 tegen 6 stemmen tot ver
bouw van dit voormalig weeshuis over te
gaan.
Te Zwg'ndrecht ontdekte een
jongen een man, die op verdachte wijze
zich uit de voeten nuakte met een rijwiel.
1 Hij waarschuwde de politiet Een agent
I zette den vluchtende na, en deze, be
merkende dat hij achtervolgd werd, wierp
het rijwiel terzgde van den weg en vluchtte
het laud in. Een aantal jongens en de
politie gingen hem na en eerst na geruimen
tgd ontdekte men den man in een boom.
I Later bleek, dat de fiets te Hendrik-
Ido-Ambacht was g«eetolen.
Gisternacht heeft de oud-kolo
niaal J. F., te Woensel, zijn vrouw M. V. met
een mes in den nek een ongeveer 6 cM,
lange snede toegebracht. Ook bekwam zg
liento verwondingen aan beide handen. Dc
wond is evenwel niet van ernstigen aard.
Sedert geruimen tijd leefden beiden in on
min. Hij beschuldigde haar van ontrouw,
wat aanleiding heeft gegeven tot hoog-
ibopende ruzie, met het gemelde gevolg.
De man blijkt niet wel bg het hoofd te
zijn en zal naar eeu krankzinnigengesticht
weiden overgebracht.
Op de kermis te Middelburg is
een 12-jarige jongen uit oen luchtsckonimel
gevallen en met oen schedelbreuk in het
gasthuis opgenomen, waar hg is overleden.
In verband mot don dubbo-
lcn moord met roof onlangs gepleegd te
Pont, enkele uren van Venlo, zijn thans
drie mannen en een vrouw, aangehouden.
Naar verluidt heelt do di
rectie der N.V. Pannenfabriok „De Valk'
te Echt, welke fabriek, zooals men weet,
door brand geheel is verwoest, besloten het
gehecle personeel, bestaande uit ruim 100
man, voorloopig allen hun gewone loon uit
te betalen.
De verwoeste fabriek, welke óp het ge
bied van panneofabricatie tot dc meest
j modern ingerichte en grootste van Europa
behoorde, wordt door honderden nieuwsgie
rigen bezocht. Ook oud-Minister Buys de
Bcerenbrouck bekeek de verwoestingen. De
fabriek zal weder worden opgebouwd.
Tijdens den brand hebben dieven de
naastgelegen villa van den directeur Dc
Haas bezocht en hebben hier verschillende
voorwerpen van waarde ontvreemd, terwijl
een hoeveelheid Delftsch aardewerk werd
vernield.
De staking bg de Winschoter
Cementindustrie, die twaalf wek<n heeft ge-
1 duurd is opgeheven. ,Dp arbeiders hebben
het werk hervat, op,.die. n}ët
die van vroeger verschillen.
Woensdag was be£ 00 jaar ge
leden, dat van bet eerste huis te IJmuiden
een' sluiswachterawoning de eerste
steen werd gelegd. Than3 heeft IJmuiden
ruim elf duizend inwoners.
Pardon, bent u de h e e r d e 3
huizes? vroeg een vreemdeling aan iemand,
die hem aan de fleur te woord stond.
Jawel, luidde het antwoord, mijn vrouw
is drie weken geleden gestorven.
Volkshuis vesting en Grondbedrijf.
Nog eenmaal willen wij een punt van
gemeentebemoeiing aanroeren en wel het
vraagstuk van volkshuisvesting, van wo-,
ningvoorziening en van grondbedrijf, dat in
de latere jaren, als gevolg van den crisis
toestand, bijzonder sterk op den voorgrond
is getreden. De zorg voor voldoende hygië
nische woningtoestanden dateert van de ia-
voering der Woningwet van 1901, althans
de verplichte zorg. De eerste degelijke bouw
verordening van Amsterdam i3 van 1905;
den Haag lcreeg in 1906 zijn bouwverorde
ning krachêns de Woningwet.
Vóór den oorlog bepaalde zich veelal de
zorg voor de volkshuisvesting tot vervan
ging, althans afkeuring van totaal onvol
doende woningen en tot het nagaan of de
woningproductie gelijken tred hield met de
toeneming der bevolking. De oorlogstijd en
de staking van het initiatief der particuliere
bouwnijverheid hebben de zorg van Rijk en
Gemeente sterk verplaatst en uitgebreid, zoo
sterk, dat hel woord „volk" in de samen
stelling „volkshuisvesting" een heel andere
beleekeni3 Inreeg; het woord omvatte nu
niet alleen de arbeidersbevolking, maar ook
z.tf middenstand-
BINNENLAND.
De gemeenterekening van Leiden over
1924 wijst een voordeelig saldo aan van
ruim f600.000.
De Derde Nederl. Katholiekendag geëin*
digd, evenals de vergadering van het N.O.Gr
Nederland wint opnienw den One Ton Cap
BUITENLAND.
Het Engelsche Lagerhuis keurt na debal
de steun aan de mijnindnstrie goed.
Interpellatie in den Dnitschen Rijksdag
over de uitzetting der Dnitschers uit Polen.
Brachten zoo de omstandigheden de nood
zakelijkheid van woningbouw, de Woning
wet van 1901 eischte een bouwverordening
en gaf tevens do bevoegdheid om een uit
breidingsplan vast te stellen en een daar
mee samenhangend bouw (liever bebouw-)
verbod uit te vaardigen voor terreindeelen,
die voor "straten-, pleinen- en grachtenaan-
leg in aanmerking konden komen. Wij heb
ben in een vroeger artikel reeds gewezen op
den geweldigen groei van menige stad. Voor
een goede uilbreidingspoliliek is het noodig,
dat de gemeente eigenares i3, zoo niet van
allen grond, die in het uitbreidingsplan be
grepen is, dan toch van een groot gedeelte
daarvan. Dat geeft niet alleen vrijheid van
beweging, maar daardoor kan de gemeente
ook prijsregelend optreden. En al geven de
laatst vastgestelde bepalingen ook aan de
gemeente do vrijheid om de bestemming
van de in het uitbreidingsplan begrepen ter
reinen aan te wijzen en dus b.v. deelen te
bestemmen voor arbeiderswoningen, voor
fabrieken, voor middensla ndswoningen.
voor villapark, voor vrijen on voor verbon
den bouw, te gemakkelijker kan zij van deze
bevoegdheid gebruik maken, als zij zelf
eigenares is van den grond.
Sommige, niet alle gemeenten hebben het
belang van eigenares te zijn ingezien en
zich vroeg genoeg een eigendomsrecht ver
zekerd. Dat js van belang om verschillende
redenen, vooral omdat naarmate de be
bouwde kom zich uitbreidt, de grond meer
waarde krijgt, maar ook omdat uit den aard
der zaak de terreinen, die het naast aan het
centrum liggen, het meest gewild zijn, zoo
dat, als die in andere handen zijn, de ge
meente alleen vèr af gelegen gronden zou
kunnen doen bebouwen en groote kosten
zou moeten maken voor de aansluiting aan
gasbuizen, elcclrische kabels en rioolnet.
Koopt de gemeente eenigszins uitgestrekte
terreinen, dan zou zij daarvoor kunnen lee-
nen en die leeningen in 50 of 60 of meer
jaren kunnen aflossen, zoodat de grond ten
i slotte vjij bezit zou zijn geworden, 't Is ech
ter de vraag, of stelselmatige jaarlijksche af
lossing noodig is. want de grond neemt zeer
waarschijnlijk in waarde toe. De gemeente
rekening zou alleen belast behoeven te wor
den met de bedragen, die do exploitatie
kosten meer bedroegen dan de toeneming in
waarde. Alleen dit bedrag zou uit den ge
wonen dienst gevonden moeten worden. Hoe
groot de waardevermeerdering is; is moeilijk
Ie zeggen; vergelijking met pdrticuliefe prij- 1
zen is cèn raiddel om ze te bepalen.
De grondenj die voor de stadsuitbreiding
noodig zijn, kunnen door aankoop verworven
worden; maar de Woningwet opent ook de
gelegenheid om van bijzondere bepalingen
omtrent onteigening gebruik te maken.
Den Haag is, mecnen wij, de eerste stad
geweest, waar men tot het instellen van een
goed georganiseerd grondbedrijf is overge
gaan.
Bij de exploitatie van gemeentelijk grond
bezit komt de vraag op, wat het meest te
verkiezen is; erfpacht of verkoop. Over die
vraag i3 al heel wat „geschreven cn gewre
ven". Over het algemeen worden de voor-
deelen van het crfpachtstelsel niet ontkend.
Velen waren vóór verkoop, niet zoozeer orn
de gemeente, als wel daarom, dat het publiek
liefst den vollen eigendom van het perceel
zou hebben, den grond inbegrepen; zij meen
den, dat dit tot mindere gewildheid van ge
meentegrond zou leiden.
Voor erfpacht is veel te zeggen; ten eerste
blijft de gemeente eigenares en zal dus in
later jaren voordeel hebben van de waarde
vermeerdering en ten tweede zal zij in later
dagen weer vrij zijn om van de gronden het
gebruik te maken, dat hef meest met het
algemeen belang strookt. Wordt tot verkoop
Overgegaan, dan is toch liet ongestoord bezit
vrij denkbeeldig, omdat aan toepassing der
Onteigeningswet niet te ontkomen is. Men
mag aannemen, dat de gemeente geen in
breuk zal maken op het bezitrecht van den
erfpachthouder, en in de overeenkomst kun-*
nen bepalingen worden opgenomen omtrent
liet gebruik van den grond; omtrent regeling
van de overdracht der eigendommen den
opstal bij eindiging van de erfpacht; om
trent eventueel recht tot verlenging van de
erfpacht en Omtrent het recht tot verhooging
van den canon, om ook de gemeente te doen
genieten van de waardevermeerdering. Na-<
tuurlijk kunnen er gevallen zijn, waarin bil
uitzondering tot verkooo wordt overgegaan.
