ONTVOER §3.
Mo. 198&9
LEIDSCH DAGBLAD. Dinsdag 16 December
Tweede Blad. Anno 1924.
BINNENLAND.
BEMDIEIR
FEUILLETON.
De omvang der vakbeweging op
1 Januari 1924.
De statistiek van den omvang der vakbe
weging, die dezer dagen door het Cenlraal-
Bureau voor de Statistiek in het licht is ge
geven, omvat een overzicht van de voor
naamste voorvallen in de vakbeweging ge
durende het tijdvak 1 September 192B
1 September 1924 en een overzicht van de
ledentallen der organisaties op 1 Januari
1924. In eerstbedoeld overzicht wordt ge
constateerd, dat de werkzaamheden der
vakvereenigingen althans van dat deel,
hetwelk niet hot confessioneele standpunt
inneemt meer dan in vorige perioden een
politiek karakter hebben gedragen. Gewezen
wordt dan om. op de scherpe bestrijding
van het ontwerp-vlootwet en van de bezui
nigingsmaatregelen der Regeering.
Het overzicht bevat verder mededeelingen
over de verhouding tusschcn de vakcentra-
len en de politieke partijen, de verhouding
tusschen de vakcentralen onderling, het
streven naar medezeggenschap, de hoofd
arbeidersbeweging en het streven naar con
centratie in de amblenaaTS-vakbewcging.
Uit hel overzicht van den loop van het
ledental blijkt, dat het totaal aantal georga-
niseerden na de daling in 1923 vrijwel op
het niveau gekomen is van eind 1918: toen
511,600, nu 517,900. Het ledental van de
beide confessioneele cëntralen en van het
Alg. Nederl. Vakverbond was nog altijd
hooger dan dat van het Nederl. Verbond van
Vakvereonigingcn en liet Nationaal Arbeids
secretariaat, echter lager dan bij het eindi
gen van den oorlog. Een en ander blijkt uit
de volgende cijfers.
Ledental op 1 Januari
1919 1924
NT A. S. (-r N S. V.) 33,600 21,500
N. V. V190,900 180,300
Chr. Nat. Vakverb. 46,300 53,300
R. K. Vakbureau 91,800 98,100
Alg. Ned. Vakverbond 10.500 32.200
Wat de beroepen betreft zien wc merk
waardige verschuivingen. In sommige was
hot aantal georganiseerden op 1 Januari
1924 niet onbelangrijk grooler dan eind
1918. in andere was het aanzienlijk kleiner.
Het volgend staatje loont dit aan. Hierin
zijn ook de cijfers van 1 Januari 1920 opge
nomen, omdat toen in de meeste vakken hot
hoogste aantal georwmseerden bereikt werd
Aantal georg. op 1 Jan.
1919 1920 1924
Aleer georganiseerden
dan eind 1918:
Typografen - 14.500 16,400 17,200
AIctaalbewerkers 39,700 49,300 10,300
Textielarbeiders 17,001) 2G.800 21,700
H. en kanloor.b. 24,050 37,450 31,050
R. cn gem.-ambt. 46,000 54,300 50;700
Spoorwegpersoneel 40,600 45,700 45,500
Leeraren c-n ond. 32,800 34,300 84,400
.Minder georgan. dan
eind 1918:
Diamantbewerkers 11.400 11,200 5,900
Bouwvak arbeiders 51.800 80,900 47,700
Mijnwerkers 9,800 11,000 5,800
Sigarenmakers 20,300 21,500 13,200
Landarbeiders 27,200 40,300 18,800
Transportarbeiders 38,800 58.000 36,200
R -. eii t Mn. werk 1. 29,400 34 5."0 23.900
De plaats, die de vier grootste sleden in
do vakbeweging innemen, is nog altijd zeer
belangrijk. Terwijl hare bevolking 24 pet.
van die van hel rijk bedraagt, omvatten zij
36" pet. van het totaal der georganiseerden.
Van sommige vakccnlralen wonen meer dan
de helft der leden in de vier grootste steden,
zoo van het N. S. V. 51 petvan het N.A.S.
zelfs 75 pet. Van het O. K. Vakbureau daar
entegen slechts 18 petvan het Chr. Vak
verbond 31 pet., van het N. V. V. 42 pet.,
van het Alg. Ned. Vakverbond 44 pet.
Het aantal georganiseerde vrouwen, dal
in het eerste jaar na den oorlog steeg van
30,900 tot 54,100, daalde daarna geregeld
tot 34.200 begin 1924.
Zeer sterk is het aantal ads'raid-lectcn
Icruggplnopen, n.l. van 27.600 op 1 Januari
1920 lot 7550 op 1 Januari 1924. Vooral bij
bet N. V. V. was de daling prooi, "h.l. van
12,250 tot 2975.
Jïet werkje bevat verder afzon "1 bike ge
gevens over de vakvereenigingen van werk
lieden in het vrije bedrijf van hoofdarbei
ders en van personen in openbaren dienst,
over de internationale vakbeweging (o.a.
het vermogen van het I. V. AL), de verhou
ding tusschen het aantal georganiseerden
en het aantal in de beroepen werkzaam
zijnde personen, de ledentallen der vakbon
den en hun instellingen en een volledige
adreslijst.
Spoorwegpersoneel.
Uit hel gisteren door het hoofdbestuur
van den Bond van Ambtenaren in dienst
bij de Nederlandsehe Spoorwegen aan zijn
afdeelingen rondgezonden rapport (extra
nummer van hel orgaan van den Bond) in
zake de fusie tusschen de Nederlandsehe B.
A. N. S. en den Neutralen Bond blijkt, dat
in de laatste vergadering van de zijde van
de Nederlandsehe Vereeniging werd ver
klaard, dat het hoofdbestuur van deze Ver-
eeniging meent, dat aansluiting bij een vak
centrale noodzakelijk is. Bij evenlueele
fusie zou de nieuwe organisatie moeten
hebben: één bestuur, één centrale kas. Men
was bereid, zoovee! mogelijk, tegemoet te ko
men. aan de behartiging van do belangen
der verschillende groepen. Het hoofdbestuur
wilde dan ook drie groe-pocringen aanvaar
den. Hot had hel voornemen, nu de fusie
van de vakcentrales niet komt, den dag. van
de oprichting van do nieuwe organisatie
voorstellen te doen lot afscheiding van het
Ned. Verbond van Vakvereenigingen. Hel
wenschte dan evenwel uitdrukkelijk een
geheele ove reen komst van de B. A. N. S. cn
den Neutralen Bond.
De vertegenwoordigers van den Neutralen
Bond spraken er hun bevreemding over uit,
dat het hoofdbestuur van de Ned. Verccni-
ging, ofschoon men aansluiting bij een vak
centrale noodzakelijk acht. bereid is lot af
scheiding van het N. V. V. De Neutrale Bond
kan zich daarmede ochler wel vereenigen,
indien er waarborgen worden gegeven tegen
„ongewenschte aansluiting" bij het N. V. V.
Daardoor zou worden afgebroken, wat is op
gebouwd. Ten slotte zal slechts aansluiting
mogen geschieden bij een centrale, welke
de beginselen van de nieuwe organisatie
onderschrijft inzake godsdienst en politiek.
De vertegenwoordigers van de B. A. N. S.
deelden mede. dat hel hoofdbestuur accoord
zou gaan met de bepaling, dat de nieuwe or
ganisatie los van iedere centrale zou staan,
cn hel daarbij als voorwaarde stelt, dat in
dien aansluiting bij een vakcentrale, in de
nieuwe organisatie in behandeling zou ko
men, de groep ambtenaren zelf zou beslis
sen, of en bij welke centrale zij zich wil
aansluiten.
Over deze mededeelingm zijn uitvoerige
besprekingen gevoerd in d? commissie van
negen. Nadat een voorstel van de B. A. N.
S.: „Wanneer in de nieuwe organisatie het
vraagstuk van de aansluiting bij ec-n vak
centrale lot een beslissing zal worden ge
bracht, zat de groep ambtenaren zelfstan
dig kunnen beslissen voor de eigen groep",
was verworpen, werd het volgende voorstel
van de Nederlandsehe Verccnigmg aangeno
men:
Indien in do nieuwe organisatie het punt
aansluiting hij een vakcentrale ter sprake
wordt gebracht en deze organisatie daar
over oeai beslissing zal hebben te nemen,
moet voor de aansluiting een meerderheid
zijn van 4/5 van hel aantal stemmen.
Daarna verklaarde de vergadering zich
met algemeene stommen voer de vorming
van één organisatie. Met algerneone stem
men werd voorts besloten, dat deze ééne or
ganisatie zal moeien hebben één algemeen
bestuur en één centrale kas.
Verder werd vastgesteld, dal geen enkele
groep, zooals deze in de bereids aangenomen
groepeering zal bestaan, liet recht kan wor
den toegekend, zelfstandig algemeeiTe orga
nisatorische besluiten te nemen en zelfstan
dige organisatorisch op te treden.
Op het oogenblik, dat de fusie tot stand
komt, zal het lidmaatschap van de drie or
ganisaties van hun resp. vakcentrales moe
ten eindigen.
T> nieuwe organ teal i e zal zich aansluiten
bij de Internationale Transportarbeiders
Federatie.
Hel hoofdbestuur van de B. A. N. S. is
van meening, dat hol verworpen voorstel in
zake de aansluiting bij oen vakcentrale niet
gewijzigd kan worden. Het hoofdbestuur
acht een wijziging daarvan onaannemelijk
De afdcelingen van de B. A. iN. S. zullen
17, 18 en 19 dezer dit rapport behandelen
en eventueel een beslissing inzake de fusie
nemen.
Op 22 dezer zullen de verschillende vak
organisaties. die bij de fusie betrokken zijn,
hun houding omtrent de tuste definitief be
palen.
„SL-Michaël".
VVcnschen van het hoofdbestuur van het
Verbond .,St.-M5chaël" voor het program
van actie van de R.-E. Staatspartij, ten
einde deze in de verschillende cluhs te doen
bestudecren en in de kiesvercenigingen aan
hangig te maken:
In afwachting van de voorbereiding van
een nieuw en uitvoerig Staatsprogram in
de wetgevende periode 1925—1929, door een
geheel gereorganiseerde R.-K. Staatspartij,
worden -door die partij voor de eerstvol
gende wetgevende periode vooral dc vol
gende punten op den voorgrond gesteld:
1. Handhaving van de Christelijke begin-
solcn in dc huwelijkswetgeving.
2. Handhaving van dc gelijkstelling vati
het openbaar en het bijzonder onderwijs.
3. Voortgezet herstel cn behoud van bet
I financieel evenwicht mot inachtneming van
het volgende
A. Het bedrag van leeningcn ten behoeve
van de Staatsschuld worde zooveel mogelijk
gedekt door verplichte rentelooze lecningeu
waarmee de rentcgevende lecningen worden
afgelost.
B. Zooveel mogelijk worden directe be
lastingen geheven, waarbij de on- en min
vermogenden worden ontzien en de grootc
gezinnen belangrijk meer vrijstelling of af
trek genieten
C. Geleidelijke afschaffing van indirecte
belastingen op corste levensbehoeften.
D. Invoering van verteringsbelastingen
op middelen van gemak en weelde.
E. Sterke vermindering van de successie
belasting bij vererving in de rechte lijn on
in dc eerste graden van bloedverwantschap.
F. Bestemming van de opbrengst van de
successiebelasting voor delging van Staats
schuld en voor actieve welvaartpolitick.
G. Herstel van het onrecht, aan Rijks
ambtenaren en aan het overheidspersoneel
in 's Rijks dienst aangedaan, en wel door
invoering van een Bezoldigingsbesluit, dat
aan allen een menscbwaardig bestaan waar
borgt.
H. Krachtige bezuiniging in alle takken
van Staatsdienst, ook ook beperking, waar
mogelijk zonder schade voor den dienst,
van het naïital Rijksambtenaren cn het
overheidspersoneel in 's Rijksdienst, en door
de omzetting van Staatsbedrijven in pu-
J bliekrechtelijk georganiseerde bedrijven.
4. Krachtige medewerking aan dc plannen
van den Volkenbond ciio met dc voorstel
len van Benedictus XV volkomen ovcrecn-
j stemmen ter oplossing van internationale
i geschillen door scheidsrechterlijke uitspra-
I ken, cn ter gelijktijdige cn wederzijdschc
I vermindering van bewapeningen.
5. De organisatie van leger cn vloot dient
I beperkt te zijn tot hetgeen noodzakelijk is
j voor de handhaving van orde en rust in
j Nederland en ovcrzeesche gewesten, voor
de handhaving van de internationale scbcid.i
rechterlijke uitspraken en voor diensten aan
den Volkenbond tot bescherming tegen een
bedreiging van de Christelijke beschaving
door heidendom en communistische revo
lutie.
Afschaffing van den dienstplicht, Vcrec-
niging van de Departementen van Oorlog
cn Marine.
6. Maatregelen tot versterking van i.et
Nederlandsehe productievermogenechter
slechts dan door het middel van dc heffing
van invoerrechten en door invoerverboden,
indien dit noodig is tot afweer van het ge
vaar van maatregelen cn omstandigheden iu
het buitenland, die kunnen leiden tot ver
nietiging van levenskrachtige deelen onzer
productie.
7. De wet schcppe de mogelijkheid voor
de bedrijven te vormen tot publiekrechte
lijke lichamen. In deze lichamen komen col
leges tot stand, waarin do vertegenwoor
digers van werkgevers en werknemers ge
lijkelijk zitting hebben, cn die onder toe
zicht van colleges tot bescherming van het
algemeen belang de bevoegdheid bezitten:
A. Regelen to stellen voor arbeidsvoor
waarden en bedrijfspolitiek.
B. Recht te spieken over bedrijfs- en ar
beidsgeschillen.
C. Dc onder A bedoelde regelen uit te
voeren.
De arbeidswetgeving in engeren zin en
de wettelijke arbeidersverzekering worden,
voor zooveel zij in verband met voortschrij
dende publiekrechtelijke bedrijfsorganisatie
nog noodig zijn, steeds meer uitgevoerd
door de publiekrechtelijk georganiseerde be
drijven, de wettelijke arbeidersverzekering
op territorialcn grondslag.
8. Krachtige bescherming van dc grond-
pachters, vooral ton aanzien van de to be
talen pachtsom en den duur van dc pacht.
9. Artikel 123 van het regecvingsrcglcment
(de zending betreffende) in Oost-Indië wor
de ingetrokken.
Behartiging van de geestelijke en stoffe
lijke belangen van de Inlandsche bevolking
in de beide Indiën inzonderheid door krach
tige ondersteuning der missiën.
Ontginning van do Indische hulpbronnen
in de eerste plaats ten voordecle vin nen,
die aan die exploitatie arbeiden, en vervol
gens ten bate van de Indiërs zelf.
Gedeputeerde Staten van Zuid-Hol
land hebben het besluit van den Raad van
Der Haag, volgens hetwelk 5 procent zal
worden geheven voor het weduwen- en
veezer.pensioen van gemcente.ambtenaren en
werklieden, goedgekeurd.
Bij Kon. besluit is, met ingang van 1
Januari a.s., het centraal bureau der directe
belastingen te 's Gravcnhagc opgeheven.
Den l ldcn December bestond de Bond
van Loodgieters, en Fitterspatroons in Ne
derland 20 jaar. Deze organisatie is in den
loop der jaren gegroeid tot een Verceniging
met 37 afdeelingen en ongeveer 1000, waar
van 300 algemeene, leden. \7olgens dc sta
tuten is zij te Rotterdam gevestigdhaar
Secretariaat heeft zij tc Haarlem. Gisteren
is het vierde lustrum met een receptie in
de zalen van dc Vcrcin, gevolgd door een
herdenkingsavond, gevierd. Do zaal was
feestelijk getooid met een schat van bloem
stukken.
In intiemen kring heeft de heer IIcssc-
ling namens ccn commissie uit een aantal
nfdeelingen de jubilecrcnde vereeniging
een bureau aangebeden voor het bondskan-
toor.
Spocdigi indiening van het wets
ontwerp, rege.ende den steun aan de vis-
schersbevolking in verband met de Zuider-
i zee-dreogleggmg is te wachten.
De Minister van Binnenlandsche Za
ken, jhr. mr. Ruys de Beeronbrouck, heeft
zrn aangekondigde bezoek aan Haarlem
e:i omliggenae gemeenten gebracht, om
zich persconlyk op de hoogte te stellen
var. de kwesties, die samenhangen met de
grci.srtgefing. Eerst werd ccn bezoek ge
bracht aan Bloemendaal, waar liet gemeente
bestuur den Minister op zijn tocht verge
zelde. Daarna werd naar Heemstede ge
reden, waar het gezelschap opgewacht werd
door liet Hecmstccdsche gemeentebestuur.
Op hot Raadhuis te Heemstede bood het
ar.ti-anncxatie-comité een adres tegen dc
annexatie aan. Op enkele punten in Heem
stede waren over de straten doeken ge
spannen, waarop te lezen stond: Heemstede
wil niet geannexeerd worden. Vervolgens
werd naar Haarlem gereden, waar het ge
meentebestuur aan den Minister, die door
mr. K J. Fredcriks, referendaris bij zijn
Departement, vergezeld was, een -noenmaal
aar.beoa. Daarbij zat ook de Commissaris
der Koningin in Noord-Holland aan.
In de onder leiiing van den president
i dr. C. J. K. van Aalst gehouden buiten
gewone vergadering van aandeelhouders der
Ned. Hana°ismij. waren vertegenwoordigd
49161 aanaeeien, uitbrengende 77 stimracn.
i Met algemeene stemmen werden 6enoemd
tot directeur de lieec mr. D. Crena de
Icngh. agent der Maatschappij te Rotterdam,
1 cn tot commissaris dc heer Phs. van Om-
i meren, te Rotterdam.
RECLAME.
De piano, die echte muziek
brengt tn de woning
De
Pianola Piano
Bezoekt onze gehoorzalen
Leiden, Hoogewoerd 90
9209
Dc Nederlandsehe Vereeniging tot
Bescherming van Dieren brengt ter kennis
van belangstellenden, dat, met de welwil
lende medewerking van de directie van de
Nederlandsehe Seintoestellen-fabrick te Hil-
versurn, jhr. L. J, Quarlcs van Ufford, op
Vrijdagavond 19 dezer, om acht uur, een
rede, getiteld„Een en ander over Die
renbescherming" zal uitspreken voor dc'
microfoon van den draadloozen zender.
Evenals door den Alg. Ned. Typ<v
grafenbond zijn do nieuwe concept-collec
tieve* arbeidsovereenkomsten in de boek
drukkers- en bimlersbedrijvcn ook goedge-
kcurd door den Ned. R.-K. Grafische» Bond.
Naar wij vernoip.cn, is dc Bank, tot
welke de Commissie uit crediteuren van de
Maas- cn Waalsche Bank, to Nijmegen,
onder leiding van prof. Suyling, zich, na
overleg met de Nederlandsehe Bank, heeft
gewend, dc Algcmeone Centrale Bank ver
ceniging voor den Middenstand te Amster-»
dam. De Commissie zou aan deze Bank de
minnelijke likwidalic wenschcn op te dra--
gen. Een definitieve beslissing schijnt de
Algemeene Centrale nog niet genomen te
hebben.
Het Twccdc-Kamerl-lid Bomans heeft
den Minister van Binneaalandscho Zaken en
Landbouw, voorzitter van den Raad van.
Ministers, de volgende vraag gesteld:
Is Uw Excellentie niet van oordcel, dat,
gelet op de beraadslagingen in de Tweede
Knricr d d 11 December ovor do salaris
sen dier ambtenaren, die buiten het Bezol-
7. ïhhp-ngsbesluit vallen, de billijkheid me
debrengt, dat ook voor de overige ambte
naren de toestand van 1 October 1924, al
thans voorloopig, bestendigd blijft?
Vanwege den ConLralen Bond van Ne
derlandsehe Post-, Telegraaf- en Telefoon
personeel (C. B. P. '1. T.) is oen brochure
verschenen, getiteld: ..Ongehuwdenloon"
met als ondertitel: „De Zigzag-loonpolitiek
der Regeering". do>r H. van Gies?el, alge-,
meen secretaris van genoemde organisatie.
De brochure is verdecdd in de volgende
hoofdstukken: 1. Inleiding. 2. lloe vroegere
salarisregelingen tol shand kwamen. 3.
IIoc hel Bezoldigir.gs besluit 1925 ontstond.
4. Met Ongehuwden-loon.
Deze brochure geeft een beknopt over
zicht van de gevoerde salaris-politiek der
Regeering cn de schrijver stipuleert de zig
zag-lijn 1918—1920—1922—J924, welke
naar zijn meen ing „het wel gesmade „vaste
inkomen" van den ambtenaar elke stabili
teit heeft ontnomen en bij het Overheads-,
personeel eer. mentaliteit heeft doen gebo^
ren worden, welke ongetwijfeld door ieder
een als „schadelijk voor do gemeenschap"
zal worden gekwalificeerd".
Bij Kon. besluit is, bij het Departe
ment van Marine met ingang van 1 Januari
a.s.Ie bevorderd: a. tot referendaris de
hoofdcommies J. AI. Goedbloedb. tot
hoofdcommies de commies P. Riemens, en'
c. tot commies de adjunct-commies H.
Hilbers; 2o. benoemd tot adjunct-commies
dc klerk P. P. Kuntze; is aan Th. van der
der Wilde, loco-directeur van dc Tweede
Noord-Hollandschc Tramweg-Maatschappij
te Amsterdam, toegekend dc ccremedaillc,
verbonden aan do orde van Oranjc-Nassau,
in goudis toegekend do aan dc orde van
Orauje-Nassau verbonden eercmedaille in
Van ROBERT LOL'IS STEVENSON.
Geautoriseerde vertaling van J. C L. B. Fel.
'Nadruk verboden.
21)
Dat was de eorsic maal, dat ik den naam
hcordc van dien James Stewart, die later
zoo beroemd werd, toen hij opgehangen
werd. Maar ik dacht op dat oogenblik wei
nig aan hem; mijn geest was vervuld door
dc edelmoedigheid van deze arme Hooglan
ders.
„Ik no_-m liet nobel,riep ik, „ik ben een
Why, ot weinig beter, maar ik noem hel
nobel."
„Ja," zei hij, „je Lent een Why, maar je
tent een heer en dat doet hel hem. Als jo
hoorde lot dat vervloekte ras Campbell, zou
je knarselanden, als je het hoorde. Als jc dc
Roodie Vos was.."En bij het noemen van
dien naam klemde hij zijn tand-n op elkaar,
en hield op met spreken. Ik heb dikwijls
een grimmig gezicht gezien, maar nooit als
dat van Alan, toen hij dc Roode Vos had ge
noemd.
„En wie is de Roode Vos?" vroeg ik, ver-
3chrikt, maar nieuwsgierig.
..Wie hij is?" riep Alan. „Wel. dal zal ik
zeggen. Toen de mannen van de clans
eerden verslagen bij Cullodc-n, en de goede
zaak onder ging, en de paarden reden over
hel beste bloed van het Noorden, moest
Ardshiel als een opgejaagd hert vluchten
naar de bergen, hij en zijn vrouw en kinde
ren. Het was oc-n heele loer vóór wij hem
hadden ingescheept en terwijl hij nog in de
heide lag, raakten de Engelsehe schurken,
die zijn leven niet konden krijgen, aan zijn
bezit. Zij ontnamen hem zijn rechten, zij
beroofden hem van zijn land, zij rukten de
wapens uit de handen van zijn clangenoo-
ten, die zij dertig eeuwen hadden gedragen,
ja, en zelfs de kieeren van hun rug, zoodat
het nu een misdaad is een geruite plaid te
dragen, ?n iemand in de gevangenis wordt
geworpen, als hij een rok om zijn beenen
heeft. Eén ding konden ze niet dooden. Dat
was de liefde, die zij hun heer toedroegen.
I Dc-ze guineas zijn het bewijs er van. En nu
komt er ec-n man, een Campbell, de roode
Cclin van Glenure.
„Noem je dien den Rooden Vos?" vroeg ik.
„Ja," riep Alan woest, „dat is de man. Hij
komt en krijgt papieren van koning George,
en wordt zoogenaamd agent des Ivonings in
de landen van Appin. Eerst bakt hij zoete
broodjes, en is dikke vrienden met Shea-
mus, dat is James van de dalen, de agent
j van mijn overste. Maar langzamerhand
komt hij te weten, wat ik je juist heb ver
teld, dat liet arme volk van Appin, de boeren
en de 1 andarbeiders,- zich binnensle-builen
draaiden voor een tweede pacht, die over
zee werd gezonden naar Ardshiel en zijn
arme kinderen. Hoe noemde jij het, toen ik
hei je vertelde?"
„Ik noemde het nobel, Alan," zei ik.
„En jij, die weinig meer bent dan een ge
wone Why," riep Alan. ..Maar toen Colin
Roy het lioord*-, raakte zijn zwarte Camp-
bell-bloed aan 't kokén. Hij zat grimmig aan
tafel. Wat, zou een Stewart een stukje brood
krijg- n en zou hij het niet kunnen beletten?
O, Roode Vo9, als ik je ooit voor den
van een geweer krijg, is het met je gedaan!"
Alan zweeg om zijn toorn meester te wor
den. „Wel, David, wal doet hij? Hij zet alle
boerderijen te huur, en denkt, in zijn
zwarte ziel: Ik krijg gemakkelijk andere
pachters, die meer bidden dan deze Stewarts
en Maccolls en Macrobs, want dat zijn allen
namen van mijn clan, David, en dan, denkt
hij, kan Ardshiel zijn hand ophouden aan
de Fransche wegen."
„Wel," zei ik, „en wat gebeurde er?"
Alan legde zijn pijp neer, die hij al lang
had lalen uitgaan, en legde zijn handen op
de knieën.
„Ja." antwoordde hij, „dal raad je nooit."
Want diezelfde Stewarts en Maecolls en
Macrvbs, die tweemaal pacht moesten beta
len, één aan koning George, omdat zij ge
dwongen werden, en één aan Ardshiel, om
dat .zij van hem hielden, boden een hooge
ren prijs dan alle Campbells uit heel Schot
land en hij zocht hen ver tot de oevers
van de Clyde en het kruis van Edinburgh
en bad- cn smookte hen om ie komen en een
Stewart te lat n verhongeren en een Camp
bell vet te meslen."
„We!Alan," zei ik, „dal is een vreemde
geschiedenis, maar een mooie. En, ik mag
dan een Why zijn, ik ben blij, dat de man
verslagen werd."
„Hij verslagen?" herhaalde Alan; „dan
ken je de Campbells niet en den Rooden
Vos nog mindeT. Hij verslagen? Dat zal hij
r.iet zijn, vóór zijn bloed over den heuvel
stroomt Maar als de dag komt, David, dat
ik vrijen tijd kan vinden, om wat te gaan
jager, groeit er geen heide genoeg in heel
Schotland, om hem te verbergen voor mijn
wraak."
„Je schiet er al heel weinig mee op, dat je
je zoo driftig maakit." zei ik; „die woorden
doen den man, dien je den Vos noemt, geen
kwaad en jou geen goed."
„Goed gezegd, David," zei Alan; „waar-
j achlig ze doen hem geen kwaad en dal is
jammer genoeg."
„Kom," zei ik, „vertel je verhaal uit."
„Wel," vervolgde hij, „toen hij de trouwe
boeren niet kwijt kon door eerlijke midde
len, wilde hij er van af door gemeene stre
ken. Ardshiel moest verhongeren; dat was
het doel, dat li ij in het oog hiold. En toen hij
degenen, die hem voedden, niet uit kon
koopen, ging hij ze uitdrijven. Daarom liet
hij advocaten en papieren en roodjassen ko
men, om hem le helpen. En hol arme volk
uit de streek moest vertrekken, iedere zoon
uit zijns vaders huis, en uit de streek, waar
hij was opgevoed, en als kind had gespeeld.
En wie kwamen voor hem in de plaats?
Schooiers en bedelaars. Koning George kan
fluiten naaT zijn pacht hij moet met minder
rondkomen, hij mag zijn boter dunner sme
ren, maar wat geelt Roode Colin daarom?
Als hij Ardsluel kan treffen, heeft hij zijn
zin; als hij het elon kan stooten van de tafel
van mijn overste en het speelgoed uit de
handen van zijn kinderen, zal hij zingend
naar huis gaan."
„Laat mij eens iels zeggen," vroeg ik, „je
kunt er zeker van zijn, dat hel gouverne
ment er achter zit, als de pacht minder is.
Het is niet de schuld van dezen Campbell;
hij krijgt zijn orders. En als je Colin morgen
dood maakte, wal schoot je dan nog op? Er
zou een andere agent in zijn plaats komen,
zoo vlug, als een paard rijdt."
„Je bent een goede jongen," zei Alan,
„maar je hebt de natuur van een Why."
Hij meende het vriendelijk, maar er lag
zooveel minachting in zijn stem, dal ik het
verstandiger achtte het gesprek op iets
anders te leiden. Jk zei, dat ik hol begreep,
hoe een man als hij in en uit kon gaan, zon
der le worden gesnapt, terwijl de Hooglan
den bezaaid waren mol troepen cn be
waakt worden als een belegerde stad.
„Het is gemakkelijker dan je denkt," zei
Alan; „een kale heuvel is evengoed als een
weg; ais er een schildwacht op de eene
plok slaat, ga je naar een andere. En de
heide is een groot gemak. Bovendien zijn
overal de huizen en stallen en hooibergen
van vrienden. En wanneer de menschen
praten over oen land, dat bezaaid is met
troepen, is dal maar een gezegde. Een sol
daat bedekt niet meer land dan zijn
schoenzolen. Ik heb zitten visschen met een
schildwacht aan den anderen oever en een
mooie forel gevangen, en ik heb in oen hei-
boschje gezeten, zes vort van een anderen,
c-n heb oen mooi wijsje van hem geleerd,
dat hij floot. Dit was hot," zei hij, en floot
het wijsje voor me. „En bovendien," ver
volgde hij, „is hot nu niet meer zoo erg als
in zes cn veertig. De Hooglandn zijn, wat
ze noemen, gepacificeerd. Geen wonder, als
er geen geweer en geen zwaard is overge
bleven van Can lyre tol Cape Wrath, be
halve die vorzichtige lieden in hun stroo
hc-bbon-verstopt. Maar ik zou wel eens wil
len welen, David, hoe lang het duurt. Je zou
zoggen niet lang, als mannen als Ardshiel
verbannen zijn, en menschen als de Roode
Vos den wijn opdrinken, en dc armen ver
drukken. Maar hel is moeilijk le zeggen, wat
een volk zal verdingen en wat niet. Hoe
zou anders Roode Colin op zijn paard mijn
heele land van Appin doorrijden, terwijl et
geen jongen een schot op hem lost?"
En hierna verzonk Alan in gedachten, ea
zal een heelen tijd, triest en zwijgend, vooe
zich uit te staren. (NVordit vervolgd).
