SPORT.
WEERBERICHT.
Earometerstand.
Gistermiddag, 3 uur: 758. j i 1
Hedenmiddag, 3 uur: 761.
Het dunne lijntje geeft den stand aan
van gistermiddag 3 uur.
De groote wijzer geeft den star.d aan
van hedenmiddag 3 uur.
TELEGRAFISCH WEERBERICHT.
naar waarnemingen in den morgen van
1 Soptmedegedeeld door het
Metereologisel» Instituut
te De Bildt.
Hoogste barometerstand 7G58 te Tou
louse. Iaag9le stand 750.3 te Stornoway.
Verwachting tol den avond van 2 Sept.
Moest matige zuidwestelijke lot noord-
westelijken wind-, zwaar bewolkt lol be
trokken; later wellicht opklarend, aanvan
kelijk nog regenbuien, iels koeler.
HOOGWATERTIJDEN TE KATWIJK-a-ZEE
Voor Dinsdag:
Hoogste stand dee morgens te 5.21 uur
Hoogste sta ml des namiddags te 5.40 uur.
LUCHTTEMPERATUUR.
Afgeloopen nacht:
M;n. temp. 12 gr. C. (53 gr. F.)
Temp. 9 uur voorm. 16 gr. C. (G1 gr. F
Temp. 3 u. nam. 17 gr. C. (63 gr. F.)
WATERTEMPERATUUR.
Zweminrichting Üocge-Rijndijk.
Temp. 7 u. voorin. 15 gr. O.
Temp. 12 u. 's middags 15V2 gr. C.
Bronwater-inrichting aan de Zijl.
Temp 7 u. voorm. 16 gr. C.
'IViup 12 u. 's middags 17'/z gr. O.
t licht op voor fietsers e.a.
M.iniid.ig, 1 Sept. 8.40 tot 5.33 voorm.
den laten avond van Zondag bleef de lucht
dreigen en ook de barometer voorspelde wei
nig godes.
En toch viel het vanmorgen mee. Wel was
de lucht nog donker, maar droog was hel
toch en zoo af en toe kwam zelfs dc oranje
zon schuchter door de wolken gluren, "als
wilde zij ook getuige zijn van den vlaggen-
tooi, waarmede nu ook do straten van Lei
den prijkten.
Niet alleen van alle openbare gebouwen,
maar ook van vele particuliere woningen,
was de vlag uitgestoken, hier en daar zelfs
de oranjevlag naast de driekleur.
Er heerschic al vroeg in de slad een meer
dan gewone drukte en velen droegen oranje
op de borst Hier en daar vormden zich
groepjes kinderen met oranje-sjerps getooid
en feestelijke licdeern zingend, liet carillon
cn draaiorgels speelden De oranje-stemming
begon al voor den middag te komen.
De parade.
Een parade geelt aan ccn feestdag als
steeds het eigenaardig cachet. Zij behoort er
bij En daarom klonk telkens de angstige
vraag: Zou de parade wel doorgaan? Er was
reden lol twijfel, liet Schuttersveld vertoon
de zooals gewoonlijk bij regenperioden weder
vervaarlijke waterplassen.
Maar onze militairen zijn niet voor een
kleintje vervaard. Zij maakten reeds vroeg
aanslallen en weldra roffelden de trommen
uil de verte en kwamen nader aan het ter
rein waar de parade zou plaats hebben, wal
voor dc belangstellenden hel sein was zich
ook naar het Schuttersveld te begeven spijt
de dreig°nde wolken.
De parade trok de aandacht welke zij ver
diende Zij duurde ditmaal slechts kort, ver
moedel ijk doordat het terrein zoo slecht was,
waarna nog een wandeling door de stad werd
gemaakt.
Hierna werd onze aandacht geroepen bij
het
Kinderfeest in de Stadszaal.
Hel jaarlijkse!» kinderfeest is het meest
predominccrond deel van de fseelviering hier
ter slede. De door B en W. uitgcnoodigde
Commissie van voorbereiding cn uitvoering
dezer feestelijkheden, gevormd uit personeel
van verschillende openbare en bijzondere
scholen, onder voorzitterschap van den heer
W. Koops Azn. had ook nu weder een pro
gramma ontworpen, waarin de regeling zóó
minutieus is omschreven, dat van falen geen
sprake kon zijn, le minder, omdat zij in de
uitvoering werd bijgestaan door een slaf
helpsters on helpers, ook weder uit onder
wijzend personeel getrokken en die door ja
renlange ervaring lot in de kleinste bijzon
derheden op dc hoogte is. En mocht er al eens
één enkele wal vergeelaelilig zijn dan is daar
hel lol in onderdeelen afdalende programma
dat hem (dames vergeten zoo iels nooit) in
het goed spoor houdt.
Wal aan deze feestviering voor ons de
grootste bekoring uitmaakt, is, dat daaraan,
geheel kameraadschappelijk, de leerlingen
van alle scholen, openbare, Christelijke en
R.-K. deelnemen en dat het personeel er van
ook samenwerkt, op oen wijze, als geschied
de het iedcren dag, symbool van de eenheid
der nalie onder en door Oranje.
Tegen éón uur of even daarna, die hing
af van de ligging der school, traden de leer
lingen (die van de aesde klasse alwaar,
zoodat alle leerlingen in hun schooljaren
éénmaal een beurt krijgen) aan, en maak
ten de kinderen van de 9cbolen, die bet
dichtst bij elkaar liggen een gemeenschap
pelijke wandeling de vlaggetjes meedragend
en feestliederen zingend, om len slotte in de
Stadsgehoorzaal samen te komen waar ieder
leerling zonder veel mo ile dc hen of haar
aangewezen plaats vindt.
De Stadszaal was feestelijk versierd. Op
het podium van de groote zaal prijkte tus-
schen frissche groene palmen de busle van
H. M. de Koningin. Ook de Foyer zag er
feestelijk uit.
Toen de kinderen plaats hadden genomen
word door den voorzitter der Commissie,
den heer W Koops, voorgesteld een tele
gram van gelukwcnsch aan H. M. de Ko
ningin te zenden, welk telegram in beide
zalen werd voorgelezen en waarmede luiue
instemming werd betuigd
Dc uitvoering in dc groote zaal werd op
geluisterd door dc welwillende medewerking
van Per Aspera ad Astra en die in de
Foyer door het A. S. C.-strijkje.
Het programma bestond uit een vertoo
ning van Kellenbacb's paedadogische pop
penkast. in Leiden niet een onbekende
door zang der kinderen, gymnastiek, uiige-
voerd door dc leerlingen van de leerschool
van dca heer W Koops, onder leiding van
den heer Koopmans en door een aardig
spel van dwergjes, uitgevoerd door de leer
lingen van dc schoql van den heer Uitten-
broek. welke uitvoering werd geleid dcor
den heer Westerman, terwijl ten slotte de
kleinen werden beziggehouden met goochel
toeren.
Dat de tractaties niet ontbraken, behoe
ven wij nauwelijk te zeggen.
Het kinderfeest, dat, terwijl dit ter perse
gaat nog in vollen gang is, is een waardig
nummer, dat steeds weer bevalt
Chr. Oranje-Vereeniging.
De Lcidsche Christelijke Oranje-Verceni-
ging heeft, haar gewoonte getrouw, heden
een telegram verzonden, geteekend door
haar voorzitter en haar secretaris, ds. 11.
Thomas en den heer L. Queslroo, en van
den volgenden inhoud:
„Aan Hare Majesteit de Koningin le
's-Cravenhage.
De Leidsehe Christelijke Oranje-Vereeni
ging, gereed, om met jong en oud Ilare-r
Majesleils verjaardag feestelijk le herden
ken, dankt God voor de lieflijke bestendi
ging van Uwer Majesteits leven, bidt God,
dat Hij Uwe Majesteit voor Huis en Vader
land spare en zogene vele jaren, en ver
zekert Uwe Majesteit hare liefde en Irouw."
In afwijking met haar gewoonte, om al
leen 's avonds binnen de muren feest le vie
ren, heeft de Vereeniging thans een middag
en avondfeest georganiseerd, zoo het weer
hel toelaat, beide in dc open lucht, en wel
in den tuin van „Zomerzorg"een feest voor
kinderen en een voor volwassenen. Vele
kinderen, die niet in de termen vallen om
mee 6e doen aan het andere middag feest al
hier, waren hartelijk welkom op het feest
der Oranje-VereenigiiiR.
Deze feesten zijn ditmaal in elkaar gezel
door de propaganda-commisSie, in opdracht
vnn het bestuur der Vereeniging.
Het micklagfecst werd aangevangen met
een toespraak tot de jonge feestvierenden
van den heer A. M. Verschoor, wien dit
best is toevertrouwd en die bij zijn bevatte
lijke uiteenzetting van de reden, waarom
zoo volen hier samen waren om feest te vie
ren, de gewcnschle slcmmin-g cn geestdrift
er wist in te brengen.
Toen begonnen dc spelen om prijzen,
door tal van stadgenoolen beschikbaar ge
steld, welke spelen zullen gevolgd worden
door een ballon-wedsrijd, waaromtrent wij
(e voren reeds iets vertelden.
Terwijl wij dit schrijven is het middag-
feest in vollen gang.
Vanavond muziek en zang en ommegan
gen in den extra verlichten, versierden tuin.
Nog een feest-viering.
De buurtvereeniging „Eensgezindheid"
heeft voor heden op haar programma voor
de feestelijkheden slaan:
4 u. 30 m. nam.: Vliegerwedstrijden voor
jongens; versierde hoepels voor meisjes;
versierde duwhoepels voor kinderen van
vier lot zes jaar. Aautreden in de Evertsen-
alraat. Beoordeeling door een, buiten de
verecnigmg staande, commissie.
6 uur: Rondgang van de deelnemers aan
de wedstrijden.
7 uur: Zanguitvoering van de Kinder-
zangvcrceniging met medewerking va.n het
muziekgezelschap „BobelLe".
8 lot 10 uur: Muziekuitvoering, welwil
lend aangeboden door het zoo gunstig slaan
de muziekgezelschap „Bobelte".
liet bestuur vertrouwt, dat ieder zal
medewerken lot het bewaren van de grootst
mogelijke stilte tijdens de uitvoering van
zang en muzieknummers.
Heden was het juist 25 jaar geleden
dat de heer M. W. Karstens, hoofd eener
openbare school alliier, verbonden werd aan
de onderwijsinrichting van liet Genoodschap
„Kennis is Macht", waar de heer K. de En-
gelsche taal onderwijst.
Het bestuur van het Genootschap en do
directeur en leeraren meenden dat deze dag
voor den jubilaris die zich voor de inrich
ting zeer verdienstelijk maakle en wiens
onderwijs zeer wordt gewaardeerd niet on
opgemerkt mocht laten voorbijgaan.
Daarom verraslten zij hem hedenmorgen
reeds met bloemen Doch daarbij bleef het
niet.
Bestuur, directeur en leeraren Krachten
den jubilaris heden bezoek in zijn woning
Groenhovenslraat 42, waar hij in waardee-
rende woorden namens het Genootschap
werd toegesproken door den voorzitter, den
heer G. W. Zantvoort Jr. en namens het
personeel der school door den directeur, den
heer A. J. J. Verbrugge.
Beiden lieten hun toespraken vergezeld
gaan door stoffelijke blijken van waardee
ring.
De heer J. J. Jansen, late fitter
aan de Stedelijke Lichtfabrieken," herdacht
Deden den dag waarop hij 40 jaar geleden
aan deze fabrieken werkzaam was. Ook dit
feit ging niet onopgemerkt voorbft
Van morgen werd de heer Jansen door
den directeur, den beer ir. Van Klinken
berg ontvangen en wtrd hem een enveloppe
aangeboden, bevattende de gratif.cake aan
een dergelijke dienstvervulling verbonden,
terwijl hem door liet gezamenlijk personeel
een zilveren horloge en een electrischo
lamp werd aangeboden.
Koninginnedag in Den Haag.
Men schrijft ons-
Hoewel eerst heden de officieele viering
van den verjaardag der Koningin plaats had,
was reeds gisteren, den verjarmgsdag zeiven,
Den Haag voor het grootste gedeelle in feest
tooi gezet, door hel vlaggen van de openbare
gebouwen, do gzeanlschapswoningen, de pa-
voiseering der Haagschc trams, waarbij zich
ditmaal ook de trains der Noord-Zuid-Hol -
landsche Scheveningcn-Leiden voegden, ter
wijl ook reeds uil vele particuliere woningen
do vaderlandsclie driekleur, de oranje-vlag of
de oranje-witblauwe Prinsenvlag uitgesto
ken waren.
Heden was het aantal vlaggen nog zeer
vermeerderd.
Er werd veel oranje gedragen en troepjes
kinderen, met oranje uilgcdoscht, trokken
door de slad, om zich straks le vereenigen
met de volwassenen, op bet feest dat het
Ilaagsch comité voor Volksfeesten in den
Dierentuin georganiseerd heeft.
De fleurigheid van het Lange Voorhout,
oj) zulke dagen teweeggebracht door de tal
rijke vlaggen en vlagjes lussehen de boomen
en van boom tot boom, werd nog verhoogd
door de honderden oranje-kleurige celluloid
ballons in de onderste lakken der boomen,
welke hedenavond, daar zoowel als op den
Lange-Vjjverbcrg deze stadswijken in
oranjegloed zullen zeiten.
De hoofdloegangen ot hel Voorhout prijk
ten met fraaie fronljspices.
Lang voor elven, het aanvangsuuri der
sedert ecnige jaren niet meer gehoudenn
parade Ier eere van Ie verjarende Vorstin,
bracht de stroom der mcnschenmcnigle naar
het Malieveld in dit stadskwartier een ge
zellige drukte teweeg.
In de vestibules der Paleizen van de Ko
ningin in liet Noordeinde en van de Ko
ningin-Moeder in het Lange Voorhout wer
den door lal van civiele en militaire auto-
rileiten en particuliere personen dc regis
ters van gelukwensehing geleekcnd, die, als
gebruikelijk, daar Ier plaalse gereed lagen.
Voor het eersl na verscheidene jaren heeft
dilmaal weder ter cere van den verjaardag
van II. M. de Koningin in het Malieveld een
parade plaats gehad. Het al lijd fleurige
schouwspel heeft ook nu weder duizenden
een gang naar het Malieveld doen maken.
En al leverde de parade nu niet meer dien
bonten, bekoorlijken aanblik van vroeger op
toen de oude uniformen met haar warme
kleurschakeeringcn nog werden gedragen,
toch heeft zij niettemin haar oude aantrek
kingskracht nog niet verloren.
Te elf uur nam de parade oen aanvang
Onder de vele genoodigden, voor wie de
lange zijde van het veld nabij de Boorlaan
was vrijgehouden, bevonden zich verschil
lende Kamerleden.
Na afloop der parade heerschtc in de stad
een geweldige drukle van de huiswaarts koe
rende toeschouwers. Toen eerst kreeg men
een juisten indruk van de geweldige men-
schenmassa, die zich rondom het Malieveld
had verdrongen.
Hedenavond illuminatie aan de gebouwen
der Departementen van Algemeen Bestuur,
er. ccn bioscoop-voorstelling in hot Malieveld.
Koninginnedag te Amsterdam.
De viering van den Koninginnedag heeft
heden op de gewone wijze plaats gehad. Van
alle openbare en oen groot aantal particu
liere woningen was de driekleur gestoken.
Om acht uur werd van de Nieuwe Kerk ko
raal muziek ten gehoore gebracht. Tegen
half lien werd het al druk op de Wcstcr-
markt met kinderen, meest in het wit ge
kleed en gelooid niet Oranje.
Tegen elf uur vormden zij onder leiding
van het bestuur van de Vereenigring „Wat
ook vall', trouw staat pal" eon stoet, waar
in ecnige praalwagens werden meegevoerd.
Dc stoet trok naar het Ysclubterrein, waaT
de dag verder werd doorgebracht. In de
straten werd het 's morens ook drukker.
Hier en daar werd al bij een orgel gedanst.
in den middag hadden verschillende feeste
lijkheden plaats. Een groot deel van het pu
blick trok naar hel Stadion, waar gymnastiek
cn sporlfeestcn plaats hadden.
I Het voornemen bestond ook een luchtbal
lon op le laten.
Op verschillende pleinen hadden muziek
uitvoeringen plaals, terwijl ook in oenige
kerken concerten werden gegeven.
Hedenavond is er feest voorste Hing in den
Stadsschouwburg en in hot Concertgebouw,
terwijl aan den Amstel hot troditioneele
vuurwerk zal ontstoken worden.
Ter burgerlijke terechtzitting van het
Gerechtshof le 's-Gravenhage werden heden
de nieuw benoemde rechters in de arrondis
sementsrechtbank le 's-Gravenhage, jhr. mr.
dr. Th. W. G. Calkoen en mr. G. Schollen
als zoodanig beêedigd.
Het volgend adres zoo meldt men
ons uit Breda is heden gerioht aan II. M.
de Koningin:
„Geven met verschuldigde eerbied le ken
nen A. P. K. II, Kellenaer, journalist en
lioofd-redacteur van de „Bredasche Cou
rant", en mede-onderlcekenden, dat er blij
kens bij dit adres gevoegde Raadsverslagen
der beide bladen het „Dagblad van Noord-
Brabant" en de „Bredasche Courant" en
blijkens een hierbij gevoegd kort verslag uit
de „Nieuwe Rolterdamsche Courant" ge
vaar dreigt, dat het Bredasche Begijnenhof,
waaraan voor het Huis van Oranje zoovele
herinneringen zijn verbonden, ten deele aan
sloopershanden word/t prijsgegeven, dat hier
mede volgens «te uitspraak ter Rijkscommis
sie voor de Monumentenzorg een monument
wordt aangetast van groote kunsthistorische
waarde, redenen waarom zijn Hare Ma
jesteit met alle eerbied en aandrang ver
zoeken Hare Hoogstederzehror invloed aan
le wenden, opdat dit monument voor dit en
hel komend geslacht bewaard blijve."
Het adres is onderleekend door tien in
vloedrijke Bredasche burgers.
Gisternacht is ingebroken in het ge
bouw van den Gemeentelijken Keurings
dienst van Waren le Woensel. Alle laden en
kasten zijn opengemaakt of opengebroken.
Uit een ijzeren geldlrommel wordt 900 a
1000 gulden vermist.
Uit Maastricht meldt men ons:
Nolans Emiie Meeuwissen, te Mierssen, is
in een hotel, waar hij te Parijs verblijf hield,
overleden.
SCHIETEN.
Nationale wedstrijden in de Graanbenrs.
De stand van den wedstrijd na 30 Augus
tus luidt:
Eerecorps Burgerwacht Rijswijk 278 p.
Korpswedstrijd Buks Nederland en Oran
je Naaldwijk 477 p. Burgerwacht Rijswijk
459 p, Willem Teil, Berg6chenhoek 390 p.
Korpswedstrijd Marga: Burgerwacht Berg
schenboek 270 p. Nederland en Oranje 259
p. Burgerwacht Rozenburg 247 p. Land
storm Noordwijk 222 p.
Jubileumwedstrijd: i. E. J. F. Sterkman
98 p. 2. H. Dekker 98 p. 3. A. C, Staaldui
nen 98 p. 1. G. Bergshoef 97 p. 5. T. Zaal
Pz. 07 p. 6. P. Bergambacht 96 p. 7. H. v.
Westrienen 95 p.; 8. J H. Wageveld 95 p.; 9.
J. B. Lamers 95 p. 10. P. J. Wenlink, 92 p.
Pers. Baan: 1. G Bergshoef 100 p 2. W.
v. Vliet 99 p. 3 .P. J. de Vries 98 p. 4. J.
Reinders 98 p. 5. E. Stuivenwold 97 p. 6.
N. Bos 97 p. 7. A. v. d. Ham 97 p. 9. J. B.
Lamers 95 p. 9. F. Looij 95 p. 10. T. Zaal
91 p. 11. H. v. Westrienen 04 p. 12. P. H.
Walts 94 p. 13. A. C. Hofman 94 p.
Vrije baan Buks: 1. U. Vunrman 200 o-
2 G. Bergshoef 200 p. 3 J. H. Wageveld
199 punten 4. W. van Wcslrecnen 199 ptn.
5 Ph. L. van der Drift 198 punten. 6. B.
Lemkes 197 p. 7. Th. G. Bavthen 196 p. fl.
A C. v. Staalduinen 196 p. 9 P. J. v. d.
Krogt 195 p. 10. C. A. A. Scrvnis 195 p.
11. C. P. Kok 195 p. 12. A. v. d. Ham 105
p. 13. P. J. de Vries 194 p. 14. T. Zaal Pzn.
191 p. 15 W. J. F. Storkman 191 p.
Vrije baan Buks (Dames): 1. Mevr. J.
Sjouke 91 p.; 2. mevr. II. M. d. Krogt
91 p.; 3. Mevr. Bar then 77 p.; 4. mej.
M. A. Kok 68 p.; 5. mej. CL Kok 31 p.
Pers. Marga: 1. D. J. v. d. Helm 58 p.;
2. G. Bergshoef 58 p.; 3. N. G A. v. d.
Linden 58 p.; 4. N. Bos 58 p.; 5. J.
Metselaar 57 p.; 6. A. G Mijfs 56 p.; 7. W.
v. Vliet 56 p.; 8. Ph. L. v. 4 Drift 55 p.;
9. A. G v Staalduinen 55 pk,; 10 P. Berg
ambacht 55 p.; 11. L. C. Jongenburger 54
p.; 12. M. J. v. d. Poel 53 p.; 13. B.
Lomkee 53 p.
Vrije baan Marga: 1. G. Bergshoef 72 p.;
2. A. G Mips 72 p.; 8. Ph. L. v. d.
Drift 72 p.; 4. H. Brouwer 72 p.; 5.
Li. C. Jongenburger 72 p.; 6. M. IJannart
72 p.; 7. Th. G. Earthen 72 p.; 8. G B.
Kok 71 p.; 9. B. Lemkes 7 L p; 10. J.
v. d. Knaap 71 p.; 1U J. H. v. Staveren
71 p.; 12 G. G. v. d. Plas 71 p.; 13 L. G.
Niekerk 71 p.
Dagkruis Gde dag buks U. Vuurman.
Dngkruis Gde dag Marga: II. Brouwer.
AÏELETEK.
Nurmi maakt een nieuw record.
Nurmi heeft het record op 10.000 meter
geslagen. Hij liep dien afstand in 30 minu
ten cn 8 2/5 sec.
Gasvergiftiging.
Dr. D. Brocx, controleerend geneesheer
der Rijksverzekeringsbank, wijdt- in het
„Nederlandsch Tijdschrift voor Geneeskun
de" een statistisch opstel aan gasvergifti
gingen, berustende op gegevens uit de ar
chieven der Rijksverzekeringsbank. In do
jaren 1905 tot 1918 kwamen onder bijna
750.000 ongevallen slechts 202 gevallen van
gasvergiftiging voor (25 sterfgevallen),
waaronder 155 koolmonoxydo vergiftigin
gen (17 met doodelijken afloop), bovendien
10 ammoniakgasvergiftigingen (2 dooden:
door het springen van een ammoniakgas-
leiding in een fabriek). Mij bepaalt zich
verder tot de bespreking der koolmonoxyde
Vergiftigingen cn onderscheidt 5 groepen:
a Gevallen, welke in de mijnen ontstaan
na het gebruik van springstoffen, vooral
bij het gebruik van koolcarbonict (li ge
vallen). Het explosiegaa bevat dan tot 40
pCfc. koolmonoxpde en is vooral gevaarlijk
als de mijnwerker te spoedig terugkeert
naar de plaats, waar geschoten is. Merk
waardig is, dat in dezelfde gasomge^ring
de één doodelijk wordt getroffen en de an
dere weinig of geen schade ondervindt.
b. gevallen, veroorzaakt door kachels of
open vuren zonder afvoer (15 getroffen,
waarvan 8 met doodelijken afloop), De acht
doodsgevaJlen betroffen alle personen, sla
pende in kajuiten (13 van de 15 gevallen).
Gevallen als deze zijn natuurlijk allo te
voorkomen. „Als men zich zoo voegt de
schrijver hieraan toe de drukte herin
nert, gemaakt over de petroleumkacheltjes
van Jamin, dan vraagt men zich met ver
bazing af, waar het verbod blijft om te sla-
pen in kajuiten of keefcen, verwarmd door
kachels, open vuren of iedere andere wijze,
waardoor gevaar ont-sbaat voor de ontwik
keling van koolmonoxyde."
c. Gevallen, door motoren veroorzaakt
(23, waarvan 3 met doodelijken afloop). On
voldoende ventilatie is hier schuld.
d. Diverse vergiftigingen in fabrieken,
eon verzamclgroep (23 gevallen, 2 dooden).
Leidinggasvergiftigingen: lichtgas en
gas, gebruikt voor verwarmingsdoeleinden,
vooral het laatste bevat veel koolmonoxyde
(tot 40 pOt. toe). Van de 79 gevallen, die
hieronder vallen, waren er 68 werkzaal» in
het gasbedrijf. De meeste kwamen vom bij
het werkbn aan de gasleidingen re]0ee-
ren, aanleggen, afsnijden, gaten boren)*
Slechts één sterfgeval viel hierbij te be
treuren 33 waren korter dan 3 dagen ar*
bcid8ongeschikt.
Dc schrijver vraagt zich af hoe deze cij»
fers te rijmen zijn met die van het Gen*
traal-Bureau voor de Statistiek, dat in de-»
zolfde jaren 4SO doodsgovallen noteerde,
waarvan 93 aan zelfmoord moesten worden
toegeschreven. (Bij die cijfers ontbrak ech-»
ter een opgave van den aard van het schuL
dige gas). Van de 387 overblijvende geval
len kwamen er 147 govallen voor bij vrou
wen, vermoedelijk grootendecls buiten be
drijven. Een en ander maakt het zeer on
waarschijnlijk, dat de overblijvende S*0l
alle aan lichtgasvergiftiging zouden moeten
worden toegeschreven. De schrijver deelt
ten slotte uitvoerig een door hem waarge«
nomen moeilijk geval mede, dat ook weet
I wijst hoe noodig bloedonderzoek is. Hij
herinnert in dit verband aan den arbcrtl
der desbetreffende commissie uit den Ge
zondheidsraad. Slechts door bloedonderzoek
komt men op vasteren bodem te staan cn
voorkomt men theoretische beschouwingen
en tijdroovende onderzoekingen.
Ten slotte acht hij tegen het slapen in
verwarmde kajuiten en keeten dringend
maatregelen noodig.
Ovei de eischen, die aan kleine sanatoria
gesteld moeten worden.
In het JuliAugustus-nummer van het
tijdschrift „Tegen de Tuberculose" komt
een verslag voor van een commissie, in
gesteld door de Nederlandsche Centrale Ver
eeniging tot bestrijding der Tuberculose, die
tot taak had een onderzoek in te stellen
naar het bestaansrecht en de waarde van
zoogenaamde „kleine" sanatoria. Uit dit
verslag wordt hier het volgende over
genomen:
In de eerste plaats heeft do commissie
zich afgevraagd, aan welke eischen een
sanatorium in het algemeen moet voldoen.
Deze eischen zijn de volgende:
lo. Aan het hoofd moet staan een tu-
berculosearts, die op het terrein moet wonen;
hij moet do leiding van het geheel hebben,
daartoe bijgestaan door een directrice, die
zeil hoofdverpleegster is, of een hoofdver
pleegster naast zich heeft.
2o. Niet alle zusters moeten gediplo
meerd zijn: één gediplomeerde op 30 tot
35 patiënten is voldoende.
3o. Er moet een eenvoudig laboratorium
zijn, een Röntgeninriohting, een hoogtezon;
eenvoudige operaties moeten ter plaatse
geschieden.
4o. De bodem moet droog zijn en de
patiënten moeten zoo noodig in de open
lucht kunnen verblijven.
5o. Er moet een verkeersmiddel zijn met
het centrum, daaruit de zieken afkomst:g
zijn.
6o. Strenge scheiding van mannen en
vrouwen is noodzakelijk.
7o. Ontsmettingsinrichting en gelegen
heid tot werktherapie zijn niet beslist nood
zakelijk. i
Onder kleine sanatoria zijn te verstaan
zulke met minder dan 60 bedden. Dan ia
er geen voldoende werk voor een arts in
vollen dienst. (60 tot 100 bedden kunnen
door één arts worden overzien, die dan
echter nooit gelegenheid heeft er uit td
komen). Hot stelsel van kleine inriohtingen
met één rondreizenden spec:ali8t-tubercufose-
arts is niet aan te bevelen. Wisselwerking
tusschen het sanatorium en een consultatie
bureau kan zeer gunstig zjjn, wanneer één
leider beide instellingen bedient. i
Bij meer dan 100 bedden wordt het werk
voor één arts tc zwaai' en minder dan
150 bedden geven niet voldoende werk voor
twee artsen, zoodat inrichtingen met tus
schen 100 en 150 bedden niet oekonomisch
zijn.
Het wetenschappelijk werk kan het best
tot zijn recht komen in een „groot" sana
torium, mits de inrichting niet zóó groot
is, dat de geneesheer-directeur geheel door.
administratieven rompslomp wordt in beslag
genomen.
Bij meer dan 150 bedden wordt de per
soonlijke aanraking tusschen don genees-,
heer-directeur en de patiënten vrijwel ver
broken; als h\j echter bepaalde zalen voor
zijne rekening neemt* wordt daaraan tege
moet gekomen. j
„Kleine" sanatoria zijn in den regel
beter voor familieleden te bereiken dan
.groote"; ook zal de huisarts zich daar
beter op de hoogte kunnen houden van
den toestand van zjjn patiënt; voor een
groot sanatorium zal men, wat goede om
geving en ligging aangaat, allicht ruimer
keuze hebbon dan voor een „klein" sana
torium, dat op een bepaalde streek is aan
gewezen. Ook voor toepassing van werk-
theiapie zal eon „groot" sanatorium zieli
beter leenen dan een „klein", tenzij men
kleine sanatoria opricht voor beoefenaars
van één vak (typografen, Eerbeek). De
gecentraliseerde dienst zal in een „groot"
sanatorium voordeeliger zijn; kleine gewes
telijke sanatoria verheugen zich meer in
de sympathie en den steun van de omwonende
bevolkingi. (In het Friesche Volks-sanato-
riurn is de verpleegprrjs het laagst van alle
grootere sanatoria).
Do commissie geeft dus in het algemeen
aan „gToote" sanatoria de voorkeur, maar
in bijzondere gevallen kunnen ook kleinere
sanatoria van groot nut zijn, vooral als zij
aan een consultatiebureau in een groote
stad zijn verbonden.
G,Ned. Tijdschr. v. Geneesk.") ~j
MARKTBERICHTEN.
AMSTERDAM, l Sept. Veemarkt. Aan
gevoerd 403 vette koeien, le kw. f 1.25—
1.30, 2e f 1.10—1.20, 3c f 0.90—1.06. 100 melk
en kalf koeien f 275—500. 130 vette kalveren
2e kw. f 11.10, 3c kw. f 0.840.98. 31 nuch
tere kalveren f 1G25. 80 Bchapen f 4250
150 lammeren f 3843. 611 vette varkens,
Holl. le lew. f 1.04—1.06, 2e f 0.90—1.03.
Overzeesohe en Geldersche le kw. f 1.04
1.06. 7 paarden, geen notcering.
Wegens Beursvacantie ontbreken
heden de noteeringen der Amsterdam*
sche Beurs.
