No. 19772
LEIDSCH DAGBLAD, Zaterdag 23 Augustus
Derde Blad.
Anno 1924.
buitenl. weekoverzicht.
Rusland na den dood van Lenin,
HAAGSCHE BRIEVEN.
Bet resultaat dei Londensche
conferentie Naai welvaart
an vrede? De stane hou
ding dei Dnitsch-nationalen.
De teriem van Eilropa
De laatste kans.
Slagen of mislukken? Wij vroegen het
verleden week met betrekking tot de Lon
densche conferentie, en wij vragen het nog,
.want wel zijn de gedelegeerden niet meer
bijeen, maar de te Londen genomen beslui
ten zijn nog altijd niet formeel onderteekend
door r-.je deelnemende landen, en daarop
ten slotte komt het toch aan. Zeker, het be
gin dezer te beschouwen week is buitenge
woon gunstig geweest en heeft een resultaat
opgeleverd, mooier dan men had dur.
yen verwachten. Zonder eenig ultimatum
toch, ja zelfs zonder dreigementen en harde
woorden zijn Herriot en Mac Donald er in
geslaagd na langdurige besprekingen de
Duilschers te bewegen tot het aanvaarden
van een overeenkomst, welke geheel en uit
sluitend is gebaseerd op goeden wil, op
wederzijdsch vertrouwen, op dm deeds
sterker wordenden drang naar vrede en
rust. En geheel Europa, evenals zeer velen
daarbuiten, heeft gejubeld over dezen eersten
slap sinds het onrechtmatige verdrag van
(Versailles, op den weg naar het herstel van
een meer normalen toestand op ieder ge
bied, en de loltrompet gestoken over de
moedige daad van Herriot, die op gevaar af
van gehoond en verguisd te worden, in één
keer brak met de vcrgeldings- en veilig
heidspolitiek van zijn voorganger Poincaré,
en zeer zeker niet minder over het beleid
der Duitsche regeering, die het aandurfde
nog één jaar de bezetting van het Roerge
bied te aanvaarden, ten einde aldus haar
land uit het economisch verval op te
heffen. Het was inderdaad een getuigenis
van moed en opofferingsgezindheid van
onze Oostelijke naburen om bun goedkeu
ring te hechten aan dergelijke voorwaarden,
die wellicht ook niet ten volle door Herriot
worden ondersteund, doch die door hem
werden gesteld, móésten worden gesteld, om
zich een parlementaire meerderheid te ver
zekeren. De Duitsche rogcering toch wist
zeer goed dienlengegvolge feilen tegenstand
(c zullen ondervinden bij alle reactionai
ren in den lande evenzeer als bij de com
munisten en enorm veel moeite te zullen
hebben voor het vinden van een meerder
heid voor de le sluiten overeenkomsten. Dia
ondanks heeft zij den sprong gewaagd, re
kenende op het veranlwoordelijksgevoel van
den Rijksdag en op een zekere male van
redelijkheid en gezond verstand onder de
afgevaardigden. Er bestond daartoe, ondanks
alles, toch ook nog wel eenigc reden. De
rechtmatigheid der Roorbezelling moge dan
ernstig aan twijfel onderhevig zijn (zelfs
Mac Donald denkt er aldus over) en de aan
vaarding der wetten een aantal jaren van
zware economische belasting, verstrekkende
contröle en afstand van den beslissenden
invloed op de spoorwegen beteekonen
verkregen wordt toch ook de onmiddellijke
bevrijding van 900.000 Duilschers, de be
vrijding van honderden uit de gevangenis
sen en de terugkeer van duizenden uilge-
wezenen naar hun haardsteden, benevens
opheffing van de ètu.ver.landsc.be douane-
grenzen, welke het bedrijfsleven zoozeer be
lemmeren, terwijl credielcn zullen worden
verschaft voor industrie en landbouw door
middel van een builonlandsche leening,
waarvoor de voorbereiding in Amerika reeds
in vollen gang is en die alle kans vagi
slagen heeft. Wordt bovendien niet vastge
steld, dat binnen twaalf maanden na de
in-werking-treding van het Dawes-rapport
het Roergebied definitief zal zijn ontruimd,
indien Duilschland de voorwaarden behoor
lijk naleeft, een kwestie, die geheel van
haar zelf afhangt?
De Londensche conferentie is een bijeen
komst geweest van geven en nemen, waar
niemand ten volle heeft gekregen wat hij
wenschtc, doch waar, als geheel, voor
Europa, en ook voor de landen daarbuiten,
oen resultaat is bereikt, waarover groole
voldoening gerechtvaardigd is. En uit dit
oogpunt bezien kunnen de deelnemers, van
welk land dan ook, tevreden zijn, omdat
alleen op die manier hel pad naar nieuwe
.welvaart kan worden gebaand.
Ook Duilschland dus! Is het zoo'n won
der dat de Duitsche regeering tenslotte haar
goedkeuring verleende, in de eerlijke ver
wachting dat de Duitsche politici in den
Rijksdag ook eenigszins van dit besef zou-
den zijn doordrongen en bereid zouden zijn
mede ie werken lol den opbouw van
Duitschland en daarmede tegelijkertijd tot
dien van Europa? En is het zoo'n wonder
dat vele anderen, zoowel in als buiten
Duilschland, die rechtmatige verwachting
deelden, en zich schuldig maakten aam een
optimisme, dat thans is gebleken voorbarig
,te zijn?
Voorbarig? Waarschijnlijk zelfs onjuist.
De aanvaarding der le Londen gesloten
overeenkomsten door Duilschland is afhan
kelijk van de partij der Duifsch-nationalen,
die eerst hard schreeuwde en schold, daar
na inbond als gevolg van de waarschuwing
der regeering zoo noodig den Rijksdag ie
zulien ontbinden, en ten laatste, uit vrees
dal een groot aantal leden naar de Völka-
schen zou overtoopen, haar in den beginne
reeds vastgestelde houding weer heeft aam
genomen. Volharden de Duitsch-nationalen
hierin, dan kan van een tweederde meer
derheid in den Rijksdag, welke bijvoorbeeld
noodig is voor de spoorwegwet, geen sprake
zijn, en zal de Rijksdag worden onlbonden.
Hot is waarschijnlijk dat de Duilsch-nalio-
nale partij bij de verkiezingen een bedui
dend aantal stemmen minder zal krijgen,
maar zij heelt dit blijkbaar nog hater geacht
dan het overloopen van een aantal leden
naar de Volkischen en derhalve, wat het
zwaarste is, ook heil zwaarste laten wegen.
Over liet lotvan hun eigen en vain dat van
andere limoen en volkoren schijnen de
hoeren zdcli daarbij niet te bekommeren.
Het is hun onmogelijk van de duizelingwek
kends Hoogte Hunner ,.reoHtvaardigheids-
zin" af te dalem naar die van moraal en
verantwoordelijkheid. De heer Hergt noemt
dit „nationaal bewustzijn", Ons lijkt het
veeleer de terreur van Europa door een
enorm kleine minderheid, die door een
noodlottig toeval de beslissing aan zich
heeft en daarvan misbruik maakt door be
trachten in starre hardnekkigheid aan al
die anderen haar wil op te loggen Hef
koste, wat het kosll
En het kan véél kosten. Het kan Europa
kosten tallooze jaren van rust; het kan
Duilschland daarenboven kosten oen goede
kans op herstel, benevens de achting der
wereld, die aldus zal overgaan op Framkrijk,
dal door Herriot in korten tijd reeds uit
haar isolement is verlost.
De algemeene loesland is aan het einde
dezer weck, hel goede begin ten spijt en on
danks de medewerking van Frankrijk,
Engeland, Amerika, ja zelfs van de Duitsche
rogeering, niet rooskleurig. Laat ons hopen
dat deze sombere perspectieven, die zoo
onverwachts zijn verrezen, zich niet zullen
voltrekken.
Wanneer het werk der Londensche con
ferentie wordt vernietigd, wanneer de
.good-will" wordt afgestoolen, zijn wij ver
der terug dan ooit. Wij vragen ons af wie
dan nog bereid zou zijn aan DuilscJüand de
gelden le leenen, die liet zoo dringend noo
dig heeft, en wat Frankrijk zou kunnen
nopen den Roer te verlaten
(Tan een bijzonderen medewerker, die
gedurende 3 maanden een studiereis
'door Rusland maakte).
(Nadruk vsrbodeo).
XIII (Slot).
West-Europa en Rusland.
Êr is de laatste jaren ontzettend veel
gesproken en geschreven over do politiek,
die West-Buropa, waaronder Nederland,
tegenover de sovjet-unie zou moeten vol
gen. Wanneer men zich iets nader metdezo
.vele cn verscheidene recepten ter gonezing
van de open wond nan het lichaam vau
Europa bezighoudt, dan valt het op met
welk een gebrek aan kennis van do omstan
digheden in Rusland en hoo lichtvaardig
men oordeelt De elementaire regel voor
den omgang van inonscben en volken met
elkaarleennen cn dan handelen, schijnt
hier gcheele cn al buiten beschouwing te
worden gelaten. De kennis betreffende de
communiatischo orde en baar plannen is In
West-Europa ontzettend gering. Ondanks
proclamaties cn andere mededcelingen van
de sovjet-leiders, die aan duidelijkheid cn
aan ondubbelzinnigheid niets te wenschcn
laten, constateert men ook thans nog over
al zeer vage voorstellingen over hetgeen
feitelijk in Rusland voorvalt. Men krijgt
bijna den indruk, alsof men niet begrijpen
wil, hoo het er in Rusland uitziet, dat de
openbare meening van West-Europa in
stinctmatig oen zekere vrees heeft, de go-
heelo gevaarlijkheid en naakte waarheid te
erkennen en te begrijpen. Het is, alsof een
mensch het hem bedreigende doodsgevaar
niet wil zien, om zichzelf te misleiden.
En toch, zonder nauwkeurig kennis van
de toestanden in Rusland zal Europa nooLt
tot 'n juiste houding jegens de sovjet-unie
kunnen komen en do communistische orde
zal, gelijk tot dusver, haar grootste suc
cessen lcunnon bereiken door bet bekla
genswaardig gebrek aan inzicht cn dc struis
vogelpotitick van West-Europa. Eén ding is
vooral te betreuren: het moest West-Euro
pa duidelijk zijn, dat alle praatjes over een
verandering van do politiek der communis
tische orde en ovor den twist ten aanzien
van dc competentie tusschen de derde in
ternationale en dc Russische regeering,
waarvan de internationale naar liet heet,
slechts de wereldrevolutie ten doel heeft, in
den grond van dc naak bedriegeJijke voor
wendsels zijn, die niet met de forten over
eenstemmen. Achter beide organisaties, ach
ter de 3e internationale on achter de rejzeo-
ring van de sovjet-unie staat als motorisohe
kracht do communistische orde. Wanneer
er ooit verschil van inzicht bestaan heeft
tusschen dc derde internationale en de Rus
sische regeoring, dan is het alleen van tae-
tischen aard geweest en zal het, wanneet
het oogenblik van handelen is aangebroken
te allen tijde door den opperceremonie-
meester, do communistische orde worden
bijgelegd. Men begaat een grove fout, wan.
neer men meent, dat de politiek van de
communistische orde is veranderd. Het
doel, dat de communistische orde zich voor
oogen heeft gesteld, is en blijft: de wereld
revolutie. En wanneer men mij vraagt, of
er werkelijk mensohen zijn, die aan derge-
lijken „onzin" gclooven, dan zou ik bior
een gesprek willen weergeven, dat ik heb
gevoerd met een financieel autoriteit in 'de
sovjet-unie. In een onderhoud over de Eu-
gelsch-Russische onderhandelingen wees ik
er op, dat bij het economisch systeem,
in de sovjet-unie wordt gevolgd, het ver
wachte Engclsoho geld niet productief zou
worden belegd, maar slechts aangewend
tot dekking van het tekort van den staat
en de staatsindustrietegelijkertijd zeids
ik, er aan te twijfelen, of Engeland en bet
buitenland in het algemeen geld nan do
sovjet-unie zou leenen. Het antwoord, 'dat
ik kreeg, was typisch voor dc denkwijze,
'die men thans overal in 60vjet-kringen aan
treft. Hot luidde: ,,U zult zien, dat wii
geld zullen krijgen. Europa is te zeer ver
deeld, om eensgezind tegen ons op te tre
den. De onderlinge concurrentiezucht zal
stellig een of ander land er toe brengen,
ons geld te gevcD, om de Russische rijkdom
men tc kunnen exploiteoren. En dat geld
zal ons in staat stcflen, vol te houden tot
de wereldrevolutie zat uitbreken."
He zcide, mij er over te verwonderen",
dat een econoom zijn geheele politiek Iaat
beheersohen door het geloof aan de wereld
revolutie.
Over mijn bedenking begon do sovjet-man
te lachen:
„Dat is de typische tegenwerping van den
Europeaan. Maar het gaat heelemaal niet
om een geloof. Hebt u Man gelezen 1"-
Op mijn bevestigend antwoord ging hij
verder:
„Nu, 'dan hebt u gezien, 'dat 'de wereld
revolutie een wetenschappelijk bewezen
feit is. Het is heelemaal geen geloof, dat
zij zal komen, maar wij weten het zoo zekel
als twee maal twee vier is. Wij zijn het
eens over de ontwikkeling., die de dingen
zullen krijgen, terwijl u in Europa nog
steeds angstig zijt, zich een voorstelling van
van de komende ontwikkeling te maken. En
daarom zullen wij overwinnen: wij hebben
helderder inzioht en ruimer blik dan het af
stervende Europa."
Ik heb opzettelijk dit gesprek te berde
gebracht, om den lezer een kijk te geven op
'dc geestelijke houding van de mannen, 'die
aan het hoofd van de beweging staan, üio
'de wereldrevolutie ten doel heeft. De kracht
en de beteekenis van hun optreden, de psy
chologische drijfveer van hun handelingen,
do kracht en dc vastberadenheid vu hun
geestelijke gesteldhoid komen door 'deze uit
latingen zoo plastisch aan het licht, dnt
zelfs degeen, die Rusland en 'de commu
nistische orde niet kent, zich kan voorstel
len, wat men thans in Europa niet zien
wil of niet zien kan. Deze kennis van do
ware 'doeleinden en het werkelijke karak
ter van de (ommunistische orde is eersto
eisch voor elke poli lil k cn voor iedere rela
tie ten opzichte van de tegenwoordige
machthebbers in Rusland.
Kan de We3t-Europeeschc politiek, kan
'de West-Europeesche openbare meening
'de gebeurtenissen, die aan do heerschap
pij van do communistische orde voorafgin
gen, die men tijdens de communistische
heerschappij heeft opgedaan, ook iets lee-
renl Er wordt zoo veel gesproken over een
bolsohewistisoh gevaar. Doch slechts weini
gen is het duidelijk, waardoor dit gevaat
ontstaat, cn door welke maatregelen het
kan worden geneutraliseerd. In de eerste
plaats moest men het er althans over eens
zijn, onder welke omstandigheden het sov
jet-regime in de verschillende landen de
macht in handen kreeg. Wanifeer wij na
gaan, hoe dit in Rusland cn in Hongarije
is gebeurd, dan zien wij, dat het in beide
landen de communistische orde slechts na
een verloren oorlog gelukte, toen dc mas3a
gewapend was en toen vooral, tengevolge
van de moreele depressie van de leidende
klassen, hot volk aan de agitatie van de
derde internationale was blootgesteld.
De oorlog is de beste voedingsbodem voor
het bolschewispie. Want de porlóg brengt
mede, dat de meest gezonde en beste ele
menten van de oorlogvoerende partijen op
de slagvelden den dood vinden, dat de tafel
schuimers cn moreel ziekelijke elementen
thuis door hun optreden den eersten eisch
voor iedere sociale constructie: „wie meer
rechten heeift, moet ook meer plichten
hebben", in het gezicht slaan en daardoor
de communistische propaganda door cor
ruptie en zwendel de beste wapenen in
handen geven. Het is dan ook geen wonder,
dat de uitslag van de verkiezingen in Frank-
rijk dit voorjaar en het begin van toenade
ring tusschen Duitschland cn Frankrijk de
zwaarste slagen voor de bofschewistische
politiek zijn geweest. Wanneer men zich
van het groote gevaar rekenschap geeft,
dat de Europeesche beschaving bedreigt door
de heersohappij van de communistische orde,
een gevaar, dat culmineert in den wcnjcli,
alles in Europa te vernietigen, dat te be
schouwen is als organische constructie vau
staat en samenleving, waarmede alle ^grond
slagen voor alle cultureelo ontwikkeling
zouden vervallen, dan kan do gevolgtrekking
uit deze tegenstelling slechts zjjn: met alle
middelen en in ieder gevat moet in Europa
een oorlog voorkomen worden, zoolang de
communistische orde nog in de gelegenheid
is, de brandfakkel in Europa te slingeren.
.Want tenslotte zou elke oorlog den weg
banen voor de organisatie, wier heerschappij
den dood van de Europeeseihe cultuur zou
beduiden: de communistische orde.
Het bolschewisme gelijkt een vergif, dat
in een gezond staatslichaam jtellig koorts
kan veroorzaken, maar dat niet bij machte
is, onder normale omstandigheden den dood
van een land te veroorzaken, Zjjn echter
hersenen en hart de belangrijkste or
ganen van land en volk ziekelijk, dan
beeft bet bolschewisme de uitwerking van
een doedend vergif, waarvoor geen tegengif
bestaat. Het bolschewisme is het middel
om te onderzoeken, of volk en land moreel
intact en in vorm zijn. En daarom dreigt
West-Europa, dat door den wereldbrand in
een toestand is gebracht, waardoor de meeste
landen de organische bouw vau de samen
leving voor een groot deel is verwoest,
van do zijde der dorde internationalo een
groot gevaar. Het gaat om het leyen van de
Europeesche beschaving. Gelukt het niet,
den orgamschen, trapsgewjjzen bouw van
de WesLEuropeeeche samenleving, te her-
Stellen, gelukt het niet, het bestuur cn de
politiek van moreel ziekelijke elementen te
bevrijden, dan is bet slechts een kwestie
van tjjd, wanneer de wereldrevolutie ook
in West-Europa haar roode vlag zat plan
ten. En in het bijzonder geldt dit alternatief
voor de nieuwe landen in Europa, die ats
land nog geen traditie hebben.
De voorstelling, die men in de sovjet
unie van West-Europa vormt, versterkt de
(eiders van de communistische orde in de
veronderstelling, dat het oogenblik niet ver
meer ts, waarop West-Europa zoozeer mo
reel te gronde zal zijn gegaan, dat de
heerschappij van het proletariaat mogelijk is.
Het is typisch, dat de „Untergang des
Abendlandes" van Spenglor tot de meest
gelezen boeken in de sovjet-unie behoort.
En wanneer men de etalages van de boek
winkels in Petersburg en in Meskou bekijkt,
dan ontdekt men, dat de meest courante
boeken, die over Mest-Europeesohe toestan
den en denkbeelden inlichten „Gargonne" van
Margueritte en „Tarzan" zjjn.
Men spreekt op het oogenblik in West-
Europa feitelijk alleen over politiek en
economie en bijna niet over moreele kwali
teiten. Men gelooft maar al to vaak, dat
economie alles is. Maar men vergeet, dat
dat economie nog iets primairs is, maar
iets secondairs en dat de grondslag voor
iedere samenwerking van menschen de ge
zonde moreele en geestelijke gesteldheid van
een volk is. En in deze miskenning schuilt
tenslotte de oorzaak; dat West-Europa hot
bolschewisme niet begrijpen khn. Want de
Communistische orde woDscht geen economie,
wenscht geen economische voordeelen, maar
zij wenscht de verwezenlijking van een idee.
De communistische orde is thaus nog
een groot gevaar voor de wereld. Daarom
ls het plicht, alles te doen, om 'de aangrij
pingspunten voor de communistische pro
paganda tegen nationale onderdrukking meer
en meer vermengd worden. Nog dezer dagen
is bericht, dat Raditsch, leider van de. Kro
atische boerenpartij en een van de leiders
van de Indische voorstanders van autonomie
te Moskou zjijn aangekomen.
Men verwacht in Nederland veef van
herstel van de economische betrekkingen
met do sovjet-unie. En toch geeft men er
zich slechts zelden rekenschap van, of in
Rusland ook maar in den meest primitieven
vorm de persoonlijke vrijheid wordt gewaar-
Dorgd en of niet veeleer tengevolge van
het toegepaste systeem een onveiligheid be
staat en onzekerheid, die pok handelsverkeer
oiunogelijk maken, doordat de vertegenwoor
digers van economische en van handelsbe
langen tegenover toestanden komen t9 staan,
die zelfs een kort verblijf in Rusland een
waagstuk doen schijnen. Wij zullen hier
slechts op twee omstandigheden wijzen,
waaraan, meenen wij, te weinig aandacht
is geschonken, doch waarvan de mogelijk
heid van economische relaties met Rusland
geheel afhankelijk is.
Het is bekend, dat de sovjet-regeering
in handhaving van het monopolie van den
buitenlandsohen handel een van haar voor
naamste steunpilaren ziet. Dat kan misschien
van het standpunt der Russische rogeering
beziou geheel en al juist zijn. Voor den
West-Europeaanechter is dit monopolie van
den buitenlandschen handel oen economisch
feit, dat alle handelsbetrekkingen met de
sovjet-unie bij voorbaat onmogelijk maakt.
Want men vergete toch niet dat, dank
zjj dit monopolie van den buitenlandschen
handel, de sovjet-regeering te allen tijde
bij machte is, a 110 n particulieren handol,
wanneer zij dat wenscht, te fnuiken, daar
zjj door willekeurige prijsregeling alle cal
culaties kan laten mislukken. Bovendien kan
de sovjet-regeeriug de concurrentie van
andere industrieën onschadelijk maken, alleen
om de eigen industrie te steunen, zooais
dit trouwens voortdurend gebeurt. Daarom
moet men er zich rekenschap van geven,
dat van vrjje-concurrentio in de sovjet
unie geen sprake kan zijn, maar dat de
concurrentie door maatregelen van den staat
te allen tijde op een of andere wijze on
mogelijk kan worden gemiakt.
liijiia nog erger is hel gesteld met de per
soonlijke vrijheid van dc vertegenwoordigers
van den buitenlandschen handel. In geen
enkel ander land bestaal zulk een gepro
nonceerde spionnenvrees als in Rusland.
Is deze ook ten deele veroorzaakt door de
langdurige isolatie, er zit toch te zeer
systeem in het verschijnsel om bet als lij
delijk en spontaan te beschouwen. Het is
de communistische partij bovendien getukt
een nieuwe kernspreuk le vinden: economi
sche spionnage. Ieder, die zich van dit
woord rekenschap geeft, zal lot de ontdek
king komen, dat onder deze rubriek alles
en iedereen kan vallen. Iedere particuliere
brief, die b.v. over den loesland van de
spoorwegen mededcelingen beval, de prij
zen vermeldt, kan onder de verordeningen
betreflende de economische spionnage val
len. In den laalslen lijd is zelfs in liet vak
blad van de sovjet-Russische juristen een
lange deductie verschenen, waarin de mee
ning wordt uilgesproken, dat zelfs liet ver
spreiden van mededcelingen. die aan dc
sovjet-pers zijn ontleend, als economische
spionnage zou zijn te beschouwen. Het
spreekt vanzelf, dat elke openlijke bericht
geving, wanneer men van deze terminologie
uitgaat, met het volste recht als economi
sche spionnage kan worden opgevat. Ver
wacht kan worden, dat binnenkort hel
sovjel-Hussischc wetboek van strafrecht
wordt uitgebreid met een serie bepalingen,
waarin de strafbepalingen wegens deze eco
nomische spionnage worden omschreven,
liet is 'duidelijk, dal hij een dusdanige ju
risdictie ook dc meest voorzichtige vertegen
woordiger van den buitenlandschen handel
onder de economische spionnen wordt ge-
calalogeerd, m. a. w. geheel aan de wille
keur van de sovjet-regecring zal zijn prijs
gegeven. Ilet is er der sovjet-regecring blijk-
baar'om te doen, op grond van de wellen,
iedoren vreemdeling in haar macht te heb
ben. En dat zal zij op een ol andere manier
ook bereiken. Men doet dus verstandig, zich
van deze omstandigheden rekenschap te ge
ven en niet met vage inzichten als econo
misch exponent naar de sovjet-unie le ver
trekken, om op een kwaden dag in de ge
vangenis als „economisch spion" wakker le
worden en iol belangrijke straffen le wor
den veroordeeld. En ook de regeeringen
moeten dit niet uit het oog verliezen. Zij
mogen hervatting van do economische be
trekkingen slechts goedkeuren, wanneer aan
de burgers van haar land dezelfde male van
persoonlijke vrijheid kan worden gegaran
deerd als de sovjet-Russische burgers in
West-Europa hebben. Het principe van we-
derkeerigheid moet consequent ten uitvoer
worden gebracht. Slechts dan zou het kun
nen gelukken, de sovjet-regeering tot be
paalde concessies ie dwingen. Nola's cn ver-
toogen kunnen haar geen steek schelen. Zij
ls immers bezig, dank zij het dogma, dat zij
aanhangt, in den vorm van handelsverto-
genwoordjgingen op het grondgebied van de
landen, die met haar in „vrede en vriend
schap" leven, propaganda-centrales te stich
ten en met onvergelijkelijk grandioos ge
baar nog exterritorialiteit voor deze propa
ganda-centrales te verlangen. v, wv»
Stelt men hu de vraag, hoe dc dingen zicH
in de sovjet-unie verder zullen ontwikkelen,
dan is het natuurlijk buitengewoon moeilijk
daarop te antwoorden. Maar één ding is
locb wel duidelijk: komt de communistischs
ordo ten val ,dan is er geen macht aanwe-
zig. die het bestuur van het reusachtige land
kan ter hand nemen. Chaos en verval zou.
den het gevolg zijn Niet ten onrechte,
vraagt men zich ook at, of dit vervat en
deze chaos ook niet bij het afsterven van
de communistische orde zullen komen,
Want de centrifugale nationale krachten
groeien stellig en groeien in Rusland. Maar
voorspellingen van dezen aard zijn ten
slotte doelloos.
Aannemelijk voor West-Europa zou feite-,
lijk alleen zijn liet verkrijgen van conces
sies in groote gebieden van Rusland cn wel
in zoodanigen "vorm, dat ook rechtspraak en
beheer in btiilenlandsche handen zouden
zijn. De ervaringen toch, die buitenlandsche
concessionarissen in Rusland hebben opge
daan, bewijzen dat liet der sovjel-rogecring
niet te doen is om productief werk, maar
dat er voor haar alleen op aankomt, zoo
veel mogelijk geld in liet land le krijgen cn
wanueer dit gebeurd is, den concesionaris
het leven onmogelijk le maken. In ieder go-
val moet ieder, die met de sovjet-regecring
in onderhandeling treedt, er zich rekenschap
van geven dat economische overwegingen
bij de sovjet-regeering de kleinste rol spelen
en dat veranderingen in den politieken toe
stand te allen tijde de moest onaangename
gevolgen voor hem kunnen hebben.
Maar noodzakelijk bovenal is: juiste ken
nis van de politieke cn economische om
standigheden in de sovjet-unie. Hel helpt
niets, dat men de communisten als dieven
en moordenaars brandmerkt. Want in de
eersto plaats vallen dc ideële leiders van de
communistische orde niet onder deze at te
gebruikelijke terminologie en in dc tweede
plaats geven dergelijke meeningen op een
buitengewoon gecombineerd vraagstuk een
antwoord, dat men slechts zeer, zeer op
pervlakkig kan noemen. De heerschappij van
dc communistische orde is niet te verklaren
doordat felle fanatici dit werk van vernie
tiging hebben op louw gezet, maar vooral
hierdoor, dat de verantwoordelijke klassen
van Europa kans hebben gezien, aan cor
ruptie en degeneratie te ontkomen. Want do
communistische orde is in den grond van
de zaak geen positief, maar een negatief ele
ment. Haar doel en haar laak is: vernieti
ging. Maar dit doel zal alleen kunnen be
reikt worden, waar de gifpijlen van het
bolsjewisme een ziek en vergaan lichaam
van staat cn volk treffen De beslissing over
de vraag ol Europa onder bolsjcwislischcn
invloed zal buigen ot niet .berust op bet
oogenblik niet in het Krcml en evenmin bij
do derde internationale, maar bij de volken
van Wesl-Europa, waaronder Nederland
zelf I II. BUIJS.
vt.
Toen er nog geen haast in do wereld
was, cn ieder, die iets ging voortbrengen,
den tjjd nemen kon, om zich eerst daar
voor te bekwamen qn dan bedachtzaam do
uitvoering aan to vatten, besteedde men
ook rustige aandacht aan het bouwen van
huizen. Er behoefden niet vlug-vlug een
paar planken gladgeschaafd te worden tpt
een kouó-nuchtere deur, niet roef roef een
stel balken afgezaagd tot een raamkozijn;
men gaf zich rekenschap van de verhou
dingen, kerfde een lofwerkje hier, een or
namentje daar, verzorgde vol liefde de
onderdeelen. Er stonden geen drommen dak-
loozen tc wachten, voor wie in een vloek cn
een zucht kooien en hokken bij duizenden
ineengetimmerd moesten worden, risten ge
lijkvormige woonschuren onder dezeUdo
eindelooze kroonlijst.
Het is triest, dat die tjjd voorbijging
maar zoo staat het nu oenmaal. De steden
gingen met onverwachton spoed aan het
groeien, en daar do steden nu eenmaal do
vluchtoorden zijn van hen, die de eenzaam
heid, het nadenken en den zelfinkeer vree
zen. beteekende liaar groei ook do toe
neming en de overheersching van do ma
terialisten, de geestloozen en zelfzuchtigen,-
van hen, die kwamen om zich le verrijken,
waar daartoe de meeste slachtoffers waren
to vinden, en zich te verdooven, waar Hier
toe do meeste schijnvreugde en het aflei-
denst rumoer werden geboden. Hoe hot hok
of de kooi er uit zagen, deed niet veel er
toe voor deze kudde; eerste noodzaak was,
een dak boven het hoofd te hebben. En zoo
voldeed do eerste de slechtste timmerman
voor dit werk: een kist, oen woon-kist, voor
het kudde-dier samen te flansen.
Het gaat niet aan, neer te zitten bij de
bouwvakken van den ouden tijd on elke
vernieuwing te betreuren; in liet Rijksmu
seum kan men zien, welk een gedicht van
intieme stadssclioonhoid de nu zoo weerzin
wekkend vulgaire Martelaarsgracht tc Am
sterdam in Jan vau der Heyden's dagen
was, maar onze automobielen, onze vracht
wagens en onze (alweer verouderende!) trams
zouden er met hun figuur geen raad weten,
en wie dezen tijd wil, wil noodwendig ook
deze verandering. Toch de vraag is ge
oorloofd: moest zjj nu juist zoo stijlloos,
zoo smakeloos, zoo gedachtenloos geschie
den? i ii l i i-lti Idïl lalï) diB
Het is den stadsbesturen van de negen
tiende eeuw, die niet anders dan onbezielde
bureaucraten konden zijn, omdat het be
houden van den geweldigen stadsgroei aller
eerst botten ambtenaars-arbeid vergde, fict
m hun over het hoofd geloopeu. Als iedereen
maar geborgen werd, als er maar wat ruimte
kwam en wat geregelde doorstraling
En cr werd haastig maar dooi getimmerd.
Een huis, nietwaar, dat is een groote doos,
in vakken verdeeld. Zoo iets liet zich met
een schietlood, met wat spijkers, wat stee-
nen, wat hout en wat mortel heel goed in
elkaar zetten.
Honderd jaar lang heeft de timmerman
eoo doos naast doos gepoot, domme, ba
nale, arrogante wanproducten van zijn he-
fieDen burgermans-denkwereldje. Hij heeft
