LElDSCH DAGBLAD, Vrijdag 1 Februari,
Vierde Blad, Anno 1924,
INGEZONDEN.
SPORT.
Begrafenis- Onderneming
KEERËWEER
VARIA.
fto. I96ut.
[Builen verantwoordelijkheid der Redactie.)
.Cdpie van al ol niet geplaatste stukken
wordt niet teruggegeven.
Het Villa-park te Warmond.
Nu men het door een abonné deftig aan
geduide „Villa-park" zelfs van een juridisch
standpunt gaat bekijken en men hiermede
kenlijk op het oog heeft artikel 44 der Ge
meentewet, lijkt het niet overbodig hierop
even terug te komen, afgezien van het feit
.of de genomen beslissing inderdaad in een
geheime vergadering heeft plaats gehad.
Mocht echter inderdaad zijn gehandeld
in strijd met artikel 44 der Gemeentewet,
dan zou men zich alleen kunnen beroepen
op littera k van meergenoemd artikel, lui
dende: In een besloten vergadering kan niet
beraadslaagd, noch een besluit genomen
Worden over:
k. „het aanleggen en opheffen van inrich
tingen van openbaar nut."
Ofschoon men het altijd nog niet eens is
over de vraag of dit artikel streng naar do
letter, dan meer naar het doel moet worden
opgevat. Hoewel de Hooge Raad in zijn con
stante jurisprudentie aan de letter der wet
«leeds groote waarde heeft toegekend, lijkt
het mij toe, dat hier van den aanleg of do
ppheffing van een inrichting van openbaar
nut geen sprake is.
Wel moet men inrichtingen van openbaar
put in den uitgebreidsten zin opvatten, maar
ook bij een juridische interpretatie van dit
artikel zou men dit geval hieronder niet
kunnen thuis brengen, daar:
lo. Verandering van bestemming van een
tuin geen opheffing is van een inrichting
yan openbaar nut.
2o. Het verbroeden van den weg geen
nanlegging van een inrichting van open
baar nut.
Waar dit artikel echter belangrijke twist
punten heeft opgewoipen, welke nog steeds
niet tot klaarheid zijn gebracht, lijkt mij
pen positieve ontkenning een beetje ge
waagd.
Waar de criliek van den heer Wolshci-
mcr meer het persoonlijk belang naar voren
schuift, verwijs ik hem naar artikel 39 der
flemeentewet, waarin bij den daarin af te
leggen eed o.m. staat: „En dat ik de beian-
jgen der Gemeente met al mijn vermogen zal
Voorstaan en bevorderen," en geloof ik, dat
hem bij een meer nauwkeurig onderzoek
zal blijken, dat dit persoonlijk belang meer
op eigen meening dan wel op waarheid be-
tust.
Met dank voor de plaatsing,
1 Warmond, 30 Jan. 1924. L.
Lawaaimakende autobussen.
Wet verwondering nam ik kennis van
Eet ingezonden stuk betreffende „de signa
len" van „Stadsverkeer". Ja, hoe duidelijk
komt thans weer uit, hoe moeilijk het is,
het een ieder naar den zin te maken!
De hoorn van „Stadsverkeer" stemt
schrijver van het ingezonden stuk. omdat
Jf.Ed. niet vroeg genoeg in slaap valt, onte
vreden; doch heeft schrijver niet eens laten
Constatceren öf dit niet meer aan zijn ge
zondheidstoestand dan wel aan „Stadsver-
keer's" signaal is toe te schrijven? Ook ik
Woon vlak bij een hoek, doch dat overdre
ven signaal werd gegeven is mij nooit op
gevallen; mij stemde de hoorn dan ook
nooit ontevreden Integendeel, telkens
Weer, wanneer ik „Stadsverkecr's" signaal
.verneem, stemt mij dit juist „zeer dank
baar".
Hoe duidelijk komt dan door hel voort-
Hurend „getoeter" uit, dat voor ons aller vei
ligheid gezorgd wordt, en dan klinken
die tonen juist niet jubelend; kondigen zij
niet telkens weer aan, welke verbetering
Dnze stad ondergaan heeft? Waren wij Kooi
en Lagc-Rijndijk-bewoners niet van alle
Vervoermiddelen verstoken èn daardoor van
de stad geïsoleerd? Neen, schrijver, laat
ons jubelen èn niet klagen!
Heeft schrijver ooit gehoord, dat een boot
minder harde klanken moest uitstooten, èf
dat de stadstram haar hel zachtjes moest
doen klinken?
Heusch, ik geloof, dat schrijver zich nog
aan liet meer moderne stadsleven (wat na
tuurlijk het noodigc lawaai met zich
brengt) moet aanpassen.
M. i. mag het geven der signalen beslist
niet worden tegengegaan, dit zou met het
moderne Autoverkeer beteekenen: „het
meer onveilig maken der wegen."
Met dank voor de verleende plaatsruimte,
ANONJEMUS.
De Verkeersagent.
Geachte Redactie.
Naar aanleiding van het ingezonden stuk
van Maandag j.I. zou ik gaarne het een en
ander willen zeggen waarvoor bij voorhaaf
mijn dank.
Ten gevolge van het toenemende snelver
keer, zegt D., heeft men op drukke punten
(zooals het Noordeinde er een is), een ver
keersagent geplaatst, die liet verkeer in
goede banen tracht te leiden, wat natuurlijk
zeer aan te bevelen is. Hierover ontslaat
echter nogal eens ontevredenheid, waarover
met valt te redetwisten. Den eenen keer
ontstaat dit door den verkeersagent, omdat
hij niet genoeg routine bezit, en don ande
ren keer van de zijde van liet publiek, dat
de hevelen niet opvolgt.
Om nu tot een goede oplossing te komen,
zegt D., moet men de bevelen van den ver
keersagent stipt opvolgen, waaraan niet te
twijfelen valt. Maar laat ik u even zeggen,
flat iedere agent (trots zijn goeden wil) ab
soluut niet geschikt is te regelen, wat op
vallend is te zien. niervoor dienen vasto
menschen te komen, op wie het publiek ver
trouwen kan, en die toch werkelijk wel te
pinden zijn, want zooveel verkeersposten
zijn hier niet.
Ik geef toe, dat iedereen aan de bevelen
Van den verkeersagent moet voldoen, want
doet men dat niet, dan brengt men de vei
ligheid van anderen in gevaar, wat D. nu
*tweer ondervonden heeft.
En dit wordt maar al te veel vergeten,
wat het beste'te constaleeren valt om twaalf
uur, wanneer scholen en werkplaatsen te
gelijk uitgaan. Alles krioelt dan door elkaar
en de verkeersagent is niet bij machte
daartegen op te treden. Zooiang dit dan ook
gebeurt, is het mijns inziens onmogelijk,
dat aanrijdingen en botsingen kunnen wor
den voorkomen.
U, Mijnheer de Redacteur, nogmaals
dank.
A. J. HERING,
Koninginnelaan 44,
Leiden, 301'24.
Tan werkloosheid en een preekstoel.
Mijnheer de Redacteur,
Vergun mij s.v.p. voor het volgende een
plaatsje in Uw Blad.
Ik heb wel eens hooren beweren: „Hoe
grooler land, hoe breeder opvatting van het
leven." Ik zal nu juist niet zeggen, dat dit
hier met mij het geval is, maar toch, na
een aantal jaren van uit een groot land te
ruggekeerd, en hier weer wat van een en
ander poolshoogte beginnende te nemen
viel mij liet volgende hijzonder op, en waar
van ik het tegenstrijdige, het ongerijmde
maar niet kan verzetten, naar het mij
yoorkwam, voor ceii „beschaafd" land.
In het „Leidsch Dagblad" van 25 Ja-
.nuari las ik een stuk onder den titel „vier
euvelen", waarin gemeld werd, dat in 1923
door Rijk en gemeenten aan werkloozen-
steun was uitgegeven 36 millioen gulden.
Werkloosheid, malaise, is het, wat tegen
woordig dc klok slaat. Vreemd doet dit ons
aan, als men om ons heen ziet, dat er nog
zooveel te doen, zooveel te verbeteren valt.
Ilier en overal.
36 millioen vermorst, niets er voor in do
plaats, dan door ledigheid en lanterfanten
verchagrijnde flinke arbeidskrachten.
Welk een demoralisatie voor duizenden
en duizenden, die o zoo gaarne willen wer
ken.
O! beschaving, vooruitgang in-het jaar
1924, met al zijn geleerdheid, stapels ge
leerde boeken en geschriften, kerken, ver
gaderingen, lozingen en vereenigingen, enz.
36 millioen, en dat wel ten koste van het
Rijk, dat zeil al voor 't bagatel van 140 mil
lioen in de schuld zit, en, dus in liet geheel
genomen, ten koste van het geheele Neder-
landsche volk, dat dus.... arm is; want
immers die in schuld zit, is arm.
Maar nu 't mooiste, of eigenlijk liever
het leelijksle.
Op dezelfde bladzijde van uw blad, een
paar kolommen verder las ik in een be
richt, dat men op een dorpje, van ons met
schuld belaste landje en gemeenten, nabij
Leiden, cr toch nog duizend gulden kon
overschieten voor een kerkorgel niet alleen,
maar zelfs tien duizend er bij voor een....
preekstoel.
Nu, ik zeg maar, een mooie preekstoel in
een kerk is maar alles, het restje bijzaak
misschien
In dat groote, bovenbedoelde rijke land,
weet men zelfs in de rijkste kerken van
geen preekstoelen.
Daar slaat de Dienaar des Woords op
een platform, vóór of achter een eenvoudig
lessenaartje het Evangelie te verkondigen,
en wel zoo, dat ieder hem zien en hoorei,
kan tot in de uiterste hoeken der kerk, ook
al is hij door ouderdom een weinig hard-
hoorend.
U dankende enz.
Uw Irouwe lezer,
X.
WATERSPORT.
Ilde Lustrum van „Die Leythe'
Op Zaterdag 2 Februari zal worden
ge
vierd liet tweede lustrum van de Leidsche
Roei- en Zeilvereeniging „Die Leythe". 10
jaar geleden opgericht met 40 leden, telt deze
bloeiende vereeniging de laatste jaren tus-
schen 150 en 200 leden en is een opgewekt
vereenigingsleven het bewijs van do kracht
van deze club.
Lang, onbegrijpelijk lang, treeft het ge
duurd voordat er naast de studentenroeiver-
eeniging „Njord" een burger-roeiverecniging
is opgericht geworden in de sleutelstad,
waarvan de ligging zoo uitermate geschikt
is voor het beoefenen van de roeisport. En
dat deze hurgcr-vereeniging in een lang ge
voelde behoefte voorzag, werd al spoedig be
wezen. Er werd veel geroeid en geoefend.
Successen op wedstrijden bleven niet uit en
velen die onze stad moesten verlaten hebben
de meest aangename herinnering aan „Die
Leythe" medegenomen.
Het bestuur heeft hij nader inzien geen
gevolg gegeven aan het oorspronkelijk plan
om ter gelegenheid van dit 10-jarig bestaan
roeiwedstrijden te organiseeren en er een
waterfeest van te maken.
De oudere zuster „Njord" geeft dit jaar
hare jubileumwedstrijden en mede in ver
band met de Olympische spelen zou het
dan ook zeer bezwaarlijk zijn tweemaal in
liet aanstaande seizoen de race-roeiers naar
Leiden te roepen.
Er is dan ook besloten feestelijke wed
strijden te doen houden bij gelegenheid van
het 12'/:-jarig beslaan, terwijl thans het
tweede lustrum geheel in eigen kring ge
vierd zal worden door het houden van een
gezelligen avond in den huize-Bruins.
Een woord van hulde aan den enthou
siasten voorzitter, tevens oprichter van de
vereeniging, dr. C. J. A. van Iterson, voor
diens sympathieke leiding en de vele moeite
aan het trainen van de roeiers besteed, is
hier zeer zeker op zijn plaats.
ZWEMMEN.
Onze voorbereiding voor de Olympiade 1924
De commissie van voorbereiding der deel
neming van onze zwemmers(sters) aan de
Olympische Spelen te Parijs 1924 heeft
haar eerste vergadering gehad.
Deze commissie bestaat uit do heeren:
.W. E. Bredius W.Ezn. voorzitter; G. Blitz,
secretaris; mevr. J. E. Triebels-Koens, pen-
ningmeesteresse en de heeren K. H. van
Schagen, A. Kappcnburg en J. van Hamers-
veld, leden. De heer Sabel, die ook iu deze
commissie was benoemd, had bedankt.
Thans zal de heer A. van Hasselt (Rotter
dam) alsnog worden uitgenoodigd zitting
te nemen.
Uitvoerig werd de aard en het aantal der
oefeningen besproken en voorts wie voor
deze oefeningen in aanmerking zouden ko
men. Er werd besloten twêe oefen-centra
aan to wijzen, n.l. Amsterdam en Rotter
dam. Een dertigtal dames en heeren zal
uitgenoodigd worden de oefeningen bij te
wonen. Het ligt in het voornemen éénmaal
per week te oefenen, met de polospelers en
éénmaal per week met de eventueele deel-
ncmers(sters) aan de Ijaanwedstrijden en
het schoonspringen. De eerste oefening zal
voor zwemmen en springen op Zaterdag
avond 9 Februari en voor waterpolo op
Woensdagavond 13 Februari in het Zuider-
bad te Amsterdam gehouden worden.
Na afloop der eerste oefening zal de com
missie vergaderen met alle deelnemers
(sters) om hen met alles op de hoogte te
stellen en hen op de verplichtingen te wij
zen, die op hen rusten bij do aanvaarding
van het oefensysteem en een eventueele
uitzending naar Parijs in Juli van dit jaar.
.Wereldrecord.
De bekende Zweedsche zwemmer, 'Arnê
Borg, die thans in .Sydney vertoeft, heeft
zijn zesde wereldrecord veroverd, door een
Engelsche mijl to zwemmen in 22 m. 3-1 sec.
VOETBAL.
De districtswedstrijden.
De Nederlandsehe Elftalcommissie heeft
aan het bestuur van den N.V.B. voorgesteld
de districtswedstrijden in Februari te hou
den.
BOKSEN.
Wedstrijden in Den Haag.
In den Haag werden gisteravond opnieuw
wedstrijden gehouden, cn wel in de zaal
van den Dierentuin. Dr. J. II. W. van Op-
huysen fungeerde als scheidsrechter. Er
werden vier ronden van twee minuten ge
bokst.
Uitslagen:
Turksma (Den Haag 51.9 K.G.) tegen van
der Zee (Amsterdam 50.9 K.G.).
Een fel partijtje. De Amsterdammer is
niet bang en steeds in den aanval. Maar hij
is minder tactisch. Zijn stooten zijn niet
met overleg geplaatst. Van do vele kreeg
Turksma er enkelen te incasseeren en was
zelfs tactisch. Hij denkt aan dekken en stoo
ten, gaf verscheiden goede op de korte rib
en won. De Amsterdammer kreeg voor zijn
moed een ovatie.
Rook (Amsterdam 70.7 K.G.) legen Iiou-
wenberg (Den Haag 92,2 K.G.)
In de eerste ronde wordt alleen verkend,
er valt geen enkele stoot. Maar dan komen
de boksers los. Beiden kenmerken zich door
rustig en overdachten stijl. Rook is echter
technisch beter cn wint welverdiend.
Bos (Den Haag 58,9 K.G.) tegen de Metz
(Amsterdam 58.6 K.G.).
Bos debuteert en is niet gelukkig. In de
tweede roude viel hij op zijn linkerknie,
bokste door, maar zijn knie- zwol zoo op,
dat hij even stopte. Juist gaat de gong. Dr.
Nathans adviseert ophouden, waardoor de
Metz winnaar wordt. Bos liet zich in die
2 ronden als een vinnig aanvaller kennen.
Cornelisse (Amsterdam 67 K.G.) tegen
Overbeek (Den Haag 65,8 K.G.). Beiden zijn
niet erg op dreef. Cornelisse ontduikt han
dig maar viel. In de tweede ronde stopt dr.
van Ophuisen even de partij en zegt dat hij
zulk boksen niet wil zien. Dat helpt Ze ko
men los, maar veel bijzonders wordt het
niet. Cornelisse wint.
De Best (Amsterdam) tegen Hofman (Gro
ningen) zwaar gewicht, niet voor de steden-
competitie.
't Begint direct al vinnig. De Best is da
delijk in de meerderheid. Aan liet einde der
eerste ronde zakken beiden af. De tweede
ronde wordt met nieuwen moed begonnen.
Maar de Best domineert. Als een minuut
voorbij is heeft Hofman niets meer in te
brengen Zich dekkend wacht hij de stooten
af, valt. blijft enkele tellen zitten, springt
op ,maar gaat direct weer neer en wordt
uitgeteld.
Paddist (Leiden 53 K.G.) tegen Moffie
(Amsterdam 55,6 K G
Moffie werkte als een molenpaard om
zijn revanche te winnen. Het is hem niet
mogen gelukken. Paddist werd winnaar.
Verdiend. Want hij werkte veel handiger
dan Moffie die wel stootte en sloeg, maar
ongecontroleerd, waardoor hij veel miste.
De Goyer (Den Haag 79,5 K.G.) legen de
Waal (Amsterdam 77,6 K.G.).
Een partij waarbij gedemonstreerd is wat
boksen niet is. 't Publiek amuseerde zich
kostelijk, zooals de mannen tegen elkaar
hingen en wat met de armen zwaaiden. Het
publiek maakte glossen en de scheidsrechter
vroeg: Willen de heeren dat er doorgebokst
wordt?
Stemmen: Neen, nee!
Andere stemmen. Ja. Boksen I
De wedstrijd gaat door en de Waal wordt
winnaar. Voor zoover men van winnaar
spreken kan.
Oversier (Den Haag) tegen Besemer (Am
sterdam) zwaar gewicht.
Oversier gaat goed vooruit en is buiten
gewoon fair. Oversier was ver in de meer
derheid en won dan ook welverdiend.
Amsterdam heeft vier overwinningen be
haald tegen Den Haag drie en wint dus
den beker.
Beroepsparlij, tien ronden van twee mi
nuten tusschen Piekaar (Den Haag) en Nol
Steenhorst (Rotterdam). Bosman daagt beide
boksers uit. De eerste rinde was geheel voor
Piekaar, ook de tweede en derde. De vierde
is om en om. In de vijfde ronde wordt veel
geclinehed. Het wordt een goede afwisse
lende partij. Dan plaatst Piekaar weer eens
mooi, dan Sleenhorst. Eenmaal ontduikt
Piekaar frappant. En even later doet Steen-
horst het even mooi.
De volgende ronden zijn eveneens inte- j
RECLAME.
6973
ressant. De boksers geven elkaar goed partij
Toch slaat Sleenhorst qua stijl hooger. Dc
laatste ronde is voor hem. -Maar Piekaar
wordt winnaar.
WIELRENNEN.
Het nationale team.
Volgens de Sportrevue ,,'t Stadion" zal
cr den 6en of 13en April a.s. op een onzer
banen een groote amateur-wielerwedstrijd
gehouden worden, waarbij de renners, die
voorloopig in het nationale team voor de
Olympiade worden opgenomen, zullen wor
den aangewezen. Verwacht wordt, dat zicii
minstens een 100-tal renners zal opgeven.
LAWN-TENNIS.
De Davis-Cup.
Uit New-York wordt gemeld dat Neder
land thans officieel heeft ingeschreven voor
de Davis-Cup-wedstrijden.
Scheveningen—Kopenhagen.
Voor den jaarlijkschen wedstrijd op over
dekte banen tusschen ploegen van Holland
en Denemarken, heeft de voorzitter van het
Olympisch comité, baron van Tuyll, een zil
veren wisselbeker beschikbaar gesteld.
SCHAATSENRIJDEN.
De wedstrijden te Chamonix.
De Zweed Gillis Grafström heeft te Cha
monix het wereldkampioenschap figuur
rijden gewonnen.
SCHAKEN.
Woensdagavond had voor de competitie
van den Ned. Schaakbond een ontmoeting
plaats in café „Centraal", Breestraat, tus
schen de Leiderdorpsche schaakvereeniging
en „Palamedes". De wedstrijd eindigde in
een overwinning voor Leiderdorp 7*/;
RECLAME.
CREMATIE, AUTO-TRANSPORT
OPGERICHT 1871
AALMARKT 16 TELEI\ 861
7797
Noodgeld.
Het noodgeld is geen uitvindiug van on
zen tijd; reeds in de middeleeuwen nam
men in oorlogstijd al spoedig zijn toevlucht
tob het slaan van noodmunten, meestal
van koper of ijzer, of een alliage van niet
edele metalen. Doch ook onze papieren gul
dens en rijksdaalders, welke wij aan den
wereldoorlog danken, hebben hun voor-
Iooper6 gehad, en wel hier to lande, tijdens
den tachtigjarigen oorlog. Gedurende het
beleg van Leiden in 1573/74 ontstond een
zoodanig gebrek aan klinkende munt, deeis
door de groote uitgaven, die men had
moeten doen, om de stad in staat van ver
dediging te brengeD, deels door de manie
der bevolking, om het contante geld op
te potten, een verschijnsel, dat zich bij
icderen oorlog opnieuw voordoet dat
de stedelijke overheid op middelen moest
zinnen, om iu dit geldgebrek te voorzien.
Daar men dc zaak blijkbaar in het groot
wilde opzetten, zag men af van het slaan
van metalen noodmunt en besloot tot het
drukken van papieren noodgeld. Daarvoor
was een bijzondere machtiging van den
Prins-Stadhouder noodig, die men onder
de gegeven omstandigheden zonder veel
moeite kreeg.
Nu kon de pers gaan draaien; cn hoewel
de technische hulpmiddelen toen nog niet
van dien aard waren, dat het even snel
ging als tot voor kort het drukken der
markenbiljetten, toch kon men genoeg pa
pieren geld fabriceeren, om in de behoef
ten to voorzien.
Dit geld werd gedrukt in muntvorm, de
voor- en do achterzijde afzonderlijk; de
helften worden vervolgens tegen elkaar ge
plakt. Do Leidscho regeering sprak dan
ook niet van „papieren geld drukken",
maar van „papieren munte slaeu", achter
volgend© het exempel van groote potenta
ten ende Heeren".
Zij beloofde dezen noodmunt „ter eerste
gelegenheyt te lossen, blijvende de perso
nen ende goederen der vroedschap daertoe
verbonden, sulex dat een yegelyck dus ge
rust mach syn endo ter liefde van syu
vaderlandt endo ten aensien van den (al)-
gemeeno noot gene swacrricheiten behoort)
te maecken, die te ontfangen ofte wisselen."
Aanvankelijk gaf men alleen stukken uit
ter waarde van 20 stuivers; vijf dagen
later echter werden er stukken van 5 stui
vers geslagen. Tevens werd de koers van
de pasmunt gewijzigd. De halve stuiver
werd met een penning verhoogd, de 5 dui
ten werden gebracht op 11 penningen, de
7 duiten op 8, of wel een stuiver.
Deze gedwongen koers werd door de
vroedschap ingesteld, met de bepaling, dat
niemand „tselve cleyngelt voor denselven
prys sal mogen wraecken ofte weygerea
te ontfangen."
Do munt van 20 stuivers werd voorzien
van een randschrift, luidende „Haec liber
tatis ergo", rondom den Hollandschen
leeuw aangebracht. Men koos dit opschrift
met opzet, om alle godsdienstige kwesties
er buiten te houden cn de Katholieken
niet to ergeren.
Dat was echter volstrekt niet naar den
zin van eenige predikanten, die liever had
den gezien, dat het opschrift luidde: „Hacc
religionis ergo" cn aan hun ergernis van
den kansel af lucht gaven, zooals destijds
zeer gebruikelijk was. Eén hunner ging zoo
ver, dat hij de vroede vaderen uitmaakte
voor „epicuristische zwijnen" en dat nog
wel, nota bene, terwijl burgemeester Van
der Werff en een der leden van dc vroed
schap, Jan van Hout, zich onder zijn ge
hoor bevonden.
Doze Jan van Hout was blijkbaar wat
heet gebakerd, want, een pistool voor don
dag halende, vroeg hij den burgemeester,
of hij „dien onbeschacmden quant moer niet
van den cansel of soude schieten". Geluk
kig wist Van der Werff hem van dit voor
nemen af te brengen.
De verzuchting van een tijdgenoot:
„tschijnt, dat de almogende Godt de stadt
Lcyden insonderhe-it voor allen andere sle
den in gants Holland verordineert hoeft,
dat sy veel soude moeten lyden van haren,
eygenen kerckendicnaercn, predicanteu
ende ouderlingen", bleek niet ongegrond.-
Al waren dezo incidenten .nu niet bepaald
verkwikkelijk, zij hadden toch op het geld
zelf geen invloed. Erger was, dat, zooals
men ook in latercn tijd heeft zien gebeu
ren, velen bezwaar maakten om hot nood
geld aan te nemen, ondanks dc verzekering
der overheid, dat het slechts een tijdelij
ken maatregel betrof cn dat het, roodra
de benarde tijd voorbij was, tegen volwaar
dig, gemunt geld zou worden ingewisseld.
Anderen weer maakten gebruik van het
noodgeld, om zich op onwettige wijze te
verrijken, door hun waren tegen verhoog
den prijs te berekenen, als zij met papieren
munt werden betaald. Men ziet wel, dat
do methoden van 350 jaar geleden weinig
verschilden van die, welke wij na 191-4 heb
ben zien toepassen
Natuurlijk vaardigde het stadsbestuur
hiertegen spoedig strenge verordeningen
uit, alsmede tegen het, allo broederlijko
liefde ten spijt, profijt trekken uit het om
wisselen van het papieren geld tegen klin
kende munt, opnieuw dc verzekering ge
vende, dat zij „terstond naedat dese stedo
door Godcs genaede geopent (d.w.z. ont
zet) zal syn" het noodgeld zou inwisselen.
Bovendien ook in dat opzicht is er
niets nieuws onder de zonwerd het
noodgeld al spoedig nagemaakt, zooals
blijkt uit een stedelijke aflezing, die cr van
gewaagt hoo „enj-ge quade ende valsch©
geesten, achter ruggc settende het gemecne
welvaren en hcur eygen saelieheit. gepoogb
hebben te eontrefaytcn (na te maken) een
gulden van de nieuwe munte, van papier
geslacgen, en verder inhoudende liet bevel
aan alle ingezetenen om zich met allo nood-
guldens te vervoegen bij den schout, waar
ze „in behoorlycke registers aengeteykent"
en „met sekere stempel oft-o byteykent ge-
slaegen" werden, waarna ze aan de bezit
ters werden teruggegeven, „sonder die al-
soo getcykent te moegen weygeren".
Nadat men er door dezen verstandigen
maatregel in geslaagd was, paal en perk
to stellen aan het namaken van do 20-
stuiver-stukken, zetten dc valsohe munters
zich aan het vervaardigen van de kleinero
munten, zoodat ook deze later, volgens ste
delijke 'verordening, ten studhuize moesten
worden gewaarmerkt.
Hoewel'Leiden nu toch siet zoo's grooto
stad was, schijnt men geen dor valschc?
munters in handen te hebben gekregen.
Honderd jaar later, in 1672, vinden wij
melding gemaakt van noodgeld ditmaal
echter van metaal geslagen bij gelegen
heid van het beleg van Groningen, door
den bisschop van Munster, Christoffel Bern-
hard van Galen, bijgenaamd Bommen-Be-
rend, omdat hij de stad met bommen en
gloeiende kogels beschoot.
Ter herinnering hieraan droegen som
mige dozer nood-munten het volgendd
rijmpje
>,Als Bommen Bcercnd dêe voor Groningen
de mis.
Men dese penninck slugh, tot een gedag-
tenis".
Op andere trof men dit vierregelige ver#
aan
„Vorst Maximiliaan cn Berend Bom van
Galen,
Die trocken met hun trevn wyt het armo
Westfalen.
Sy quamcu voor dcez' poort en deden niet
als Mis,
Toen sloegh men deeze munt tot een ge-
dagtenis."
Verkoudheid.
Dc „Metropolitan Life Insurance Compa^
ny" heeft cijfers in het licht gegeven betref
fende het voorkomen vrn verkoudheid on
der de G700 geëmployeerden op het hoofd
kantoor gedurende een jaar. Van deze da
mes en hoeren hebben 2821 (42.1 pCt.) eenig
werk verzuimd wegens „a common cold".
Gemiddeld werd 2.2 dag p. verkoudheid ver
zuimd; to zaraen G233 werkdagen, liet
grootste aantal verzuimen was in den vroe
gen herfst en in het begin van het jaar. Als
de temperatuur 10 gr. F. daalde, kwamen er.
in één week 18 verzuimenden meer dan an
ders. De gezondheidsdienst der Yereenigde
Staten zal een uitgebreid onderzoek instel
len naar de epidemiologie dezer ziekte, die
hoezeer geminacht, een onophoudelijke, niet
te besommen schade oplevert voor de maat-,
schappij cn een bedreiging is voor het pres
tige van de medische wetenschap.
