BERICHT.
Het jaar 1923.
Anno 1923
Hst voornaamste nieuws
van heden.
Rest. „SUISSl"
Wiener Concert- Stiinmungs-kapeile
STADSNIEUWS.
PRIJS DER ADVERTENTCTNl
80 Cis. per regel. Bi) regelabonnement belangrijk lageren prijt
Kleine AdvertenüSn, uitsluitend bij vooruitbetaling, Woensdags en
Eaterdags 80 Cts., bi) een maximum aantal woorden van 30.
Incasso volgens postrecht. Voor eventueele opzending van brieven
10 Cts. porto te betalen. Bewijsnummer 5 Cts.
Bureau Noordelndspieln Telefoonnummers vooi
Directie en Administratie 179 Redactie 1507.
Postchèque- en Girodienst No. 57055 Postbus No. 54,
PBU8 DEZER COUBANTi
Toor Lelden per 8 maanden 8.85, per weekJtO.18,
Builen Leiden, waar agenten gevestigd rijn. per week „0.18,
Franco per post 2.35 portokosten.
Dit nummer bestaat uit VIER Bladen
EERSTE BLAD.
B
Worgen, Nieuwjaarsdag, verschijnt ons
Siad niet en zijn onze Kantoren den
gebeelen dag gesloten.
DE DIRECTIE.
Kennisnemen.
GEMEENTELIJKE VISCHVERKOOP.
Aan den gemeentelijken vischwinkel,
Vischmarkt 18 (telef. 1225) is WOENSDAG
verkrijgbaar SCHELVISCH a f 0.28—f 0.42,
SCHOL a f 0.42—10 56, KABELJAUW a
10.48, TONG a 11.05 per pond, VOLLE HA
RING a f 0.04*/> per stuk.
N. C. DE GIJSELAAR, Burgem.
Leiden, 31 December 1923.
HINDERWET.
Burgemeester en Wethouders van Leiden
breugen ter algemeene kennis, dat door hen
vergunning is verleend aan
a B Neuteboom tot oprichting van een
vteeschbewerkings-inrichting in liet perceel
Clarasleeg No. 12, kad Sectie H. No 2934
b. A. Dreei en W. M. Vreeken tot oprich
ting van een ondergrondsche bewaarplaats
voor 1000 Liter benzine met atlapinrichting
in de Nieuwstraat, kad. Sectie I. ongenum
merd, vóór liet perceel Nieuwstraat No. 33,
kad. Sectie I. No. 2033.
N. O. DE GIJSELAAR, Burgem.
VAN STRIJEN, Secretaris.
Leiden, 29 December 1923.
De kroniekschrijver, die zich lot taak heeft,
gesteld een overzicht te geven van het thans
fcijna afgeloopen jaar, heeft weinig reden
een opgewekten toon aan te slaan, 't Zij w?
onzen blik richten naar het groote wereld
toneel, 't zij wij dien beperken lot de gren
zen van eigen klein land, of tot de stad onzer
inwoning, we vinden veel meer reden tot
klagen, dan tot juichen.
Zelfs de natuur is het tijdperk, dat tus-
schen 1 Januari en 31 December 1923 wordt
omvat, weinig gunstig geweest. Om niet te
spreken van de natuurrampen, welke hier
en daar landen en volken hebben getroffen,
bewaren wij ook van de weersgesteldheid in
ons eigen land weinig vriendelijke herinne
ringen. Na het wintersch voorjaar hebben
wij te vergeefs gewacht op den zomer. Met
uitzondering van de twee-weeksche hittegolf
ondraaglijker nog dan de grauwe regenlucft-
ten, welke er aan vooraf gingen, en er op
volgden, hebben we ons van heerlijke zomer
warmte bijna geheel moeten spenen. De
hoop op een vriendelijk najaar, meestal vol
gend op een natten zomer, is evenmin ver
wezenlijkt. Van deze ongunstige verschijn
selen in de natuur, is de maatschappelijke
conjucluur een getrouwe weerspiegeling ge
weest. Zeker, er valt niet te roemen op het
jaar 1923, in geenerlei opzicht.
Het meest onrustbarend verschijnsel van I
onzen tijd is de steeds toenemende werk
loosheid. Ook om ons daarbij in de eerste
plaats te bepalen in onze gemeente.
In het afgeloopen jaar heeft deze al zeer
groote afmetingen aangenomen. Tot drie
maal toe heeft de gemeenteraad voor werk-
loozen-ondërsléiming een crediet van
f 100.000 toegestaan en nog bleek het noodig
in November daarvoor een bedrag van
f 35 000 beschikbaar te stellen. De Commit,
sie vreesde anders het nieuwe $aar niet te
zullen bereiken.
Dn daarbij heeft men nog te voegen de
vrij aanzienlijke bedragen door hot Burg.
Armbestuur geregeld uitgekeerd.
Deze werkloozenuitkeering en armenbe-
deeling is een zware beproeving gebleken
voor de financieele draagkracht der ge
meen lenaren en er is weinig vooruitzicht,
dal daarin in den eersten lijd verandering
zal komen. Voegt men daarbij den demorali
seerenden invloed, welke van het stelsel uit
gaat op hen die er noodgedwongen van pro
fileren, dan mag men de werkloosheid ge
rust een der ergste wondeplekken van onzen
tijd en in het bijzonder van het afgeloopen
ja: r noemen.
Aan middelen Ier bestrijding dezer werk
loosheid atvit het ook in l'J23 in Leiden des
ondanks niet ontbroken. Reeds op 26 Febr.
word door den Raad besloten orn vanwege
de gemeente 162 boven- en benedenwonin
gen te bouwen op een terrein, benoorden
den lleerensingel. Tot dusverre had de ge-
ir.jenle zich nog steeds beperkt tot het ver-
Ie one n van medewerking aan 'woningbouw-
vereenigingen. Deze woningen, welke met
steun der regeering worden gebouwd, zijn
nog niet eens gereed of alweer, en wel in de
laatste vergadering van November besloot
de Raad op voorstel van B. en W. tot den
l ouw van «en even groot aantal woningen.
ditmaal op een terrein aan den Haagweg.
Men bereikt hiermede, dat het vraagstuk der
volkshuisvesting nader tot oplossing wordt
gebracht en bestrijdt er de werkeloosheid
tevens mede.
Doch hierbij is het ook dit jaar niet ge
bleven. Herhaaldelijk is de uitvoering van
woningbouwplannen van „De Eendracht",
„De Eensgezindheid", „Ons Belang" en
„Tuinstadwijk" met gemeente- en rijkssleun
mogelijk gemaakt.
Er is, voor zoover wij hebben kunnen na
gaan in geen enkel jaar te voren, zooveel en
zoo vaak van gemeentewege tot het maken
van grootere of kleinere werken besloten ais
in dit jaar. Den 12en Februari om slechts
een paar te noemen stelde de Raad gel
den beschikbaar voor een nieuwe grond
water-zweminrichting bewesten den Zijl,
welke dezer dagen is aanbesteed 19 Maart
werd een voorstel van B. en W. aangenomen
tot den bouw van een nieuw politie-bureau,
waarvan de uitvoering in het begin van het
volgend jaar tegemoet gezien kan worden.
Waar zouden wij eindigen, wilden wij al de
grootere en kleinere werken in 1923 uitge
voerd noemen.
Het meest belangrijke voorstel evenwel,
dat dit jaar werd aangenomen, waarvan de
Waarde en de beteekenis eerst later zal wor
den gevoeld, en naar wij hopen gewaar
deerd, is wel het in een der laatste vergade
ringen van dit jaar aangenomen rioleerings-
plan, dat in totaal en over een reeks jaren
ruim zeven ton zal vorderen. Een werk
voor de toekomst dus. Moeten wij nog ge
wagen van de mislukte pogingen tot dem
ping van de Mare en van het Levendaal,
waarover zooveel is te doen geweest Ook
daarbij zat het streven naar werkverschaf
fing voor.
Over den gemeenteraad sprekend, moeten
wij tevens herinneren aan de raadsverkie
zingen, die een kleine verschuiving naar
links tengevolge hadden, al bleef de meer
derheid nog rechts, wat zich ook in de sa
menstelling van het College van B. en W.
weerspiegelt. De intrede van een nieuwe
partij,- de Democratische Partij, die met
twee leden zitting nam, is het eenige bij
zondere, dat over deze verkiezing te vermel
den valt.
Een verlies voor de gemeente was het
heengaan van mr. J. C. van der Lip als wet
houder. De warme hulde hem door de bur
gerij bij zijn aftreden gebracht, i9 het beste
bewijs geweest, dat zijn arbeid in het be
lang der gemeente is gewaardeerd geworden.
Het zou echter ondankbaar zijn, indien wij
niet tegelijk zijn sympathieken collega, den
heer J. A. Bots, herdachten, die eveneens
als wethouder lange jaren zijn beste krach
ten aan de gemeente heeft gegeven.
Dat de minder gunstige financieele toe
stand het Rijk aanleiding gaf in het begin
dezes jaars den bouw van het Academisch
Ziekenhuis voorloopig vrijwel stop te zetten,
was voor Leiden en voor hare Universiteit
in het bijzonder, zeer onaangenaam. Dit be
sluit werd nog onaangenamer gevoeld door
de onthullingen over de talrijke knoeierijen
bij den bouw gepleegd.
De opening en in-gebruik-neming van het
geheel' naar de nieuwste wetenschappelijke
eischen ingericht Anatomisch Laboratorium,
de eerste van de reeks in aanbouw zijnde
inrichtingen, was slechts een matige vol-
doening. Met blijdschap werd echter in de
vorige maand het bericht vernomen, dat
door de Regeering besloten is tot algeheelen 1
afbouw van het Ziekenhuis over te gaan, zij
het dan ook minder grootsch als aanvanke- j
lijk was bedoeld.
De Leiilsche Universiteit leed dezen zomer
een ernstig verlies door het plotseling over- j
lijden van prof. dr. G. Kalff, den grooten
kenner van de Ned. letterkunde en hare ge-
schiedenis. Ook het gedwongen heengaan
van twee harer beste leerkrachten, wegens
het bereiken van den 70-jarigen leeftijd,
prof. dr. Kamerlingh Onnes en prof. mr.
Van der Vlugt, die beiden als geleerde een
naam hebben, welke verre over de grenzen
van ons kleine land gaat, beteekent voor
haar een groot verlies. Prof. Kuenen, wien%
te vroegen dood nog in het voorgaand jaar
viel, werd dit jaar opgevolgd door prof.
Keesom, van wien groote verwachtingen j
voor de wetenschap worden gekoesterd. Als
opvolger van prof. Oppenheim trad prof.
Scheltema, uit Rotterdam overgekomen, op
en voor dr. Gorter werd een nieuwen leer- I
stoel voor kindergeneeskunde opgericht, een
aanwinst voor onze Academie van niet te
onderschatten beteekenis.
Begin 1923 overleed nog de oud-hoog
leeraar prof. dr. G. v. d. Sande Bakhuyzen.
Voor de Leidsche Sterrenwacht beteeken-
de de onverwachte dood van haar eersten
observator, dr. Zwiers, een paar weken ge
leden, een ernstig verlies, terwijl ten slotte
in dit verband ook nog dient vermeld het
heengaan van den oud-Academischen pedel,
„prof." Dee, in wiens naam en persoon do
tradities van een voorbijgegane periode dor
studenten-maatschappij nog voortleefden.
De zendingswereld had het verlies te be
treuren van dr. J. W. Gunning, zendings-di-
rector te Oegstgeest.
Mogen we eindelijk le3t best onze
aandacht wijden aan nijverheid en handel,
nering en bedrijf, nog altijd de machtige
factoren waarvan de welvaart en den bloei
van stad, gewest en l*md afhangen, dan her
inneren wij in de eerste plaats aan het ver
lies, dat de Leidsche industrie loed door den
dood van twee zeer bekende groot-industri- volk verbindt met ons Vorstenhuis wederom
eelen de heeren Krantz en mr. Hoogen-
straaten, wier heengaan in breeden kring
ook buiten Leiden diep betreurd wordt.
De slapte- in de talrijke grootbedrijven,
gevolg van te geringen afzet, bleef op enkele
uitzonderingen na, voortduren, al heeft ge*
lukkig geen enkele fabriek nog het werk
stop gezet.
Ook de neringdoende middenstand klaagt
en niet ten onrechte. Het gebrek aan werk
doet bij de massa immers de koopkracht da
len en het noodwendig gevolg er van is af
name van debiet.
Het doet ons echter genoegen te mogen
constateeren, dat de winkelstand in het .1-
gemeen er den t. i weet in te houden. Be
halve dat er weder enk Je nieuwe zaken
werden opgericht, hebben in de achter ons
liggende twaalf maanden een zeer groot
aantal herLi<*doenden aa.t hunne zaken een
meer of minder beduidende uitbreiding ge
geven.
Er ging bijna geen week voorbij of we
werden uitgenoodigd een uitgebreide of een
gerestaureerde zaak te b .en bezichtig i.
j Op deze wijze tracht men nieuwe klanle.i te
trekken en de concurrr 'ie het hoofd te 1'
den. Dat men niet bij de pakken gaat neer
zitten, dat bewees ook de gehouden L. A. W.
E. T., waardoor nieuwe connecties zijn aan
geknoopt. In dit verband willen wij nog op 'n
geheel nieuw element in het verkeerswezen
wijzen, dat in 1923 vooral tot ontwikkeling
is gekomen. Wij hadu i gehoopt, dat de
nieuwe tramv .bindin. i Ha°gLeiden
via Voorschoten en via Wacsenaar dit jaar
t, nd zoud zijn. Wij zullen nog
tijd geduld moeten hebber 1 durven w'j
voorspellen dat in de eerste helft van 1924
I beide lijnen geopend zullen worden.
I Daar is echter plotseling de autobus op
het tooneel verschenen. Elk uur van den dag
brengen deze voertuigen de bewoners der
omliggende gemeenten goedkoop en vlug in
de stad en ook de ingezetenen der' builen-
wijken verplaatsen zich met de autobus
snel en gemakkelijk van het eene naar het
andere stadsgedeelte.
Hoe zich dit nieuwe personenverkeera-
middel nog verder zal ontwikkelen, wie zal
het zeggen De ervaring tijdens het eerste
jaar is zeker voor den neringdoenden, mid-
j denstand onzer stad niet ongunstig geweest.
Wie weet dus, wat het jaar 1924 nog aan
nieuws en goeds kan brengen. Laten wij
den moed niet verliezen Leidsche medebur
gers 1 Moed verloren, is alles verloren.
krachtig is versterkt is een verblijdend en
hoopvol teeken.
Moge de herinnering aan dit Regeerings-
jubileum de eenheidsgedachte tusschen Vor
stin en volk levpndig houden en ons tot de
erkentenis brengen, dat, al zijn de toestan
den ook in Nederland moeilijk, er toch nog
veel stof tot danken overblijft.
Als wij den cirkel zooveel wijder trekken
dat hij niet onze stad en omgeving alleen,
maar al de elf provinciën van ons Vaderland
insluit, dan valt er in het algemeen het
zelfde van te zeggen, wat wij onze gemeente
hebben gezegd. Veel reden tot klagen, wei
nig stof tot juichen.
In de troonrede door H. M. de Koningin op
18 Sept. van dit jaar In de vereenigde zit
ting der beide Kamers uitgesproken, gaf H.M.
daaraan uiting, toen Zij zeide
„Zwaar is de druk der tijden. Handel, nij
verheid, landbouw en scheepvaart kwijnen,
tengevolge van omstandigheden, die veer
kracht noch vlijt vermogen te dwingen.
Werkloosheid heerscht in ernstige mate.
Tengevolge van een en ander blijft de finan
cieele en economische toestand des lands
zorgwekkend."
Ziedaar de toestand, in korte woorden
geschetst, zooals deze zich aan het begin
van het zittingsjaar aan onze natie vertoon
de. Hij i9 er in de daarop volgende maan
den noch in economisch-financieel, noch in
politiek opzicht beter op geworden.
Het dreigend tekort op de Staatsbegro
ting, waarop in de troonrede werd gezin
speeld is gebleven en neemt nog met den
dag toe. De na de verwerping van de Vloot
wet, waaraan heel wat agitatie is vooraf
gegaan, ontstane Regeeringscrisis, duurt tot
op den huidigen dag voort en sinds vele we
ken staat de Staatsmachine vrijwel geheel
stil. De ontredderde financiën worden daar
door niet beter. Wat er, om tot oplossing van
de crisis te komen reeds is en nog wordt af
gespeeld, daarvan wordt de natie, officieel
althans, zoo goed als niets gewaar, al is te
verwachten, dat in wezen de oude Regee
ring vrijwel onveranderd zal terugkeeren.
Het nieuwe jaar zal de oplossing ongetwij
feld spoedig brengen.
Voor groote rampen bleef ons land ook In
1923 gelukkig gespaard, doch de werkloos
heid bleef in verschillende takken van be
drijf voortduren en eischte de grootste zorg
van de Rijksregeering. De moeilijke econo
mische omstandigheden riepen hier en daar
arbeidsconflicten in het leven, welke voor
den maatschappelijken vrede alles behalve
gunstig zijn.
En niet onvermeld mag ook gelaten de
chaos bij den post-chèque- en giro-dienst,
waardoor deze eens bloeiende tak van dienst
misschien voor altijd vernietigd wordt.
Gelukkig kunnen wij, op het oude jaar
terugziende, ook nog wel van betere dingen
getuigen, waaruit we zien, dat bij allen strijd
en verschil, die zich herhaaldelijk openbaar
de, onze natie toch een eenheid vormt,
welke haar centraal-punt vindt in ons Vor
stenhuis. Het 25-jarig Regeeringsjubileum
van H. M. de Koningin, dit jaar in alle oor*
den des lands op waardige wijze herdacht,
is daarvan het meest sprekend bewijs. En
dat juist in dezen moeilijken tijd door die
herdenking de band, welke ons land en ons
Ook voor het buitenland is 1923 geen gun
slig jaar geweest. Het staat op dit terrein
toch in het teeken van de Roerbezetting en
daarmee is aangeraakt de hoofdfactor van de
malaise, die zich over heel Europa heeft
uitgebreid. De Roerbezetling met het daarop
gevolgde lijdelijk verzet, 't vormt de groote
wondeplek in Europa's midden. Het lijdelijk
verzet is tenslotte opgeheven, omdat het niet
langer te financieren viel, dus vi coactus,
maar wanneer er nog eens een eind komt
aan de bezetting
Het Duitsche rijk is onder de opeenvol
gende regeeringen van Cuno en Stresemann
tol het huidige ministerie Marx-Slresemanri
al dieper en dieper weggezonken, zoo, dat
zonder enormen bijstand van het buitenland
de Duitsche bevolking zou zijn overgeleverd
aan hongersnood en de plagen, die daarmee
gepaard gaan. De vraag, of het tenslotte ge
red zal wordëh, is nog altijd niet te beant
woorden. Mede niet door de splijtzwam, in
wendig zoo welig tierend.
Verantwoordelijk, rechtstreeks verant
woordelijk voor dit alles is de Fransche po
litiek, die blijkbaar er op heeft geloerd
langs andere wegen toch nog te verwezen
lijken, wat haar bij den vrede van Versail
les niet is mogen gelukken het uiteenvallen
van het Duitsche rijk en bezit van den lin-
ker-Rijnoever. Als schakel in deze plannen
paste ook de poging der separatisten, om
een Rijnland-republiek te stichten, naar
Frankrijk georiënteerd en dus van die zijde
bevorderd voor zoover dat maar ecnigszins
door den beugel kon. De separatisten hebben
echter gefaald en het laat zich aanzien, dat
ook Frankrijk verder falen zal.
Trots allerlei voor inwendig gebruik ge
geven cijfers heeft de Roerbezetling den be
zetters geen voordeelen opgeleverd, integen
deel, en de Fransche franc is gevallen tot
een laagte, als nog niet bereikt. Dat zal in
het land de onrust doen toenemen. En wan
neer Engeland en Amerika nu ook nog over
gaan tot een presenteeren der rekening, al
is dat dan niet door een deurwaarder, dan
zal Marianne toch wel moeten inzien, dat
veranderd moet worden van koers, die vriend
en vijand samen naar het ongeluk voerde.
Dat presenteeren der Engelsche rekening
wint aan waarschijnlijkheid, gezien het be
loop van zaken daar te lande. Het beleid der
regeering van den inmiddels ontslapen Bonar
Law, die de Roerbezetting kalm liet geschie
den, voortgezet onder Baldwin ook al tracht
te deze tenminste Engeland weer in te scha
kelen in de groote politiek, is bij de jongste
verkiezing in Brittannië mede uitgeluid
Mede, omdat in hoofdzaak de strijd aan de
stembus immers heeft geloopen over de
vraag protectie of vrijhandel, waarbij het
Engelsche volk nogmaals en eenigszins
i ten spijt van de gehouden rijksconfercnlie
op overduidelijke wijze beslist heeft ten gun
ste van den vrijhandel. Baldwin is daarop
ten val gebracht, al tracht hij met een 9oort
moed, betere dingen waardig, zijn nederlaag-
erkenning uit te stellen. Opgeworpen was
genoemde Strijdvraag met het oog op de nog
altijd onrustbarende werkeloosheid in Enge
land, die echter wel niet anders te bestrij
den zal zijn dan door herstel van normale
I toestanden in Europa, van vredestoestanden
in plaats van de oorlogsperiode, die er feite
lijk steeds nog heerscht, ïn dat teeken zal
ongetwijfeld staan het beleid der komende
Engelsche regeering.
Hoe gunstig een vredes-atmosfeer werkt,
dat ziet men in Oostenrijk, dat onder leiding
van onzen landgenoot Zimmermann is op
gehaald uit zijn val en dat geregeld zich
blijft ontwikkelen zoowel tot voordeel
van zich zelf als van de wereld in 't alge
meen.
Degelijke leiding, dat is het, w^ te veel
mankeert, ook als gevolg van de ontwikke-
i ling der politiek, die meer en meer groote
drommen zich doet afwenden van het bc-
t kende parlementaire stelsel en grijpen naar
een soort verlichte dictatuur, gelijk Mussolini
voert in Italië en Spanje nu ook bezig is te
beproeven onder directorium van Primo de
Rivera. Eén direct gevaar heeft deze dicta
tuur in zich het bovenmate prikkelen van
het nationaliteitsgevoel reden, waarom
voor Duitschland zoo'n dictatuur ernstig is
to vreezen zooals tot uiting kwam bij het
Italiaansche ultimatum aan Griekenland,
dat vrijwel gelijk was aan het Ooslenrijk-
sche dito aan Servië in 1914, waaruit de.
wereldcatastrophe is voortgekomen, waar
van wij nu nog de naweeën te dragen heb
ben. Gelukkig is thans het gevaar nog ge
keerd, we zouden bijkans zeggen den Vol
kenbond ten spijt, welk lichaam helaas nog
slechts een slechte afdruk is van wat het
moest zijn, daar de liefde er voor te theore
tisch, te weinig practisch is.
Heeft Griekenland het dreigend Itali-
aansch gevaar doorstaan, innerlijk heeft het
zich niet kunnen herstellen van de zware
nederlaag, tegen den herleefden Turk geleden
Het gaat nu beproeven of het Turkije niet
volgen kan. Is daar de republiek n.l. uitge
roepen onder leiding van Moestapha Kemaï
BINNENLAND.
Overleden is te Leiden de heer P. J. Mul*
der, oud-firmant van de steendrukkerij dei
firma P. J. Mulder en Zn.
De Kabinetscrisis. De heeren Nolens
Rutgers en Schokking hebben H. M. verzocht
ontheven te worden van de opdracht tot Ka
binetsformatie.
Motie van vrouwen-organisaties betreL'en»
de het voornemen der Regeericg om de ge
huwde ambtenaressen te ontslaan.
Een aantal gehuwde ambtenaressen heef)
reeds ontslag gekregen tegen 1 Maart a.s.
BUITENLAND.
Bijzonderheden over het plan Rechberg
tot regeling der schadevergiedingskwestie.
De Duilsche regearing en de industrie des-
avonreeren Rechberg.
Wisseling in de Engelsche gezanten.
RECLAME.
Vanaf 1 JANUARI 1924:
Dir. FRED. SEMMLER.
Nieuwjaarsdag van 3-6 u. Mafiuée*
vervolgens eiken Zaterdagmiddag
van 3-6 u. Ivlatiaée. Hedenavond na
9 nor GESLOTEN 5702
pasja. Oud-Hellas heeft zijn koning ook fats
soenlijk aan den dijk gezet men ziet, do
tronen wankelen nog I en een beroep ge
daan op den grooten Venizelos, dien het
eens als bij het oude schervengericht uit-
I wees. Deze zal blijkbaar trachten orde te
I stellen op de zaken.
In 't Oosten i& veel ten goede gekeerd De
Turk, do zwakste der centralen, naar het
heette, heeft het vredesverdrag van Sèvres,
gemaakt üt la Versailles, ongedaan weten te
maken, tenminste grootendeels, door een her
ziening te Lausanne. En Rusland, het sovjet-
Rusland, al is van het oorspronkelijk com-
i munistisch stelsel zeer veel losgelaten ala
practisch onuitvoerbaar, handhaaft zich en
ziet, bedriegen de voorteekenen niet, spoe
dig een de-jure-erkenhing door de voornaam
ste Europeesche landen tegemoet, die b«i
grijpen, dat voor herstel van handel en in
dustrie over en weer het groote Russische
gebied niet is te missen.
Amerika weigert nog altijd, evenals het
nog weigert zich te mengen, althans rechts-*
streeks, in den Europeeschen heksenketel.
Kentering is echter daarin merkbaar als een
gelukkig verschijnsel,
j Bewijzen van menschen-liefde zijn be*,
halve ten aanzien van Duitschland's bevol
king gegeven bij de rampen, die vele land
streken hebben getroffen, culmineerend in
de aardbeving-verwoesting in Japan. Op
zulke momenten blijkt te kloppen het gevoel
van saamhoorigheid en naasten-min, waar
van de huidige politiek al te veel een uit
vloeisel van partij- en eigenbelang, helaaê
is gespeend.
Men ziet, wanneer men als van zelf op
Oudejaarsavond den blik terug wendt over
het scheidende jaar, dat 1923 over 't alge
meen weinig reden geeft tot verheugenis, dat
d<» gedachten in mineur worden gestemd.
Maar op het oude jaar volgt een nieuw.
1924 klopt aan en zal worden opengedaan.
Of dit zal zijn een jaar van verbetering, van
reconstructie Laten wij het hopen, Moed
verloren, alles verloren.
En hoewel met eenige zekerheid nog niets
valt te zeggen, 1924 geeft bij eersten aanblik
eenig vertrouwen. Er schijnt verandering ten
goede op til, o, nog heel, heel zwakjes maar
i3 de aanduiding, maar er is eenige gerecht
vaardigde hoop. Vooral in Europa's gapende
wonde de herstelkwestie c.a.
Moge 1924 aan die verwachtingen ten
volle voldoen. Dat zij zoo.
P. J. Enlder. f
Op ruim 87-jarigen leeftijd is alhier in
den nacht van Zaterdag en Zondag zacht en
halm overleden de heer P. J Mulder, oud
firmant van de bekende steendrukkerij der
firma P, J. Mulder en Zn., Breeslraat, al
hier.
Pieter Jacobus Mulder was een geboren
en getogen Leidenaar. Hij werd alhier gebo
ren 28 Juni 1836 en zou dus op dien datum
