siwswm.
No. 19554.
WOENSDAG 5 DECEMBER
Anno 1923
a—oma—mmmmm
BINNENLAND.
Het voornaamste nieuws
- van heden.
BUITENLAND.
LEIDSCH
DAGBLAD
PRIJS DER AD VERTE NTIENt
80 Cts. per regel. Bi) regelabonnement belangrijk lageren prijs.
Kleine Advertentiên, uitsluitend bij vooruitbetaling. Woensdags en
Zaterdags 60 Cts., bij een maximum aantal woorden van 80.
Incasso volgens poslrecht. Voor eventueels opzending van brieven
tïO Cts. porto te betalen. Bewijsnummer 6 Cts.
Bureau Noordaindspleln
Directie en Administratie
Postchèqua- en Girodienst No.
Telefoonnummers voor
175 - Redactie 1507.
57055 - Postbus No. 54
PRIJS DEZER COURANTi
Voor Lelden per 8 maanden ƒ2.86, per week ...v.r.'.M.*, Ï0.1&
Bulten Leiden, waar agenten gevestigd rijn, per week .Inr»- *0.18,
Franco per post 2.85 -f- portokosten.
v pit nummer bestaat uit TWEE Bladen
EERSTE BLAD.
tr
GEMEENTELIJKE VISCHVERKOOP.
Aan den gemeentelijken vischwinkel,
iVischmarkt 18, tel. 1225, is DONDERDAG
(Verkrijgbaar SCHELVISCH a 10.15—f 0.29,
SCHOL a f 0.20—i 0.30, TARBOT a f0.55,
iTONG a f 0.88 per pond en ZEEUWSCHE
MOSSELEN a f 0.05 per K.G.
1 k N. C. DE GIJSELAAR, Burgem.
Leiden, 5 December 1923.
- Het Academisch Ziekenhnis,
Naar gemeld wordt, zullen de Minister
1 van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen,
dr. De Visser, en de Minister van Financiën,
de heer Colijn, vergezeld van de heeren J. C.
E. baron van Lijnden, chef van de aideeling
Rijksgebouwen bij het Departement van Fi.
t nanciën, en den heer P. Visser, hoofdcom.
mies bij het Departement van Onderwijs,
Kunsten en Wetenschappen, zich naar Lei-
1 (den begeven, naar verwacht wordt om de
i kwestie van de installatie en in-werking-
treding van het nieuwe Academisch Zieken-,
huis tot een spoedige en bevredigende oplos-
k ping te brengen.
Mengelberg.
Onze stadgenooten zijn gisteren zoo ge,
lukkig geweest om een concert van het con,
certgebouworkest te hebben kunnen bijwo,
nen, dat onder leiding stond van Mengel
berg zelf. Wij hebben weer opnieuw in be
wondering gestaan over de geweldige dingen
(die deze man weet te bereiken. Mengelberg
Staande voor den lagen, zwarten lessenaar,
Bectt alles aan, de kleinste fraseeringen,
Seder crescendo, decrescendo, riterdando ol
accillerando leeft hij mee en draagt hij over
pp zijn orkest-leden ,die Mengelberg's diep
ste bedoelingen lezen in zijn handgebaar en
Ler het juiste gevolg aan geven. Dit maakt
pen uitvoering van het Mengelberg-orkest
poo ver uitstekend' boven alles, wat ook ge
presteerd wordt; het tot in de lijnste puntjes
verzorgde, en vooral de groote muzikalo toe-
Wijding van den dirigent, die het niet al
leen zelf zoo voelt, maar het zóó weet over
te brengen op zijn orkest, dat da stukken
- klinken, als uit éón groote ziel voortgebracht
als uit éénzelfden drang weergegeven.
Het programma bestond uit Cherubini
ouverture van de opera Luacreon, een aar-
(tlige frissche compositie ,die den avond in
zette. Als hoofdnummers de 4de van Beet-
ihoven en de Serenade voor Strijkorkest van
(Tschaikowsky. Rustig zet het eenigszins
koraalachtige thema in, om over te gaan in
pen vlugger tempo met een thema van
Ï6 des met telkens een boven voorslag, dat
naderhand overgenomen wordt door de
le violen in een ander rhythmus.
Het 2de deel, de wals, is van een lichte,
vlinderigheid, terwijl in de Elegie het lande-
i lijke karakter overweegt. Aarzelend zet
(daarna in denzelfden loon van de Elegie, de
Finale in. Opeens verandert de stemming,
Wordt de muziek langzaam accellerando stij
gend .waarna een groot riterdando in alle
instrumenten optreedt, om dan weer in een
slug tempo naar het slot te gaan.
Prachtig was ook de vertolking van Beet
hoven's 4de. Alleen de wijze, waarop het on
geëvenaarde Adagio uitgevoerd werd, was al
i een gang naar de Stadszaal overwaard.
En dan de helderheid van den toon van
alle instrumenten in de overige deelen. Het
absoluut rhythmische en het gelijkmatig at
en aanzwellen van den toon lot de meest
imposante dubbel-iorte's, die ooit ten ge-
hoore zijn gebracht. Het heele orkest van
boven tot beneden werkt daaraan mee; het is
Ook daarom, dat een marche Hongroise van
fcerlioz, door Mengelberg uitgevoerd, het pu
blick in extase brengt. Grappig was de Me
nuet des Follets, met haar steeds plotseling
afgebroken melodie, die dan eenigszins an
ders zich weer laat hooren en weer verbro
ken wordt.
1 Het publiek was heel enthusiast, al hoewel
Onzes inziens de ovatie aan het slot nog veel
grooler had kunnen zijn, om eenigszins
I uiting le geven aan de gevoelens, die ons be
stormen; dat zoo iets mogelijk is, dat het
Ons gegeven is deze prachtige composities
eóó te hooren uitvoeren.
De directrice van het Ziekenhuis der
j Rijksuniversiteit alhier, mej. W. C. M.
Dloemers, zal met ingang van 1 Januari
k.s. haar functie neerleggen.
Ds. W. den Hengst alhier komt voor
bp een tweetal voor de .Geref, Gemeente te
IBenlhuizen.
J 1Beroepen is Eij de Rem. Geref. Gom,
b Lochem de heer JV, Noordhoff, prop.
f. Mhler.
Maandagavond werd de laafsle verga-
f Bering gehouden van de Commissie tot vie-
;Png van het Regeeringsjubileum van H. M.
>Be Koningin, onder leiding van prof. A. S. de
Plécourt. Uit de rekening van den penning-
meester bleek, dat de ontvangsten hadden
■\^aoragen f 10.163.68', de uitgaven f 7080.54',
Danr ginds komt do stoomboot nit Spanje weer aan!
zoodat er in kas bleef f 8083.04. Bij monde
van den voorzitter der Financieele Commis
sie, mr. J. C. van der Lip, werd den heer
Steijns dank gebracht voor zijn nauwkeurig
beheer en voorgesteld, den aandeelhouders
pl.m. 50 pet. van het gestorte bedrag terug te
betalen. De wijze van betaling zal per ad
vertentie worden bekend gemaakt.
Na dankbetuiging van den burgemeester
als eere-voorzitter en prof. A. S. de Blécourt
aan bestuur en dc verschillende commissies,
werd het Comité ontbonden verklaard.
Ten bate van de Vereeniging tot ver
betering van het lot der Blinden heeft al
hier een uitvoering plaats gehad in de groote
zaal van „Zomerzorg". Zooals onze lezers
weten, werd door een stuk in dit Blad de
aandacht van belangstellenden op do Veree
niging en op deze uitvoering gevestigd. Naar
wij vernemen heeft dit op den kaartenver-
koop en op de financieele uitkomsten een
goeden invloed gehad. Zelfs van buiten de
stad kwamen giften in.
De regeling van den avond was in han
den van mejuffrouw L. van Itallie, die zich
de hulp had weten te verwerven van mevr.
Groen en van het mandolinegezelschap Kre-
busllipo, terwijl zij zelve met de leerlingen
van de onder haar leiding staande zang
school van de Maatschappij lot Nut van 't
Algemeen een tweetal werkjes uitvoerde, n.l.
de bekende Poppenhuisparlij en de nog wei
nig bekende St. Nicolaas-cantate van den
Amsterdamschen blinden-leeraar Créman,
Mevrouw Groen, die met haar fraai so
praan-geluid eenige liederen ten beste gaf en
ook het mandoline-gezelschap hadden een
welverdiend succes. Evenzoo kon de uitvoe
ring der beide zangspelen de instemming en
de dankbaarheid van het de zaal geheel vul
lend publiek verwerven. In de pauze hield
St. Nicolaas in eigen persoon een inzame
ling; ook hem stroomden de gaven toe.
Een der aanwezige blinden betuigde dank
aan allen, die tot welslagen van den avond
hadden bijgedragen; terwijl aan de leidster,
mej. Van itallie, bloemen werden aangebo
den.
Een aardige avond, die bovendien aan het
doel, het stijven der kas van Blindenzorg,
ten volle heelt beantwoord.
Op uitnoodiging van de Leidsche Ver
eeniging voor 'Wetenschappelijke Voordrach
ten zal prof. dr. E. Sievers, uit Leipzig, al
hier een voordracht houden op Dinsdag, 11
December, 's avonds, in het klein-audito-
rium der Universiteit, Hel onderwerp der
voordracht zal zijn; „Eddaforschung und
Schallanalyse". Zij is voo ralle belangstel
lenden toegankelijk.
Prof. Sievers kan wel Beschouwd wor
den als een der grootste germanisten van
dezen tijd. Zijn angelsüchsische Gramma-
tik en alt-germanische melrik zijn alge
meen bekend. Hij bezit een geheel ongewoon
gehoor en taalgevoel, schreef Grundziige
der Phonetik en is een virtuoos in het spre
ken van Duilsche dialecten.
Sievers ging geheel nieuwe wegen hij Eet
vaststellen der rhytmisch-melodische en
klankeigenaardigheden van oude teksten,
waarvan vooral Germaansche moeten wor
den genoemd. Zij hebben geleid tot nieuwe
methoden van tekst-reconstructie en tekst-
critiek aan de hand der accoustische eigen
schappen der kunstwerken. Daarbij komt
nog, dat deze geleerde helder en suggestief
de aller moeilijkste problemen op dit terrein
weet te verduidelijken.
Het Is opmerkelijk, Eoe dikwijls In den
faatsten tijd van gemeentewege openbare
werken worden aanbesteed, wat, uit het
oogpunt van productieve werkverschaffing,
zeer is toe te juichen In het geheel zijn dit
jaar, groot en klein, 32 werken uitgevoerd
of nog in uitvoering. En daar zijn zeer be
langrijke werken bij, zooals o, a, do bouw
van 162 arbeiderswoningen.
Naar wij van bevoegde zijde vernamen,
zullen in deze maand nog een tweetal open
bare werken aanbesteed worden. In het ge
heel werken aan de uitvoering van ver
schillende werken thans nog plus minus
300 personen, waaronder uit den aard der
zaak vele bouwvakarbeiders, doch pok nog
al veel grondwerkers.
Natuurlijk zijn daaronder Ook wel werk
krachten van buiten, maar verreweg de
groote meerderheid bestaat uit Leidsche
arbeiders.
,Wij hebben de ruim dertig werken Eoven
genoemd eens de revue laten passeeren en
het bleek ons, dat er geen enkel werk bij is,
dat niet tot de productieve mag worden ge
rekend, al zijn er bij, die nog wel wat zou
den hebben kunnen wachten. Zoodanige
werkverschaffing is echter in dezen tijd
van groote werkloosheid zeker ie rechtvaar
digen,
Ook in deze gemeente heelt zich" een
kring van jongeren gevormd met het doel
zich aan te sluiten bij de voor eenigen tijd
ta Amsterdam opgerichte Vrijz,-Democra
tische Jongeren-Organisatie.
Het voorloopig bestuur heeft nu een ver
gadering uitgeschreven op Vrijdagavond
7 December, waarin de afdeeling definitief
zal worden opgericht.
In deze vergadering za[ mr. A. C. Jose-
phus Jitta, lid van den Raad te 's-Graven-
hage en secretaris van den Hoogen Raad
van Arbeid, een rede houden.
Ingevolge de Woningwet zijn ten be
hoeve van den arbeiderswoningbouw aan
deze gemeente voor de vereeniging „De
Eendracht" voorschotten verleend, ten be
drage van f 1003 en f 38.350.
De aandacht van belanghebbenden
wordt er op gevestigd, dat voor de aanstaan
de dienstplichtigen van de lichting 1025, der
halve zij, die in Januari a s. voor den dienst
plicht moeten worden ingeschreven, de ge
legenheid open slaat om deel te nemen aan
do vooroefeningen van den vrijwilligen
landstorm, ten einde in het bezit te komen
van het bewijs van voorgeoeiendheid, welk
bewijs recht geeft op verkorting van den
dupr der eerste oefening met vier maanden.
Zij, die een verbintenis om deel te nemen
aan bovengenoemde oefeningen wenschen
aan te gaan, moeten zich vóór 22 December
a.s. aanmelden ten bureele van den Com
mandant van den Vrijwilligen Landstorm,
afdeeling Leiden, aan den Morschsingel al
hier.
Aangifte is gedaan door een besteller
der posterijen, dat aan het slation zijn dienst
cape is gestolen van een wagen, waarop hij
deze had neergelegd,
Hedenmorgen is de heer J. 0. v. E. door
het slippen van zijn rijwiel In hel Rijn-en-
Schie-kanaal gereden. Hij is er met een nat
pak en een zeer beschadigde fiets afgeko
men.
dat, na overleg met de afgevaardigden van
de bij de arbeidsovereenkomst aangesloten
afdeclingen, het aanvangen van onderhan
delingen op den grondslag van de door de
werknemersorganisaties ingediende voor
stellen misleidend zou zijn, aangezien die
toch niet zouden worden aanvaard. Het
centraalbesluur heeit een ander voorstel
ontworpen, bestemd "om als brug te dienen
tot herstel van de verhoudingen in
het bedrijf, en verklaart zich bereid, de lei
ding van het overleg, noodig om tot over
eenstemming le komen, op te dragen aan
een gezaghebbend persoon van gezamen
lijke keus, die buiten het bedrijf staat,
Uit het bakkeisbedrijl.
Het centraal-besluur van den Nederland-
Schen Bakkerspatroonsbond heeft aan be
sturen der werknemersorganisaties bericht,
De prinses van Ertraoh-Sohönberg beeft
gisteravond vorgezeld van. een hofdame
van de Koningin, do voorstelling van
„Groots Stadslucht" door de Koninklijke
Vereeniging „Het Nederlandsoh Tooneel"
in den Kon. Schouwburg in Den Haag bijge
woond.
Re Raad van Edam beeft besloten,
flat op alle gemeente-ambtenaren en werk
lieden 8J pOt. van salaris of loon zal wor
den verhaald voor pensioen. Voor Inko
mens beneden f 2000 cal bijslag worden ver
leend te beginnen bij het dorde kind.
Bij Kon. besluit is, met ingang van
1 Januari, aan dr. J. S. van Veen, hoofdcom
mies bij het Rijksarchief in Gelderland, op
zijn verzoek, eervol ontslafe als zoodanig
verleend, onder dankbetuiging voor de door
hem den lande bewezen diensten; is het
Kon. besluit van 9 November ingetrokken,
voor zoover dit betreft de benoeming van
jhr. mr. H. R. A. Laman Trip tot burge
meester van Dinxperlo.
De arrondissementsrechtbank te Gro
ningen heeft, ter vervulling van een vaca
ture van rechter in haar college de navol
gende alphabelische lijst van aanbeveling
opgemaakt: jhr. mr. E. J. Strick van Lin-
Bchoten, substituut-griffier bij de arrondis
sementsrechtbank te Breda; mr. W. A. Vos,
substituut-griffier bij de arrondissements
rechtbank te Winschoten; mr. W. G. Wie-
mann, rechter-plaatsvervanger in de arron
dissementsrechtbank te Groningen.
De Kamer van Koophandel en Fabrie
ken te Groningen heeft een adres gezonden
aan de Koningin, met het verzoek, een af
zonderlijk Departement van Handel en Nij
verheid in te stellen. De Kamer meent, dat,
in verband met den toestand, waarin handel
en nijverheid in dezen tijd van malaise ver-
keeren, het een algemeen landsbelang is,
dat er een afzonderlijk Departement van
Handel en Nijverheid wordt ingesteld, waar
door een Minister zich geheel aan deze tak
ken van volksbestaan zal kunnen geven,
In de to Breda gehouden Raadsverga
dering heeft op een vraag van den heer
Zijlmans, of de burgemeester, dr. Van
Bonsbeek, die in een der bladen als a.s.
Minister van Justitie genoemd is, Breda
misschien sou verlaten, de heer Van Sons-
beek geantwoord^ dat men aan dergelijke
persberichten „niet te veel" waarde hech
ten moet.
Mevrouw Bakker-Norf, lid van de
Tweede Kamer, Heeft den Minister van (Wa
terstaat de volgende vragen gesteld:
I. Is het juist, dat de Minister, hoewel
demissionnair, aan den directeur der post
en telegrafie opdracht heeft gegeven het
ontslag van de gehuwde ambtenaressen bij
dien dienst voor te bereiden en dat met de
BINNENLAND.
De pleidooien voor den Hoogen Raad Ia<
zake de Leidsche navordeiingsbelasting.
Het Akademisch Ziekenhnis te Leiden; mi
nisterieel bezoek.
Te Amsterdam wordt een geldtrommel met
13.000 gulden op het postkantoor vermist.
BUITENLAND.
Voorstelling van de nienwe Uuitscfie ré.
geering aan den Rijksdag.
De Dnitsche machtigingswei krijgt kans
op aannemen. De Rijksraad kenrt haar reeds
goed, i
In het bezette gebied weigeren de arbei
ders werktijd-verlenging.
centrale commissie voor georganiseerd over-
leg in dezen geen overleg is gepleegd?
II. Zoo ja, is de Minister dan niet van
oordeel, dat, waar dit ontslag een maat
regel is van principieeien en diep ingrijpen
den aard, het gewenscht is, dat niet wordt
Vooruitgeloopen op de eventueele plannen
van zijn opvolger?
i— De heer Bakker, lid van de Tweede
Kamer, heeft den Minister van Financiën dé
volgende vragen gesteld:
Is de commissie, welke, volgens de med$
deeling van den Minister van Arbeid, gé.
daan in de vergadering der Tweede Kamef
van 21 November 1922, destijds ingesteld
met de opdracht om te onderzoeken wat,
in verband met de vereenvoudiging en be
zuiniging, do meest economische methode ïi
om te komen tot eenheid in de In- en uit
voerkeuring van vleesch, reeds met haar
arbeid gereed?
Zoo ja, waarom is de conclusie, waartoe
de commissie gekomen is, tot dusver nog
niet gepubliceerd?
Indien tegen de publicatie van het rap
port dezer commissie geen bijzondere be
zwaren bestaan, zou de minister dan willen
bevorderen, dat genoemd rapport ten spoe
digste verschijnt?
De Raad van Groningen heelt met 18
tegen 10 stemmen besloten, de eigen ex
ploitatie van drie boerderijen op te heffen.,
De gewone audiënties van de Ministers
van Justitie en van Financiën zullen deze
week niet plaats hebben.
DE ALGEMEENE TOESTAND.
Voor heden vrijwel stilstand. De nieuwe
Duitsche rijkskanselier Marx heeft zijn pro
gramrede gehouden, men zie onder Duitsch-
land. Feitelijk behelst deze rede niets meer
dan de verzekering, dat de politiek van
Stresemann zal worden voortgezet en daar
om is het begrijpelijk, dat er maar matige
belangstelling was. In Duitschland gaat het
heden om de machtigingswet, die een goede
kans maakt daar de socialisten huiverig
zijn voor directe verkiezingen.
Baldwin, de Engelsche premier heeft nog
eens in een verkiezingsmanifest de buiten,
landsche politiek aangeroerd. Hij herhaalde,
dat de regeering standvastig haar pogingen
zal voortzetten, om een regeling te bevorde
ren der problemen waar Europa Üians voor
slaat. Zij heet de aanwijzingen welkom, dat
dit streven de sympathie geniet der Ver-
eenigde Staten en hoopt, dat er middelen
zullen gevonden worden om lot een vriend
schappelijke samenwerking te komen met
Frankrijk, Italië en België. Europa kan dan
trapsgewijs terug worden gebracht tot vrede
en welvaart. In onze pogingen om tot een
prompte regeling te komen zullen wij steeds
indachtig blijven aan de gevoelsbanden die
Frankrijk en Engeland vereenigen en trach
ten deze te verzoenen met de belangen van
het Engelsche Rijk, die steeds het eerste
voorwerp onzer zorg moeten blijven, aldus
eindigt Baldwin. Nieuws is het niet bepaald!
In het bezette gebied schijnt het toch nog
mis te ioopen met de overeenkomst tusschen
mijneigenaars en arbeidersorganisaties over
verlenging van den arbeidstijd. Zoowel de
soclalislen als chrislclijken weigeren dc ver
lenging.
Op voorstel van generaal Degoulle heb',
ben de Fransche en Belgische regeering be
sloten tot het nemen van nieuwe bestuurs
maatregelen in bet bezette gebied en het
verleenen van gratie aan de verbannen en
veroordeelde personen. Degoutte is van oor
deel, dat het lijdelijk verzet feitelijk zal zijn
afgeioopen, wanneer het werk in de mijnen
en fabrieken zal zijn hervat en wanneer de
