J U RG ENS'
„VOO R
ALLE
3TAMDEM
OP HET BROOD
VOOR BAKKEN
EN BRADEN
SCHUIMT IN DE
PAN
W£>H
BRIEVEN UIT WEENEN.
REISINDRUKKEN
RECLAME.
3933
rr-y*.
PLAMTA
ll
19 ingetreden, waaruit de conclusie werd
gelrokken, dat de werking van de invoer-
belemniering op dit punt niet zóó onschul
dig is als de voorsteller in zijn toelichting
wil doen gelooven.
Verscheidene leden gaven als hun mee
ning, dat de valula-concurrentie thans niet
meer van zoo groote beteekcnis is, dat be
stendiging van de destijds daartegen getrol-
len maatregelen gewenscht zou moeten wor
den geacht. Andere leden wezen er op, dat,
gelijk hij de behandeling van het oorspron
kelijke wetsontwerp reeds werd gevreesd,
do handel den terugslag van de getroffen
maatregelen ondervindt.
Ook waren er leden, die verklaarden, dat
zij als tegen elk voorstel van beschermen
den aard ook tegen dit voorstel hun stem
zouden uitbrengen, omdat zij meenden, dat
elke daad, welke protectie in zich sluit, een
stap verder af brengt van de wereldvrede.
Ten slotte werden inlichtingen gevraagd
Omtrent de wijze, waarop de regcering van
de haar bij de wet van 5 Mei 1923 verleen
de bevoegdheid heeft gebruik gemaakt.
De verkiezingen voor den Nationalen Raad.
Op Zondag 21 October, vonden de verkie
zingen voor den Nationalen Raad en te
Weenen, wegens de mindere kosten, tege
lijkertijd die voor den gemeenteraad plaats.
Voor den dag der verkiezing en voor den
dag tevoren beslaat er in Oostenrijk een al
gemeen alcoholverbod, waaraan streng de
hand gehouden wordt. Dit droeg er mede toe
bij, dat de verkiezingen in het geheele land
een ordelijk verloop hadden. Er werd druk
gestemd, in vele kiesdistricten kwam 90 a
95 pCt. der kiezers op cn daar, volgens ons
modern kiesrecht elk niet krankzinnig staats
burger man en vrouw kiesgerechtigd
is. als hij slechts het 21ste levensjaar bereikt
heeft, zoo was hot aantal kiezers zeer groot
en de toeloop in dc kamers, waar de stem
ming plaats had, zoo aanzienlijk, dat er tel
kens queue gemaakt moest worden.
Het resultaat van de verkiezingen voor
den Nationalen Raad bracht geen verrassing
het was veeleer een succes voor de regee-
riugsparlijen, waardoor, naar de algemeenc
verwachting, de voortzetting en beëindiging
van de sawering gewaarborgd schijnt. De
vroegere Nationale Raad had 183 leden,
welk aanlal evenwel, om.bezuinïgingsrede-
ncn, tot 105 verminderd is. Oostenrijk dankt
dus niet alleen ambtenaren, maar ook af
gevaardigden af. In den vorigen Nationalen
Raad hadden de chrislclijk-socialen, dat zijn
de eigenlijke dragers van de saneeringsge-
dachle, wier leider de Bondskanselier dr.
Seipei is, 85 mandaten. Mel hen is de Groot
Duitsch'e partij, ofschoon haar program in
vele opzichten geheel anders is, in coalitie,
omdat ook deze partij voor de saneering is.
Zij had 29 mandalen, zoodat dus de burger
lijke regeeriltgsparlijen over 111 mandaken
beschikten, met G9 sociaal-demokraten legen
over lien. In den nieuwen verkleinden Na
tionalen Raad, die tegen 17 November is
bijeengeroepen, zal dc verhouding der par
tijen dc volgende zijn: S?5 christelijk-socia-
len, en 16 Grool-Duilschers, dus een bur
gerlijke en voor saneering gestemde meer
derheid van 99 leden, met GO sociaal-demo
kraten in de oppositie. Er heeft dus 3/5 der
bevolking burgerlijk gestemd Dat is dus
een groot succes, omdat de soc.-dcmokralen
alles, ja werkelijk alles hadden aangewend
om do meerderheid (e verkrijgen en in den
verkiezingsstrijd milliarden kronen besteed
hadden yopr tallooze. reusachtige Aanplak
biljetten, voor uitdeeling van propaganda
geschriften, verzending van vcrkiczingscir-
culaires, het organiseeren van politieke kino
voorstellingen en dergelijke. Tegenover de
zen aanhoudenden psychologisch eclüer
zeer handig geleiden en lot aan den verkie
zingsdag steeds intensiever wordenden
stormloop op do publieke opinie stelden de
chrislelijk-socialen eigenlijk slechts kiezers
vergaderingen, waarheen echter, zooals do
ervaring leert, bijna uitsluitend partijgan
gers, maar zefden politieke tegenstanders
gaan en deze meestal niet inel liet voor
nemen het standpunt cn de argumenten der
tegenpartij le ieeren kennen, maar met liet
plan de Vergadering door interrupties, ru
moer, in het uiterste geval ook door pro
jectielen in den vorm van bier- en wijn
glazen, in de war te sturen. De regeerings-
partijen hebben door hun kalme, zakelijke
cn niet agressieve strijdwijze hun verkie
zingsfonds groole sommen bespaard, maar
zij hadden vermoedelijk hun succes nog
kunnen vergrootcn, wanneer zij tegenover
de plakkaten der tegenstanders ook hunner
zijds plakkaten in groot aantal gesteld had
den. Want liet moderne, in groot formaat cn
in levendige kleuren gehouden aanplakbil
jet, dat de een of andere bewering drastisch
illustreert, dat weken, of althans dageiilang,
aan eiken hoek der straat hangt en eiken
Voorbijganger aanschrccuwt, is nu eenmaal
een prachtig propagandamiddel. Het hamert
zijn zending in de hersens van duizenden,
versterkt hen die hun meening reeds geves
tigd hebben, brengt do weifelenden tot een
bcshiit, maakt dc Iragen wakker en ver
schalkt dc onverschilligen, doordat het hun,
zonder dat zij het bemerken, een meening
ingiet, welke oorspronkelijk niet de hunne
was. De sociaal-demokraten herhaalden op
dozijnen verschillende plakkaten eigenlijk
steeds twee beweringen, die weliswaar on
juist waren, maar toch velen genoopt zullen
hebljcn tegen de regeeringsparlijen te stern-
Vooreerst beweerden zij, dat een overwin
ning der chrislelijk-socialen do monarchie
zou terugbrengen en werden nu niet moede
de nadeden van dezen toestand in de schril
ste kleuren te schilderen. Waarop deze
vrees gebaseerd was, blijkt uit het volgende:
In Oostenrijk is natuurlijk zooals in elke
republiek een monarchistcnpartij. Deze
had voor do verkiezingen ook overal candi-
dalcn gesteld. Geen enkele van deze werd
gekozen en in geheel Weenen met zijn twee
millioen inwoners slemden 54 personen op
de monarchistische candidalen.
Uit dit ecne cijfer blijkt wel, hoe op het
oogenblik de kansen voor een wederinvoe
ring der monarchie slaan. Hierbij zij opge
merkt, dat de communisten het tot een der
gelijk impoheerend cijfer brachten. De tweede
bewering werd nog meer gepropageerd. Zij
was-dat, wat men in Weenen een „Dreh"
(draai) noem!, een woord, dat men met bluf
kan vertalen. Ik heb jn een mijner brieven
lang geleden eens van onze huurdershe-
schcrmingswet gesproken, die nog altijd be
slaat en tengevolge heeft, dat de huur voor
woningen, in kronen uitgedrukt, heden
slechts het 4 a 500-voudige van dit uit den
vóór-oorlogstijd bedraagt, terwijl alle overige
prijzen met liet 12 5 15000-voudige gestegen
zijn. Terwijl dus vroeger de huur in elke
normale begrooting een zeer voorziene rol
gespeeld had, komt die heden bijna niet in
aanmerking. Anderzijds is door deze wet
aan de huiseigenaars iets ontzegd, wat aan
alle andere staatsburgers al lang werd toe
gestaan, n.L de aanpassing van hunne in
komsten, van hunne inkoopen, van hunne
verkoopprijzen aan de goudpariteit. Nu zcide
dr. Seipei in een van zijn eerste verkiezings-
redevoeringen hij moet .er nicer dan iflO
gehouden hebben dat de huurdcrsbescher-
niingswet langzaam aan afgeschaft moest
worden, dat evenwel het vrije opzeggings-
recht den huiseigenaars niet teruggegeven
kan worden, zoolang de groote woningnood
aanhield, dat de huur langzamerhand de vr.e-
despariteit moest naderen.
Dat is zekér waar, want hel ligt wet
voor dc hand, dat juist do woninghuren
kunstmatig op zulk een laag niveau gehou
den moeten worden, dat niemand lust heeft
in bouwen, omdat het hem toch geen rente
oplevert.
In de politiek mag nien echier zoo dikwijls
niet dé waarheid zeggen, en liet zou in dit
geval van dr. Seipei, hoezeer ook zijn op
rechtheid bewonderd moet worden, toch ver
standiger geweest, zijn..deze gevaarlijke klip
te omzeilen cn de afschaffing van de huur-
ders-bescherniingswet niet in zijn program -
ma op ie nemen. Want, zooals niet anders
ta verwachten was, stortte de soc.-demo-
kralisehe agitatie zich onmiddellijk op dezo
kwestie. De gematigde woorden van den
Bondskanselier werden dadelijk verdraaid en
eenige dagen later was geheel Weenen, was
geheel Oostenrijk met soc.-demokratische
plakkaten overstroomd, waarin beweerd
werd, dat een overwinning der christelijk-
6ocialen de onmiddellijke intrekking van de
huurdersbeschermingswet zou brengen. Het
spook van de 15000-voudige vredeshuur ver
dween wekenlang niet van de straten en
grijnsde in alle kleuren op de tallooze plak
katen. „Wilt gij de 15000-voudige vredes
huur, dan kiest christelijk-sociaal, wilt gij
echter de tegenwoordige huur. dan kiest
soc.-demokratisch I" Deze sententie werd op
honderdvoudige wijze uitgesproken en in
steeds nieuwe vormen en varianten op de
plakkaten gebracht. De rijke, dikke huisheer,
die de arme, magere familie van den huur-
der op brutale wijze uit zijn huis drijft, om
dat zij de huur niet betalen kan de kinder
rijke familie, die opeengehoopt een enkel
klein verlrek voor lief moet nemen, omdat
voor een grootere woning het geld ontbreekt
de arbeider, die onder een brug in de vrije
lucht overnachtde vrouw, die met haar
zuigeling den nacht op een bank in een
plantsoen doorbrengt dat zijn slechts en
kele van de tallooze krasse beelden, welke
van af de plakkaten op de menigte moesten
inwerken en zonder twijfel ook ingewerkt
hebben. Want de vele vreesachtigen
vooral de vrouwen die den toestand niet
duidelijk overzagen, die op alle vertoogen en
pogingen tot verklaring steeds weer ant
woordden „misschien ligt er ook wel Wat
waarheid in", zij weraen door deze plak
katen verschrikt en ik ben overtuigd, dat
velen slechls uit angst om hun woning soc.-
demokratisch gestemd htébben, ofschoon zij
'zonder dit valsch paroot in liet geheel niet
daaraan zouden gedacht hebben.
Ondanks dezen van soc.-demokratische
zijde met alle middelen gevoerden verkie
zingsstrijd, niettegenstaande de soc.-demo-
kraten zoo handelden, alsof dc verkiezingen
niet de saneering van Oostenrijk betroffen,
maar de huurdersbeschermingswet, ondanks
alles zijn de regeeringspartijen met een
meerderheid uit de verkiezingen voor den
dag gekomen zijn, welke de kalme voortzet
ting van de saneering garandeert. Dat geelt
een gunstig getuigenis van het gezond ver
sland der bevolking en van haar politieke
rijpheid.
Trouwens, het tvas voor een ieder, die
zich door oppervlakkige parolen niet ISat
beïnvloeden, niet moeilijk voor de sanee
ring te stemmen en aan een ieder, die de
ontzettende berichten uit Duitseliland leest,
moet het duidelijk worden, wat Seipei, wat
de .Volkenbond, wat mr, Zimmerman ,vpor
----- v/"; r 1 v
Oostenrijk gedaan hebben en waar wij he
den zouden zijn, wanneer de saneering niet
ter hand was genomen en niet in prachtige
ontwikkeling was.
De gevolgen van.de consolideering, de
uitwerkingen der voortgaande verbelerihg
toonen zicli allerwege en worden juist in
Weenen bijzonder duidelijk zichtbaar. Een
korte wandeling door de slraten der stad
zal dit een ieder, die open oogen heeft, da
delijk toonen. Als men het Weenen uit den
herfst 1922 len tijde vnn liet begin der sa
neering, met dat van heden vergelijkt, zal
men het kolossale verschil dadelijk consta-
teeren. Weenen is heden weder een moderne
bedrijvige groote stad en is koortsachtig
aan den arbeid de sporen van bijna 10-ja-
rige verwaarloozing uit te wisschen. Het
stratenbeeid is dan ook reeds nu een geheel
ander geworden. Den geheeien zomer
heerschle een ware verfwoede en al zijn er
nog werkloozen, een werklooze verver is
er sedert verscheidene maanden bepaald
nieL De tramwagens ea de autobussen, de
brievenbussen en de lantaarnpalen, dc mas
ten der booglampen, de banken en schut
tingen der plantsoenen, alies werd op
nieuw geverfd. Men kan door geen straat
gaan, zonder aan eenige huizen ververs
bij de poorten, de ramen en erkers bezig le
zien en men heeft te Weenen nooit te vo
ren zoovele spiksplinternieuwe zaken ge
zien. Vele buizen hebben een nieuwe opsie
ring gekregen, in de tuinen is het gazon
verzorgd cn in de perken bloeien weer heer
lijke bloemen. Een leger van arbeiders is
bezig met het verbeteren der straten, deze
van nieuwe plaveisel le voorzien, liet as
phalt te vernieuwen, sluk geraakte rails der
Iram te vervangen door nieuwe. Dat alles
samengenomen heeft natuurlijk een grooten
invloed op het totaalbeeld der stad, of
schoon, zooals van zelf spreekt, in een en
kel jaar nog leng niet alles in orde gebracht
kon worden. De verlichting des avonds is
weliswaar om bezuinigingsredenen nog niet
als vóór den oorlog, maar zij is feeëriek,
vergeleken bij de duisternis, die nog een jaar
geleden des avonds in do stralen hecrschte.
liet verkeer, dat in de crisisjaren zeer slap
was, is ongelooflijk snel toegenomen. Vooral
aan de groole kruispunten kunnen tal
rijke politieagenten op zekere tijden van den
dag hun taak nauwelijks vervullen om do
eindelooze files van auto's zonder verkeers-
storing te laten passeeren.
En ook de menschen zijn veranderd; zij
draven niet meer zenuwachtig en met
bleeke gezichten hijgend rond, in verwaar
loosde kleeding, maar zij zijn weder zooals
het le Weenen vroeger de gewoonte was:
kalm en beleefd, „gemoedelijk", zooals men
dat bij ons noemt en kunnen zich afge
zien van zeldzame uitzonderingen weer
behoorlijk kleeden.
Deze groote en diep ingrijpende verande
ring is in een klein jaar tot sland gebracht,
de oeroude cultuur'van een 9taat laat zich
toch gelukkig niet zoo licht uitroeien en
verlrappen. Zij is taaier en levensvatbaarder
dan men geloofde en is met de beginnende
verbetering der toeslanden te voorschijn ge
komen.
Ook de economische posilie der stad gaai'
hard vooruit. In de Banken en aan de-
Beurzen, in de groole handels- en zaken-
huizen is het levendiger dan ooit en Wee
nen is op het punt een middelpunt voor
handel en verkeer lusschen Westen en Oos
ten, Noorden en Zuiden te worden, een
centrum dat misschien juist ten gevolge van
de Balkaniseering- van groote deelen van
Midden-Europa belangrijker en vnn een rij
kere toekomst is dan het de hoofdstad der
oude Donau-monarchie was. In elk geval
blijkl weder nu, dat degenen gelijk hebben,
die altijd de meening verkondigden, dat
Weenen geenszins slechts als hoofdstad van
een groote mogendheid recht van bestaan
heelt, maar dat het van belang en onont
beerlijk is, ten gevolge van zijn geografi
sche ligging en ten gevolge van de eigen
aardigheid zijner inwoners, die sedert*
eeuwen er in geschoold zijn in cultureel en
commercieel opzicht dc bemiddelaars tus-
schen hel Oosten en Westen le zijn. De
pessimisten, die in 1918 na den val der
monarchie voorspelden, dat binnen énkele
jaren in de straten van Weetien gras zou
groeien, hebben zich goddank deerlijk ver-
S'st. Dr. E.
Vroeger, vóór den oorlog, die ons oude solide
Europa verkeerde in den onzekeren chaos
van thans, was het reizen met den Orient-
express een luxueus genoegen, een aange
name afwisseling in den dagelijkschen
sleur, maar vóór alles een snelle verplaat
sing van* West- naar Oost-Europa. De spoor
wegdirecties hadden daarbij slechls één doel,
deze verbinding in den kortst mogelijken tijd
lot sland le brengen en zochten naar den
meest rechten weg. En natuurlijk was die
weg niet een der schoonsten hij leidde over
Inag- cn hoogvlakten, meed alle mogelijke
hindernissen, zoodat de trein hare snelheid
zoo hoog mogelijk kon opvoeren.
En thans Een verrassing een heerlijke
verrassing is U bereid, reizigers met den
Orient. Bij al liet slechte en beangstigende
dezer lijden is toch steeds wat goeds le vin
den. Van den kortst mogelijken afstand is
men niet afgeweken. .Men heeft weder den
kortst mogelijken weg gezocht en gevonden,
maar zondeT hindernissen is die niet. En 't
zijn juist deze hindernissen, die ons zooveel
onverwachts bereiden. De onzekerheid in
Duitseliland deed de verbinding Zuidelijk
verleggen,-dwars.door Zwitserland en Tyrol,
van 's morgens 7 tot 's avonds 10 uur.
Zeker, da gehaaste zakenman zal het niet
7.00 aangenaam vinden, acht uur langer te
moeten reizen vóór liij de plaats zijner be
stemming beieikt, maaf wanneer hij niet al
tc veel in zijn zaken'opgaat, ?al ook hij
dankbaar m-eten zijn voor zulke schoone
en groolsehe natuur als deze reis hem te ge
nieten geeft.
Van Basel lot Rhcinfelden rijden we langs
enzen trouwer. Rijn, steeds ietwat stijgend,
maar daarna gaat 't sterker omhoog, kron
kelend cn kruipend door tunnels en bos-
Bclrcn, dan v/cer daiend als in een monlagne-
russc, passteren we over hooge bruggen Aar
en Reusz en dalen dan weer naar Zurich af.
Van deze mooie fr'ssche stad af i9 de reis
een sprookje zooyeel verscheidens, zoo
snelle afwisseling, zulke ongekende momen
ten. In een vlot tarnpo het Züricher meer
langs, welks gloeiei.de oevers bezaaid zijn
met huizen en huisics met roode daken, hel
tintend in de zon, ons de heerlijkste aanblik
verschaffen van dit bekende Zwitsersche
landschap. Dan buigen we af door een smal
dal, stijgen steeds langzaam cn komen plots
door tunnel aan liet Wallenmeer. 'n Blauw,
langwerpig, smal meer, omgeven door
steile, hooge kale bergen, die grijswit kleu
ren in de zon, bezaaid'met plakkaten bruin
cn goudgeel, brutale heerlijke herfstkleuren.
Geen weg-vindt gelegenheid zich langs het
water te slingeren. Stijl en recht verrijzen
de hooge rotsen uit dit reeds hoog gelegen
meer. Voort gaat het, voort.
Het bergland wordt hooger, sneeuwtop
pen vertoonen zich gletchers gluren achter
bergkammen vanda&n. y.erlatener,
