DE PIJN!
VERDRIJFT
UIT DE OiSTREKEN.
im- EN Tusmow.
1 'De b'egrooling Eleclricileit en Waterlei
ding werd daarop goedgekeurd, alsmede de
gemeenlebegrooting 1924. Dij de comptabele
regeling werd medegedeeld dat mevrouw
Drenlhen over I 90.60 te goed heeft van pen
sioen. Over bijdragen voor schoolgelden in
andere gemeente werd breedvoerig gespro
ken, evenals over de werkverschaffing. B.
en W. werden daarover nog al eens aange
vallen.
De heer Wisman zegt in een vergadering
daarover te zijn aangevallen. Besloten wordt
zoo noodig aan B. en W. een crediet te ver-
leenen van f 500
De vergadering gaat voor de bespreking
herbouw brug te Ilooginade in geheime
vergadering.
Ka heropening werd besloten voor het
opmaken van een plan f 280 toe te slaan.
Een schrijven van den heer Mr. Sor-
mani, rentmeester van de heerlijkheid Hoog-
niade, verzoekende dat bij hel graven in de
wegen der Heerlijkheid ten behoeve van
Eleclriciteit en Waterleiding, behoorlijk ver
gunning wordt gevraagd, om toezicht daar
op te houden.
De lieer Van Leeuwen zegt dat het schan
de is zooals soms de weg wordt achtergela»
ten na het graven.
De voorzitter deelt mede dat volgens de
wet van 1918 en reeds volgens de verorde
ning van 1912 ieder moet gedogen dat voor
genoemde bedrijven in hun eigendom wordt
gegraven.
De heer Boot wijst er op dat het bij vrie
zend weer groote schade kon veroorzaken
als men niet onmiddellijk het werk kan
doen.
De voorzitter vermoedt dat het weer zoe
ken is om een proces uit te lokken en zegt
dat er in maanden niet gegraven is als de
vorige week. Toch hebben B. en W. om een
conllict te voorkómen, dadelijk het werk
elopgezet.
De heer Van Leeuwen oordeelt dat de
voorzitter jegens genoemden rentmeester te
Strak is, waarna de verordening op dat be
drijf wordt vastgesteld met algemecne stem
men.
Bij de rondvraag, zegt de heer Wisman,
dat de burgemeester in de vergadering van
B .en W. beloofd heelt inlichtingen te geven
omtrent een zaak die algemeen in de ge
meente wordt besproken, omtrent het geval
van den veldwachter Terhorst en den boek
houder Stoof.
De voorzitter ontkent dit gezegd te heb
ben.
De heer Wisman acht het een algemeen
belang openbaarheid daaraan te geven of 't
goede rechtsgrond heeft, wat geschied is.
De voorzitter stelt zeer op prijs de wijze
waarop de heer Wisman zijn vraag heeft
ingekleed, en zegt hij wel inlichtingen zou
willen geven opdat het oordeel in de ge
meente anders zal worden, doch dat hij dit
toch weigert, ten eerste omdat er toch
steeds gefantaseerd wordt en ten tweede,
omdat, indien de hoeren morgen tijd heb
ben, zij de zaak van den veldwachter voor
het Kantongerecht te Alphen zelf kunnen
beluisleren.
He heor Boot zegt, ja enkel het geval van
Stroópen
De lieer Van 't Riet, zegt: het spijt mij
dal de voorzitter die inlichtingen niet meent
te kunnen geven. Het was ook mijn bedoe
ling u daarnaar Ie vragen.
De heer Wisman vraagt nog omtrent de
reis naar Den Haag die zeker wel 40 a 50
gulden heeft gekost.
Was die persoon zoo staatsgevaarlijk?
Ieder betreurt het dal daardoor het ver
trouwen in de politie is geschokt. De stuk
ken in do krant daarover kunnen sprekers
goedkeuring niet wegdragen.
De voorzitter antwoordt: ik heb den lieer
Wisman de processen-verbaal laten lezen.
U kunt ze ook ter inzage krijgen. Wat nièn
u zegt laat mij koud omtrent die auto. Ik
zal gaan met een vervoermiddel zoo als ik
wil. De kosten komen niet voor de gemeen
te, Zie hier de kwitantie door mij zelf be
taald.
De lieer Boot wijst nog op den persoon
van den heor Stoof, weike zeide hij, nog
liooit kwaad heeft gezien. Deze kan niet
schuldig zijn. Spr kan de handeling van de
politie niet goedkeuren.
Nadat de heer Van T Riet nog gewezen
heelt op het stuk gooien der Electrischo
lampjes, waarvoor de ouders ook moeten
zorgen, slool de voorzitter de vergadering.
ZWAM MER DAM. Tot voorzitter van de
plaatselijke afdeeling der Maalij. (ot Nut v.
t Algemeen is gekozen dc heer dr. F. Schreu-
der, zulks in de plaats van den heer J. A.
Hoogendijk, die als zoodanig bedankte. De
beer Hoogendijk blijlt voortaan als tweede-
voorzitter aan het departement verbonden.
Kerkelijk bericht. Ned. Ilerv. Kerk,
v.m. 10 uur ds. de Bruin van Alplien a. d.
Rijn en 's avonds half zeven ds. den Hertog
van Rotterdam.
Geref. Kerk v.m half tien en 's avonds
lialf zeven de beer Sikkel candidaat te Oegst-
gec-st.
Rem. (Geref.) Gem., v.m. 10 uur ds. Ran-
pold.
Burgert. Stand. Geb.: Frederik Jan,
zoon van Cornelis Verwoord en Matje Ver
del Jacob zoon van Jacobus Hendrik Es-
veldt en Cornelia Rodenburg.
Overleden: Johanna Wilhelmina v. Gulik,
6 jaar (overl. tc Leiden).
RECLAME.
„Mijn rug heeft mij den gc-heelen dag
gemarteld en ik gevoel mij tot niets
geschikt." Dit wordt door duizenden
gezegd die dc akelige smarten van rugpijn
verduren.
Laat Uw lijden niet voortduren
Sloan's Liniment zal U in een oogenblik
van de pijn bevrijden. Het dringt door
zonder inwrijven en verdrijft onmiddellijk
de smarten van
Rugpijn Lcndcpija Rheumatielt
Ischias Stijfheid Verstuikingen,
enz. enz.
Stelt het niet uit de pijn kan zich tot
iels zeer ernstigs ontwikkelen tenzij U haar
thans tot bedaren brengt met Sloan's.
Verkrijgbaar bij alle Apothekers
en Drogisten.
Pr,js 1.
3764
RECLAME.
ftLLEN ZIJN HET EENJf
GOEDKOOP.;
Ouera! Ie
vcrkryqen
8708
HAARLEMMERMEER. Ds. J. Dijk, Ge-
reformeert! predikant aan den Slotefweg al-
hier, hoopt Zondagavond 25 November a.s.
bij gelegenheid van zijn 40-jarig ambtsjubi
leum een herdenkingsrede te houden.
H1LLEGOM. Kerkelijke berichten.
Ned. Herv. Kerk voorm. 10 uur en ham. 4.30
uur ds. van Bemmel.
Gereformeerde Kerk voorm. 10 uur en na
middag 5 uur ds. van llerksen.
Voor het bouwfonds ten behoeve van
een nieuw catechisatie- en consistorielokaal
der Gereform. Kerk alhier is door iemand die
onbekend wenschle te blijven, f500 ge
schonken.
Bij de verkooping ten overslaan Van
notaris Guldenberg alhier van het woonhuis
Lapinenburg met schuren, stallen, tuinen, i
bouwgrond enz. aan de Leidsche straat werd
slechts een perceeltje gemijnd. De overige
perccclcn en combinaties werden niet ge
mijnd. Niets Ï9 toegewezen, alles bleef dus
onvèrkocht.
KATWIJK. B u r g e r 1. Stand.
Geboren: Jacobus, z. van II. Moraal en
M. E. Nieboer. Arendje, d. van J. v. Duij-
venbode en J. Ouwehand. Dirkje, cl. van
A. Dijkhuizen en A. de Lange. Dirkje, d.
van W. van der Plas en W. v. der Plas.
Jannetje, d. van H. v. der Plas en B. Meij-
vogel. Pieler, z. van K. v der Me ij en J.
W. Geijteman. Hendrika Anna, d. van I
M. R. Wijnands en K. E J J. A. Rijkers. 1
Gerrit, z. van G. Ouwehand en P. de Mol.
Cornelia, d. van C. Yooijs en D. van
Duijn.
O v e r 1 c d e n; Klaasje den Hoilander,
echlg. van W. van Duivenvoorde 75 j.
Adriana Col ij n, wed. van A. J. Vucijs 80 j
KATWIJK AAN ZEE. Nog onder den
indruk van het vergaan van twee loggers op
30 Augustus j.l. verkeerende, was de vis-
i schersbevolking gisteren weder ongerust in
verband met den storm. Er werd dan ook uit
Engeland de stranding van don Katwijkschen
motorlogger KW 41, (van de reederij Jac.
Maan) gemeld, bij Yarmouth, doch men-
schenlevens waren hierbij niet tc betreuren.
Aan de aannemersfirma Van der Bent
en Zwanenburg is het bouwen van een land
huis bij de Maaldrift onderhands opgedragen.
Aan het bureau van den gemeentelijken
arbeidsbemiddeling waren volgens jongste
opgave ingeschreven: visschers 20; losse ar
beiders 9; opperlieden 2. zeilmakers 2; grond
werkers 4; letterzetter 1; kuipers 2; timmer
lieden 3; schilders 1; metselaar 1; motordrij
ver 1 en ncttcnboelster 1, te zamen 47 per
sonen.
NOORDWIJK. Bij het plaatselijk cor
respondentschap waren deze week als werk
zoekenden 68 personen ingeschreven.
Kerkelijk bericht. Ned. Herv. Kerk
voorm. 10 uur en nam. 5 uur ds. J. Vermeu
len.
Gcr. Kerk voorm. 10 uur en nam. 5 uur
ds. Koers.
Ned. Prot .Bond voorm. halfelf, ds. J.
Wui'te, Doopsgezind predikant, te Leiden.
NOORDWIJK BINNEN. Kerkelijk be
richt. Ned. Herv. Kerk voorm. 10 uur ds.
van Haaf ten (dankzegging gewas), nam. 5.30
uur ds. van Haaften.
Ned. Prot. Bond afd. Noordwijk voorm.
10.30 uur ds. J. Wuite, Doopsgez. pred. te
Leiden.
NOORDWIJK MS ZEE De heer mr.
W. J. Woldringh van der Hoop, benoemd
burgemeester van Westkapclle, is, naar wij
vernemen, van plan eerst begin Januari naar
zijn standplaats tc vertrekken. Er zal dan in
den Gemeenteraad een vacature ontstaan.
Op de lijst der Chr. Hist, partij, waarloc hij
behoort, volgt de lieer A. Balkenende, vroe
ger jaren lid van den Raad, en op dezen de
heer D. N. van Malssen, commies-titulair bij
de posterijen.
NOORDWIJKERHOUT. Kerkelijk be
richt. Ned. Herv. Kerk. Zondagmorgen,
tien uur, ds. Jacobs van Hooginade.
De uitslag van de verkooping bij af
slag, ten overstaan van notaris Wagemaker,
in café v. d. Berg alhier, is als volgt: perc.
I f 1850, kooper mr. De Jongh te Graven-
hage; perc. II f 1750, kooper R.K. Armbe
stuur te Noordwijk; perc. HI f 4600, kooper
II. Buschman, alhier; perc. IV f5700, kooper
C. Witters, Leiden.
Een ondernemend winkelier gaat hier
midden in 't dorp, wekelijks vischafslag hou
den.
De visch komt' per auto rechtstreeks uit
IJmuiden.
Wordt het dorp eerlang van gas voor
zien door de gemeente Leiden, ook De Zilk
zal gas krijgen, doch van Hillegom.
De gemeenle-begrooting 1924 is gereed
Ze is vastgesteld in inkomsten en uitgaven
op f 140211,7472.
SASSENHEIM. pet patronaalsgebouw
zal 22 November worden ingewijd, des voor
middags om 11 uur, nadat om 97a uur in .de
kerk een H. Mis is gehouden.
's Avonds zal de gebeurtenis feestelijk wor
den herdacht.
11 December is pastoor Thus 127a jaar
hier. Door de parochianen zal hem een hulde
blijk worden aangeboden, hetgeen bestaal' in
de electrilicatie van het kerkgebouw.
Aan de Klinkenberg werd liet 12-jarig
zoontje van v. d. Hoek door een motorrijder
uit Hillegom overreden. De jongen werd met
gebroken been opgenomen. Nadat dr. Le
Grand het been had gespalkt, is het kind
per tram naar Leiden vervoerd.
Tot leden van het kiescollege voor de
Hervormde Kerk zijn gekozen in de vacatu
res G. Verschoor en Pb. Bakker, de heeren
D. Hoogstraten en Jacob Oudshoorn.
Kerkelijk bericht. Ds. D. J. v. Brum-
mèn, Chr. Ger. pred te Boskoop, hoopt' D.V.
Maandag 19 Nov. des avonds 7 uur in de
zaal Fröbelschool Kerklaan, te prediken.
Burgerl. Stand. Geb. Antonius Fran-
ciscus, zoon van J. v. Resteren en A. M. v.
Dorp. Arnoldus Martinus, zoon van H.
Janssen en G. J. Henneken. Cornelis
Petrus Adrianus, zoon van A. G. v. d. Zwet
en W. H. Langclaan.
Overl.- A. Rotteveel, 50 j. Maria Eme-
rentia, 10 j., d. van L. M. v. d. Meij en J. v.
Schagen.
Getr.: J. Waasdorp, 28 j., en M. A. Noor-
dermeer, 23 j.
VOORSCHOTEN. Kerkelijk bericht.
Ned. Herv. Kerk Zondag 10 uur dr. W. van
Wijngaarden, em -pred.5 uur ds. Honders
van Zoelerwoude.
Geref. Kerk 10 uur en 5 uur ds. P. N.
Kruijswijk.
In de Ned. Herv. Kerk sprak ds. Klin
kenberg voor het chr. comité voor winlerle-
zingen over het' Joodsche vraagstuk. Er was
veel belangstelling
WASSENAAR Burgerl. Stand. Ge
boren: Marrelje, dochter van C. Mansvelt en
L. M. Mekking. Johan Gerardus, zoon van
M. G. J. van der Graaf en E. M. van Daalen.
Hubert Leendert, z. van II. L Borsboom
cil H. Schapers. •- Franciscus Petrus, zoon
van M. A van der Meulen en A C. Jansen.
Cornelis Johannes, zoon van J. J. Rem
merswaal on J M. A. Vermin.
Ondertrouwd: W G. Ivnijnenburg en C. P.
Klingen.
De Raad dezer gemeente vergadert Don
derdag 22 November a.s. des voormiddags te
halflicn
Door de politic is een jongen uit Den
Haag aangehouden, verdacht van het plegen
van ontucht met kinderen.
RECLAME.
„Simplifis"merk .Yossekop"
wascht en vezit tegelijkei'ujd alle Soorten
Stoffen.
Verkrijgt», bij Drogisterij D. Driejer, Noord
einde 24, S. A. Broerse, Haarlemmerstr. 68;
J. Elsinga, Fa. J. H. Dijkhuis, Hoogstraat 5;
D. M. Kruisinga Ezn., N. Rijn 33; J. H. Maas,
Hoogewoerd 88.
2621
Behandeling van siergewassen.
Wij hebben het eerste wintertje gehad; de
waarschuwing is er geweest. De bloemplan
ten builen zijn groolendeels bevroren, zelfs
op beschutte plaatsen. Wat nog niet in vei
ligheid is gebracht, moet met haast worden
geborgen.
Vóór enkele weken maakten wij .er de
lezers op attent, dat de kamerplanten naar
binnen moesten worden gebracht. Behalve
de toen genoemde komen in vele tuinen ge
wassen voor, welke gedurende den zomer
worden gebruikt ter versiering, maar die in
den winter allesbehalve sieraden zijn en
dan ook minder geschikt voor een verblijf
in huiskamer of serre. Bovendien ontbreekt
liet meestal aan de rioodige ruimte in laatst
genoemde vertrekken, zoodat moet worden
omgezien naar een andei£ verblijfplaats.
Groenblijvcnde planten als Laurieren, buxus
e. d., welke meestal in kuipen worden ge
kweekt, kunnen niet den winter door bui
ten blijven. Grootere exemplaren van fuch
sia's, geraniums (pelargoniums), hortensia's
e. d. dienen voor de vorst beveiligd, maar in
dc genoemde woonvertrekken kunnen deze
niet worden geborgen. Op buitenplaatsen
worden deze gewassen in een vorsïvrij ge
houden oranjerie, in een koetshuis of in een
stal ondergebracht. Zij verlangen weinig
licht, en, waar zij gedurende den winter in
rust verkecren, vragen zulke planten zoo
goed als geen water.
Een kelder is voor zulke gewassen een
uitstekende bewaarplaats. Vooral, wanneer
men af en toe een luchtraam kan openen
om schimmelen te voorkomen. Hier slaan
de planten uitstekend van November tot
half Maart. De meeste kunnen dan nog niet
direct buiten slaan, men kan ze in den be
ginne 's nachts met een mat beschermen.
Zooals wij reeds opmerkten, wordt gedu
rende den winter in een kelder niet ge
goten. Wij wijzen er nogmaals op, dat het
er niet mag vriezen en dat er geen water in
mag slaan. Een zolder is in vele opzichten
minder geschikt. Niet alleen is de lucht dro
ger, ook kan het er flink vriezen. Hierop
dient men bedacht le zijn. Ook op zolder
moet het gieten zooveel mogelijk worden
nagelaten.
De voorloopig binnen gebrachte begonia
knollen worden van blad- en wortelrcsten
ontdaan en in kistjes met droog zand gelegd,
om zoo den winter over te blijven. Waar de
dahlia's nog niet gerooid zijn, dient men dit
te doen. De knollen worden even boven den
grond afgesneden en op een vorstvrije plaats
overwinterd. Een kelder is daarvoor bijzon
der geschikt, mits men flink kan luchten.
Is men op een zolder aangewezen, dan kan
men dc knollen ook in kistjes met zand be
waren om verschrompelen tfe voorkomen.
Waar men deze planten door scheuren wil
vermenigvuldigen, daar dient men er aan te
denken, dat op elk deel van den knol een
scheut of stengeldeel dient voor te komen.
Is dit niet het geval, dan is de vleezige wor
telknol waardeloos. Men kan met het ver
deden van den wortelknol beter wachten
tot in het voorjaar. Groote knollen van be
gonia's kan men dan ook in stukken snijden;
ook op ieder deel dient een spruit voor te
komen. De gemaakte wonden worden met
houtskool ingewreven en iels opgedroogd.
Een bloemplant, welke in deze weken bij
zonder de aandacht vraagt, is de chrysan
themum. Prachtige afgesneden bloemen ziet
men daarvan in de bloemenwinkels in de
mooiste kleuren. Maar ook als potplant
wordt dit gewas verkocht. In een koele ka
mer zal men er vele dagen van kunnen ge
nieten; dagelijks dient te worden gegoten.
Na den bloei snijdt men de stengels af en
brengt den pot in den kelder. Daar wordt
lot Maart geen water meer gegeven en men
ziet de plant dan vele scheutjes uit den
grond vormen. Om er weer een bloeiend ge- j
was van le kweeken. geeft men versche
aarde, welke zeer voedzaam moet zijn, en
zet de potten in het licht, in een serre bijv.,
en giet dagelijks. Niet alle grondscheuten
worden behouden, slechts zes of acht. Eind J
Mei kan de plant naar buiten en wordt met j
den pol in den grond gegravep, terwijl da- i
gelijks wordt gegoten en éénmaal per week
verdunde koemlfet wordt gegéven. Hoewel
de bloein minder groot zal worden dan in
het vorige jaar, kunnen liefhebbers er op
deze wijze goed bloeiende planten van
kweeken
De grondscheutjes, welke in het voorjaar
ontstaan, zullen gemakkelijk wortel maken,
wanneer men ze vlak onder een knoop, dus
onder een bladsteel, afsnijdt en in vochtige,
zandige aarde steekt binnenshuis.
Dit doet men in kleine bloempotjes, om
telkens, wanneer de pot met wortels is ge
vuld, in een grooteren over le potten in
voedzame aarde. Van af eind Mei kunnen
zulke zelf gekweekte planten builen slaan
en door een paar maal in te nijpen dwingt
men de scheuten zich te verlakken. Gedu
rende den zomer behandelt als boven ge
noemd, zal men er in het najaar aardige
geknopte planten van krijgen, welke, begin
October binnengebracht, in November zul-
j len bloeien. De bloemen mogen dan niet
die groote afmetingen aannemen als die.
welke wij in de winkels zien; zij zijn zelf
gekweekt en daardoor dubbel fraai.
Stam- en slruikrozen worden gedurende
den winter eenigermate beschermd tegen le
strenge koude. Het soms onrijpe hout kan
zonder bezwaar invriezen: wij snoeien er
nu niet aan, maar wachten daarmee tot het
voorjaar. De meest kwetsbare plaats is de
veredelplaats, dus daar, waar de boom op
den onderstam is ingeplant. Bij stamrozen
wordt de kroon losjes bijeen gebonden en
daarna de plaats van inplanting van de j
takken op het stammetje met stroo of den
nentakken omwonden. Bij slruikrozen wordt
ruige mest, slootruigle, blad- of turfmolm
tusschen de struiken gebracht, zóó, dat de
planten een paar handbreed daarin slaan.
Ook hiervan worden de takken verder niet
beschut J S. j
V raag: Een mijner kamerplanten is
geheel bedekt met witte schilverljes, zooals
u op bijgaand blaadje zult zien. Wat is de i
oorzaak daarvan en wat is er legen te doen? j
C. H. K. te L.
Antwoord: Uw plant is sterk aan- i
getast door dopluis. De diertjes ziller onder 1
de witte schilfertjes. Verwijder deze met i
een slomppuntig stokje en wasch de plant j
met zeepsop, waaraan een beetje petroleum
is toegevoegd. Goed roeren bij het wasschen
De plant moet eens per week afgesponsd
worden met water.
Vraag: Op mijn kamerplant doen zich
kleine beestjes voor, volgens mijn mecning
bladluis. Waardoor kan dit onheil worden
verwijderd?
K. J. V. te N.
Antwoord: Maak een mengsel van
2 ons groene zeep in 10 Liter water en voeg
daaraan toe 1 maatje (deciliter) brandspiri
tus. Roer dit goed dooreen en doop hierin
de geheele plant. Doe dat een paar maal
achtereen en laat de plant liggen om af te
druppelen. De luis zal dan verdwijnen. Her- j
haal een en ander, zoo noodig, den vol
genden dag. J. S.
Vragen op Tuinbouwgebied aan de Re
dactie onder motto „Tuinbouw".
Wondbehandeüng. II.
Een lezeres van mijn 33s(en Brief stolde
de volgende vragen: „Hoe moet ik nu toch
handelen, al3 mijn jongen thuis komt met
hetgeen zoo vaak voorkomt met die ver-
wenschte sportkousenmode, een kapot ge
vallen knie, waaromheen de noodige mod
der? Met sublimaat reinigen, zooals u voor
schrijft. kan ik natuurlijk niet, aangezien
de apotheker mij zonder doclersrecept geen
sublimaat levert. Jodiumtinctuur durven
leeken niet zoo licht gebruiken, is ook
meestal niet in huis, is ook erg omslachtig
te gebruiken, zooah u zelf schrijft. Doe ik
nu verkeerd, als ik de omgeving der wond
afwasch met water? Of moet ik het gaasje
droog op dc wond leggen, zoodat het er al
tijd aan vast zit met ververschen of mag ik
daar zalf op doen? En welke zalf?
Hetzelfde jongetje kwam onlangs thuis
met een gdt in het hoofd, waaruit het bloed
stroomde over zijn gezicht. Ik greep, als
iedere leek zou doen, een natte spons,
wiesch het af, deed er een lap om en ging
toen naar den apotheker. Hoe had ik nu
toch moeten handelen, om niet tcgeii de
medische wetten te zondigen?"
Gaarne grijp ik de gelegenheid aan, om
met de beantwoording dezer vragen lévens
de moeilijkheden der wondbehandeüng nog
wat nader onder oogen te zien.
Wat is er gebeurd, als uw jongen met een
kapot gevallen knie thuis komt? Dan is bij
dien val de knie met voldoende kracht op
den grond terecht gekomen en wel meestal
daarover heen geschoven, dat de harde stee-
nige deelen van den bodem de opperhuid en
mogelijk ook nog diepere lagen van de huid
hebben gescheurd en gekneusd. Een harde
punt van een kei of straatsteen kan daarbij
als een stomp mes gewerkt hebben, en waar
schijnlijk zal wel iels van hetgeen op de
oppervlakte van die kei zat, in de wonde
zijn overgebracht. Harde korrels zand of
zelfs kleine stukjes steen kunnen, terwijl
de huid er overheen schoof, eveneens scheu
ren veroorzaakt hebben en daarbij zelfs in
het weefsel der huid ingedrongen zijn. Bo
vendien heeft het ter plaatse aanwezige
straatvuil naar omstandigheden in den
vorm van stof dan wel van meer of minder
slappe modder een grooter huidoppervlakte
besmeurd.
Uit de huidscheuren begint het nu te
bloeden, meestal niet hevig, en zelden van
langen duur. Het bloed vermengt zich met
het vuil op du huid en het mengsel levert
inderdaad geen aangenaam beeld op. Het
is voornamelijk dit griezelig aspect, dat den
lust doet ontstaan, om de gansche knie eens
flink, lekker af te wasschen. En toch is dat,
wat wij zien. volmaakt onschuldig. Het ge
vaar schuilt in hetgeen door de gemaakte
scheuren heen in het weefsel gedrongen is.
Hoe groot dat gevaar is, hangt, gclieel af van
toevallige omstandigheden, met name of het
binnengedrongen vuil kwaadaardige lagere
organismen bevatte, en in welke hoeveel
heid. Zeker weet men dit nooit en. theore
tisch zou men dus kunnen beweren, dat de
veiligste weg altijd is om aan te nemen, dat
de gevaarlijkste vijanden aanwezig zijn en
dienovereenkomstig te handelen, 't Kan ge
beuren, dat inderdaad aanleiding bestaat
om zoo te doen
Een van de meest gevreesde lagere orga
nismen, die. in straatvuil en tuinaarde voor
komen, is wel de tetanusbacil, waardoor de
afschuwelijke ziekte slijfkramp, die dikwijls
doodelijk verloopt, veroorzaakt wordt. Loop
graven zijn een goede broedplaats voor de
zen bacil Daarom was het een heilzame
maatregel, welke kort na het uitbreken van
den wereldoorlog werd toegepast, om alle
soldalen reeds voordal zij in dc loopgraven
kwamen, met het voorbehoedende anti-te-
lanus-serum in te spuiten. Nadat die maat
regel werd toegepast, kwamen nog slechts
sporadisch gevallen van tetanus bij de ver
wonde soldaten voor. In het gewone leven
had men reeds lang opgemerkt, dat Ivlapus
bij voorkeur optrad bij tuiniers en schoen-
lappers, lieden dus, die door hun beroep ge
makkelijk tuinaarde of 'straatvuil in een
kleinere of grootere wond kunnen krijgen.
Maar als wij bedenken hoe talrijke malen
deze men&chen zich waarschijnlijk wel eens
gedurende hun arbeid zullen verwonden en
hoe zeldzaam gevallen van tetanus worden
waargenomen, dan blijkt toch. dat het ge
vaar voor deze besmetting in het algemeen
niet groot is
Dat neemt niet weg, dat bij sommige ver
wondingen door den chirurg in onzen tijd
niet mag worden verzuimd om tetanus-»
serum in le spuiten. Maar ik geloof niet,
dat iemand met vrucht de stelling zou kun
nen verdedigen, dat alle jongens met g&
schaafde knieën die behandeling YnoetcD
ondergaan.
Zeker, er zullen zich in zulk een ge--.-
schaafde knie wel eens ongewenschte ele-
menten in het weefsel der huid genesteld
hebben. Minder gevaarlijk dan tetanus,
maar toch in staat om ettering te vei wek
ken, zelfs zeer dikwijls. Doch gelukkig be
schikt ons lichaam over zeer doeltreffende
verweermiddelen. Hoc die werken heeft
ieder wel eens bij zichzelf kunnen waarne
men, al drong de beteekenis misschien niet
tot hem door. Men prikt zich aan een ijzer
draadje, waarmee het boek wordt ingebon
den; men trekt een velletje van den nagel
rand, een z.g. nijtnagel, af. Dat doet even
pijn en er komt een onbeteekenend dinpje
bloed voor den dag. De pijn bedaart aan
vankelijk; aan het bloeddrupjc wordt geen
aandacht geschopken. Maar na verloop van
eenige uren voelt men weer pijn, nu ge
woonlijk wat kloppend, en de omgeving gaat
er rood en gezwollen uitzien.
Na één of anderhalven dag is alles weer
in orde. Maar misschien duidt nog even een
donkerbruin korstje de plaats aan, waar
de prik of het huidscheurtje plaats vond.
Wat wij aldus hebben zien afspelen, zouden
wij den lichtsten vorm van bloedvergiftiging
kunnen noemen. Er zijn enkele schadelijke
bacteriën naar .binnen gedrongen, waarop
het weefsel heeft gereageerd, door, zooals
wij dat uitdrukken, in ontsteking te gera
ken. Daarbij behooren de verschijnselen,
welke wij na eenige uren waarnemen, van
roodheid, warmte en zwelling. Daarbij be
hoort ook, dat zich niet alleen in dat ge
deelte van het lichaam bijzonder veel bloed
ophoopt, maar vooral, dat de hoeveelheid
witte bloedlichaampjes daar ter plaatse bui-
tengeme*i toeneemt. Er vormt zich, om
zoo te zeggen, een verdedigingswap uit niet
anders dan witte bloedlichaampjes bestaan
de, die in staat zijn om de binnengedrongen
bacteriën op te eten, in elk geval onscha/
delijk te maken.
In het geschetste allereenvoudigste gevai
geval blijft het hierbij. Als de vijand over
wonnen is, verspreidt zich de schare dei
overwinnaars (de witte bloedlichaampjes)
weer langzamerhand door het lichaam, de
zwelling verdwijnt, de bloedstocvoer wordt
weer normaal en daarmee is de zaak afge-
loopen. Is do aanval echter heviger ge
weest, dan zal een stukje weefsel, dat het
eerste getroffen werd, allicht in den strijd
zijn ten onder gegaan en dan valt er vooc
